Balisana Ba Ba Tomela “Mutapi Mutala”

“Mu lise mutapi wa Mulimu o ku mina . . . ka ku lata . . . , ka pilu ye lata . . . , ka ku ezeza mutapi mutala.”—1 PITROSI 5:2, 3.

1, 2. (a) Jesu n’a file muapositola Pitrosi musebezi mañi, mi ki kabakalañi Jesu ha n’a mu sepile? (b) Jehova u nga cwañi balisana ba ba ketilwe?

PILI Pentekonta ya 33 C.E. i si ka fita kale, Pitrosi ni balutiwa ba bañwi ba 6 ne ba kushuka lico za n’a ba lukiselize Jesu fa likamba la Liwate la Galilea. Lo ne si lona lwa pili Pitrosi ha na boni Jesu hamulaho wa ku zuha kwa Hae, mi ku si na ku kakanya n’a tabile ku ziba kuli Jesu wa pila. Kono mwendi hape Pitrosi n’a ikalezwi. N’a ikalezwi kakuli mazazinyana kwamulaho, n’a latuzi patalaza kuli na sa zibi Jesu. (Luka 22:55-60; 24:34; Joani 18:25-27; 21:1-14) Kana Jesu na kalimezi Pitrosi ya na sa bakile bakeñisa kutokwa tumelo kwa hae? Batili. Ku fita ku mu kalimela, Jesu a fa Pitrosi musebezi wa ku fepa ni ku lisa “lingunyana” za hae. (Joani 21:15-17) Sina mo i boniseza taba ya mwa Bibele ye talusa za puteho ya Sikreste ya mwa linako za baapositola, Jesu na sepile Pitrosi luli. Pitrosi ni baapositola ba bañwi hamohocwalo ni banna ba bahulu mwa Jerusalema ne ba lisize puteho ya Sikreste mwa nako ya litiko ze tuna ni mwa nako ya kekezeho ye tuna.—Likezo 1:15-26; 2:14; 15:6-9.

² Kacenu le, Jehova ka ku itusisa Jesu Kreste u ketile banna ba ba fitile ku ze konisa kuli ba sebeze sina balisana ba kwa moya ba ba etelela lingu za Hae mwa linako ze t’ata hahulu. (Maefese 4:11, 12; 2 Timotea 3:1) Kana ku na ni libaka le li utwahala Jehova ha sepile banna bao? Kozo ye ba sweli ku ikola mizwale ba Sikreste mwa lifasi kamukana i bonisa buniti bwa taba yeo. Kiniti kuli balisana bao ki batu ba ba si ka petahala sina mwa n’a inezi Pitrosi. (Magalata 2:11-14; Jakobo 3:2) Nihakulicwalo, Jehova u ba sepile kuli ba lise lingu za “itekezi ka mali a [Mwan’a] hae luli.” (Likezo 20:28) Jehova u lata hahulu banna bao, mi u ba nga kuli ba “lukela ku kutekiwa mane ku fita.”—1 Timotea 5:17.

3. Balisana ba kwa moya ba zwelapili cwañi ku ba ni moya wa ku itatela?

³ Balisana ba kwa moya ba zwelapili cwañi ku ba ni moya wa ku itatela ilikuli ba tomele mutapi mutala? Ka ku swana ni Pitrosi ni balisana ba bañwi ba mwa linako za baapositola, ba itinga fa moya o kenile wa Mulimu, o ba fa m’ata e ba tokwa kuli ba pete buikalabelo bwa bona bo butuna. (2 Makorinte 4:7) Moya o kenile hape u ba konisa ku ba ni miselo ya moya, ili lilato, tabo, kozo, pilu-telele, musa, bunde, busepahali, ku ishuwa, ni buiswalo. (Magalata 5:22, 23) Ha lu nyakisiseñi linzila zeo balisana ba kona ku toma mutala ka ku bonisa miselo yeo ha ba nze ba lisa mutapi wa Mulimu o ba filwe ku lisa.

Maeluda Ba Swanela ku Lata Puteho ni ku Lata Ngu Ye Ñwi ni Ye Ñwi

4, 5. (a) Jehova ni Jesu ba bonisa cwañi kuli ba lata mutapi? (b) Balisana ba kwa moya ba bonisa ka linzila lifi kuli ba lata mutapi?

