“Mazoho A Mina A Tiye”
“Mazoho A Mina A Tiye”
“Mazoho a mina a tiye, mina ba ba utwile manzwi a’ zwile mwa milomo ya bapolofita.”—ZAKARIA 8:9.
1, 2. Ki kabakalañi ha lu swanela ku nyakisisa libuka za bo Hagai ni Zakaria?
BUPOLOFITA bwa Hagai ni Zakaria ne bu ñozwi lilimo ze bat’o ba 2,500 kwamulaho, kono niteñi ze ne ba ñozi za mi ama luli. Litaba za Bibele ze mwa libuka ze peli ze haki litaba-taba fela ze ne kile za ezahala. Litaba zeo ni zona ki kalulo ya ‘manzwi kaufela a ñozwi kale kuli a lu lute.’ (Maroma 15:4) Buñata bwa litaba ze lu bala mwa libuka zeo li bulela za miinelo luli ye bile teñi ku zwa fela fo u tomelwa Mubuso mwa lihalimu ka 1914.
2 Muapositola Paulusi ha n’a bulela za likezahalo ni miinelo ye ne ba pilile ku yona batanga ba Mulimu ba kwakale, n’a ize: “Litaba zeo ha li tahezi bale, ki linguli ku luna; li ñozwi kuli lu elezwe, luna ba ba tahezwi ki linako za maungulo.” (1 Makorinte 10:11) Kacwalo mwendi mu kana mwa ipuza kuli, ‘Ki lituto lifi za butokwa ze lu kona ku ituta mwa libuka za bo Hagai ni Zakaria kacenu?’
3. Hagai ni Zakaria ne ba isize mamelelo kwañi?
3 Sina mo i taluselize taba ye felile, bupolofita bwa Hagai ni bwa Zakaria bu bulela za nako yeo Majuda, hamulaho wa ku lukululwa mwa butanga bwa Babilona ne ba kutezi mwa naha ya na ba file Mulimu. Bapolofita ba babeli bao ne ba isize mamelelo kwa ku yahiwa sinca kwa tempele. Majuda ne ba tomile mitomo ya tempele ka 536 B.C.E. Nihaike Majuda ba basupali ne ba sa nahana za ikale, buñata bwa batu ne ba ‘sholokile ka tabo.’ Kono mane mwa miteñi ya luna ku ezahalile nto ye tuna ku fita yeo. Ki nto mañi ona yeo?—Ezira 3:3-13.
4. Ne ku ezaheziñi nakonyana fela hamulaho wa Ndwa ya Lifasi ya Pili?
4 Nakonyana hamulaho wa Ndwa ya Lifasi ya Pili, batoziwa ba Jehova ne ba lukuluzwi kwa butanga bwa Babilona yo Mutuna. Seo ne si bonisa kuli Jehova na li ni bona luli. Kwa makalelo, ne ku bonahezi inge kuli baeteleli ba bulapeli ni balikani ba bona ba lipolitiki ne ba konile ku yemisa musebezi wa Baituti ba Bibele wa ku kutaza ni ku luta macaba. (Ezira 4:8, 13, 21-24) Kono Jehova Mulimu na zwisize lika ze ne tibela musebezi wa ku kutaza ni ku luta macaba. Mwahal’a lilimo ze ne latelezi ku zwa ka 1919, musebezi wa za Mubuso u zwezipili hande mi ha ku na nto ye konile ku u palelwisa ku zwelapili.
5, 6. Ki kezahalo ifi ye tuna ye taluswa kwa Zakaria 4:7?
5 Lu na ni buikolwiso bwa kuli musebezi wa ku kutaza ni ku luta o ba eza batanga ba Jehova ba ba sepahala mwa miteñi ya luna u ka zwelapili ka tuso ya hae. Kwa Zakaria 4:7 lu bala kuli: “[U] ka beya licwe kwa ngo ya fa pata, ku nze ku huwelezwa: Sishemo! A li shemubwe!” Ki kezahalo ifi ye tuna ya mwa miteñi ya luna ye taluswa fo?
6 Zakaria 4:7 i bulela za nako yeo bulapeli bwa niti bwa Muambakani ya Pahami bu ka fita fa ku konda mwa malapa a fa lifasi-mubu a tempele ya hae ya kwa moya. Tempele ya kwa moya yeo ki tukiso ya ezize Jehova ya ku mu lapela ye tomile fa sitabelo sa Kreste Jesu se si lifa libi. Ki niti, tempele ye tuna ya kwa moya yeo i bile teñi ku kala fela mwa miteñi ya baapositola. Kono bulapeli bwa niti mwa malapa a fa lifasi-mubu bu sa na ni ku kondiswa. Bolule-lule cwale ba lapelela mwa malapa a fa lifasi-mubu a tempele ya kwa moya. Balapeli bao hamoho ni buñata bo bu ka zusiwa, ba ka tusiwa ku fita fa ku petahala mwahal’a Puso ya Jesu Kreste ya Lilimo ze Sikiti. Lilimo ze sikiti ha li ka yo felanga, ki balapeli ba Mulimu fela ba niti ba ba ka siyala fa lifasi le li kenisizwe.
