Ki Bomañi Bakreste Ba Niti?

“BUKRESTE bu talusa ku ba ni zibo ya Jesu Kreste ni ku itusisa yona mwa lituto ni mwa likezo.” (Ka ku ya ka buka ye bizwa On Being a Christian) Ka ona manzwi ao, Hans Küng, caziba wa za bulapeli wa kwa Switzerland, n’a bulezi niti ye ikutwahalela hande ye li: Bukreste bwa niti bu fumaneha fela kwa batu ba ba sepahala ba ba mamela lituto za Jesu.

Ku ka ezahalañi he kwa batu kamba likeleke ze ipapata ku latelela Kreste kono inge li sa mameli lituto za n’a lutile? Jesu yena ka sibili n’a bulezi kuli ba bañata ba ka ipapata kuli ki Bakreste. Ba ka bulela kuli ba ezize misebezi ye miñata ili ku bonisa kuli ne ba mu sebeleza, ba li: “Ha lu li, ki luna [ba] ne ba polofita ka Libizo la hao? mi ne lu leleka balimu ka Libizo la hao? mi ne lu eza limakazo ze ñata ka Libizo la  hao?” Cwale Jesu u ka ezañi? Manzwi a hae a si na sishweka a bonisa katulo ya hae ye li: “Ha ni si ka mi ziba haisali; mu zwe ku na, mina ba ba sebezanga ze maswe.”—Mateu 7:22, 23.

Yeo luli ki temuso ye ikutwahalela hande kwa batu “ba ba sebezanga ze maswe” ili ba ba ipapata kuli ba latelela Jesu! Ha mu nyakisise lipimo ze peli za butokwa za n’a tomile Jesu ili ze ba swanela ku latelela batu ilikuli Jesu a ba amuhele kuli ki Bakreste ba niti ku fita ku ba lundula sina batu ba ba sebezanga ze maswe.

“Ki Ha Mu Latana”

Sipimo sa pili sa tomile Jesu ki sa kuli: ‘Ni mi fa mulao o munca, kikuli mu latane; sina mo ni mi latezi, ni mina mu latane cwalo. Se ba ka ziba batu kaufela kuli mu balutiwa ba ka ka sona, ki ha mu latana.’—Joani 13:34, 35.

Jesu u tokwa balateleli ba hae kuli ba latane hahulu ni ku lata batu kaufela. Mwahal’a lilimo ze fitile ku zwa fa n’a pilezi Jesu fa lifasi-mubu, Bakreste ba bañwi se ba mamezi yona taelo yeo. Kono ku cwañi ka za bulapeli bo buñata bo bu ipapata kuli bu yemela Kreste? Kana bulapeli bo, bu bonisize lilato mwa lilimo ze fitile? Kutokwa. Mane ki bona bo bu etelezi batu mwa lindwa ze ñata ni mifilifili ye tisize kuli ku bulaiwe batu ba ba si na mulatu.—Sinulo 18:24.

Mane bu sa eza cwalo ni mwa linako za cwale. Linaha ze ipapata kuli ki za Sikreste ne li bulaisisize batu ba bañata mwa lindwa ze peli za lifasi za mwa lilimo za ma-1900. Cwanoñu fa, ba ba mwa likeleke ze ipapata kuli ki za Sikreste ne ba etelezi ba bañwi mwa lipulayano ni mwa lindwa za mukowa mwa Rwanda ka 1994. Desmond Tutu ya n’a banga yo muhulu wa mabishopu wa keleke ya Anglican n’a ñozi kuli: “Batu ba ne ba lwanisana mwa ndwa ya meto-mafubelu yeo ne li ba bulapeli bu li buñwi. Buñata bwa bona ne li Bakreste.”

“Ha Mu Tiiseza mwa Linzwi la Ka”

Sipimo sa bubeli sa butokwa se ba swanela ku mamela Bakreste ba niti ne si bulezwi ki Jesu ha n’a ize: ‘Ha mu tiiseza mwa linzwi la ka, mu ka ba balutiwa ba ka ba niti; mi mu ka ziba niti, mi niti i ka mi lukulula.’—Joani 8:31, 32.

Jesu u tokwa kuli balateleli ba hae ba tiiseze mwa linzwi la hae—f’o kikuli, ku mamela lituto za hae. Kono Küng, caziba wa za bulapeli, u bulela kuli ba bahulu ba bulapeli ba ba ipapata kuli ba latelela Kreste ba “zwezipili ku kumalela litumelo za Sigerike.” Ba yolisize lituto za Jesu ka lituto ze cwale ka za ku sa shwa kwa moyo, za pagatori, za ku lapela Maria, ni za ku toma sitopa sa baeteleli ba bulapeli—ili lituto ze ba kopisize kwa bulapeli bwa sihedeni ni ku bafilosofi.—1 Makorinte 1:19-21; 3:18-20.