⁴ Kalemeno ka pili ka ka li muselo wa moya wa Mulimu ki lilato. Jehova u bonisa lilato la  hae kwa mutapi kaufela ka ku u fa lico za kwa moya ze ñata. (Isaya 65:13, 14; Mateu 24:45-47) Kono Jehova ha fepi fela mutapi. U lata ngu ye ñwi ni ye ñwi ka butu. (1 Pitrosi 5:6, 7) Jesu ni yena u lata mutapi. N’a shwezi mutapi, mi wa ziba ngu ye ñwi ni ye ñwi ka butu, “ka mabizo.”—Joani 10:3, 14-16.

⁵ Balisana ba kwa moya ba likanyisa Jehova ni Jesu. Ba bonisa lilato kwa mutapi wa Mulimu kaufela ka ku ‘ineela ku luta’ puteho. Lingambolo ze ba fa ze tomile fa Bibele li tusa ku fepa ni ku sileleza mutapi, mi musebezi-tuna o ba eza wa iponelwa ki batu kaufela. (1 Timotea 4:13, 16) Misebezi ye miñwi ye ba eza ye sa bonahali ki ye cwale ka nako ye ba tandanga ku lukisa mafailu a puteho, ku ñola ni ku amuhela mañolo, ku lukisa litomahanyo, ni ku eza misebezi ye miñwi ye miñata ilikuli mikopano ya puteho ni litukiso ze ñwi li ezwe “ka swanelo, ni ka mulao.” (1 Makorinte 14:40) Buñata bwa misebezi yeo i ezwanga kwa mukunda mi i kana i sa lemusehi. Kaniti ki misebezi ye ezwa ka lilato.—Magalata 5:13.

6, 7. (a) Ki ifi nzila ye ñwi yeo balisana ba kona ku ziba hande lingu? (b) Ki kabakalañi fokuñwi ha ku tusa ku taluseza eluda maikuto a luna?

⁶ Balisana ba Sikreste ba ba lilato ba lika ka t’ata ku iyakatwa ngu ye ñwi ni ye ñwi mwa puteho. (Mafilipi 2:4) Nzila ye ñwi yeo balisana ba kona ku ziba hande lingu ka butu ki ka ku sebezanga ni zona mwa musebezi wa ku kutaza. Jesu hañata na yanga ni balutiwa ba hae mwa musebezi wa ku kutaza mi n’a itusisize linako ze cwalo kuli a ba susueze. (Luka 8:1) Eluda yo muñwi wa Sikreste ya cuukile u li: “Ni bona kuli nzila ye nde ka ku fitisisa ya ku fita fa ku ziba ni ku susueza muzwale kamba kaizeli ki ka ku sebeza ni yena mwa bukombwa bwa mwa simu.” Haiba ha mu si ka sebeza kale ni yo muñwi wa maeluda mwa bukombwa bwa mwa simu cwanoñu fa, mwa kona ku eza litukiso kapili-pili za ku sebeza hamoho ni yena.

 ⁷ Lilato ne li susuelize Jesu kuli a tabe ni ku swaba ni balateleli ba hae. Ka mutala, muta balutiwa ba hae ba 70 ne ba kutile ku zwa mwa musebezi wa ku kutaza inge ba tabile, Jesu a “nyakalala.” (Luka 10:17-21) Kono ha n’a boni kuli Maria ni ba lubasi lwa hae ne ba tomohile lipilu bakeñisa lifu la Lazaro, “Jesu a lila.” (Joani 11:33-35) Ka ku swana ni Jesu, balisana ba ba babalela mutapi kacenu ba iyakatwa maikuto a lingu. Lilato li ba susueza kuli ba “tabe ni ba ba tabile” ni kuli ba “lile ni ba ba lila.” (Maroma 12:15) Haiba mu ba ni tabo kamba maswabi mwa bupilo bwa mina, mu lukuluhe ku taluseza balisana ba Sikreste maikuto a mina. Ba ka susuezwa ki ku utwa tabo ya mina. (Maroma 1:11, 12) Ha ba ka ziba litiko ze mu kopana ni zona, ba ka kona ku mi tiisa ni ku mi omba-omba.—1 Matesalonika 1:6; 3:1-3.

8, 9. (a) Eluda yo muñwi n’a bonisize cwañi lilato ku musal’a hae? (b) Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa kuli mulisana a bonise lilato kwa lubasi lwa hae?

