Bupaki bwa Lilato, Tumelo, ni Buipeyo

LIZAZI la May 16, 2005 kakusasana ne li lizazi le linde hahulu-hulu kwa Watchtower Farms kwa Wallkill, ili mwa New York. Fande, fa lwanda lo lu pumilwe hande ni mapalisa ne ku buheha luli bakeñisa pula ye ne nelile pili lizazi li si ka pazula kale. Pato ni bana ba yona ba 8 ne i nze i tapa mwa kasa. Bapoti ne ba komokile bunde bwa sibaka. Ne ba ikambota ka ku sa tumusa hahulu kwa manzwi, inge kuli ha ne ba ka eza cwalo ne ba ka sinya bunde bwa lizazi leo.

Bapoti bao ne li Lipaki za Jehova ba ne ba zwelela kwa linaha ze 48 za lifasi. Kono ne ba si ka tela ku to buha sibaka seo. Ne ba til’o ipuhela ze ne ezahala mwa muyaho wa masitina a mafubelu, o n’o sa zwo ekezwa kwa miyaho ya Betele ya United States ya kwa Wallkill. Ha ba kena mwa muyaho wo, ba imbwetukela hape, nihaike mwa muyaho cwale ne ku si ka kuza inge mo ne ku kuzelize fande.

Mwa likozwana, bapoti ne ba kona ku iponela mishini ye komokisa . Mishini ye mituna-tuna ye ketalizoho ne i mbalamani fa bulilo bo bu benya bo bu kona ku likana ni mabapalelo a’ silezi a mbola ya mahutu. Yeo ki yona mishini ye hatisa Libibele, libuka, ni limagazini. Biputela bye bituna-tuna bya mapepa, bya bukiti bo bu eza likilogramu ze 1,700 si li siñwi, ne bi pikuluha sina mawili a simbayambaya se si mata hahulu. Ka mizuzu fela ye 25, mwa mushini wo ku kenanga pepa ya butelele bo bu eza likilomita ze 23. Ka yona nako yeo, mushini wo u beyanga enge fa mapepa, ku i omisa, ni ku folisa mapepa kuli a kone ku putiwa ni ku ezwa limagazini. Kihona cwale limagazini li mata ka lubilo fa mishini, ku yo beiwa mwa mambokisi ni ku lumelwa kwa liputeho. Mishini ye miñwi yona i hatisa libuka, mi ha se li hatisizwe, li  iswa kapili-pili mwa muzuzu o mutelele o yo fita ni kwa situwa kuli li bulukiwe ku fitela li iswa kwa ku yo mamekwa. Misebezi yeo kaufela i ezwa hande ka bukwala ka kompyuta ye zamaisa lika.

Ha ba zwa mwa lihatisezo, bapoti ba iswa mwa muzuzu mo ku mamekelwa libuka. Teñi m’o, mishini i panga libuka za miputo ye tiile ni Libibele za miputo ye buleta ze kona ku eza 50,000 ka zazi. Makepe a libuka a kopanyiwa, ku mamekwa, ku pumakwa hande, ni ku beiwa miputo ya fahalimu. Libuka ze felizwe ku hatiswa cwale za longiwa mwa makatoni. Mishini i kwala makatoni, ku mameka mabizo fa makatoni, ni ku a longa fa mashimbelo. Kwand’a zeo hape ku na ni mishini ye panga ni ku longa libuka za miputo ya pepa ze kona ku eza 100,000 ka zazi. Yeo ni yona ki mishini ye tatezani ye mata ka lubilo lo lutuna, ili ku hatisa libuka ze tomile fa Bibele.

Mishini ya ku hatisa ka yona yeo ki mishini ye komokisa ya miteñi ya cwale ye mata ka lubilo lwa waci ye pangilwe ka bukwala. Mi sina mo lu ka bonela, mishini yeo hape i bonisa lilato, tumelo, ni buipeyo bwa batu ba Mulimu. Kono ki kabakalañi lihatisezo ha ne li shimbululezwi kwa Wallkill ku zwa kwa Brooklyn, New York?

