Ze Ezahezi mwa Bupilo

Jehova U Ni Tusize ku Mu Fumana

KA MO LI KANDEKEZWI KI BO FLORENCE CLARK

Ne ni swalelezi lizoho la bomunn’a ka ba ne ba kulile hahulu. Ne ni li wa keleke ya Anglican, mi na lapela ku Mulimu kuli a tuse bomunn’a ka ku fola, mi na itama kuli haiba ba fola, ne ni ka bata Mulimu ku fitela ni mu fumana. Mi ku zwa fo ne ni ka ba wa hae.

NE NI pepilwe ka la 18 September 1937, mwa silalanda sa kwahule sa Oombulgurri se si fumaneha mwa sibaka se si lumbile sa Kimberley kwa wiko wa Australia. Mi na fiwa libizo la Florence Chulung.

Ni sa hupula nako ya ka ye tabisa ya kwa bwanana, ha ne ku si na lipilaelo. Kwa keleke, ne ni itutile fela lika li sikai ka za Mulimu ni Bibele, kono boma ki bona ba ne ba ni lutile likuka za Sikreste. Kamita ne ba ni balelanga Bibele, mi isali kwa bwanana ne ni kalisize ku tabela lika za kwa moya. Hape ne ni ikumbutanga mwanahesu yo muñwi ya na li mulumiwa mwa keleke ya habo. Mwa pilu ya ka ne ni ziba kuli ne ni bata ku ba likanyisa.

Mwa silalanda sa luna se ne si bizwa Forrest River Mission, ne ku na ni sikolo se ne si kalela mwa sitopa sa pili ku isa ku sa buketelizoho. Kwa sikolo ne ni itutanga fela ka lihora ze peli zazi ni zazi kakusasana. Kabakaleo ne ni sa ituti hande, mi taba yeo ya bilaeza bondate. Ne ba tokwa kuli bana ba bona ba itute hande, mi kacwalo ba ikatulela ku zwa kwa Oombulgurri ni ku tutiseza lubasi kwa Wyndham. Zazi le lu tuta ne ni ikutwile bumaswe luli, kono kwa Wyndham, ne ni konile ku kena hande sikolo ka lilimo z’e ne ze ne tatami, ku zwa 1949 ku isa 1952. Ni itumela hahulu ku bondate ka ku ni tusa ku fumana tuto yani.

 Boma ne ba sebeza ku dokota wa mwa Wyndham, mi ha ni feza sikolo inze ni li wa lilimo ze 15, dokota yo a ni fa musebezi wa bunasi kwa sipatela sa mwa Wyndham. Na amuhela musebezi wo ka tabo kakuli misebezi ne i sa fumanehi fela ka bunolo ka nako yeo.

Lilimo-limo hasamulaho, na to kopana ni bo Alec, mukuwa ya na uta limunanu. Lwa nyalana ka 1964 mwa tolopo ya Derby, ko ne ni zo swalisana hahulu ni Keleke ya Anglican. Zazi le liñwi Lipaki za Jehova ne ba tilo ni potela. Na ba tobosa kuli ne ni sa tabeli ni hanyinyani mi na ba kupa kuli ba si ke ba kuta hape. Kono ne ku na ni nto ye ñwi ye ne ba bulezi ye ne ni komokisize—ne ba ize libizo la Mulimu ki Jehova.

“Mina Ha Mu Koni ku Itapelelanga Nji?”

Ka 1965, bupilo bwa kala ku ni tatafalela hahulu. Bomunn’a ka ne ba ipumani mwa likozi ze talu ze tuna—habeli ne ba wile fa pizi ya bona mi hañwi ne ba bile mwa kozi ya fa mukwakwa ka mota ya bona. Ka litohonolo ne ba konile ku fola ni ku kala ku beleka hape. Kono nakonyana fela ku zwa fo, ba wa fa pizi ya bona hape. Ka nako ye ne ba holofezi hahulu kwa toho. Ha ni yo fita kwa sipatela, dokota a ni bulelela kuli bomunn’a ka ne ba si na a matelele. Ne ni ziyelehile luli. Nasi yo muñwi a kupa muprisita wa mwa sibaka seo ku ni bona, kono muprisita yo a li: “Isiñi ka nako ye. Ni ka taha kamuso!”

