Mu Likanyise Mutala wa Jesu mi Mu Babalele Babotana

BUNJEBWE ni buhateleli se bu bile teñi ka nako kaufela ye ba pilile batu. Nihaike Mulao wa Mulimu kwa Maisilaele ne u lelezwi ku sileleza babotana ni ku kusufaza kwa manyando a bona, hañata Mulao wo ne u lobiwa. (Amosi 2:6) Mupolofita Ezekiele na nyazize mukwa o ne ba sukulukiswa ka ona babotana. Na ize: “Nyangela ya mwa matakanyani i pila ka ku koma ni ka busholi; ku cwalo, babotana ni ba ba shebile, ba ba eza maswe, mi ba nyandisa mazwahule mo isi swanelo.”—Ezekiele 22:29.

Ni mwa miteñi ya Jesu miinelo ne i sa li ona cwalo fa lifasi. Baeteleli ba bulapeli ne ba sa isi pilu luli kwa babotana ni ku ba ba shebile. Baeteleli ba bulapeli ne ba talusizwe sina ba ba “lata hahulu bufumu” ba ne ba “feza liluwo la basali ba limbelwa,” ni ba ne ba isa hahulu lipilu kwa ku buluka lizo za bona ku fita ku babalela basupali ni bomukunyandela. (Luka 16:14; 20:47; Mateu 15:5, 6) Mi kwa komokisa luli kuli mwa nguli ya Jesu ya Musamaria yo munde, muprisita ni Mulivi ha ne ba boni munna ya n’a holofalizwe ba mu kekuluha ni  ku zwelapili mwa misipili ya bona ku fita ku yauka ni ku yo mu tusa.—Luka 10:30-37.

Jesu N’a Babalela Babotana

Litaba za Evangeli za bupilo bwa Jesu li bonisa kuli na utwisisize hande manyando a babotana mi na ba utwela butuku. Nihaike Jesu na pilile kwa lihalimu, a itoboha ka ku taha fa lifasi-mubu ku to pila sina mutu, mi a ‘ikeza mubotana kabakala luna.’ (2 Makorinte 8:9) Jesu ha n’a boni undi wa nyangela, “a ba utwela butuku, kakuli ne ba katezi, ba hasani, inge lingu ze si na mulisana.” (Mateu 9:36) Taba ya mbelwa ya shebile i bonisa kuli Jesu na tabisizwe, isi kabakala buñata bwa linubu za bafumi, ba ne ba file “ku ze ba sa tokwi,” kono na tabisizwe ki nubunyana ya mbelwa ya shebile. Za na ezize mbelwa yo ne li fitile Jesu kwa pilu bakeñisa kuli na file “ku za bubotana bwa hae, s’a n’a ka pila ka sona kaufela.”—Luka 21:4.

Jesu na si ka utwela fela babotana butuku, kono hape na ngile muhato wa ku ba tusa. Yena ni baapositola ba hae ne ba na ni sikwama mo Maisilaele ne ba banjezwanga ba babotana. (Mateu 26:6-9; Joani 12:5-8; 13:29) Jesu na susuelize ba ne ba bata ku ba balutiwa ba hae kuli ba lemuhe buikalabelo bwa bona bwa ku tusa babotana. Na taluselize mutangana wa mufumi kuli: “U lekise z’o luwile kaufela mi u li fane kwa babotana, mi u ka ba ni bufumu kwa lihalimu. Ku zwa fo, taha, u ni latelele.” Se si bonisa kuli yena mutangana yo na lata hahulu sifumu ku fita mwa n’a latela Mulimu ni batu ba bañwi ki taba ya kuli na hanile ku lekisa tutu ya hae. Kacwalo na si na mikwa ye ne tokwahala ku mutu ya na swanela ku ba mulutiwa wa Jesu.—Luka 18:22, 23.

Balateleli Ba Jesu Ba Babalela Babotana

Hamulaho wa lifu la Jesu, baapositola ni balateleli ba bañwi ba Kreste ne ba zwezipili ku babalela babotana ba ne ba li mwahal’a bona. Ibata iba ka 49 C.E., muapositola Paulusi a kopana ni Jakobo, Pitrosi, ni Joani mi ba nyakisisa musebezi wa na filwe Paulusi ki Mulena Jesu Kreste wa ku kutaza taba ye nde. Ba tamana kuli Paulusi ni Barnabasi ba ye ba yo kutaza kwa “bahedeni,” bona bamacaba. Kono Jakobo ni ba bañwi ba susueza Paulusi ni Barnabasi kuli ba “hupulange babotana.” Mi Paulusi kona za na “tukufalezwi ku eza.”—Magalata 2:7-10.