⁸ Lilato la mulisana kwa lingu li boniswa hahulu ka mwa ezeza lubasi lwa hae tota. (1 Timotea 3:1, 4) Haiba ki ya nyezi, lilato ni likute la bonisa ku musal’a hae li tomela banna ba bañwi mutala wa ku likanyisa. (Maefese 5:25; 1 Pitrosi 3:7) Mu nyakisise za n’a bulezi musali yo muñwi wa Sikreste ya bizwa Linda. Bo munn’a hae ne ba sebelize sina maeluda ka lilimo ze fitelela 20 pili ba si ka timela kale. U li: “Bo munn’a ka kamita ne ba patehanga hahulu ku eza misebezi ya puteho. Kono ne ba ni konisize ku ikutwa kuli ne lu sebeza hamoho. Hañata ne ba itebuhanga tuso ya ka, mi ha ne ba sa ezangi misebezi ya puteho ne ba banga hamoho ni na. Kamukwaocwalo, ne ni ikutwile ku ba mutu ya latiwa mi ne ni sa bilaezwangi ki nako ye ne ba tandanga ku eza misebezi ya puteho.”

⁹ Haiba mulisana wa Sikreste u na ni bana, mwa ba kalimelela ni mwa ba babalezanga ka lilato kamita ku kona ku tomela bashemi ba bañwi mutala wa ku likanyisa. (Maefese 6:4) Mane lilato la bonisa kwa lubasi lwa hae li zwelapili ku fa bupaki bwa kuli u peta buikalabelo bwa n’a filwe ha n’a ketilwe ki moya o kenile.—1 Timotea 3:4, 5.

Mu Tahise Tabo ni Kozo ka ku Ambolisana

10. (a) Ki nto mañi ye kona ku tahisa kuli tabo ni kozo li be siyo mwa puteho? (b) Ki taba mañi ye ne i batile ku felisa kozo mwa puteho ya mwa linako za baapositola, mi taba yeo ne i tatuluzwi cwañi?

¹⁰ Moya o kenile wa kona ku tahisa tabo ni kozo ku Mukreste, mwahal’a sitopa sa maeluda, ni mwa puteho kaufela. Kono ku sa ambolisana ku kona ku tahisa kuli tabo ni kozo li be siyo. Salumoni wa kwaikale n’a lemuhile kuli: “Mo ku si na likelezo, milelo ha i weli likamba.” (Liproverbia 15:22) Kono ku ambolisananga ko ku likute ni ko ku buniti ku tahisa tabo ni kozo. Ka mutala, taba ya mupato ha ne i batile ku felisa kozo ya puteho ya mwa linako za baapositola, sitopa se si etelela mwa Jerusalema ne si kupile ketelelo ya moya o kenile. Banna bahulu bao hape ne ba bulezi maikuto a bona a shutana-shutana fa taba ya mupato. Hamulaho wa ku ambolisana fa taba yeo ka mafulofulo, ba eza katulo. Ha ne ba ñolezi liputeho liñolo ka za katulo ya ka pilu i liñwi ye ne ba ezize, mizwale “ba taba hahulu ka kutazo ya lona.” (Likezo 15:6-23, 25, 31; 16:4, 5) Ku eza cwalo ne ku tahisize tabo ni kozo.

11. Maeluda ba kona ku tahisa cwañi tabo ni kozo mwa puteho?

¹¹ Ka ku swana, kacenu balisana ba tahisa kuli mwa puteho ku be ni tabo ni kozo ka ku ambolisana hande mwahal’a bona. Muta ku zuha matata a bata ku felisa kozo mwa puteho, ba kopananga hamoho ni ku fitisa maikuto a bona fa taba. Ba teelezanga ka likute ku ze ba bulela balisana ba bañwi. (Liproverbia 13:10; 18:13) Ha ba feza ku kupa tuso ya moya wa Mulimu ka tapelo, ba ezanga likatulo ze tomile fa likuka za Bibele ni fa litaelo ze hatisizwe ki “mutanga ya sepahala, ya na ni  kutwisiso.” (Mateu 24:45-47; 1 Makorinte 4:6) Sitopa sa maeluda ha se si felize ku eza katulo ya ka Mañolo, eluda yo muñwi ni yo muñwi u ipeya kwatas’a ketelelo ya moya o kenile ka ku amuhela katulo ye ezizwe nihaikaba kuli akalezo ya hae ne i si ka amuhelwa ki ba bañata. Ku bonisa buikokobezo ko ku cwalo ku tahisa tabo ni kozo mi ku tomela lingu mutala wa mwa ku zamaela ni Mulimu. (Mika 6:8) Kana ka buikokobezo mwa utwanga likatulo ze tomile fa Bibele ze ba eza balisana mwa puteho?

