Jehova Ki Mulisana wa Luna

“[Muñ’a] Bupilo ki mulisana wa ka; ha ni na ku tokwa se siñwi.”—SAMU 23:1.

1-3. Ki kabakalañi ha ku sa komokisi Davida ha n’a bapanyize Jehova ku mulisana?

HAIBA ne mu ka kupiwa ku talusa ka m’o Jehova a babalela batu ba hae, ki lifi ze ne mu ka bulela? Ne mu ka bapanya pabalelo ye lilato yeo Jehova a bonisa kwa batanga ba hae ba ba sepahala kwa nto mañi? Lilimo ze fitelela 3,000 kwamulaho k’o, Mulena Davida ya n’a sepahala n’a ñozi samu ye nde ya mwa inezi Jehova ka ku itusisa swanisezo ya musebezi wa n’a ezanga Davida kwa bwanana.

² Davida n’a li mulisana kwa bwanana, mi kabakaleo n’a ziba hande za ku babalela lingu. N’a izibela hande kuli haiba lingu li siiwa fela mutakafululele, za kona ku lateha ka bunolo kamba ku uzwiwa ki malengwami kamba ku tataulwa ki libatana. (1 Samuele 17:34-36) Lingu ha li si na mulisana ya li babalela hande ne li si ke za fumana mafulelo a mwengelele. Ku si na ku kakanya Davida ha s’a hulile n’a hupulanga za lihora ze ñata za n’a tandanga inze a zamaisa, ku sileleza, ni ku lisa lingu ha li nze li fula.

³ Kona libaka Davida ha n’a hupuzi za musebezi wa mulisana ha n’a etelezwi ki moya ku talusa ka m’o Jehova a babalela batu ba hae. Samu 23 ye ñozwi ki Davida i kala ka manzwi a li: “[Muñ’a] Bupilo ki mulisana wa ka; ha ni na ku tokwa se siñwi.” Ha lu nyakisiseñi libaka pulelo yeo ha i swanela. Mi kihona lu ka itusisa Samu 23 kuli lu bone ka m’o Jehova a babalela balapeli ba hae sina mulisana mwa babalelanga lingu za hae.—1 Pitrosi 2:25.

Swanisezo ye Swanela

4, 5. Bibele i talusa cwañi mikwa ya lingu?

⁴ Mwa Mañolo Jehova u biziwa ka malumbatina a mañata, kono lilumbatina la “Mulisana” ki le liñwi la malumbatina a bonisa kuli Mulimu u na ni lilato. (Samu 80:1) Kuli lu utwisise hande libaka Jehova ka swanelo ha biziwa Mulisana, lu lukela ku ziba lika ze peli: Sapili, lu lukela ku ziba mo li inezi lingu mi sa bubeli, lu lukela ku ziba misebezi ni mikwa ya mulisana yo munde.

⁵ Bibele hañata i amanga kwa mikwa ya lingu ka ku talusa kuli lingu li twaelanga hahulu mulisana ya lilato (2 Samuele 12:3), ha li na bulwani (Isaya 53:7), mi ha li koni ku itwanela. (Mika 5:8) Muñoli yo muñwi ya n’a utile lingu ka lilimo ze ñata n’a ize: “Lingu ha li ‘ipabaleli fela li nosi’ sina mo ba kana ba nahanela ba bañwi. Ka ku shutana ni limunanu ze ñwi, lingu li tokwa tokomelo ye tuna ili ya ka ku swalelela.” Kuli li pile, limunanu ze ze sa koni ku ipilisa li tokwa mulisana ya na ni pabalelo.—Ezekiele 34:5.