Libaka le lituna ne li la ku nolofaza lika kuli musebezi wa ku hatisa ni ku lumela lihatiso u ezezwange kulokulikuñwi. Ka lilimo-limo, libuka ne li hatiswa ni ku lumelwa ku zwa kwa Brooklyn, mi limagazini zona ne li hatiswa ni ku lumelwa ku zwa kwa Wallkill. Misebezi yeo ha ne i ka ezezwa kulokulikuñwi, palo ya babeleki ne i ka kusufala mi masheleñi a za Mubuso n’a ka itusiswa hande. Kwand’a zeo hape mishini ya kwa Brooklyn ne se i supezi, mi ne se ku odilwe mishini ye minca ye mibeli ye bizwa MAN Roland Lithoman ku zwa kwa Germany. Mishini yeo ne li ye mituna hahulu mi ne i si ke ya kwana mwa lihatisezo la kwa Brooklyn.

Jehova U Fuyola Musebezi

Mulelo wa ku hatisa ku zwelela k’o ki wa ku bata ku yandulula musebezi wa ku kutaza taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu. Ku zwa fela kwa makalelo, ku bonahezi hande-nde kuli Jehova u fuyauzi musebezi wo. Ku zwa 1879 ku ya 1922, libuka ne li hatiswa ki likampani za lifasi. Kono ka 1922, ne ku telezwi muyaho o mutelele wa kwa 18 Concord Street mwa Brooklyn mi ne ku lekilwe mishini ye hatisa libuka. Ka nako yeo, ba bañwi ne ba hononile kuli mizwale ne ba si ke ba kona ku peta musebezi wo.

Yo muñwi wa bahononi bao ne li muzamaisi wa kampani ye ne hatisanga buñata bwa libuka za luna. Ha n’a tilo pota kwa Concord Street, n’a ize: “Ha mu bone, mu na ni mushini o munde hahulu wa ku hatisa ka ona, kono eshe ha ku na nihaiba a li muñwi ku mina ya ziba ku itusisa ona. Mwa likweli fela ze silezi, mushini wo u ka mbwenjuka; mi mu ka fumana kuli lihatiso za mina li ka hatiswanga ki bona batu ba ba swana ba ba mi hatisezanga kamita, ili ba ba celanga fateñi mali.”

Robert J. Martin, ya n’a talima za ku hatisa ka yona nako yeo, n’a ize: “Manzwi ao n’a utwahala ku ba a niti, feela n’a libezi kuli Mulena u teñi; mi luli Mulena u bile ni luna kamita. . . . Ne ku si ka fita nako, lwa kala ku ihatisezanga libuka.” Ka lilimo ze 80 ze ne latelezi, Lipaki za Jehova ne ba hatisize lihatiso ze ñata-ñata ka mishini ya bona beñi.

Mi cwale la October 5, 2002, kwa mukopano wa ka silimo wa Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania, kwa zibiswa kuli Sitopa Se Si Etelela si ezize katulo ya kuli musebezi wa ku hatisa wa mutai wa United States u shimbululelwe kwa Wallkill. Ne ku odilwe mishini ye minca ye mibeli ye ne ka taha mwa February 2004. Mwahal’a likweli ze 15 ze ne ba  libelela ku amuhela mishini yeo, mizwale ne ba tokwiwa ku lukisa ni ku yandulula lihatisezo. Mi mwahal’a likweli ze ñwi ze 9 ze ne ka latelela, mishini ye minca ya ku mamekisa libuka ne i na ni ku fezwa ku tomiwa mi litukiso za ku lumela lihatiso ne li na ni ku fezwa ku eziwa. Ba bañwi mwendi ne ba hononile kuli musebezi o mutuna wo ne u si ke wa fezwa mwa nako ye tomilwe. Niteñi mizwale ne ba ziba kuli ka m’ata a Jehova, lika ne li ka petahala.