Mu Be ni Pilu-telele ni Sishemo

12. Ki kabakalañi Jesu ha n’a tokwa ku ba ni pilu-telele ni sishemo ha n’a sebelisana ni baapositola?

¹² Jesu n’a bonisize pilu-telele ni sishemo ka mwa n’a sebelisanela ni baapositola, ku si na taba ni kuli ne ba kuta-kutelanga ku eza mafosisa. Ka mutala, hañata-ñata Jesu n’a likanga ku ba koñomekela butokwa bwa ku ikokobeza. (Mateu 18:1-4; 20:25-27) Niteñi, busihu bwa mafelelezo mwa bupilo bwa Jesu bwa fa lifasi-mubu, hamulaho fela wa ku luta balutiwa ba hae tuto ya ku ikokobeza ka ku tapisa mahutu a bona, “kwa taha kañi mwahal’a bona, ya ku ziba kuli yo mutuna ku bona ki mañi?” (Luka 22:24; Joani 13:1-5) Kana Jesu n’a yukaukezi baapositola? Batili, ka sishemo a ba taluseza kuli: “Yo mutuna ki ufi, ki ya inzi fa tafule kamba ki ya mu sebeleza? Ha ni li ki ya inzi? Kono na, ni mwahal’a mina sina ya mi sebeleza.” (Luka 22:27) Pilu-telele ni sishemo sa Jesu—ku beya cwalo ni mutala wa hae o munde—ne li til’o fita fa ku susueza baapositola.

13, 14. Sihulu ki lili fo balisana ba lukela ku boniseza sishemo?

¹³ Ka ku swana, mulisana wa Sikreste a kana a tokwa ku eleza mutu hañata-ñata ka za bufokoli bo bo buñwi. Mulisana a kana a nyemiswa ki mutu y’o. Kono haiba mulisana y’o a hupula bufokoli bwa hae ka sibili ha nz’a ‘eleza ba ba sa yi ka mulao,’ wa kona ku bonisa pilu-telele ni sishemo ku muzwale wa hae. Ka ku eza cwalo, mulisana yo u likanyisa Jesu ni Jehova ba ba bonisa tulemeno to kwa Bakreste kaufela—ku beya cwalo ni bona balisana.—1 Matesalonika 5:14; Jakobo 2:13.

¹⁴ Balisana fokuñwi ba kona ku fa kelezo ye tiile ku mutu ya ezize sibi se situna. Haiba mutu y’o ha baki, balisana ba lukela ku zwisa sifosi mwa puteho. (1 Makorinte 5:11-13) Niteñi, ba talima taba ya mutu y’o ka nzila ye bonisa kuli ba toile bufosi bwa ezize, isi sifosi. (Juda 23) Balisana ba ba bonisa sishemo ba kona ku biseza bunolo ngu ye latehile kuli kwa nalulelule i kutele mwa mutapi.—Luka 15:11-24.

Likezo Ze Nde Li Susuezwa ki Tumelo

15. Ki ifi nzila ye ñwi ye ba bonisa ka yona balisana kuli ba likanyisa bunde bwa Jehova, mi kiñi ze ba susueza ku eze cwalo?

¹⁵ “[Muñ’a] Bupilo u na ni musa [ki yo munde, NW] kwa batu kamukana,” mane nihaiba kwa batu ba ba sa itebuhi za ba ezeza. (Samu 145:9; Mateu 5:45) Bunde bwa Jehova bwa iponelwa sihulu ka ku luma batu ba hae kuli ba kutaze “taba ye nde ya mubuso.” (Mateu 24:14, NW) Balisana ba likanyisa bunde bwa Mulimu ka ku etelela mwa musebezi wo  wa ku kutaza. Kiñi ze ba susueza ku ikataza? Ba susuezwa ki tumelo ye tiile ku Jehova ni lisepiso za hae.—Maroma 10:10, 13, 14.

16. Balisana ba kona cwañi ku ‘eza hande’ lingu?

¹⁶ Kwand’a ku ‘eza batu kaufela hande’ ka ku kutaza, balisana ba na ni musebezi wa ku eza hande “sihulu banabahabo [bona] ba balumeli.” (Magalata 6:10) Nzila ye ñwi ye ba eza cwalo ki ka ku eza misipili ya bulisana ye susueza. Eluda yo muñwi u li: “Ni tabelanga ku eza misipili ya bulisana. I ni fanga kolo ya ku babaza mizwale ni likaizeli bakeñisa buikatazo bo ba eza ni ku ba tusa ku utwisisa kuli musebezituna o ba peta wa itebuhiwa.” Fokuñwi balisana ba kona ku akaleza linzila ze kona ku tusa mutu ku eza zwelopili ha nze a sebeleza Jehova. Ka ku eza cwalo, balisana ba ba butali ba likanyisa muapositola Paulusi. Mu nyakisise ka m’o Paulusi n’a susuelelize mizwale ba kwa Tesalonika, ha n’a ize: “Lu sepile Mulena bakeñisa mina, kuli mu nze mu eza, ni kuli mu ka na mu eza cwalo, ze lu mi laela.” (2 Matesalonika 3:4) Manzwi a cwalo a ku sepa ba bañwi a susueza lingu mi a li biseza bunolo kuli li “utwe bazamaisi.” (Maheberu 13:17) Haiba mu potelwa fa musipili wa bulisana o mi susueza, neikaba hande ha ne mu ka itebuha musipili wo.