7. Ki musebezi mañi wa peta Jesu kuli a kondise bulapeli bwa niti mwa miteñi ya luna, mi ki kabakalañi seo ha si swanela ku lu susueza?
7 Mubusisi Zerubabele ni Joshua Muprisita yo Mutuna ne ba li teñi kwa musebezi ku fitela fo ne i felezi tempele yeo ka 515 B.C.E. Zakaria 6:12,13 ne i bulezi cimo za musebezi o swana wa ka eza Jesu kuli a kondise bulapeli bwa niti kuli: “[Muñ’a] Bupilo wa limpi s’a bulela ki se, u li: Bona, mutu ki yo, ye libizo la hae ki Lituhela; u ka mela mwa sibaka sa hae, a yahe Ndu ya [Muñ’a] Bupilo . . . U ka apala za bulena, a ine, mi a buse inz’a inzi mwa lubona lwa hae; hape u ka ba muprisita mwa lubona lwa hae.” Jesu ki yena ya yemela musebezi wa Mubuso kwa tempele ya kwa moya, mi ka nako ye u mwa lihalimu, mi hape ki yena ya zwisezapili bulena bwa lusika lwa Davida, cwale ki mañi luli ye mu nga kuli wa kona ku palelwisa musebezi wo? Ha ku na ni yo mukana! Kana taba yeo ha i swaneli ku lu susueza ku zwelapili mwa bukombwa bwa luna, lu sa yaululwi ki lika za ka zazi ni zazi?
Nto Ye Swanela ku Ba Ya Pili
8. Ki kabakalañi ha lu swanela ku beya musebezi wa kwa tempele ya kwa moya mwa sibaka sa pili mwa bupilo bwa luna?
8 Kuli Jehova a lu tuse ni ku lu fuyaula, lu swanela ku beya musebezi wa kwa tempele ya hae ya kwa moya mwa sibaka sa pili mwa bupilo bwa luna. Ha lu swaneli ku eza sina Majuda ba ne ba ize, “Nako ha i si ka fita,” kono lu swanela ku hupula kuli lu pila mwa “mazazi a maungulelo.” (Hagai 1:2; 2 Timotea 3:1) Jesu na bulezi cimo kuli balateleli ba hae ba ba sepahala ne ba ka kutaza taba ye nde ya Mubuso ni ku luta macaba. Lu lukela ku tokomela kuli ha lu keshebisi tohonolo ye lu filwe ya bukombwa. Musebezi wa ku kutaza ni ku luta macaba o n’o lilimalisizwe hanyinyani ki twaniso ya lifasi la Satani ne u kalisizwe sinca ka 1919, mi ha u si ka fezwa kale. Kono mu zibe kuli musebezi wo u ka fita fa ku fela luli!
9, 10. Kuli Jehova a lu fuyole, kiñi se lu swanela ku eza, mi seo si talusañi ku luna?
9 Luna ka butu ni ka sikwata, lu ka fuyaulwa ku likana ni mo lu sebeleza ka t’ata ka ku zwelela kwa lipilu za luna. Mu lemuhe sepiso ya Jehova ye kona ku lu tiisa. Ku zwa fela ka nako yeo Majuda ne ba kalile sinca ku lapela Jehova ka moyo wa bona kaufela ni ku kalisa sinca musebezi wa ku toma mitomo ya tempele ka lipilu ze lata, Jehova na ba sepisize kuli: “Ku kala la kacenu le, ni ka mi fuyola.” (Hagai 2:19) Ne ba ka ikola limbuyoti za hae ka ku tala hape. Cwale mu nyakisise limbuyoti ze za na ba sepisize Mulimu: “Peu ya kozo i ka ba teñi; mi kota ya veine i ka beya sisansa sa yona, mubu u beye lico za ona, lihalimu li fane puka ya lona; mi linto zeo kaufela, ni ka li fa ba ba siyalezi ba sicaba se, kuli ibe sanda sa bona.”—Zakaria 8:9-13.
