Ku Sebeleza mwa Puteho ya Puo I Sili

MUAPOSITOLA JOANI n’a ñozi kuli: “Na bona lingeloi le liñwi le li fufa fahali a lihalimu, li sweli Evangeli ya linako ze sa feli, ku i bulelela ba ba yahile mwa lifasi, ba masika kamukana, ni mishobo, ni lipuo, ni macaba.” (Sinulo 14:6) Ka ku taleleza yona pono yeo ya bupolofita, taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu i sweli ya kutazwa lifasi kaufela mwa lipuo ze ñata. Buñata bwa lipuo zeo li bulelwa ki bazwahule. Batu bao ni bona ba sweli ku ikutwela taba ye nde kwa Lipaki za Jehova ba ba na ni tukufalelo ba ba itutile lipuo li sili.

Kana mu ba bañwi ba Lipaki ba ba sebeleza mwa puteho ya puo i sili? Kamba kana mu sweli ku nahana ka za teñi? Kuli mu kondise lika, mu tokwa ku ba ni mulelo o munde ni mubonelo o lukile. Bakeñisa kuli takazo ya mina luli ki ku tusa ba bañwi kuli ba itute niti ya mwa Linzwi la Mulimu, mu na ni mulelo o munde luli kakuli mu susuezwa ki lilato la ku lata Mulimu ni ba bañwi. (Mateu 22:37-39; 1 Makorinte 13:1) Takazo ya ku tusa ba bañwi ku ziba Mulimu i fa mutu moya wa tukufalelo ku fita takazo fela ya ku ikola siango, lico, ni lizo za batu ba naha kamba puo i sili. Kana muhupulo wa ku ituta puo i sili wa mi sabisa? Haiba ki cwalo, u zibe se si ka mi tusa ki ku ba ni mubonelo o munde wa lika. James ya itutile si-Japanese u li: “Mu si ke mwa sabiswa ki puo.” Ha mu ka lemuha kuli ba bañwi ba bañata ba konile ku ituta puo i sili, mu ka ba ni sepo ni moya wa tundamo. Kono cwale mu kona ku ituta cwañi puo i sili? Ki nto mañi ye ka mi tusa ku twaela puteho mo ku bulelwa puo yeo? Mi mu swanela ku ezañi kuli mu zwelepili ku itiisa kwa moya?

Mungendenge wa ku Ituta Puo

Ku na ni linzila ze ñata za ku ituta puo. Baituti ni baluti ba itusisanga linzila ze shutana-shutana. Kono baituti ba bañata ba fumani kuli ku lutiwa mwa kilasi ki muluti ya ziba hande ku ba tusize ku ituta ka bubebe ni ka bunolo. Ku bala Bibele ni lihatiso ze tomile fa Bibele za mwa puo ye mu ituta ni ku teeleza ha i bulelwa ku ka mi tusa ku ziba manzwi a mañata ni lipulelo ze lu itusisanga luna Lipaki za Jehova. Ku teeleza kwa wayalesi ni ku buha maprogilamu a swanela a fa TV ni mavidio ni kona ku ka mi tusa ku twaela puo ni sizo. Haili ka za muitutelo wona, ku fumanehile kuli ku ituta lika li sikainyana ka zazi ki ko kunde hahulu ku fita ku ituta fela ka siwela kono ili ka lihora-na-lihora.

Ku ituta puo ku swana sina ku ituta ku tapa mwa nuka. Ha mu koni ku ituta ku tapa ka ku bala fela mwa buka. Mu na ni ku kena mwa mezi ni ku ituta luli. Ni ku ituta puo ku cwalo. Ha mu koni ku i ziba ka ku ituta fela yona ka libuka. Mu na ni ku lika ka t’ata ku ya kwa batu—ku teeleza ha ba bulela, ku  sebeza ni bona, mi sihulu ni ku ambola puo yeo! Mikopano ni bukombwa bwa Sikreste li ka mi tusa ku eza cwalo. Hañata mu ka fumana kuli ze mu itutile mu kona ku itusisa zona mwa bukombwa. Midori, ya sweli ku ituta Sichainizi u li: “Kwa kona ku sabisa luli. Kono be lu kutaza ku bona ba bonanga kuli luna Lipaki lwa lika ka t’ata luli. Mi kacwalo ba ka lu teeleza. Lu tokwa fela ku bulela kuli, ‘Ni itumezi ku kopana ni mina’ mwa puo ya bona mi mu ka bona kuli ba ka tabela luli!”