Ne ni bata kuli muprisita yo a to ni tiisa ka ku lapela ni na, mi na taluseza sisita cwalo. A ni alaba kuli: “Kanti kiñi se si mi kola? Mina ha mu koni ku itapelelanga nji?” Kiha se ni kala ku lapela maswaniso a keleke kuli a ni tuse—kono kwa pala. Bomunn’a ka ne ba bonahala kuli ba timela luli. Na kala ku ipuza kuli, ‘Ni ka pila cwañi haiba bomunn’a ka ba timela?’ Hape ne ni ikalezwi ka za banake ba balalu—bo Christine, Nanette, ni Geoffrey. Ne ba ka pila cwañi ba si na bondat’a bona? Ka litohonolo, hamulaho wa mazazi a malalu, bomunn’a ka ba angulukelwa mi ba lukululwa ka la 6 December 1966.

Nihaike bomunn’a ka ne ba folile kwateñi luli, booko bwa bona ne bu holofezi. Ne ba tuhezi ku hupula hande lika mi ne ba kenezwi ki moya wa mifilifili ni sizuhelwa. Ne ba fumana t’ata ku pilisana ni banana mi ne ba filikananga hahulu haiba banana ba sa ezi lika ka sihulu. Ne ku li t’ata ku babalela bomunn’a ka. Ne ni na ni ku ba ezeza ibat’o ba lika kaufela. Mane konji ko ne ni ba lutile sinca ku bala ni ku ñola. Kabakala ku fufulelwa ku ba babalela ni ku mbindanisa misebezi ya fa lapa ka nako ye swana, na kala ku katazeha bakeñisa minahano ye miñata. Hamulaho wa lilimo ze supile ku zwa fa kozi ya bomunn’a ka, lwa lumelelana kuli lu kauhane ka nakonyana kuli ni yo angulukelwa mwa booko pili.

Na tuta ni banana ku liba kwa mboela kwa tolopo ye bizwa Perth. Lu si ka tuta kale, munyan’a ka na kalile ku ituta Bibele ni Lipaki za Jehova kwa Kununurra, toloponyana ye fumaneha kwa wiko wa Australia. N’a ni bonisize siswaniso mwa buka ya Niti ye isa kwa Bupilo Bwa Kamita, * se si bonisa mo i ka bela paradaisi fa lifasi-mubu ku likana ni mo i sepiseza Bibele. Hape na ni bonisize ku zwelela mwa buka yeo kuli Mulimu u na ni libizo, mi libizo leo ki Jehova, mi taba yeo ne i ni tabisize. Bakeñisa kuli ne ni si ka lutiwa cwalo kwa keleke ya ka, na lela ku lumela Lipaki za Jehova luwaile ha se ni inzi sikalalambo mwa Perth.

Kono ne ni pimpa-pimpa ku ambola ni bona. Mi muta o muñwi manzibwana, lwa utwa batu kwa sikwalo. Mwan’a ka a ya kwateñi mi a kuta ka ku akufa ku to ni bulelela kuli: “Ima, batu bani bo ne mu bata ku lumela luwaile ba tile.” Ne ni komokile hanyinyani mi na mu alaba kuli, “U ba taluseze kuli ha ni yo!” Kono yena a ni alaba kuli, “Ima, ni mina mwa ziba kuli ha ni swaneli ku puma.” A man’o ni eleza cwalo na ya kwateñi. Ha ne ni sweli ku lumelisa bapoti bao, na lemuha kuli ne ba bonahala ku komoka. Ne ba tilo potela mutu u sili ya na inanga mwa ndu yeo sa pili.  Se ni ba mema ku kena mwa ndu mi na ba buzaka lipuzo kono ba ni fa likalabo ze kolwisa ka ku itisisa Bibele.