“Moya O Munde wa Swalisano”

Ka ku ziba kuli batu ba Jehova ne ba ka ifana inze ba lata, mizwale ba kalisa mungendenge wo. (Samu 110:3) Bakeñisa butuna bwa musebezi, ne ku tokwahala bayahi ba bañata ku fita ba mwa makolo a za buyahi a fa Betele. Mizwale ni likaizeli ba ba ziba za ku yaha ba ba fitelela 1,000 ili ba mwa United States ni Canada ne ba itatezi ku to tusa kwa musebezi ka sunda i liñwi kamba lisunda ze ñata kamba mane ka likweli ze talu. Ba bañwi kwa bayahi ba ku itatela ba ba sebeleza mwa linaha li sili ne ba bizizwe ni bona ku to tusa kwa musebezi wo. Bayahi ba Mandu a Mubuso ni bona ne ba tusize hahulu-hulu.

Buñata bwa ba ne ba til’o tusa kwa musebezi kwa Wallkill ne ba itombozi ka ku itusisa mali a bona kwa nzila ni ku kupa nako kwa mibeleko ya bona. Niteñi ne ba ezize cwalo inze ba tabile. Ba fa Betele ni bona ne ba ikatalize ku tusa kwa musebezi wo ka ku fumanela baitateli ba bañata bao malobalo ni ku ba fepa. Mizwale ni likaizeli ba fa Betele ba ba fitelela 535, ili ba kwa Brooklyn, Patterson, ni Wallkill, ne ba itatezi ku tusanga kwa musebezi wo la Mukibelo, niha ne ba patehanga ni misebezi ya fa Betele mwahal’a sunda. Buikatazo bo ne ba ezize batu ba Mulimu kuli ba tuse kwa ku peta musebezituna wo ne bu konahalile kabakala kuli Jehova n’a fuyola mungendenge wo.

Ba bañwi ne ba fanile linubu za mali. Ka mutala, mizwale ne ba amuhezi liñolo le ne li zwa ku Abby musizana wa lilimo ze 9. N’a ñozi kuli: “Ni itebuha hahulu musebezi o mu sweli ku peta—wa ku hatisa libuka ze nde hahulu. Mwendi ni ka to mi potela cwanoñu fa. Bondate ne ba ize lu ka taha isaho! Ni ka tina baji kuli mu to ni ziba. Ni mi lumela madola a 20 kuli a tuse kwa musebezi! Ki mali e ne ni fiwanga, kono ni bata ku a fa ku mina mizwale.”

Kaizeli yo muñwi n’a ñozi kuli: “Shangwe mu amuhele mpo ya ka ya likuwani ze ni itukezi ka minwana ya ka ye fokola. Ni kupa kuli likuwani zeo li fiwe kwa mizwale ba ba sweli musebezi kwa Wallkill. Ku utwahezi kuli unomwaha ku ka bata hahulu. Ha lu zibi kamba ku ka ba cwalo luli. Kono na ziba kuli buñata bwa misebezi kwa Wallkill i ka ezezwa fande, mi ni bata kuli mizwale ni likaizeli ba ka ba si ke ba shwa silami kwa toho. Ha ni sikwala kwa ku yaha, kono na ziba ku luka, kiha se ni ikatulela ku eza ze ni kona kuli ni tuse kwa musebezi  wo.” Kaizeli y’o n’a lumezi likuwani za ku luka ze 106!

Lihatisezo ne li felizwe ka nako ye ne tomilwe. John Larson, ya talima za ku hatisa, n’a ize: “Ne ku na ni moya o munde wa swalisano. Ki mañi ya n’a ka kakanya kuli Jehova n’a fuyola musebezi wo? Lika ne li ezizwe ka putako luli. Ni sa hupula kuli mwa May 2003 ne ni yemi mwa sileze inze ni buha mizwale ha ba yala mitomo ya muyaho. Kono silimo si si ka kwana kale, na to yema fa sibaka se si swana seo inze ni buha mishini ha i hatisa libuka.”

