‘Bupaki kwa Macaba Kaufela’
‘Bupaki kwa Macaba Kaufela’
“Mu ka ba lipaki za ka . . . ku isa kwa mafelelezo a lifasi.”—LIKEZO 1:8.
1. Balutiwa ne ba utwile lili lwa pili bupolofita bo bu ñozwi kwa Mateu 24:14, mi ne li kai?
MANZWI a Jesu a ñozwi kwa Mateu 24:14 a zibahala hahulu kuli mane buñata bwa luna lwa kona ku a peta. Mi ki bupolofita bo bu komokisa luli! Mu nahane fela mo ne ba ikutwezi balutiwa ha ne ba utwile bupolofita b’o lwa pili! Fo ne li ka silimo sa 33 C.E. Balutiwa ne ba bile hamoho ni Jesu ka lilimo ze bat’o ba ze talu, mi cwale ne ba tile ni yena kwa Jerusalema. Ne ba iponezi limakazo za hae ni ku teeleza kwa lituto za hae. Nihaike kuli ne ba tabiswa ki lituto za niti ze ne ba lutilwe ki Jesu, ne ba izibela hande kuli nesi batu kaufela ba ne ba tabiswa ki lituto zeo. Ne ku na ni batu ba ne ba toile hahulu Jesu.
2. Balutiwa ne ba ka kopana ni lika ze sabisa ni matata a cwañi?
2 Balutiwa ba bane ne ba inzi ni Jesu fa Lilundu la Likota za Olive inze ba teeleza ka tokomelo ha n’a nz’a bulela za lika ze sabisa ni matata a ne ba ka kopana ni ona. Jesu n’a kile a ba bulelela kuli u ka bulaiwa. (Mateu 16:21) Cwale ka nako yeo a ba taluseza fo ku sweu kuli ni bona ne ba ka nyandiswa maswe. N’a ize: “Ba ka mi swalisa batu kuli mu nyandiswe, mi ba mi bulaye; mi mu ka toiwa ki macaba kaufela kabakala Libizo la ka.” Kono ao nesi ona mafelelezo a matata. Bapolofita ba buhata ne ba ka puma batu ba bañata. Ba bañwi ne ba ka sitatala mi ne ba ka betekana ni ku toyana. Mi hape lilato la ba bañwi “ba bañata” la ku lata Mulimu ni Linzwi la hae ne li ka fola.—Mateu 24:9-12.
3. Ki kabakalañi manzwi a Jesu a kwa Mateu 24:14 a makalisa luli?
3 A man’o feza ku bulela za miinelo ye zwafisa yeo, Jesu a bulela taba ye ñwi ye ne kana i makalisize balutiwa ba hae. N’a ize: “Evangeli ye ya mubuso i ka bulelwa mwa lifasi kaufela, ibe bupaki mwa macaba kamukana; kihona ku ka taha mafelelezo.” (Mateu 24:14) Kaniti musebezi wa n’a kalisize ku eza Jesu mwa Isilaele—ona wa ku “paka niti”—ne u ka zwelapili ni ku yandulukela mwa lifasi kaufela. (Joani 18:37) Bo ki bupolofita bo bu makalisa luli! Ku eza musebezi wo mwa “macaba kamukana” ne ku ka ba t’ata, mi ku eza cwalo inze ba “toiwa ki macaba kaufela” ne ku ka komokisa. Ze ne u ka peta musebezituna wo ne li ka bubeka bubusi ni m’ata a Jehova, mi hape ne li ka bonisa lilato, sishemo, ni pilu-telele ya hae. Mi ku zwa fo, musebezi wo ne u ka fa batanga ba hae kolo ya ku bonisa tumelo ni buineelo bwa bona.