10 Sina Jehova ha na fuyauzi Majuda bao kwa moya ni kwa mubili, ni luna u ka lu fuyaula ha lu nze lu tukufalelwa ku peta musebezi w’a lu file, inze lu tabile kwa lipilu. Limbuyoti zeo li kopanyeleza kozo ye lu na ni yona, ni buiketo, ni kulo ya kwa moya. Kono mu zibe kuli Mulimu u kona fela ku lu fuyaula haiba lu zwelapili ku eza musebezi wa luna kwa tempele ya kwa moya ka ku ya ka mwa tokwela kuli u ezezwe.
11. Lu kona ku itatuba cwañi?
11 Ye ki nako ya ku ‘tatuba linzila za luna.’ (Hagai 1:5, 7) Lu swanela ku fumana nako ya ku nyaka lika ze lu beile mwa sibaka sa pili mwa bupilo bwa luna. Kuli Jehova a lu fuyaule kacenu lu tokwa ku kanyisa hahulu libizo la hae ni ku zwelapili ku peta musebezi wa luna kwa tempele ya hae ya kwa moya. Mu kana mwa ipuza kuli: ‘Kana linto ze ne ni beile mwa sibaka sa pili mwa bupilo bwa ka li cincize? Kana lilato le ni na ni ku Jehova, kwa niti ya hae ni musebezi wa lu file, li sa swana ni mo ne li inezi ha ne ni kolobezwa? Kana takazo ya ku bata ku pila hande i fokolisa lilato le ni na ni ku Jehova ni Mubuso wa hae? Kana sabo ya batu—kamba boi bwa ku ikalelwa ze ba ka nahana ba bañwi—bu ni kutiseza mwamulaho?’—Sinulo 2:2-4.
12. Hagai 1:6, 9 i bulelañi ka za muinelo o ne ba ipumani ku ona Majuda?
12 Ha lu lati kuli Mulimu a lu amuhe mbuyoti ya hae ye tuna bakeñisa ku keshebisa kwa luna musebezi wa ku kanyisa libizo la hae. Mu hupule mo i bulelela Hagai 1:9 kuli Majuda ba ne ba kutile ba man’o kala musebezi hande, “mutu ni mutu [wa ku bona a] matela ku ya hae ndu.” Ba pateha fela ku ipatela za bupilo. Kabakaleo ha ku na ze ne ba fumana, lico ni lino ze nde ne li taela, mi ne ku si na liapalo ze futumala. (Hagai 1:6) Jehova na ba amuhile mbuyoti ya hae. Kana ku na ni ze lu ituta kwa taba yeo?
13, 14. Lu kona ku itusisa cwañi tuto ye lu ituta kwa Hagai 1:6, 9, mi ki kabakalañi ku eza cwalo ha ku li kwa butokwa?
13 Kana ha mu lumeli kuli, kuli lu zwelepili ku fuyaulwa ki Mulimu, lu lukela ku tokomela kuli lu si ke lwa isa hahulu pilu kwa ku ipatela za luna beñi kuli mane lu palelwa ni ku lapela Jehova. Lu tokwa ku itibelela hahulu kwa lika ze kona ku lu yaulula kwa ku lapela Jehova ze cwale ka ku tomenena mali, mikwa ya ku bata ku fuma kapili, milelo ye ca nako ya ku ya kwa likolo ze pahami ka mulelo wa ku bata libizo mwa lifasi le, kamba litukiso za ku bata ku fumana za tokwa kaufela mutu.
14 Lika zeo mwendi haki lika ze fosahalile ka i li zona fela. Kono kana ha mu lemuhi kuli lika zeo ki “misebezi ye shwile” ha mu beya mwa munahano mbuyoti ya bupilo bo bu sa feli? (Maheberu 9:14) Kamukwaufi? Misebezi yeo i shwile kwa neku la kwa moya, ki ya mbango, mi ha ku na se i tusa. Mutu ha tomenena misebezi ye cwalo, u kona ku fita fa ku shwa kwa neku la kwa moya. Seo ne si ezahezi kwa Bakreste ba ba tozizwe mwa miteñi ya baapositola. (Mafilipi 3:17-19) Mi si ezahezi ku ba bañwi mwa nako ya luna. Mu kana mwa ziba za Bakreste ba bañwi ba ne ba yauluka hanyinyani-hanyinyani kwa misebezi ya Sikreste ni kwa puteho; mi kacenu ha ba sa bonisa kuli b’a tabela ku sebeleza Jehova hape. Lu sepa kuli ba ba cwalo ba ka kuta ku Jehova, kono taba kikuli ku tomenena “misebezi ye shwile” kwa kona ku tisa kuli lu latehelwe ki sishemo sa Jehova ni limbuyoti za hae. Mi kwa iponahaza kuli ze zwanga mwa ku eza cwalo li maswe. Ku eza cwalo ku tisanga kuli mutu a palelwe ku ba ni tabo ni kozo yona miselo ya moya wa Mulimu. Mi mu nahane fela bunde bwa kona ku yawa mutu ha ikayutula kwa sizwale se sinde sa Sikreste!—Magalata 1:6; 5:7, 13, 22-24.