6. Dikishinari ye ñwi ya Bibele i talusa cwañi bupilo bwa mulisana wa kwaikale?

⁶ Bupilo bwa mulisana wa kwaikale ne li bo  bu cwañi? Dikishinari ye ñwi ya Bibele i li: “Malungasiku mulisana n’a lukululanga lingu ku li zwisa mwa sakana, ni ku li etelela ka ku li zamaya kwapili ku li isa ko li yo fulela. Ha fita kwa mafulelo n’a li lisanga, ili ku bona teñi kuli ha ku na ngu ye zwa mwa mutapi, mi haiba ngu i omboloka mwa mutapi a si ka i bona, u na ni ku i bata ka t’ata ku fitela a i fumana ni ku i soteza mwa mutapi. . . . Na holohisanga lingu kwa sakana ka swalala, mi n’a li balanga ha li nze li fita mwatas’a muhala o tamilwe fa munyako kuli a ikolwise kuli ha ku na ye tondahala. . . . Hañata n’a yo lobalanga kwa sakana ku libelela lingu busihu kuli a li sileleze kwa libatana, kamba kwa masholi ba ba na ni mano a bupumi.” *

7. Ki kabakalañi mulisana ka linako ze ñwi ha n’a tokwa hahulu ku ba ni pilu-telele ni lilato?

⁷ Lingu ka linako ze ñwi, sihulu ze itwezi kamba za bana ne li tokwanga ku babalelwa ka tokomelo ye tuna. (Genese 33:13) Buka ye ñwi ya za Bibele i li: “Lingunyana hañata ne li pepelwanga kwahule mwa malundu. Mulisana n’a na ni ku soteza ka musa ngu ya muzwezi ni ku shimba ngunyana ku li isa mwa sakana. Pili ngunyana i si ka kala kale ku zamaya, n’a kana a i shimba mwa mazoho a hae kamba mwa siapalo sa hae.” (Isaya 40:10, 11) Kwa bonahala hande kuli mulisana yo munde n’a lukela ku ba ni m’ata ni lilato.

8. Davida n’a pundile mabaka afi a n’a tisa kuli a sepe Jehova?

⁸ Pulelo ya kuli “[Muñ’a] Bupilo ki mulisana wa ka” ki pulelo ye swaniseza hande Ndat’a luna wa kwa lihalimu. Ha lu nze lu nyakisisa Samu 23, lu ka iponela ka m’o Mulimu a lu babalela ka m’ata ni lilato la mulisana. Mwa timana ya 1, Davida u bonisa sepo ya kuli Mulimu u ka eza litukiso kaufela ze tokwahala ilikuli lingu za hae li si ke za “tokwa se siñwi.” Mwa litimana ze latelela Davida u punda mabaka a malalu a tisa kuli a be ni sepo yeo: Jehova ki yena ya zamaisa, ku sileleza, ni ku lisa lingu za hae. Ha lu nyakisiseñi mabaka ao, li li liñwi ka li li liñwi.

‘Wa Ni Zamaisa’

9. Ki pono ye cwañi ya kozo ya talusa Davida, mi lingu li kona ku buta cwañi mwa sibaka se si cwalo?

⁹ Libaka la pili ki la kuli, Jehova u zamaisa batu ba hae. Davida u ñola kuli: “U ni pumuliseza mwa mafulisezo a matala; u ni zamaisa fakaufi ni mezi a kuzize. U wetulula moya wa ka; u ni zamaisa mwa linzila za Ku Luka, kabakala Libizo la hae.” (Samu 23:2, 3) Ka manzwi a, Davida n’a talusa za mutapi o butile mwa mafulisezo a matala ili pono ye bonisa kuli ku na ni kozo ni buiketo. Linzwi la Siheberu le li tolokilwe kuli “mafulisezo” li kona ku talusa “sibaka se sinde.” Ku bonahala kuli lingu ka ili zona fela ha li koni ku fumana sibaka se sinde fo li kona ku buta ka kozo. Ki mulisana wa zona ya lukela ku li zamaisa ni ku li isa mwa “sibaka se sinde.”