Sunda ye ne tatami na lumela ku itutanga Bibele ni Lipaki, ka ku itusisa buka ya Niti ye isa kwa Bupilo Bwa Kamita. Tuto yeo ya zusulusa lilato le ne ni na ni kwa makalelo la ku lata lika za kwa moya. Hamulaho wa lisunda ze peli, na yo fumaneha kwa Kupuzo ya lifu la Kreste Jesu. Na kala ku yanga kamita kwa mikopano la Sunda, mi hañihañi na kalisa ku yanga ni kwa mikopano ya mwahal’a sunda. Hape na kalisa ku talusezanga ba bañwi ze ne ni ituta. Na lemuha kuli ku luta ba bañwi niti ya mwa Bibele ne ku ni tusa ku angulukelwa mwa maikuto ni mwa munahano. Hamulaho wa likweli ze silezi na kolobezwa fa mukopano wa sikiliti kwa Perth.

Ha ne ni nze ni hula kwa moya, na fita fa ku utwisisa kuli Jehova na nga linyalo ku ba la butokwa, ku kopanyeleza cwalo ni sikuka sa Bibele se si kwa 1 Makorinte 7:13, ye li: “Musali h’a na ni munna ya sa lumeli, mi yo a lata ku ina ni yena, a si ke a hana munn’a hae.” Liñolo le la ni tusa ku kutela ku bo Alec.

Ni Kutela kwa Derby

Ne ni fitile mwa Derby ka la 21 June, 1979, hamulaho wa ku kauhana ni bomunn’a ka ka lilimo ze fitelela ze ketalizoho. Kono ne ni sa zibi hande mo ne ba ka ezeza bomunn’a ka ha ne ba ka ni bona ni kuta. Ne ni komokile ha ni bona kuli ba tabile kuli ni kutile nihaike ne ba swabile ku utwa kuli ne se ni li yo muñwi wa Lipaki za Jehova. Isali onafo ba ni taluseza kuli ni yange kwa keleke ya bona, kona ko ne ni yanga pili ni si ka ya kale kwa Perth. Na ba taluseza kuli ha ni koni ku eza cwalo. Na lika ka t’ata ku ba kuteka ka ku ba bona toho ya lubasi mi na lika ku eza hande sina musali wa Sikreste. Ne ni likile ku ba taluseza za Jehova ni lika ze nde za lelile ku eza kwapili, kono ne ba sa bonahali ku tabela ze ne ni ba bulela.

Kono hañihañi, bo Alec ba tabela mupilelo wa ka o munca mi mane ba kala ni ku ni fanga mali a ku isisa kwa mikopano ya sikiliti ni ya mupotoloho hamoho ni ya puteho. Ne ni itebuhile hahulu ha ne ba ni lekezi mota ya ku itusisanga mwa bukombwa bwa Sikreste kakuli mota i tokwahala hahulu mwa sibaka sa kwahule se sa mwa Australia. Hañata mizwale ni likaizeli hamohocwalo ni muokameli wa maeto ne ba to tolanga mazazi ku luna. Seo ne si tusize bo Alec ku ziba Lipaki ba ba fitana-fitana, mi ne ku bonahala kuli ne ba tabela sango sa bona.

Ne Ni Ikutwile Sina Ezekiele

Ne ni tabanga mizwale ni likaizeli ha ne ba to potanga, kono ne ni talimani ni butata bo buñwi. Mwa Derby ne ku si na Paki yo muñwi kwand’a na. Puteho ye ne li bukaufi ne li ya Broome, ye ne eza likilomita ze 220 ku zwa ko ne lu pila. Kacwalo na ikatulela ku eza mo ne ni konela kaufela kuli ni kone ku shaela taba ye nde. Ka tuso ya Jehova na eza litukiso ni ku kala ku kutazanga fa ndu ni ndu. Ne ku li t’ata ku eza musebezi wo, kono na zwelapili ku ikupulisa manzwi a Paulusi a li: “Ni kona linto kamukana ka [yena, NW] ya ni fa mata.”—Mafilipi 4:13.