Tukiso ya Kakulo

Tukiso ya ku kakula lihatisezo le linca ni miyaho ye milalu ya malobalo ne i ezelizwe kwa Wallkill la Mubulo, May 16, 2005. Ba kwa miyaho ya Betele ya kwa Patterson ni Brooklyn ku beya cwalo ni ba kwa Betele ya Canada ne ba ipuhezi tukiso yeo fa TV. Kaufela ba ne ba ikozi tukiso yeo n’e li ba 6,049. Theodore Jaracz, wa mwa Sitopa Se Si Etelela sa Lipaki za Jehova, ne li yena muina-situlo mi n’a bulezi ka bukuswani ka za simuluho ya musebezi wa ku hatisa. Ka lipuhisano ni mavidio, bo John Larson ni John Kikot ba mwa Katengo ka Mutai ne ba lunduluzi za mo ne u kalezi musebezi wa ku yaha ni wa ku hatisa mwa United States. John Barr wa mwa Sitopa Se Si Etelela n’a file ngambolo ya mafelelezo, ili ku neela lihatisezo le linca ni miyaho ye milalu ya malobalo ku Jehova Mulimu.

Sunda ye ne latelezi bana ba Betele ba kwa Patterson ni Brooklyn ne ba filwe kolo ya ku yo pota kwa sibaka se sinca seo. Kaufel’a bona ba ne ba ile n’e li ba 5,920.

Lu Nga Cwañi Lihatisezo?

Mwa ngambolo ya kakulo, Muzwale Barr n’a hupulisize baputehi kuli nihaike kuli lihatisezo le linca n’e li le linde hahulu, sa butokwa hasi mishini kono ki batu. Lihatiso ze lu hatisa li cinca hahulu bupilo bwa batu ba bañata.

 O muñwi ni o muñwi wa mishini ye minca yeo u kona ku hatisa matrakiti a’ eza lule mwa hora i liñwi ni mizuzu i sikai fela! Hailif’o trakiti i liñwi fela i kona ku cinca bupilo bwa mutu. Ka mutala, ka 1921 babeleki ba bañwi mwa South Africa ne ba sweli ku beleka ka t’ata ku lukisa mo i fitile njanji. Munna yo muñwi ku bona, wa libizo la Christiaan, n’a boni pepa ye ne kakatezi kwatas’a njanji. Pepa yeo ne li ye ñwi ya matrakiti a luna. Christiaan a i bala ka ku bata ku utwisisa luli ze ne i bulela. A kitimela ku mukwenyan’a hae mi a mu taluseza ka tabo a li: “Kacenu ni fumani niti!” Hamulahonyana, sibeli sa bona ba ñola liñolo la ku kupa litaba ze ñwi. Mutai wa South Africa wa ba lumela lihatiso ze ñwi ze tomile fa Bibele. Banna ba babeli bao ba ituta, ba kolobezwa, mi ni bona ba bulelela ba bañwi niti ya Bibele. Kabakaleo ba bañata ne ba amuhezi niti. Mane kwa makalelo a ma-1990, bana bahabo bona ba ba fitelela 100 ne se ba li Lipaki za Jehova. Mi se ne si tisize cwalo ki yona trakiti i liñwi yani ya n’a fumani Christiaan kwatas’a njanji!

Muzwale Barr n’a ize, lihatiso ze lu hatisa, li tisa batu mwa niti, li ba inisa mwa niti, li ba fa moya wa ku tukufalelwa hahulu, mi li swalisanisa mizwale. Mi sa butokwa ni ku fita kikuli lihatiso ze lu fanga batu li tahisa tumbo ku Mulimu wa luna, yena Jehova!

Jehova U Nga Cwañi Lihatisezo?