10. Mulimu u bonisa cwañi kuli u lu sepile?

¹⁰ Jehova u lu zamaisa cwañi kacenu? Nzila ye ñwi ya eza cwalo ka yona ki ka mutala wa hae. Linzwi la hae li lu susueza kuli lu ‘likanyise Mulimu.’ (Maefese 5:1) Taba mo ku fumaneha manzwi a i bulela za ku utwelana butuku, ku swalelana, ni za ku latana. (Maefese 4:32; 5:2) Jehova kaniti u tomile mutala o munde ka ku fitisisa wa mwa ku boniseza tona tulemeno to tunde to. Kana ha tuli tikanyo ka ku lu kupa kuli lu mu likanyise? Batili. Taba kikuli kelezo ye tile ka moya wa Mulimu yani i bonisa ka ku ipitela kuli u lu sepile. Kono u lu sepile ka mukwa ufi? Kakuli lu bupilwe ka siswaniso sa Mulimu, ili ku talusa kuli lu bupilwe ni tulemeno ni buikoneli bwa ku ba ni tumelo. (Genese 1:26) Jehova kacwalo wa ziba kuli ku si na taba ni kuli ha lu si ka petahala, lu na ni buikoneli bwa ku kona ku hulisa tulemeno to tu swana t’o twa bonisa yena. Ha mu nahane fela, Mulimu wa luna ya lilato u na ni sepo ya kuli lwa kona ku swana ni yena. Ha lu latelela mutala wa hae, u ka lu zamaisa, inge ya lu isa mwa sibaka se sinde. Niha lu cikimani mwa lifasi le la misunga, lu ka ‘pila mwa buiketo,’ ili ku ba  ni kozo ye tiswa ki ku ziba kuli Mulimu wa lu tabela.—Samu 4:8; 29:11.

11. Jehova u hupulanga nto mañi ha nze a zamaisa lingu za hae, mi za tokwa ku luna li bonisa cwañi cwalo?

¹¹ Jehova u lu zamaisa ka lilato ni ka pilu-telele. Mulisana wa ziba miinelo ya lingu za hae, mi kacwalo u li zamaisa ka ku “likanya muzamaelo wa mitapi.” (Genese 33:14) Jehova ni yena u lu etelela ka ku “likanya muzamaelo wa” lingu za hae. Mulimu u hupulanga buikoneli ni miinelo ya luna. Ku swana fela inge kuli wa cincanga muzamaelo wa hae, ka ku sa kupa lika ze ñata hahulu ku fita ze lu kona ku eza. Yena s’a kupa fela ku luna kikuli lu mu sebeleze ka moyo kaufela. (Makolose 3:23) Kono ku cwañi haiba ke lu supala mi ha lu sa kona ku mu sebeleza sina sapili? Kamba ku cwañi haiba lu kula butuku bo butuna mi bwa lu palelwisa ku eza ze ñata? Ha lu li mwa miinelo ye cwalo sihulu mane kona fo lu tokwela ku hupula kuli Mulimu s’a bata fela ki sebelezo ya ka moyo kaufela. Batu ba babeli ha ba koni ku swanelela. Ku sebeza ka moyo kaufela ku talusa ku itusisa buikoneli ni m’ata a mina ka ku tala ka mo mu konela kaufela mwa sebelezo ya Mulimu. Jehova u nga ka butuna bulapeli bwa luna bwa ka moyo kaufela ku si na taba ni bufokoli bo lu kona ku ba ni bona.—Mareka 12:29, 30.

12. Ki mutala mañi wa mwa Mulao wa Mushe o bonisa kuli Jehova u zamaisa batu ba hae ka ku “likanya muzamaelo wa” lingu za hae?