4. Ki bomañi ba ne ba bulelezwi ku eza musebezi wa ku fa bupaki, mi Jesu n’a ba bulelezi manzwi mañi a tiisa?
4 Jesu n’a taluselize balutiwa ba hae fo ku sweu kuli ne ba na ni musebezituna wa ku eza. Jesu a si ka nyuluhela kale kwa lihalimu, n’a bonahezi ku bona mi a ba bulelela kuli: “Mu ka amuhela mata, Moya o Kenile ha u ka ta ku mina; mi mu ka ba lipaki za ka mwa Jerusalema, ni mwa naha kaufela ya Judea ni ya Samaria, ni ku isa kwa mafelelezo a lifasi.” (Likezo 1:8) Ki niti kuli hañihañi ba bañwi ne ba ka t’o swalisana ni bona mwa musebezi wo. Niteñi, balutiwa ne li ba banyinyani. Ne ba tiisizwe hahulu pilu ha ne ba zibile kuli moya o kenile wa Mulimu o m’ata ne u ka ba matafaza kuli ba pete musebezi wo o ne ba filwe ki Mulimu!
5. Ki lika mañi ze ne ba sa zibi balutiwa ka za musebezi wa ku fa bupaki?
5 Balutiwa ne ba ziba kuli ne ba laezwi kuli ba kutaze taba ye nde ni ku ‘tahisa balutiwa ba batu ba macaba kaufela.’ (Mateu 28:19, 20, NW) Kono ne ba sa zibi mo ne bu ka felwa bupaki kwa macaba kamukana, mi ne ba sa zibi fa n’a ka tela mafelelezo. Mi ni luna ha lu zibi. Zeo ki litaba ze zibwa fela ki Jehova a nosi. (Mateu 24:36) Bupaki ha se bu filwe ka mwa tokwela Jehova, u ka yundisa muinelo wo wa linto o maswe. Mi zeo ha li ka ezahala, Bakreste kona fo ba ka lemuhela kuli musebezi wa ku kutaza u petilwe ka mwa n’a lelezi Jehova. Balutiwa ba kwa makalelo bao ne ba si ka nahana kuli bupaki ne bu ka kona ku fiwa kwa batu ba bañata sina mo bu felwa mwa nako ye ya maungulelo.
Bupaki mwa Linako za Baapositola
6. Ne ku ezaheziñi fa Pentekonta ya 33 C.E. ni hamulahonyana wa f’o?
6 Mwa linako za baapositola, musebezi wa ku kutaza Mubuso ni ku tahisa balutiwa ne u beile hahulu miselo. Fa lizazi la Pentekonta ya 33 C.E., mwa muzuzu wa kwahalimu mwa Jerusalema ne ku fumanehile balutiwa ba ba bat’o eza 120. Zazi leo, moya o kenile wa Mulimu ne u sululezwi fahalimw’a bona, muapositola Pitrosi n’a file ngambolo ye nyangumuna ye ne talusa ona makazo yeo, mi batu ba ba bat’o eza 3,000 ba lumela ni ku kolobezwa. Ao ne li makalelo fela. Ku si na taba ni mutundameti wa baeteleli ba bulapeli wa ku bata ku felisa musebezi wa ku kutaza taba ye nde, “ka zazi ni zazi, Mulena n’a ekeza mwa Keleke [balutiwa] ba ba ne ba piliswa.” Hañihañi, “palo ya balumeli ya bat’o eza 5,000.” Ku tuha fo, “buñata bwa ba ba lumezi ku Mulena ne bu nze bu ekezeha ka banna ni basali.”—Likezo 2:1-4, 8, 14, 41, 47; 4:4; 5:14.