Muzwale Barr hape n’a kupile baputehi ku nahana mw’a ngela Jehova lihatisezo leo. N’a ize Jehova ku si na kakanyo ha itingi ku lona. Yena mane wa kona ku tahisa kuli macwe a kutaze taba ye nde! (Luka 19:40) Mi mane yena h’a komokiswi ki butuna, m’ata, lubilo, kamba bukwala bwa mishini. Kakuli yena ki yena ya bupile lika kaufela! (Samu 147:10, 11) Jehova u ziba linzila ze ipitezi hahulu za ku hatisa ka zona lihatiso, ili linzila ze sa zibwi kamba mane ku nahanwa ki batu. Kacwalo, ki sikamañi s’a bona Jehova ili s’a tabela luli? S’a bona Jehova mwa lihatisezo le ki mikwa ye minde ya batu ba hae—lilato, tumelo, ni buipeyo bwa bona.

Muzwale Barr n’a file swanisezo ye latelela ka za lilato. Musizana u beseza bashemi ba hae sikono. Ku si na kakanyo, bashemi ba hae ba ka itumela luli. Sikono seo si be bunde si mane, se ba ka itumela bashemi ba hae ki lilato la mwan’a bona, l’a bonisize ka bufani bwa hae. Jehova ni yena ha talima lihatisezo le linca le, h’a boni fela miyaho ni mishini. Nto ye tuna y’a bona ki lilato la batu ba hae kwa libizo la hae.—Maheberu 6:10.

Ku zwa f’o, sina Jehova ha n’a boni aleka kuli ki sisupo sa tumelo ya Nuwe, u bona lihatisezo sina sisupo sa tumelo ya luna. Tumelo ya nto mañi? Nuwe n’a na ni tumelo ya kuli za n’a polofitile Jehova ne li ka ezahala luli. Luna lu na ni tumelo ya kuli lu pila mwa mazazi a maungulo, ni ya kuli taba ye nde ki yona taba ya butokwa ye swelwi ku kutazwa mwa lifasi, ni kuli ku butokwa kuli batu ba i utwe. Lwa ziba kuli taba ya mwa Bibele ya kona ku pilisa batu.—Maroma 10:13, 14.

Ku si na kakanyo, Jehova hape ha talima lihatisezo le linca le u bona buipeyo bwa luna. Sina mo lu zibela, tato ya hae ki ya kuli taba ye nde i kutazwe mwa lifasi kaufela pili mafelelezo a si ka taha kale. (Mateu 24:14) Lihatisezo le linca le hamoho ni mahatisezo a mañwi a mwa linaha ze ñwi za lifasi, a ka tusa hahulu kwa ku peta musebezi wo.

Ki niti, lilato, tumelo, ni buipeyo bo bu bonisizwe mwa ku sula mali, ku eza musebezi wa ku yaha, ni ku itusisa mishini ni miyaho ye minca yeo li sweli ku boniswa hape ki batu ba Jehova kai ni kai ha ba nze ba tukufalelwa ku zwelapili ku shaela niti ku bote ba ba teeleza ku bona.

[Mbokisi/Maswaniso a fa likepe 11]

Mo U Hulezi Musebezi Wa Ku Hatisa Mwa United States

1920: Limagazini li hatiswa ka mishini ya pili ya kale, kwa 35 Myrtle Avenue, mwa Brooklyn.

1922: Lihatisezo li tutisezwa kwa muyaho o mutelele wa kwa 18 Concord Street. Libuka ni zona za hatiswa cwale.

1927: Lihatisezo li tutisezwa kwa muyaho o munca o n’o yahezwi kwa 117 Adams Street.

1949: Lihatisezo l’a yandululwa ha ne ku yahilwe muyaho o muñwi o mutelele.

1956: Lihatisezo la kwa Adams Street l’a yandululwa hape ha ne ku yahilwe muyaho o munca kwa 77 Sands Street.

1967: Ku yahiwa muyaho o muñwi o mutelele hahulu mi lihatisezo l’a yandululwa, ili ku mina h’a lishumi muyaho wa sa pili.

1973: Kwa Wallkill ku yahiwa lihatisezo le liñwi, sihulu la limagazini.

2004: Misebezi kaufela ya ku hatisa, ku mameka libuka ni ku lumelwa kwa lihatiso mwa United States i tutisezwa kwa Wallkill.