Baeteleli ba bulapeli mwa sibaka seo ne ba sa tabeli musebezi o ne ni eza, sihulu-hulu kakuli ne ni kutaza ku ba bañwi ba bana ba naha Australia. Ba lika ku ni sabisa ni ku ni tuhelisa ku kutaza. Kono mane bulwanisi bwa bona ne bu ni tiisize fela ni ku fita, mi na swalelela ku lapela ku Jehova kuli a ni tuse. Hañata ne ni hupulanga manzwi a na susuelizwe ka ona Ezekiele, a li: “Bona, sifateho sa hao ni si ezize tata, inge mo ba tatafalelize za bona, ni pata ya hao ni i ezize tata, inge mo ba tatafalelize za  bona. Sina daimani ye fita muhotolo kwa tata, ki mo ni ezelize pata ya hao; u si ke wa ba saba, u si ke wa mbemukiswa ki mishalimelo ya bona.”—Ezekiele 3:8, 9.

Ka linako li sikai, banna ba babeli ba balapeli ne ba ni atumezi ha ne ni nze ni leka-leka lika. Ne ba ni sheununa patalaza kuli baleki ba bañwi ni bona ba kone ku utwa. Na tokwa ku ba iseza pilu. Muta o muñwi ha ne ni eza musipili wa makutisezo ku mutu ya na tabela, sikombwa wa keleke ye ñwi a taha mi a ni tameleza kuli ne ni sa lumeli ku Jesu. A ni byangula Bibele mwa mazoho, a ni supa-supisa yona mwa pata, ni ku ni kalyeka yona mwa mazoho hape. Na mu talima mwa pata ni ku mu bulelela manzwi a kwa Joani 3:16 ka linzwi le li wile kono inge ni tiisize mi na mu taluseza kuli ne ni na ni tumelo ku Jesu. A ikomokela hahulu ha utwa kalabo ya ka ye tiile mi a ikela ku si na niheba linzwi.

Ne ni ikozi ku kutaza kwa bana ba naha Australia mwa Derby. Ne ku na ni muprisita ya na likile ku ni hanisa ku kutaza kwa batu ba mwa silalanda se siñwi, kono a cincezwa ku sili. Kacwalo, ne ni konile ku yo kutaza kwa batu bao. Nako kaufela ne ni ikumbutanga ku ba mulumiwa inge mwanahesu ye se ni bulezi kale, mi ka nako ye ne se ni eza ona musebezi wo, ili ku tusa ba bañwi ku ituta Linzwi la Mulimu. Buñata bwa bana ba naha Australia ne ba amuhezi musebezi wa ka wa ku kutaza, mi na kala lituto za Bibele ze ñata.

Ni Lemuha Butokwi bwa Ka bwa kwa Moya

Ka lilimo ze ketalizoho ne ku si na Paki yo muñwi wa Jehova mwa Derby kwand’a na. Ne ku ni bezi t’ata ku zwelapili ku ba ya tiile kwa moya ku si na susuezo ya kamita ye fumanwa ka ku kopananga ni balapeli ba bañwi. Muta o muñwi, ne ni zwafile hahulu kuli se ni ikela fela kwa sibaka se siñwi ka mota. Manzibwana  ha ni kuta na to fumana kuli kaizeli yo muñwi ni bana ba hae b’a supile ne ba ni libelezi. Ne ba ni tiselize lihatiso ku zwa kwa puteho ya Broome ye kwahule-hule. Ku zwa onafo, kaizeli yo, wa libizo la Betty Butterfield, a lukisa ku to ni potelanga hañwi ka kweli kwa mafelelezo a sunda. Ne lu kutazanga hamoho mi hasamulaho ne lu itutanga hamoho Tora ya ku Libelela kwa ndu ya luna. Mi ni na ne ni yanga kwa Broome hañwi ka kweli.