Hape ba bahulu ba bulapeli ba ipangezi tuto ye sa utwisisehi ya Silalu, mi ka ku eza cwalo ba pahamisize Jesu fa situlo sa n’a si ka hanelela. Ka tuto yeo, ba yauluzi batu kuli ba si ke ba lapela Jehova Ndate—yena ya n’a kutalize hahulu Jesu. (Mateu 5:16; 6:9; Joani 14:28; 20:17) Hans Küng n’a ñozi kuli: “Jesu ha bulela za Mulimu, u talusa Mulimu wa  kwa simuluho wa bo ñulukundi Abrahama, Isaka ni Jakobo, yena Yahweh . . . Jesu yena u ziba kuli y’o ki yena Mulimu a li muñwi fela a nosi.” Ki ba ba kai kacenu ba ba ziba kuli Mulimu, yena Ndat’ahe Jesu ki Yahweh, kamba Jehova, lona libizo la zibahala ka lona mwa lipuo ze ñata?

Ba bahulu ba bulapeli ba kashelize kwatuko taelo ya Jesu ya ku ikambusa kwa litaba za bupolitiki. Muñoli Trevor Morrow, u bulela kuli mwa linako za Jesu, Galilea “ne li yona pita ya lindwa za mukowa.” Majuda ba bañata ba ne ba lata naha ya bona ne ba ikenyize mwa lindwa ili ku lwanela tukuluho ya ku ipusa ni ya bulapeli. Kana Jesu n’a bulelezi balutiwa ba hae kuli ba ikenyange mwa lindwa ze cwalo? Batili. Yena n’a ba bulelezi fela kuli: “Ha mu ba lifasi.” (Joani 15:19; 17:14) Ku fita kuli ba ikambuse ku za lifasi, ba bahulu ba likeleke ba ezize za n’a talusize Hubert Butler, muñoli wa kwa Ireland, kuli “ba zwakile bulapeli ni litaba za lindwa ni za bupolitiki.” U zwelapili kuli: “Bukreste ha bu ikenya mwa litaba za bupolitiki, bu ka ikenya cwalo ni mwa litaba za lindwa, mi muta ku ba ni kutwano mwahal’a babusi ba naha ni baeteleli ba bulapeli, Keleke i ka lapelelanga masole ba naha ba ba ya kwa ndwa kabakala lituso ze i fiwa.”

Baluti Ba Buhata Ba Latula Jesu

Muapositola Paulusi n’a lemusize kuli ba bañwi ba ka ikauhanya kwa Bukreste bwa niti. N’a bulezi kuli hamulaho wa lifu la hae, “litongwani ze buhali” ze ne ka zwa mwahal’a ba ba ipapata ku ba Bakreste ne li ka “bulela litaba ze kopami, kuli balutiwa ba ba latelele.” (Likezo 20:29, 30) ‘Ka mulomo ne ba ka li ba ziba Mulimu’ kono niti ki ya kuli ‘ka misebezi ya bona ba mu latula.’ (Tite 1:16) Muapositola Pitrosi ni yena n’a lemusize kuli baluti ba buhata ne ba ‘ka kenya ka butali lituto ze sinya, mane ba latule Mulena ya ba liuluzi.’ N’a bulezi kuli muzamao wa bona wa buhule ne u ka tisa kuli batu ba ‘nyefule nzila ya niti.’ (2 Pitrosi 2:1, 2) W. E. Vine, caziba wa Mugerike, u bulela kuli ku latula Kreste cwalo ku talusa “ku latula Ndate ni Mwana, ka ku ba kwenuhela ni ku hasanya lituto ze sinya.”

Jesu u ka nga muhato mañi kwa batu ba ba ipapata kuli ki balutiwa ba hae kono ili ba ba palezwi ku ‘tiiseza mwa linzwi la hae’ ka mabomu ni ku palelwa ku kwanisa lipimo ze ñwi za n’a tomile? Jesu n’a lemusize kuli: “Mutu kaufela ya ka ni latula kwa batu, ni na, ni ka mu latula ku Ndate ya kwa lihalimu.” (Mateu 10:33) Kono Jesu ha latuli mutu ya lika ka t’ata ku sepahala niha ezize mafosisa. Ka mutala, nihaike kuli muapositola Pitrosi n’a latuzi Jesu halalu, n’a bakile mi n’a swalezwi. (Mateu 26:69-75) Kono Jesu u latula batu kamba likeleke ze li litongwani ze apezi likubo za lingu—ili ze ipuma kuli li latelela Kreste kono inge li zwelapili ku hana lituto za hae ka mabomu. Ka za baluti ba buhata bao, Jesu n’a bulezi kuli: “Mu ka ba ziba ka miselo ya bona.”—Mateu 7:15-20.