15. Hagai 2:14 i bonisa cwañi kuli bulapeli bwa luna haki nto ya likesha?
15 Taba ye ki ya butokwa hahulu. Ha lu boneñi mo i bulelela Hagai 2:14 ka za Jehova mwa na ngela Majuda ba ne ba yubekile ndu ya hae ya milapelo ni ku isa fela pilu kwa ku yaha mandu a bona, ibe kuli ne ba yaha mandu luli kamba ne li ku a kabisa fela. Liñolo leo li li: “Ku cwalo ni ka sicaba se, ku cwalo ni ka ba lusika lo, ba ba fapil’a ka, ku bulela [Muñ’a] Bupilo; ku cwalo ni ka misebezi ya mazoho a bona kamukana: Se ba ni tiseza kwanu si masila.” Mulimu n’a sa amuheli matabelo kaufela a ne ba cisa Majuda fa aletare ya swalelele mwa Jerusalema, ibile fela kuli sicaba ne si sa keshebisa bulapeli bwa niti.—Ezira 3:3.
Tuso I Sepisizwe
16. Lipono za Zakaria ne li file Majuda buikolwiso mañi?
16 Ka lipono ze 8 za na filwe Zakaria, Majuda ba ba utwa ba ne ba yaha sinca tempele ya Mulimu ne ba kolwisizwe kuli Mulimu na ka ba tusa. Pono ya pili ne i fa buniti bwa kuli tempele ne i na ni ku fela mi Jerusalema ni Juda ne i ka wabelwa ibile fela kuli Majuda ne ba ka utwa ni ku zwelapili ku eza musebezi wa ku yaha o ne ba filwe. (Zakaria 1:8-17) Pono ya bubeli ne i sepisa kuli mibuso kaufela ye ne lwanisa bulapeli bwa niti ne i ka wa. (Zakaria 1:18-21) Lipono ze ñwi ne li bonisa buniti bwa kuli Mulimu na ka zwelapili ku tusa sicaba mwa musebezi wa ku yaha, mi ne ku ka ba ni sikope-kope sa batu ba macaba ba ne ba ka taha kwa ndu ya Jehova ye felile ya milapelo, mi kozo ni buiketo ne li ka ba teñi mwa naha, ku zwa fo matata a na bonahala inge matulungundu a na tibela musebezi wa Mulimu na ka feliswa, mi bumaswe kaufela ne bu ka feliswa, mi mangeloi na ka okamela ni ku fa silelezo. (Zakaria 2:5, 11; 3:10; 4:7; 5:6-11; 6:1-8) Mi mwa kona ku utwisisa libaka batu ba ba utwa ha ne ba cincize mupilelo wa bona ni ku isa lipilu za bona kwa ku peta musebezi wa na ba lukululezi Mulimu kakuli ne ba filwe bupaki bwa kuli Mulimu na ka ba yemela.
17. Ki lipuzo mañi ze lu swanela ku ipuza kabakala sepiso ye filwe ya za bulapeli bwa niti?
17 Ka nzila ye swana, sepiso ya kuli bulapeli bwa niti bu tamehile ku kutela mo ne bu inezi kwa makalelo i swanela ku lu susumeza ku beleka ka t’ata ni ku lu susueza ku nahana hahulu za ndu ya Jehova ya milapelo. Mu ipuze kuli: ‘Haiba luli ni na ni tumelo ya kuli ye ki yona nako ya ku eza musebezi wa ku kutaza taba ye nde ya Mubuso ni ku luta macaba, kana milelo ya ka ni mupilelo wa ka za bonisa cwalo? Kana na fumananga nako ye likani ya ku ituta Linzwi la Mulimu la bupolofita, ku li isa pilu, ni ku li buhisana ni Bakreste ba bañwi ni be ni katana mwa bukombwa?