7. Ki kabakalañi ku sikuluha kwa Kornele ha ne ku li kezahalo ye ipitezi?
7 Mwa silimo sa 36 C.E., ne ku bile ni kezahalo ye ñwi ye ipitezi—yona ya ku sikuluha ni ku kolobezwa kwa Kornele wa Mulicaba. Jehova ha n’a laezi muapositola Pitrosi kuli a y’o kutaza ku yena munna ya saba Mulimu y’o, n’a bonisize kuli taelo ya Jesu ya ku ‘tahisa balutiwa ba batu ba macaba kaufela’ ne si ya kuli ba yo kutaza fela kwa Majuda ba mwa linaha ze ñata. (Likezo 10:44, 45) Ba ne ba etelela musebezi wo ne ba ikutwile cwañi? Baapositola ni banna-bahulu ba mwa Judea ha ne ba lemuhile kuli taba ye nde ne i lukela ku kutaziwa ni ku bamacaba—ili ba ne ba si Majuda—ba lumba Mulimu. (Likezo 11:1, 18) Ka nako ye swana, musebezi wa ku kutaza wa zwelapili ku beya miselo mwahal’a Majuda. Lilimonyana hamulaho, mwendi ibat’o ba ka 58 C.E., kwand’a balumeli Bamacaba, ne ku na hape ni ‘Majuda ba ne ba lumezi ba ba eza bolule ba bañata.’—Likezo 21:20.
8. Taba ye nde i ama cwañi bupilo bwa batu?
8 Lipalo ze ne ekezaha za Bakreste ba mwa linako za baapositola za lu tabisa, kono lu hupule kuli zona lipalo zeo ne li za batu luli. Lushango lwa Bibele lo ne ba utwile ne lu na ni m’ata. (Maheberu 4:12) Lushango l’o ne lu cincize hahulu bupilo bwa batu ba ne ba lu amuhezi. Batu ne ba kalisize ku pila bupilo bo bunde, ne ba apezi butu bo bunca, mi ne ba kutisizwe ku Mulimu. (Maefese 4:22, 23) Mi ni kacenu ku cwalo. Batu kaufela ba ba amuhela taba ye nde ba na ni tibelelo ye makaza ya ku pila kamita.—Joani 3:16.
Ba Ba Sebeza ni Mulimu
9. Bakreste ba kwa makalelo ne ba lemuhile kuli ne ba filwe tohonolo ni musebezi mañi?
9 Bakreste ba kwa makalelo ne ba si ka itumba kuli ki bona ba ne ba tahisa siselo. Ne ba ziba kuli musebezi wa bona wa ku kutaza ne u petiwa ka tuso ya “mata a Moya o Kenile.” (Maroma 15:13, 19) Ne li Jehova ya n’a konahalisa zwelopili ya kwa moya yeo. Kono hape Bakreste bao ne ba ziba kuli ne ba filwe tohonolo ni musebezi wa ku ba “ba ba sebeza ni Mulimu.” (1 Makorinte 3:6-9) Kacwalo ka ku likana ni manzwi a Jesu, ba eza ka t’ata musebezi o ne ba filwe.—Luka 13:24.
10. Ki buikatazo mañi bo ne ba ezize Bakreste ba kwa makalelo kuli ba fe bupaki kwa macaba kaufela?
10 Ka ku ba “muapositola wa bamacaba,” Paulusi n’a tamile misipili ye mitelele hahulu ka mahutu ni ka lisepe, inz’a toma liputeho ze ñata mwa silalo sa Roma sa Asia ni mwa Greece. (Maroma 11:13) Hape n’a tamile musipili wa ku liba kwa Roma mi mwendi n’a izo fita ni kwa Spain. Ka nako ye swana, muapositola Pitrosi ya n’a filwe musebezi wa ku yo bulela “Evangeli . . . ku ba mupato” yena n’a iz’o kutaleza kwa Babilona, ili sibaka se ne si tezi bulapeli bwa Sijuda ka nako yeo. (Magalata 2:7-9; 1 Pitrosi 5:13) Kwa batu ba bañata ba ne ba tundamezi mwa musebezi wa Mulena, ne ku na ni basali ba ba cwale ka bo Trifena ni Trifosa. Musali yo muñwi wa libizo la Persida u bulezwi kuli n’a “tundamezi ku sebeleza Mulena.”—Maroma 16:12.