Ka nako ya puso ya Mubusi Claudius, libaka ze ñata mwa Mubuso wa Roma za lengwa ki lukupwe. Kuli ba tuse batu ba ne ba kenezwi ki lukupwe lo, Bakreste ba kwa Antioke, ba “lela ku lumela balumeli ba ba yahile mwa Judea lituso, mutu ni mutu mw’a konela ku zwisa. Ba eza cwalo, mi ba lumela lituso zeo ku ba bahulu ba Keleke, ka mazoho a Barnabasi ni Saule.”—Likezo 11:28-30.

Kacenu Bakreste ba niti ni bona ba lemuha kuli balateleli ba Jesu ba swanela ku babalela babotana ni bomukunyandela, sihulu balumeli ka bona. (Magalata 6:10) Ka lona libaka leo, ba tusanga batu ba ba mwa butokwi ka ku ba fa lika za kwa mubili. Ka mutala, ka 1998, kwa mutulo-upa wa naha Brazil ne ku na ni linanga le lituna. Linanga leo ne li sinyize laisi, manawa, ni mbonyi, ili ku tisa kuli lukupwe lu yambe naha yeo kaufela, mi ne li lukupwe lo lu maswe ku feleleza mwa lilimo ze 15. Mwa libaka ze ñwi, nihaiba ona mezi a ku nwa na sa bonwi. Lipaki za Jehova mwa libaka ze ñwi za naha yeo kapili-pili ba toma tutengo twa ku imulula ba ne ba lengilwe ki linanga, mi ka  nako ye kuswani fela, ne ba konile ku kubukanya lico ze ñata hahulu ni ku lifa ba ne ba ka isanga lico zeo.

Lipaki ba ne ba tusize mwa tukiso ya kimululo yeo, ba ñola kuli: “Lu ba ba tabile hahulu ka ku kona ku tusa mizwale ba luna, sihulu kakuli lu na ni sepo ya kuli lu tabisize pilu ya Jehova. Ha lu libali manzwi a kwa Jakobo 2:15, 16.” Litimana za mwa Bibele zeo li bala kuli: “Mwanahabo mina, kamba kaizel’a mina, ha ba inzi mapunu mi ba tokwile sa ku ca, ka zazi ni zazi, mi yo muñwi ku mina a li ku bona: Mu ye ka kozo, mu y’o futumalelwa mi mu kule lico; bo ha mu ba fi ze tokwiwa ki mibili ya bona; fo, ku tusañi?”

Mwa puteho ye ñwi ya Lipaki za Jehova mwa muleneñi wa São Paulo, Paki ya ishuwa ni ya tukufalezwi ya li mubotana, hañata u likanga ka t’ata kuli a ipilise. Paki yo u li: “Nihaike ni mubotana, lushango lwa Bibele lu ni tusize ku ziba ze ni pilela. Ha ni zibi se ne si ka ezahala ku na kambe ne ni si ka tusiwa ki Lipaki ka na.” Kwa mulahonyana, yena musali wa Sikreste yo na tokwa ku pazulwa kono na si na pene ya ku lifa. Zeo ha ne li ezahezi, mizwale ni likaizeli ba Sikreste mwa puteho ne ba konile ku lifela kaizeli yo kuli a kone ku pazulwa. Bakreste ba niti lifasi kamukana ba tusanga balumeli ka bona ba ba tokwa tuso.

Nihaike litaba ze cwalo za tabisa luli, kono kwa iponahaza hande kuli buikatazo bo bu cwalo ha bu na ku kona ku feza bunjebwe. Mane nihaiba yona mibuso ye mituna ni likopano ze tuna za mwahal’a linaha ze fa lituso, niha li konile ku tusa mwa likalulo ze ñwi, ha li si ka kona ku felisa bunjebwe, bona butata bo se bu ninguzi batu ka nako ye telele. Kacwalohe, puzo ki ya kuli, kanti ki nto mañi ye ka feliseleleza bunjebwe ni matata a mañwi a fenya batu?

Lituto za Bibele Li Fa Tuso ye Inelela

Litaba za Evangeli li kandeka kuli Jesu Kreste kamita na ezezanga babotana kamba ba ba mwa butokwi lika ze nde. (Mateu 14:14-21) Kono na isize hahulu pilu kwa musebezi mañi? Muta o muñwi, hasamulaho wa ku tusa batu ba ne ba tokwa lituso, Jesu a taluseza balutiwa ba hae, a li: ‘A lu yeñi kusili, mwa minzi ye miñwi, ni yo luta ba mwateñi.’ Ka yona nako yeo ki kabakalañi Jesu ha na tuhezi ku tusa bakuli ni babotana ilikuli a yo zwelapili mwa musebezi wa hae wa ku kutaza? Jesu na talusize libaka ha na ezize cwalo ka ku bulela kuli: “kakuli ki ona musebezi [kona ku kutaza] o ni tezi.” (Mareka 1:38, 39; Luka 4:43) Nihaike Jesu na nga ku tusa babotana ku ba kwa butokwa, kono ku kutaza za Mubuso wa Mulimu ne li ona musebezi wa hae wa butokwa ni ku fita.—Mareka 1:14.