Mikopano ya Sikreste ni yona ya tusa hahulu. Fa mukopano ni mukopano, mu like ku alaba nihaiba fela hañwi. Niha ku ka sabisa cwañi kwa makalelo, mu si ke mwa bilaela. Puteho i bata kuli mu itute luli! Monifa ya sweli ku ituta si-Korean, u li: “Ni itumela hahulu ku kaizeli ya ni inanga kwatuko mwa mikopano, inz’a ni ñolela litaluso za manzwi a mañwi. Ni tusiwa ki lilato ni pilu-telele ya hae.” Ha mu nze mu ziba manzwi a mañata, mu ka kala ku nahana sina mo ba nahanela batu ba puo ye mu ituta—mi mu ka ziba litaluso luli za manzwi ku fita ku toloka linzwi ni linzwi mwa pilu.

Mulelo wa mina wa pili u swanela ku ba wa ku bulela ‘litaba ze utwahala.’ (1 Makorinte 14:8-11) Ku bulela ka ku fosa-fosa ni ku sa biza manzwi hande ku ka palelwisa batu ku teeleza ku ze mu bulela, niha ba sa mi talusezi cwalo. Ku ituta ku zwa luli kwa makalelo ku biza manzwi hande ni ku bulela hande ku ka mi tusa ku pima mibulelelo ye si ka luka ye ka mi kataza ku tuhela kwapili. Mark, ya itutile Siswahili, u akaleza kuli: “Mu kupe ba ba ziba hande puo kuli ba mi sikulule, mi mu itumele ku bona!” Kono mu tokomele kuli ha mu katazi kamba ku sinya hahulu nako ya be mu kupa ku mi tusa. Niha mu kupa mutu yo muñwi kuli a sikulule ze mu ñozi, mu like ku itukiseza lingambolo ni likalabo za mina ka ku itusisa manzwi e se mu zibile kamba e se mu itutile. Ku eza cwalo ku ka mi tusa ku ituta ka bunolo ni ku bulela ka buikolwiso.

Mu Eze Zwelopili

Monifa u li: “Ku ituta puo ki yona nto ye t’ata ka ku fitisisa ye ni kile na eza. Fokuñwi ni batanga ku tuhela. Kono ni hupulanga ka m’o baituti ba Bibele ba tabelelanga ku ituta litaba ze tungile za kwa moya ha ni ambola si-Korean sa ka se si bunolo mi hape ni hupulanga tabo ye ba banga ni yona mizwale ha ni eza zwelopili nihaiba ye nyinyani.” Sisupo kikuli, mu si ke mwa tuhela ka bubebe. Mulelo wa mina ki ku luta ba bañwi niti ya mwa Mañolo ye pilisa. (1 Makorinte 2:10) Kacwalo, ku ituta ku luta Bibele mwa puo i sili ku tokwa buikatazo bwa ka nako ye telele. Ha mu nze mu eza zwelopili, mu si ke mwa lika ku ibapanya ku ba bañwi. Batu ba ba ituta puo ba itutanga ka lubilo ni ka linzila ze shutana-shutana. Kono niteñi ki ko kunde ku ziba mo mu ezeza zwelopili. (Magalata 6:4) Joon, ya ituta Sichainizi, u li: “Ku ituta puo ku swana sina ku pahama fa mapahamelo. Fo mu nahanela kuli ha mu ezi zwelopili, kanti ki fona luli fo mu ezelize zwelopili.”

 Ku ituta puo ki mungendenge wa mwa bupilo kaufela. Kacwalo, mu ikole ku ituta mi mu libelele ku eza mafosisa. (Samu 100:2) Mu tamehile ku eza mofosisa. Mutu kaufela ya ituta sika, wa fosanga. Mukreste yo muñwi ha n’a kalile ku kutaza mwa si-Italian, n’a buzize mutu yo muñwi kuli, “Kana mwa ziba lufiyelo lwa bupilo?” F’o n’a bata ku bulela kuli “mulelo wa bupilo.” Paki yo muñwi ya n’a ituta si-Polish n’a kupile puteho ku opela nja ku fita ku opela pina. Mi ka ku cinca fela mubulelelo, mutu yo muñwi ya ituta Sichainizi n’a susuelize bateelezi ba hae kuli ba be ni tumelo mwa mukotana wa Jesu ku fita ku bulela kuli ba be ni tumelo mwa tiululo ya Jesu. Bunde bwa ku panga mafosisa kikuli mutu ha s’a itutile manzwi a lukile, ha na ku a libala.