11. Jehova n’a fuyozi cwañi buikatazo bwa balutiwa?
11 Jehova n’a fuyozi hahulu buikatazo bo ne ba ezize bashaeli bao ni ba bañwi ba ne ba sebelize ka tukufalelo. Ku si ka fita kale lilimo ze 30 ku zwa f’a n’a polofitezi Jesu kuli bupaki ne bu ka fiwa kwa macaba kaufela, Paulusi n’a ñozi kuli “Evangeli” ne se i “bulezwi ku ba ba li teñi kaufela mwatas’a lihalimu.” (Makolose 1:23) Kana mafelelezo n’a tile ka nako yeo? Ka nako yeo, mafelelezo n’a tile luli. Mafelelezo n’a tile fahalimw’a muinelo wa linto wa Sijuda ka silimo sa 70 C.E. muta limpi za Maroma ne li sinyize Jerusalema hamoho ni tempele. Kono Jehova n’a lelile kuli bupaki bo butuna hahulu bu fiwe pili a si ka tisa kale mafelelezo a muinelo wa linto wa lifasi la Satani.
Bupaki Bo Bu Fiwa Kacenu
12. Baituti ba Bibele ba kwa makalelo ne ba utwisisa cwañi taelo ya ku kutaza?
12 Kwa mafelelezo a lilimo za ma-1800, hamulaho wa lilimo-limo za bukwenuheli bwa bulapeli, bulapeli bo bu kenile ne bu kalisizwe sinca. Baituti ba Bibele ku likana ni mo ne ba bizezwa Lipaki za Jehova ka nako yeo, ne ba utwisisize hande taelo ya ku tahisa balutiwa mwa lifasi kaufela. (Mateu 28:19, 20) Ha ku t’o fitwanga ka 1914, ne se ku na ni batu ba ba bat’o eza 5,100 ba ne ba sweli musebezi wa ku kutaza, mi taba ye nde ne se i kutalezwa mwa linaha ze 68. Kono Baituti ba Bibele ba kwa makalelo bao ne ba si ka utwisisa ka ku tala taluso ya Mateu 24:14. Kwa mafelelezo a lilimo za ma-1800, Bibele, yona buka ye na ni taba ye nde kamba evangeli ne se i tolokilwe ni ku hatiswa mwa lipuo ze ñata ki ba tutengo to tu hatisa Libibele ni kuhasanyiwa mwa lifasi kaufela. Kacwalo ka lilimo-limo Baituti ba Bibele ne ba nga kuli bupaki ne se bu filwe kale kwa macaba kaufela.
13, 14. Ki kutwisiso ifi ye utwahala hande ka za tato ya Mulimu ni mulelo wa hae ye ne ñozwi mwa Tora ya ku Libelela ya Sikuwa ya 1928?
13 Nako ha ne inze i ya, Jehova n’a konisize batu ba hae ku utwisisa hande tato ni mulelo wa hae. (Liproverbia 4:18) Tora ya ku Libelela ya Sikuwa ya December 1, 1928, ne i ize: “Kana lwa kona ku bulela kuli ku hasanyiwa kwa Bibele ku petile musebezi o n’o polofitilwe wa ku kutaza evangeli ya mubuso? Batili! Ku si na taba ni kuli Bibele i hasanyizwe, sikwatanyana sa lipaki za Mulimu mwa lifasi ba sa tokwa ku hatisa libuka ze talusa [mulelo] wa Mulimu ni ku potela batu ba ba filwe Libibele zeo kwa mandu a bona. Hakusicwalo, batu ba ka siyala mwa simbwi mi ha ba na ku ziba kuli Mubuso wa Mesiya u tomilwe mwa nako ya luna.”
14 Tora ya ku Libelela yeo ne i zwezipili ku bulela kuli: “Ka 1920, . . . Baituti ba Bibele ne ba fitile fa ku utwisisa hande bupolofita bwa Mulena bo bu ñozwi kwa Mateu 24:14. Mi cwale ba lemuha kuli “evangeli ye” ye ne lukela ku bulelwa mwa lifasi kaufela kuli ibe bupaki ku Balicaba kamba kwa macaba kaufela, nesi evangeli ya mubuso o n’o sa li kwapili, kono ne li evangeli ya ku fa bupaki bwa kuli Mulena wa Bumesiya u kalisize ku busa lifasi.”