¹² Ka ku bonisa kuli Jehova u zamaisa batu ba hae ka ku “likanya muzamaelo wa” lingu za hae, mu hupule za n’a bulezi ka za matabelo a mañwi a milatu a mwa Mulao wa Mushe. Jehova n’a tokwa matabelo a mande a zwelela kwa lipilu ze na ni buitumelo. Kono ka nako ye swana matabelo ao n’a taluhanyizwe ku likana ni buikoneli bwa mufi. Mulao ne u ize: Mutu ‘h’a ka palelwa ku zwisa ngunyana, u ka zwisa maiba a mabeli kamba twana to tubeli twa nkwilimba.’ Mi ku cwañi ha n’a ka palelwa ku zwisa nihaiba twana to tubeli twa nkwilimba? F’ohe, n’a ka zwisa “bupi bo bu nekile.” (Livitike 5:7, 11) Taba ye i bonisa kuli Mulimu n’a sa bati nto ya n’a sa koni ku fa mutu. Kabakala kuli Mulimu h’a cinci, lwa kona ku omba-ombiwa ka ku ziba kuli Mulimu ni kamuta h’a na ku bata ze ñata ku fita ze lu kona ku eza; kono u tabela ku amuhela lika ze lu kona ku mu fa. (Malaki 3:6) Ku zamaiswa ki Mulisana ya na ni kutwisiso ye cwalo kwa tabisa luli.

‘Ha Ni Na ku Saba Bumaswe, Kakuli U Inzi ni Na’

13. Kwa Samu 23:4, Davida n’a bulezi cwañi ka ku nonga, mi ki kabakalañi mubulelelo wo ha u sa komokisi?

¹³ Davida u fa libaka la bubeli le li tisa kuli a sepe Mulimu: Ki la kuli, Jehova u sileleza lingu za hae. Lu bala kuli: “E, niha ni ka zamaya mwa musindi wa muluti wa lifu, ha ni na ku saba bumaswe niheba bu li buñwi; kakuli Wena u inzi ni na; mulamu wa hao, ni lusata lwa hao, ki zona ze ni wisa pilu.” (Samu 23:4) Davida cwale u bulela Jehova ka ku nonga kuli “Wena.” Mubulelelo wo ha u komokisi ka libaka la kuli Davida u bulela za m’o Mulimu n’a mu tuselize ku tiyela matata. Davida hañata n’a bile mwa musindi wa muluti wa lifu, ili linako  muta bupilo bwa hae ka sibili ne bu li mwa kozi. Kono n’a si ka ituhelela ku sabiswa ki lika zeo kakuli n’a lemuhile kuli Mulimu ka “mulamu” ni ka “lusata” lwa hae n’a itukiselize ku mu tusa. Ku si na ku kakanya ku lemuha yona silelezo yeo ne ku konisize Davida ku sutelela ku Jehova. *

14. Bibele i lu kolwisañi ka za silelezo ya Jehova, kono sepiso yeo ha i talusiñi?

¹⁴ Jehova u sileleza cwañi lingu za hae kacenu? Bibele i lu kolwisa kuli ha ku na balwanisi—ibe badimona kamba batu—ba ba ka kona ku tanyela lingu za Mulimu fa lifasi. Jehova ni kamuta ha na ku tuhelela nto ye cwalo ku ezahala. (Isaya 54:17; 2 Pitrosi 2:9) Kono seo ha si talusi kuli Mulisana wa luna u ka lu sileleza kwa likozi kaufela. Ni luna lwa kopananga ni litiko ze welanga batu kaufela, mi lwa lwaniswanga sina mo ba lwanisezwa Bakreste ba niti kaufela. (2 Timotea 3:12; Jakobo 1:2) Ka ku bulela ka swanisezo, ka linako ze ñwi lu kana lwa “zamaya mwa musindi wa muluti wa lifu.” Ka mutala, lifu li kana la lu nunkela kabakala ku nyandiswa kamba kabakala ku tokwa buikangulo bo bunde cwalo. Kamba mwendi i kana ya ba kuli mutu ye lu lata u kutezi fa linala kamba mwendi mane u timezi. Ka linako zeo ze bonahala ku ba ze lififi luli, Mulisana wa luna u fakaufi ni luna, mi u ka lu sileleza. U ka lu sileleza ka mukwa ufi?

15, 16. (a) Jehova u lu tusa ku tula mikwalelo ye lu kopana ni yona ka linzila lifi? (b) Mu kandeke ze ezahezi ze bonisa ka m’o Jehova a lu tuseza ha lu li mwa litiko.