Ku Swalisana ni Puteho

Lipuo haki zona fela ze kauhanya batu. Lizo za batu, mubala wa litalo la bona, ni naha ko ba simuluha ni zona hañata li kauhanyanga batu. Kono litibelo zeo za kona ku tulwa. Caziba yo muñwi ya tatubanga likwata za bulapeli ze ituta Sichainizi kwa Yurope n’a lemuhile kuli Lipaki za Jehova “ha ba na saluluti.” N’a bulezi kuli mwahal’a Lipaki “mushobo haki se siñwi, mi puo i ba tusa fela ku utwisisa linzwi la Mulimu.” Ku mamela likuka za Bibele ki kona ko ku tusa Bakreste ba niti ku sa ba ni saluluti sa mushobo. Ku ba ba apezi ‘mutu yo munca, ha ku na Mugerike kamba Mujuda kamba muñete.’—Makolose 3:10, 11.

Kacwalo puteho kaufela i swanela ku lika ka t’ata ku pila hamoho ka buñwi. Ku eza cwalo ku tokwa kuli lu be ba ba sikuluha ka bunolo mwa munahano, mubonelo, ni muezezo wa lika. Ka ku sa ñañelela mihupulo ya mina beñi, mwa kona ku tibela butata bwa kuli lishutano li fetuhe likauhano. (1 Makorinte 1:10; 9:19-23) Mu itute ku tabela lizo ze nde za batu kaufela. Mu si libali kuli lilato sakata ki lona le li tahisa kutwano ni ba bañwi hamohocwalo ni buñwi.

Liputeho ze ñata za lipuo li sili li kalanga sina likwatanyana za batu ba ba ituta puo, ku beya cwalo ni ba bañwi ba ba sa zo kalisa ku ituta likuka za Bibele. Kacwalo, lifapahano za kona ku zuha ka bunolo mwa likwata ze nyinyani ze cwalo ku fita mwa puteho ye tomilwe kale ya batu ba bañata. Bakreste ba ba hulile kwa moya ba swanela ku lika ka t’ata ku hulisa moya wa swalisano. Ku bonisana lilato ni sishemo ka manzwi ni ka likezo ku hulisa moya o munde o ka tusa ba banca ku hula kwa moya.

Ba ba itakaleza ku yo tusa puteho ya puo i sili ni bona ba swanela ku sa libelela bupetehi ku ba bañwi. Rick, ya li eluda mwa puteho ya puo i sili, u talusa kuli: “Lipaki ba banca ba kana ba sa zibi mwa ku ezeza lika ze ñwi za mwa kopano sina mo ba li ezeza ba mwa liputeho ze mu zwa ku zona. Kono niha ba kana ba si na zibo ya lika zeo, hañata ba banga ni lilato ni mafulofulo. Mi ba ba tabela ba bañata ba sweli ba taha mwa niti.” Ka ku ifana ka mo mu konela kaufela, mu ka tusa puteho luli, niha mu nze mu sweli ku ituta puo i sili. Ka ku sebelisana hamoho, bote ba kona ku tiisa puteho kwa moya.

Ku Itiisa kwa Moya

Muzwale yo muñwi ya n’a sa zo taha-taha mwa puteho ya puo i sili n’a utwile kaizeli ya n’a tusa mwan’a hae ku itukiseza kalabo. Mwana n’a ikupezi kuli: “Ima, kuli na kona ku fa kalabo ye kuswani?” Mushemi a li: “Batili. Lu lukela ku siyela likalabo ze kuswani ku ba ba sa ituta puo.”