15. Musebezi wa ku kutaza u zwezipili cwañi ku zwa lilimo za bo ma-1920?
15 Mwa lilimo za ma-1920, “sikwatanyana sa lipaki” seo ne si si ka zwelapili ku ba se si nyinyani. Lilimo-limo hamulaho, “buñata bo butuna” bwa “lingu ze ñwi” ne bu fitile fa ku zibahala ni ku kala ku kubukanyiwa. (Sinulo 7:9; Joani 10:16) Kacenu le, mwa linaha za lifasi ze 235 ku na ni bashaeli ba taba ye nde b’a 6,613,829. Ye ki talelezo ya bupolofita ye makaza luli! Kwa li ku simwa “evangeli ye ya mubuso” i sa kutazwi mwa linaha ze ñata cwalo. Kwa li ku ba ku be ni batanga ba Jehova ba bañata cwalo fa lifasi-mubu.
16. Ki lifi ze ne petilwe mwa silimo sa sebelezo sa ñohola? (Mu bone mukoloko o fa makepe 27 ku isa 30.)
16 Silundwamanji sa Lipaki bao kaufela ne ba patehile mwa silimo sa sebelezo sa 2005. Ne ba tandile lihora ze fitelela 1 bilioni ka ku shaela taba ye nde mwa linaha ze 235. Ne ba ezize misipili ya makutisezo ye eza bolule-lule, mi hape ne ba zamaisize lituto za Bibele ze eza bolule-lule. Ona musebezi wo u petilwe ki Lipaki za Jehova, ba ba ifanile nako ni maluwo a bona kuli ba lute ba bañwi Linzwi la Mulimu. (Mateu 10:8) Jehova ka ku itusisa moya wa hae o kenile ili o m’ata, u zwelapili ku matafaza batanga ba hae kuli ba eze tato ya hae.—Zakaria 4:6.
Ku Tukufalelwa ku Fa Bupaki
17. Batu ba Jehova ba latelela cwañi manzwi a Jesu a ku kutaza taba ye nde?
17 Nihaike kuli se ku fitile lilimo ze bat’o eza 2,000 ku zwa fa n’a polofitezi Jesu kuli taba ye nde ne i ka kutaziwa, batu ba Mulimu ba sa tukufalezwi ku eza musebezi wo. Lwa ziba kuli haiba lu tundamena ku eza hande, lu bonisa tulemeno twa Jehova to tu cwale ka lilato, sishemo, ni pilu-telele. Ka ku swana ni Jehova, ha lu tabeli kuli batu ba timezwe, kono lu tabela kuli ba bake ni kuli ba kutele ku yena. (2 Makorinte 5:18-20; 2 Pitrosi 3:9) Ka ku tukufalelwa ka moya wa Mulimu, Lipaki za Jehova ba zwelapili ku shaela taba ye nde ka tukufalelo ku isa kwa mafelelezo a lifasi. (Maroma 12:11) Mi ze zwile mwa buikatazo bo kikuli, batu ko ba ya ko ba kuwa ba sweli ba amuhela niti ni ku latelela ketelelo ya Jehova ye lilato. Mu nyakisise mitala i sikai.
18, 19. Ki ifi mitala ye mu kona ku kandeka ya batu ba bañwi ba ne ba amuhezi taba ye nde?
18 Charles ne li mulimi ya n’a pila kwa wiko wa naha ya Kenya. Ka 1998, n’a lekisize kwai ya buima bo bu fitelela likilo ze 8,000 mi a fiwa liñolo la bupaki le ne li bonisa kuli ne li yena Mulimi wa Kwai Yo Mutuna. Mi ka nako ye swana yeo a kalisa ku ituta Bibele. Hañihañi a fita fa ku lemuha kuli mutu ya lima kwai u tula mulao wa n’a bulezi Jesu wa ku lata wahabo mutu. (Mateu 22:39) Ha n’a fitile fa ku lemuha kuli ‘mulimi wa kwai yo mutuna’ ne li yena ‘mubulai yo mutuna,’ Charles a faela kwai ya hae mulyani wa ku i bulaya. A eza zwelopili ku fitela a ineela ni ku kolobezwa, mi ha lu bulela cwana ki paina wa kamita mi hape ki mutang’a bukombwa.