Bakeñisa kuli Bibele i susueza Bakreste ku ‘hata mw’a n’a hatile Jesu,’ Bakreste kacenu ba na ni ketelelo ye nde ka za misebezi ye ba swanela ku eza ha ba nze ba lika ku tusa ba bañwi. (1 Pitrosi 2:21) Ka ku swana ni Jesu, ni bona ba tusa babotana. Nihakulicwalo, hape ka ku swana ni Jesu, ba nga musebezi wa ku luta lushango lwa Bibele ka za taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu ku ba ona musebezi wa bona wa butokwa hahulu. (Mateu 5:14-16; 24:14; 28:19, 20) Kono ki kabakalañi ku kutaza lushango lwa mwa Linzwi la Mulimu ha ku swanela ku ba kwa butokwa hahulu ku fita lituso lifi kamba lifi za ku tusa ba bañwi?

Ze ezahezi luli mwa bupilo bwa batu mwa lifasi  kaufela li bonisa kuli muta batu ba utwisisa ni ku latelela kelezo ye tusa ya mwa Bibele, ba fita fa ku ziba hande mwa ku pilela ni matata a ka zazi a mwa bupilo, mane ni bona bunjebwe ka sibili. Hape lushango lwa Bibele lwa Mubuso wa Mulimu lo lu kutazwa ki Lipaki za Jehova kacenu lu fa batu sepo ya za nako ya kwapili—yona sepo ye tahisa kuli bupilo bu be ni taluso, nihaiba mwa miinelo ye zinga luli. (1 Timotea 4:8) Ki sepo mañi yona yeo?

Linzwi la Mulimu li lu kolwisa ka za nako ya luna ya kwapili, ha li li: “Kono ka sepiso ya [Mulimu], lu talimezi lihalimu le linca, ni lifasi le linca, mo ku yahile Ku Luka.” (2 Pitrosi 3:13) Fokuñwi, Bibele ha i bulela ka za “lifasi,” i amanga kwa batu ba ba pila fa lifasi. (Genese 11:1) Kacwalo “lifasi le linca” la ku luka le li sepisizwe ki batu ba ba tabelwa ki Mulimu. Linzwi la Mulimu hape li sepisa kuli ka nako ya puso ya Kreste, ba ba ka lumelelwa ki Mulimu ba ka amuhela bupilo bo bu sa feli mi ba ka pila bupilo bo bunde fa lifasi le li li paradaisi. (Mareka 10:30) Batu kaufela, ku kopanyeleza ni babotana b’a kona ku ba ni yona nako ye nde ya kwapili yeo. Mwa “lifasi le linca” leo, bunjebwe bu ka feliswa ku ya ku ile.

[Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 7]

JESU “U KA LAMULELA MUBOTANA” KA MUKWA UFI?—Samu 72:12

KATULO YE LUKILE: ‘U ka atulela banyandi ba sicaba, a pilise bana ba babotana, mi a tubake munyandisi.’ (Samu 72:4) Mwahal’a nako ya puso ya Kreste ya lifasi-mubu, batu kaufela ba ka atulelwanga hande. Ha ku na ku ba ni bumutendasilya, ona mukwa o maswe o tisize bunjebwe mwa linaha ze ñata ze na ni lifa ze ne kabe li fumile.

KOZO: ‘Mwa linako za hae, ya na ni niti u ka konda; mi kozo i ka ya i ekezeha, ku fitela kweli ha i ka fela.’ (Samu 72:7) Se si tisa hahulu bunjebwe mwa lifasi ki mifilifili ni lindwa ze ba lwana batu. Kreste u ka tisa kozo ye inelela fa lifasi, mi ha ka tisa kozo kona kuli u ka felisa mifilifili ni ndwa, zona ze tisa hahulu bunjebwe.

MUSA: ‘Ya fokozi, ni ya shebile, u ka ba utwela butuku, a lamulele bupilo bwa ba ba nyandile; a ba liulule ku ba ba limba, ba ba ba nyandisa. Mali a mwa mibili ya bona a ka babaleha mwa meto a hae.’ (Samu 72:12-14) Ba ba fokola, ba ba shebile, ni ba ba nyandile ba ka ba mwa lubasi lo lu tabile, ba ka swalisaniswa ki puso ya Mulena Jesu Kreste.

SIFUMU: ‘Buloto bu ka ba bo buñata mwa naha.’ (Samu 72:16) Mwa puso ya Kreste, batu fa lifasi ba ka ba ni tutu ye ñata. Batu ha ba na ku nyandiswa ki ku taela kwa lico ni lukupwe, zona ze tisa bunjebwe kacenu.

[Siswaniso se si fa likepe 4, 5]

Jesu na tusize babotana

[Siswaniso se si fa likepe 6]

Lushango lwa Bibele lu tisa sepo ya luli