Ku mutu yo muhulu, ku sa ambola hande ka likweli kamba mane ka lilimo ku kona ku zwafisa, ku katalisa, ni ku fokolisa kwa moya. Janet ya sa bulela Sipanishi hande cwale n’a ize: “Ne ni zwafanga ka bunolo kabakala mafosisa e ne ni ezanga ha ni bulela.” Hiroko ya itutile Sikuwa u hupula kuli n’a  kile a nahana kuli: ‘Bati nihaiba zona linja ni likaze za mwa kalulo ya luna ya simu za ziba Sikuwa ku ni fita.’ Mi Kathie u li: “Ha ne ni tutezi kwa puteho ya Sipanishi, ne ni siile lituto za ka za Bibele ni misipili ya ka kaufela ya makutisezo. Ne ni ikutwile kuli ha ku na ze ne ni eza.”

Ha mu ikutwa cwalo, mu tokwa ku tokomela kuli ha mu latehelwi ki sepo. Hiroko ha n’a zwafile, n’a ipulezi kuli: “Haiba ba bañwi ba konile, ni na ni ka kona.” Kathie u li: “Se ni nahana bo munn’a ka ba ba eza hande ili ba ba tusa hahulu puteho. Seo ne si ni tusize ku eza zwelopili. Ku sa ni bela t’ata kono hanyinyani-hanyinyani ni sweli na fumana m’ata a ku kutaza ni ku luta ba bañwi, mi nto yeo ya ni tabisa luli.” Bo munn’a hae bo Jeff ba li: “Kwa zwafisa mutu ha sa utwisisi lizibiso ni lika kaufela ze bulelwa kwa mikopano ya maeluda. Ni itutile ku kupa tuso ka buikokobezo, mi mizwale ba tabelanga ku ni tusa.”

Kuli mu pime ku katala kwa moya ha mu nze mu sebeleza mwa puteho ya puo i sili, mu itiise pili kwa moya. (Mateu 5:3) Kazuyuki ya belekezi mwa kalulo mo ku bulelwa Siputukisi ka lilimo-limo, u li: “Ku butokwa kuli lu ifepe hande kwa moya. Kona libaka luna sina lubasi ha lu itutanga ni ku itukiseza mikopano mwa puo ya habo luna ni mwa Siputukisi.” Ba bañwi fokuñwi ba fumanehanga kwa mikopano ya mwa puo ya habo bona. Se siñwi sa butokwa hape ki ku pumulanga.—Mareka 6:31.

Ku Likanya Teko

Haiba mu hupula ku tutela kwa puteho ya puo i sili, mu likanye teko ya ku eza cwalo. (Luka 14:28) Sa butokwa se mu lukela ku nahana ki tumelo ya mina ni silikani sa mina ni Jehova. Mu lapele ni ku nyakisisa muinelo wa mina. Mu beye mwa munahano maikuto a sinyalana ni mina ni bana ba mina. Mu ipuze kuli, ‘Kana miinelo ya ka i ni konisa ku eza musebezi wo o ka nga nako ye telele mi kana ni na ni m’ata a kwa moya ni a kwa mubili a ka ni konisa ku eza cwalo?’ Ku eza ze ka mi tusa ni ku tusa lubasi lwa mina kwa moya ki yona nzila ye butali. Kai ni kai ko mu sebeleza sina muhasanyi wa Mubuso, mu ka ba ni ze ñata za ku eza ili ze ka mi fa tabo ye tuna.

Ba ba kona ku sebeleza mwa puteho ya puo i sili ba ka fumana mipuzo ye miñata. Barbara ya n’a tutezi ni munn’a hae kwa puteho ya Sipanishi n’a ize: “Ki nto ye ni tabisize hahulu. Ku swana inge ku taha sinca hape mwa niti. Ni tabile hahulu ku eza musebezi wo, sihulu kakuli ha lu koni ku ba balumiwa mwa naha i sili.”

Mwa lifasi kaufela, batu ba bañata ba bahulu ni banana ba sweli ba ikataza ku ituta lipuo li sili ilikuli ba zwisezepili musebezi wa ku kutaza taba ye nde. Haiba mu ba bañwi ba ku bona, mu zwelepili ku ba ni mulelo o munde ni mubonelo o lukile. Mi sihulu mu sepe Jehova kuli a fuyaule musebezi wa mina.—2 Makorinte 4:7.

[Siswaniso se si fa likepe 18]

Ku lutiwa mwa kilasi ki muluti ya ziba hande ku tusa baituti ku ituta ka bubebe ni ka bunolo

[Siswaniso se si fa likepe 20]

Ha mu swaneli ku ituhelela ku fokola kwa moya ha mu nze mu ituta puo i sili