19 Ku si na kakanyo, Jehova u sweli wa nyanganyisa macaba ka bupaki bo bu sweli ku fiwa mwa lifasi kaufela, mi bufumu—bona batu—bu sweli bwa taha. (Hagai 2:7) Pedro ya pila kwa Portugal, n’a ile kwa sikolo sa buprisita ha n’a li wa lilimo ze 13 za ku pepwa. Mulelo wa hae ne li wa ku ba mulumiwa ni ku luta Bibele. Kono hamulahonyana, a tuhela sikolo sa buprisita seo bakeñisa kuli Bibele ne i sa itusiswangi hahulu mwa lituto za hae. Hamulaho wa lilimo ze 6, a kalisa ku ituta za munahano kwa yunivesiti ya kwa Lisbon. N’a inanga ni bomahe ba banyinyani ba ne ba li Lipaki za Jehova ba ne ba mu susuezanga kuli a itute Bibele. Ka nako yeo Pedro n’a sa zibi hande kuli Mulimu u teñi luli, mi n’a sa koni ku ikatulela kuli a itute Bibele kamba kutokwa. A buza bo muluti ba hae ka za butata bwa ku palelwa ku ikatulela ku eza lika. Bo muluti bao ba mu bulelela kuli ka ku ya ka tuto ya za munahano, batu ba ba sa koni ku ikatulela ba kona ku isinyeza lika. Pedro ha utwa cwalo, a ikatulela ku ituta Bibele. N’a kolobelizwe cwanoñu fa mi cwale ni yena s’a zamaisa lituto za Bibele.
20. Ki kabakalañi ha lu kona ku nyakalaliswa ki ku ziba kuli bupaki kwa macaba bu sweli bwa fiwa mwa linaha ze ñata?
20 Ni kacenu le, ha lu zibi kuli bupaki kwa macaba kaufela bu ka fiwa ku fitela kai, mi ha lu zibi lizazi ni nako ye a ka taha mafelelezo. Taba ye lu ziba fela ki ya kuli mafelelezo h’a na ku liyeha. Lwa nyakalala ka ku ziba kuli ku kutaziwa kwa taba ye nde mwa linaha ze ñata ki sisupo se si bonisa kuli Mubuso wa Mulimu u tuha u yola mibuso ya batu. (Daniele 2:44) Silimo ni silimo, bolule-lule ba sweli ba fiwa kolo ya ku utwa taba ye nde, mi nto yeo i tisa tumbo ku Mulimu wa luna Jehova. Haike lu ikatulele ku zwelapili ku sepahala ni ku pateha mwa musebezi wa ku fa bupaki kwa macaba kaufela, ka ku swalisana ni mizwale ba luna ba mwa lifasi kaufela. Ha lu eza cwalo, lu ka ipilisa ni ku pilisa ba ba lu utwa.—1 Timotea 4:16.
Kana Mwa Hupula?
• Ki kabakalañi bupolofita bwa Mateu 24:14 ha bu makalisa?
• Ki buikatazo mañi bwa ku kutaza bo ne ba ezize Bakreste ba kwa makalelo, mi ne ku zwileñi mwateñi?
• Baituti ba Bibele ne ba fitile cwañi fa ku utwisisa butokwa bwa ku fa bupaki kwa macaba kaufela?
• Mu tabiswa ki nto mañi ha mu nyakisisa ze ne ba ezize batu ba Jehova mwa silimo sa sebelezo sa ñohola?
[Lipuzo za Tuto]
[Chati fa likepe 27-30]
PUHO YA SILIMO SA SEBELEZO SA 2005 YA LIPAKI ZA JEHOVA MWA LIFASI KAMUKANA
(Mu bone muputo o tiile)
[Mapa/Maswaniso a fa likepe 25]
Paulusi n’a tamile misipili ye mitelele hahulu ka mahutu ni ka lisepe ku yo kutaza taba ye nde
[Siswaniso se si fa likepe 24]
Jehova n’a laezi Pitrosi kuli a y’o fa bupaki ku Kornele ni lubasi lwa hae