18. Ku likana ni mo i boniseza Zakaria kauhanyo 14 ki lika mañi ze ka ezahala kwapili?
18 Zakaria na polofitile za nako ya ku sinyiwa kwa Babilona yo Mutuna ni ku taha kwa ndwa ya Armagedoni hasamulaho. Lu bala kuli: “Ikaba lizazi le li fapani ni a mañwi, le li zibwa ki [Muñ’a] Bupilo; ha ku na ku ba musihali kamba busihu; kono ka swalala liseli li ka ba teñi.” Kaniti lizazi la Jehova li ka ba lizazi la lififi luli, le li bata kwa lila za hae ba ba fa lifasi-mubu! Kono li ka ba lizazi la liseli le li sa feli ni la shemubo kwa balapeli ba Jehova ba ba sepahala. Zakaria hape na talusize ka za m’o lika kaufela mwa lifasi le linca li ka shaelelela bukeni bwa Jehova. Bulapeli bwa niti mwa tempele ya Mulimu ye tuna ya kwa moya ki bona bulapeli fela bo bu ka ba teñi fa lifasi-mubu. (Zakaria 14:7, 16-19) Ki sepiso kwa butuna! Lu ka iponela talelezo ya ze ne bulezwi cimo mi lu ka iponela bubusi bwa Jehova ha bu bubaniswa. Leo li ka ba lizazi le li ipitezi la Jehova luli!
Limbuyoti Ze Inelela
19, 20. Ki kabakalañi ha mu ikutwa kuli Zakaria 14:8, 9 ya mi susueza?
19 Ha se ku ezahalile lika ze makaza zeo, Satani ni badimona ba hae ba ka tamiwa mwa mukoti wa ku sa kona ku eza se siñwi. (Sinulo 20:1-3, 7) Mi batu ba ka kapwekiwa limbuyoti mwahal’a Puso ya Kreste ya Lilimo ze Sikiti. Zakaria 14:8, 9 i bulela cwana kuli: “Mwa lizazi leo, mezi a’ welauka a ka zwa mwa Jerusalema; a mañwi a ka ya kwa liwate kwa Upa, a mañwi a ye kwa liwate la kwa Wiko; ni litabula ni maliha a ka na a buba cwalo. [Muñ’a] Bupilo u ka ba Mulena wa lifasi kaufela. Mwa lizazi leo, [Muñ’a] Bupilo u ka ba a li muñwi, Libizo la hae li be li li liñwi.”
20 “Mezi a’ welauka,” kamba “mezi a bupilo,” ili ona a’ swaniseza litukiso z’a ka eza Jehova kuli batu ba zwelepili ku pila, a ka swalelela ku welauka ku zwa kwa Mubuso wa Mesiya. (Sinulo 22:1, 2) Buñata bo butuna bwa balapeli ba Jehova, ha se ba punyuhile Armagedoni, ba ka fumana tuso ka ku lukululwa kwa lifu le li tisizwe ki Adama. Nihaiba bafu ba ka fumana tuso ka ku zusezwa kwa bupilo. Puso ya Jehova i ka kalisa sinca fa lifasi-mubu ka nzila yeo. Batu mwa lifasi lote ba ka lemuha kuli Jehova ki yena Muambakani ya Pahami, ni kuli ki yena fela ya swanela ku lapelwa.
21. Lu swanela ku ikatulela ku ezañi?
21 Ha lu beya mwa munahano litaba kaufela ze ne ba bulezi cimo bo Hagai ni Zakaria ni litaba ze se talelelizwe ku zona zeo, lu fumana libaka le li tiile ha lu swanela ku zwelapili ku eza musebezi w’a lu file Mulimu mwa malapa a fa lifasi-mubu a tempele ya hae ya kwa moya. Ku fitela bulapeli bwa niti bu kutela ku ba mo ne bu inezi kwa makalelo, haike kaufela luna lu like ka t’ata ku beya za Mubuso mwa sibaka sa pili. Zakaria 8:9 i lu susueza kuli: “Mazoho a mina a tiye, mina ba ba utwile manzwi a’ zwile mwa milomo ya bapolofita.”
Kana Mwa Hupula?
• Ki likezahalo mañi za mwa miteñi ya bo Hagai ni Zakaria ze zamaelela ni miteñi ye, ili ku bisa libuka zeo ku ba za butokwa kacenu?
• Bo Hagai ni Zakaria ba lu lutañi ka za lika ze lu swanela ku beya mwa sibaka sa pili?
• Ki kabakalañi ku nyakisisa buka ya Hagai ni buka ya Zakaria ha ku lu kolwisa kuli lika kwapili li ka ba hande?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 26]
Bo Hagai ni Zakaria ne ba susuelize Majuda ku sebeza ka moyo wa bona kaufela kuli ba fuyaulwe
[Maswaniso a fa likepe 27]
Kana mu ‘matela ku ya mina ndu’?
[Siswaniso se si fa likepe 28]
Jehova na sepisize kuli na ka fuyaula batu ba hae mi u ezize cwalo