Baapositola Ba Shwa, Bukwenuheli Bwa Kalisa

Bakreste ba buhata ne ba kalile lili ku latula Kreste? Ne li hamulaho fela wa lifu la hae. Yena ka sibili n’a lemusize kuli Satani Diabulosi n’a ka cala “mufuka,” bona Bakreste ba buhata, mwahal’a “peu ye nde,” ili bona Bakreste ba niti, ba n’a cezi Jesu mwa bukombwa bwa hae. (Mateu 13:24, 25, 37-39) Muapositola Paulusi n’a lemusize kuli baluti ba buhata ne se ba li teñi mwa linako za hae. N’a bulezi kuli libaka le lituna ha ne ba keluhile lituto za Jesu Kreste, ne li la kuli ne ba si na “lilato la ku lata niti.”—2 Matesalonika 2:10.

Baapositola ba Jesu Kreste ha ne ba sa pila ne ba tibezi bukwenuheli b’o. Kono ha se ba shwile, ba bahulu ba bulapeli ne ba itusisize “limakazo ni liponiso za buhata, ni . . . bupumi . . . kaufela bwa bumaswe” kwa ku yaulula ba bañata kwa niti ya n’a lutile Jesu ni baapositola ba hae. (2 Matesalonika 2:3, 6-12) Bertrand  Russell muñoli wa kwa England ya li mufilosofi u bulela kuli ku si ka fita nako puteho ya Sikreste ne i cincizwe ku ba kopano ya bulapeli ye “ne ka komokisa Jesu nihaiba Paulusi.”

Bulapeli bwa Niti Bwa Kaliswa Sinca

Niti i tunumani luli. Baapositola ha se ba shwile, lituto za Kreste ha li si ka latelelwa mwa lika ze ñata ze ezizwe mwa libizo la Bukreste. Kono seo ni kamuta ha si talusi kuli Jesu u palezwi ku taleleza sepiso ya hae ya ku ba ni balateleli ba hae “ku isa kwa mafelelezo a lifasi.” (Mateu 28:20) Ha lu kakanyi kuli ku zwa fela fa n’a bulelezi manzwi ao, ku bile ni batu ba ba sepahala ba ba na ni ‘zibo ya Kreste ye ba itusisa mwa lituto ni mwa likezo za bona.’ Jesu Kreste ha si ka libala sepiso ya hae ya ku tusa batu ba ba cwalo ba ba eza buikatazo bwa ku bonisa lilato le li zibahaza Bakreste ba niti ili ba ba zwelapili ku kumalela niti ya n’a lutile.

Hape Jesu n’a sepisize kuli mwa mazazi a mafelelezo a muinelo wa linto wo, u ka kubukanyeza balutiwa ba hae mwa puteho ya Sikreste ilikuli a pete tato ya hae. (Mateu 24:14, 45-47) Ka nako ya cwale u itusisa puteho yeo kwa ku kubukanya “buñata bo butuna” bwa banna, basali, ni banana ba ba zwa “mwa macaba kaufela, ni mwa mishobo, ni mwa masika, ni mwa lipuo kaufela” ni ku ba swalisanisa ka ketelelo ya hae mwa “mutapi u li muñwi” mwatas’a “mulisana a li muñwi.”—Sinulo 7:9, 14-17; Joani 10:16; Maefese 4:11-16.

Kacwalo, mu zwe mwa bulapeli kaufela bo bu nyefuzi libizo la Jesu ni la Bukreste ka lilimo ze likiti ze peli ze felile. Hakusicwalo, sina Jesu Kreste mwa n’a bulelezi muapositola Joani, mu ka “amuhela kwa likozi za [bona]” Mulimu ha ka bu atula hona cwale-cwale fa. (Sinulo 1:1; 18:4, 5) Haike mu ikatulele ku ba mwahal’a ba ba bulezwi ki mupolofita Mika kuli “kwa mazazi a kwapili,” balapeli ba niti—ba ba kumalezi Bukreste bwa niti—ba ka teeleza kwa litaelo za Mulimu ni ku ‘zamaya mwa makululu a hae’ a bulapeli bo bu kenile bo bu tomilwe sinca. (Mika 4:1-4) Bahatisi ba magazini ye ba ka tabela ku mi tusa kuli mu zibe balapeli ba niti bao.

[Maswaniso a fa likepe 5]

Ki kabakalañi Bakreste ba niti ha ba sa ikenyi mwa lindwa?

[Manzwi a bañi ba maswaniso]

Masole, kwa nzohoto: U.S. National Archives photo; tobolo, kwa bulyo: U.S. Army Photo

[Maswaniso a fa likepe 7]

Jesu n’a tomezi Bakreste ba niti lipimo za butokwa ze peli: ‘Mu latane’ mi ‘mu tiiseze mwa linzwi la ka’