Ku Ba Ya Bunolo ku Tokwa Buiswalo

17. Ki tuto mañi ya n’a itutile Pitrosi ku Jesu?

¹⁷ Jesu n’a li ya bunolo, niha n’a halifiswanga. (Mateu 11:29) Ha n’a betekilwe ni ku tamiwa, Jesu n’a bonisize bunolo ni buiswalo bo butuna. Ka kayeye, Pitrosi n’a comozi mukwale mi a kutisa misuha. Kono Jesu a mu hupulisa kuli: “Kana u hupula kuli ne ni ka palelwa ku lapela Ndate, mi n’a ka ni fa honacwale limpi za mangeloi ze lishumi ka ze peli, ni ku fita?” (Mateu 26:51-53; Joani 18:10) Pitrosi n’a itutile tuto ye tuna, mi hamulaho a hupulisa Bakreste kuli: “Kreste ni yena u utwile butuku bakeñisa mina, a mi siyela mutala, kuli mu hate mw’a n’a hatile. . . . Niha n’a tapaulwa, n’a sa kutisi matapa; niha n’a utwiswa butuku n’a sa fumbeli.”—1 Pitrosi 2:21-23.

18, 19. (a) Sihulu ki lili fo balisana ba swanela ku boniseza bunolo ni buiswalo? (b) Ki lipuzo mañi ze lu ka nyakisisa mwa taba ye tatama?

¹⁸ Ka ku swana, balisana ba ba yeziseli ki ba ba bunolo niha ba ezwa ka ku sa luka. Ka mutala, ba bañwi be ba lika ku tusa mwa puteho ba kona ku sa amuhela hande tuso ye ba fiwa. Haiba mutu ya tokwa ku tusiwa ki ya fokola kamba wa kula kwa moya, u kona ku alaba ka ku ‘bulela manzwi a taba sina mukwale.’ (Liproverbia 12:18) Kono ka ku swana ni Jesu, balisana ha ba kutisi misuha ka manzwi a taba kamba ka likezo za ku kutisa bumaswe. Kono ba banga ni buiswalo mi ba sa bonisanga maikuto a li mañwi, ili a kona ku tusa mutu ya tokwa tuso. (1 Pitrosi 3:8, 9) Kana mwa latelela mutala wa maeluda ni ku bonisa bunolo ni buiswalo ha mu amuhela kelezo?

¹⁹ Ku si na ku kakanya, Jehova ni Jesu ba itebuha musebezituna o ba sweli ku eza balisana ba ba likiti-kiti ba ba nze ba lisa mutapi wa mwa lifasi kaufela ka ku itatela. Jehova ni Mwan’a hae hape ba lata likiti-kiti za batanga ba bukombwa ba ba tusa maeluda kwa ku ‘sebeleza balumeli.’ (Maheberu 6:10) Kono ki kabakalañi he mizwale ba bañwi ba ba kolobelizwe ha ba kata-katanga ku eza “musebezi o munde” wo? (1 Timotea 3:1) Mi Jehova u luta cwañi batu ba keta ku ba balisana? Lu ka nyakisisa lipuzo zeo mwa taba ye tatama.

Kana Mwa Hupula?

• Ki linzila lifi ze ba kona ku bonisa ka zona balisana kuli ba lata mutapi?

• Batu kaufela mwa puteho ba kona ku tahisa cwañi tabo ni kozo?

• Ki kabakalañi balisana ha ba bonisanga pilu-telele ni sishemo ha ba fa kelezo?

• Maeluda ba bonisa cwañi bunde ni tumelo?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 18]

Maeluda ba sebeleza puteho ka ku susuezwa ki lilato

[Maswaniso a fa likepe 18]

Hape ba banga ni nako ya ku ishumusa ni mabasi a bona . . .

. . . ni nako ya ku ya ni bona mwa bukombwa

[Siswaniso se si fa likepe 20]

Maeluda ha ba ambolisana hande, ba tahisa tabo ni kozo mwa puteho