Nako ya Ngilisimusi ni Nyuyele—Kana Ikaba Sina Mo Mu Tokwela?

“Peter [the Great] ki yena ya n’a laezi mikiti ya Nyuyele ye eziwanga mwa likeleke kaufela la January 1. Hape n’a laezi kuli likwalo za mandu za mwahali li kabiswe ka mitai ya likota ze buheha, ni kuli batu kaufela ba mwa Moscow ba ‘bonisange tabo ya bona ka ku babazana patalaza’ fa lizazi la Nyuyele.”—Hatiso ya Peter the Great—His Life and World.

MU NYOLELWA ku bonañi ka nako ya Ngilisimusi ni Nyuyele? Nako yeo i banga nako ye telele luli ya pumulo. Bashemi ni bana ba kana ba ba fa pumulo ka nako yeo mi ku kana kwa bonahala kuli yeo ki kolo ya ku kopana hamoho sina lubasi. Lizazi la Ngilisimusi li ngiwa kuli ki lona lizazi la n’a pepilwe Kreste. Ba bañwi ba lata ku lumbeka Kreste ka nako yeo kakuli ba ikutwa kuli ki lona libaka le u ezezwanga mukiti wo. Mwendi ni mina mu ikutwa cwalo.

Ibe kuli ba bata ku lumbeka Kreste, kamba ku kopana hamoho sina lubasi, kamba ku eza sibeli sa lika zeo, banna, basali, ni banana ba bañata lifasi lote ba nyolelwanga hahulu nako yeo. Unomwaha bo? Kana ikaba nako ya ku ikola ku ba hamoho sina lubasi, kamba nako ya ku lumbeka Mulimu? Haiba mu ka kopana hamoho sina lubasi, kana ikaba nako ye ka ikoliwa kamba ye ka mi siyela masitapilu?

Ba bañata ba ba lakazanga kuli nako ya Ngilisimusi ni Nyuyele ibe nako ya bulapeli ba lemuhile kuli lika ka nako yeo ha li eziwangi ka moya wa Sikreste. Ba lemuhile kuli i banga fela nako ya ku fanana limpo ni ya ku eza mukiti wa lika ze shwaula Kreste, kamba ya ku ikola fela ku kopana hamoho sina lubasi. Hañata mikiti yeo i sinyiwanga ki mutu a li muñwi kamba ba sikai mwa lubasi ba ba canga maswe kamba ku nwa hahulu, ni ku shangumuna likañi le li isanga kwa mifilifili. Mwendi mu lemuhile cwalo, kamba mwendi mane ku kile kwa ezahala cwalo ku mina ka sibili.

Haiba ki cwalo, mwendi mwa bona kuli lika ha li shutani hahulu ni mo ne li inezi mwa miteñi ya Peter the Great mubusi wa Russia ya s’a bulezwi kwa makalelo. Ba bañata kacenu ka ku filikanywa ki ze ezahalanga ka nako yeo ba ikutwa kuli yeo i swanela ku banga nako ya ku lapela ni ya ku kopana hamoho sina lubasi. Ba bañwi mane ba likanga ka t’ata ku cinca mibonelo ya batu, ka ku itusisa mikanga ye cwale ka wa kuli: Wo ki mukiti o lu ezeza Mulen’a luna Jesu. Kono kana cinceho ya konahala luli? Mi kana cinceho yeo ya kona luli ku kutekisa Kreste? Kana ku na ni mabaka a’ kona ku lu tusa ku ngela mu sili mukiti wa Ngilisimusi ni Nyuyele?

Kuli lu fumane likalabo ze kolwisa, ha lu nyakisiseñi lika ka ku ya ka batu ba naha ye ñwi ba ba na ni libaka li sili le ba itebuhela nako yeo ya silimo.