Mizwale ba kwa Broome ne ba ni tusize luli mi fokuñwi ne ba tamanga musipili o mutelele wa ku taha kwa Derby ku to ni tusa mwa bukombwa. Ba susueza mizwale ni likaizeli kaufela ba ba zwa kwa litolopo ze ñwi kuli ha ba ka fita mwa Derby ba ni bate mi ba beleke ni na mwa bukombwa. Bazamai ba hape ne ba ni tisezanga ma-tepu fo ku beilwe lingambolo za nyangela. Ba bañwi ne ba itutile Tora ya ku Libelela ni na. Lipoto ze kuswani ze, ne li ni susuelize hahulu.

Ni to Tusiwa ki Ba Bañwi

Ka lilimo-limo, ne ni susuezwanga muta bo Arthur ni Mary Willis, bosinyalana ba ne ba pila kwa Mboela wa Australia ba ne ba tuhezi musebezi, ne ba to ni tusanga ka likweli ze talu mwa maliha. Muzwale Willis na zamaisanga buñata bwa mikopano mi na lu etelelanga mwa bukombwa. Mwa bulalu bwa luna ne lu yanga mwa likalulo ze kwahule-hule za Kimberly, ku yo potela batu kwa milaka ya likomu mwa libaka za kwahule zeo. Mita kaufela Muzwale ni Kaizeli Willis ha ba funduka, ne ni ikutwanga buinosi.

Cwale kwa mafelelezo a 1983, na amuhela lushango lo lu tabisa lwa kuli bo Danny ni Denise Sturgeon ni bana ba bona ba bane, ne ba tutela kwa Derby. Ha se ba fitile, ne lu kona ku ezanga mikopano ka sunda ni sunda ni ku ya mwa bukombwa hamoho. Kwa tomiwa puteho ye nca ka 2001. Kacenu le mwa Derby ku na ni puteho ye tiile ye na ni bahasanyi ba Mubuso ba 24, maeluda ba babeli, ni mutang’a bukombwa a li muñwi, ba ba lu babalela hande kwa moya. Ka linako ze ñwi, ku fumanehanga batu ba ba bat’o kwana 30 kwa mikopano ya luna.

Ha ni iheta ku talima lilimo za kwamulaho, na nyakalalanga ha ni bona mwa ni tuselize Jehova ku mu sebeleza. Nihaike bomunn’a ka ha ba si ka ba kale Lipaki, ba sa ni tusanga ka linzila ze ñwi. Mwa lubasi lwa ka, b’a ketalizoho se li Lipaki ba ba kolobelizwe—ili banake ba basizana ba babeli, baikulyange ba basizana ba babeli, ni mwan’a munyan’a ka wa musali. Hape banabahabo na ba sikai ba sweli ba ituta Bibele ni batu ba Jehova.

Na itumela hahulu kuli Jehova u ni tusize ku mu fumana. Ni ikatulezi ku ba wa hae ku ya ku ile.—Samu 65:2.

[Litaluso za kwatasi]

[Mapa/Maswaniso a fa likepe 15]

(Kuli mu bone mo i hatiselizwe luli, mu bone hatiso)

AUSTRALIA

Wyndham

Naha ye lumbile ya Kimberly

Derby

Broome

Perth

[Manzwi a bañi ba maswaniso]

Kangaroo and lyrebird: Lydekker; koala: Meyers

[Siswaniso se si fa likepe 14]

Ni sebeza sina nasi mwa sipatela sa mwa Wyndham, ka 1953

[Siswaniso se si fa likepe 15]

Puteho ya Derby, ka 2005