¹⁵ Jehova ha sepisi kuli u ka lu sileleza ka makazo. * Kono lu kolwa kuli: Jehova u ka lu tusa ku tula mikwalelo kaufela ye kana ya lu tahela. U ka lu fa butali bwa ku tiyela “miliko ye miñata.” (Jakobo 1:2-5) Mulisana ha itusisangi fela mulamu kamba lusata lwa hae kwa ku lita libatana kono hape u itusisanga zona kwa ku soteza lingu za hae mwa sikuka. Jehova wa kona ku lu “soteza,” mwendi ka ku itusisa mulapeli ka luna ku lu fa kelezo ya mwa Bibele ye kana ya cinca hahulu muinelo wa luna. Hape Jehova wa kona ku lu fa m’ata kuli lu itiise. (Mafilipi 4:13) Ka moya wa hae o kenile, Mulimu wa kona ku lu tiisa ka ku lu fa ‘m’ata a matuna hahulu.’ (2 Makorinte 4:7) Moya wa Mulimu u kona ku lu tusa ku tiyela tiko kaufela yeo Satani a kona ku lu labulela. (1 Makorinte 10:13) Kana ha ku tiisi pilu ku ziba kuli Jehova ki ya itekezi kamita ku lu tusa?

¹⁶ Kaniti, ku si na taba kuli ki musindi wa muluti wa lifu o cwañi o lu kana lwa ipumana ku ona, ha lu na ku tokwa ku zamaya ku ona lu nosi. Mulisana wa luna u fakaufi ni luna, ku lu monyehela mwa linzila ze lu kana lu sa boni hande kwa makalelo. Mu nge mutala wa eluda wa Sikreste ya n’a fumanwi ni silonda sa mwa booko se si sa foli. U li: “Ni lukela ku itumelela kuli kwa makalelo ne ni kakanya kuli Jehova mwendi n’a ni nyemezi kamba mane kuli n’a sa ni lati. Kono n’a ikatulela kuli ha ni na ku fulalela Jehova. Ku fita ku mu fulalela, na mu zibisa lipilaelo za ka. Mi Jehova a ni tusa, hañata n’a ni omba-omba ka ku itusisa mizwale ni likaizeli. Ba bañata ku bona ba ni taluseza litaba ze butali za ka mo ne ba konezi ku tiyela matuku a matuna. Litaba ze nde ze ne ba ni kandekezi za ni hupuza kuli hasi na fela ya li mwa muinelo o cwalo. Lituso ze ne ni fiwa ni lilato le ne ni boniswa ne li ni kolwisize kuli Jehova n’a si ka ni nyemela. Nihakulicwalo, ni lukela ku tiyela ona cwana butuku bo, mi ha ni zibi kuli kana butuku bo bu ka ni pilisa kamba cwañi. Kono ni kozwi kuli Jehova u fakaufi ni na mi u ka zwelapili ku ni tusa kuli ni tiyele tiko ye.”

“U ni Tomela Tafule”

17. Kwa Samu 23:5, Davida u talusa cwañi Jehova, mi ki kabakalañi swanisezo yeo ha i sa lwanisani ni swanisezo ya mulisana?

¹⁷ Davida cwale u bulela libaka la bulalu le li  tisa kuli a sepe Mulimu: Libaka leo ki la kuli, Jehova u fepa lingu za hae, mi u li fa lico ka buñata. Davida u ñola kuli: “U ni tomela tafule mwa meto a lila za ka; u tozize toho ya ka oli; sinwiso sa ka sa yuboka.” (Samu 23:5) Mwa timana ye, Davida u talusa kuli Mulisana wa hae ki mufani yo mutuna mi u yumbulanga lingu za hae lico ni lino ka buñata. Liswanisezo ze peli ze—swanisezo ya mulisana ya lilato ni ya mufani yo mutuna—za nyalanisana. Esi mane mulisana yo munde u lukela ku ziba mafulisezo a matala ni ko ku na ni mezi a mañata ilikuli lingu za hae li si ke za “tokwa se siñwi.”—Samu 23:1, 2.

18. Ki lika mañi ze bonisa kuli Jehova ki mufani yo mutuna?

¹⁸ Kana Mulisana wa luna hape ki mufani yo mutuna? Ona cwalo fela! Mu nahane fela ka za buñata, bunde, ni mifuta ya lico za kwa moya ye lu ikola kacenu. Ka ku itusisa sitopa sa mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso, Jehova u lu file lihatiso ze tusa hahulu mi u lu ezelize litukiso ze luta za mikopano ye minyinyani, ni ye mituna—mi lika zeo kaufela za lu fepa kwa moya. (Mateu 24:45-47) Ka niti, lu na ni manjwanjwali a lico za kwa moya a sa feli. “Mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” u lukisize Bibele ni libuka ze lukiselizwe ku ituta Bibele ze eza bolule-lule, mi libuka ze cwalo se li fumaneha mwa lipuo ze 413. Jehova u lukisize mifuta ye miñata ya lico za kwa moya—ku kala ka “mabisi,” zona lituto za matatekelo za Bibele, ku yo fita mane ni kwa “lico ze tiile,” zona lituto ze tungile za Bibele. (Maheberu 5:11-14) Kabakaleo, ha lu kopana ni matata kamba ha lu eza likatulo, hañata lwa fumananga luli ze lu tokwa. Bupilo bwa luna ne bu ka ba bo bu cwañi kambe ne ku si na lico za kwa moya zeo? Mulisana wa luna kaniti luli ki mufani yo mutuna ka ku fitisisa.—Isaya 25:6; 65:13.

‘Ni Ka Ina mwa Ndu ya Mulimu’

19, 20. (a) Kwa Samu 23:6, ki sepo mañi ya n’a bonisize Davida, mi lu kona cwañi ku ba ni sepo ye cwalo? (b) Ki nto mañi ye ka nyakisiswa mwa taba ye tatama?

¹⁹ Davida ha sa nahanisisize linzila za Mulisana ni Mubabaleli wa hae, n’a ize: “Luli, mbuyoti ni sishemo li ka ni latelela mwa mazazi kaufela a bupilo bwa ka; mi ni ka ina mwa Ndu ya [Muñ’a] Bupilo kamita.” (Samu 23:6) Davida u bulela ku zwelela kwa pilu ye tezi buitebuho ni tumelo—ili buitebuho kwa lika za n’a mu ezelize Mulimu kwamulaho ni tumelo ku za libelela kwapili. Davida ya n’a kile a ba mulisana n’a li mwa buiketo ka ku ziba kuli ibile fela a zwelapili ku ba bukaufi ni Mulisana wa hae wa kwa lihalimu, inge ya pila mwa ndu ya Hae, fohe, Jehova n’a ka zwelapili ku mu babalela ka lilato.

²⁰ Lu swanela ku itumela hahulu kwa manzwi a mande a fumaneha kwa Samu ya bu 23. Davida n’a itusisize manzwi a swanela ka ku fitisisa a’ talusa ka m’o Jehova a zamaiseza, ku sileleza ni ku fepela lingu za hae. Manzwi a Davida a’ lilato a a bulukilwe mwa Bibele kuli lu be ni sepo ya kuli ni luna lwa kona ku talimela ku Jehova sina Mulisana wa luna. Kaniti, ibile fela lu ba bukaufi ni Jehova, u ka lu babalela sina Mulisana ya lilato “kamita,” ni ku ya ku ile. Kono ka ku ba lingu, lu na ni buikalabelo bwa ku zamaya ni Mulisana wa luna yo mutuna, Jehova. Mwa taba ye tatama lu ka nyakisisa se ku talusa ku zamaya ni Mulimu.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Hupula?

• Ki kabakalañi ha ku sa komokisi Davida ha n’a bapanyize Jehova ku mulisana?

• Jehova u lu zamaisa cwañi ka kutwisiso?

• Jehova u lu tusa ku tiyela litiko ka linzila lifi?

• Ki lifi ze bonisa kuli Jehova ki mufani yo mutuna?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 18]

Ka ku swana ni mulisana wa mwa Isilaele, Jehova u zamaisa lingu za hae