Kana Mu Na ni Tukuluho ya ku Bulela?

BATU ba ba fitelela 6 milioni mwa linaha ze 235 ba na ni tukuluho ya ku bulela. (Mafilipi 1:20; 1 Timotea 3:13, NW; Maheberu 3:6, NW; 1 Joani 3:21, NW) Ku ba ni tukuluho ya ku bulela ku talusañi? Ki nto mañi ye kona ku lu tusa ku ba ni tukuluho yeo? Ki mwa miinelo mañi mo lu tokwa ku ba ni tukuluho ya ku bulela?

Ka ku ya ka dikishinari ya Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words, linzwi la Sigerike le li talusa tukuluho ya ku bulela li talusa “ku bulela patalaza, ku bulela ngambu, . . . kutokwa sabo; kacwalo li talusa ku ba ni buikolwiso, ni bundume, mi ha li ami fela kwa lipulelo.” Kono ku lukuluha ko ha ku swani ni ku bulela ka ku kayaula kamba ka kashwau. Bibele i li: “Mubulelelo wa mina ibe o na ni musa kamita.” (Makolose 4:6) Ku ba ni tukuluho ya ku bulela ku lu tokwa kuli lu be ni maseme lu sa tuheleli miinelo ye t’ata kamba sabo ya batu ku lu paleliswa ku bulela.

Kana tukuluho ya ku bulela ki swanelo ya luna ya ka sipepo? Ha lu nyakisiseñi za na ñozi muapositola Paulusi kwa Bakreste ba kwa Efese. Na ize: “Sishemo seo si filwe na, ni li yo munyinyani kwa balumeli kamukana; ki sa ku bulelela bamacaba bufumu bwa Kreste, bo bu sa konwi ku fumanwa butuna bwa bona.” Paulusi na ekelize ku bulela kuli ki ka Jesu Kreste ha lu kona ku “sutelela ku Mulimu ka sepo [kamba ku bulela ka sepo ku Mulimu], ka tumelo ye lu na ni yona ku yena.” (Maefese 3:8-12) Kacwalo tukuluho ya ku bulela haki swanelo ya luna ya ka sipepo, kono lu ba ni tukuluho ya ku bulela kabakala silikani sa luna ni Jehova Mulimu se si tomile fa tumelo ya luna ku Jesu Kreste. Ha lu nyakisiseñi lika ze kona ku lu tusa ku ba ni tukuluho ye ni mo lu kona ku i boniseza ha lu kutaza, ha lu luta, niha lu lapela.

Ki Lika Mañi Z’e Lu Konisa ku Kutaza ka Bundume?

Jesu Kreste ki yena mutala o mutuna ka ku fitisisa wa mutu ya na bonisize tukuluho ya ku bulela. Tukufalelo ya hae ne i mu susumelize ku kutaza fa na fumanela kolo kaufela. Ibe kuli na ikatulusa, kamba kuli na memezwi kwa sico kwa ndu ye ñwi kamba kuli mwendi na itamaela fela mwa mukwakwa, Jesu na bulelanga za Mubuso wa Mulimu fa fumanela kolo kaufela. Jesu na si ka palelwa ku kutaza kabakala sheununo kamba twaniso ifi kamba ifi. Kono na shongolozi ka bundume baeteleli ba bulapeli bwa buhata ba mwa miteñi yeo.  (Mateu 23:13-36) Niha na tamilwe ni ku zekiswa, Jesu na bulezi ka bundume.—Joani 18:6, 19, 20, 37.

Baapositola ba Jesu ni bona ne ba bonisize bundume bo bu swana. Ka la Pentekonta ya 33 C.E., Pitrosi na bulezi ka tukuluho fapil’a sikwata sa batu ba ba fitelela 3,000. Nihaike ne si kale hahulu, ku zwa fa na sabezi Pitrosi muta musizana yo muñwi na mu bulezi kuli ni yena ne li yo muñwi wa balutiwa ba Jesu. (Mareka 14:66-71; Likezo 2:14, 29, 41) Ha ne ba tisizwe fapil’a ba bahulu ba bulapeli, bo Pitrosi ni Joani ne ba si ka saba. Ne ba si ka kata-kata, kono ba paka ka bundume ka za Jesu Kreste ya na zusizwe kwa bafu. Mi mane bundume bwa bo Pitrosi ni Joani, ki bona bo ne bu tisize kuli ba bahulu ba bulapeli ba fite fa ku lemuha kuli bo Pitrosi ni Joani ne ba zamayanga ni Jesu. (Likezo 4:5-13) Ki sikamañi se ne si ba tusize ku bulela ka bundume cwalo?

Jesu na sepisize baapositola ba hae kuli: “Ha ba ka mi swalisa bona, mu si ke mwa bilaela ka mukwa o mu ka alaba, ni ka se mu ka bulela; kakuli mu ka fiwa ka yona nako yeo se mu ka bulela. Kakuli hasi mina mu ka bulela; kono Moya wa Ndat’a mina, ki ona o ka bulela mo ku mina.” (Mateu 10:19, 20) Moya o kenile ne u tusize Pitrosi ni ba bañwi ku felisa boi kamba sabo ye ne kona ku ba palelwiswa ku bulela ka ku lukuluha. Ona Moya o m’ata wo wa kona ku lu tusa ku bulela ka bundume ni luna.

Hape Jesu na file balateleli ba hae musebezi wa ku luta macaba. Na kona ku eza cwalo bakeñisa kuli ki yena ya filwe “bulena kaufela mwa lihalimu ni mwa lifasi.” Mi hape ha si ka ba siya ba nosi kono u ‘inzi ni bona.’ (Mateu 28:18-20) Bakeñisa kuli balutiwa ba kwa makalelo ne ba lemuha kuli Jesu na ba yemela, ne ba ndumebile ha ne ba kopani ni batu ba ne ba lelile ku ba tuhelisa ku kutaza. (Likezo 4:18-20; 5:28, 29) Ku lemuha kuli Jesu wa lu yemela kwa kona ku lu tiisa ni luna.

Paulusi na bonisize kuli sepo ni yona ya kona ku lu tusa ku “bulela ka mata hahulu” kamba ku bulela ka ku lukuluha. (2 Makorinte 3:12; Mafilipi 1:20) Bakeñisa kuli Bakreste ne ba lwezi lushango lo lu fa sepo, ne ba sa koni ku ipulukela fela lona kono ne ba tokwa ku lu bulelela ba bañwi. Kaniti sepo ye lu na ni i swanela ku lu fa tukuluho ya ku bulela.—Maheberu 3:6.

Ku Kutaza ka Bundume

Lu kona ku kutaza cwañi ka bundume niha lu li mwa miinelo ye t’ata? Ha lu nyakisiseñi mutala wa muapositola Paulusi. Ha na tamilwe mwa Roma, na kupile balumeli ka yena ku mu lapelela kuli ‘a fiwe ku bulela a sa sabi sina ha i li swanelo ya hae ya ku bulela.’ (Maefese 6:19, 20) Kana litapelo zeo ne li alabilwe? Eni, ne li alabilwe. Ha na sa li mwa tolongo, Paulusi na zwezipili ku “bulela Mubuso wa Mulimu . . . a sa haniswi ki mutu,” a sa sabi.—Likezo 28:30, 31.

Lu ka bonisa kuli lu na ni tukuluho ya ku bulela haiba lu kutaza fo lu fumanela kolo kaufela ibe kuli lu kwa musebezi, kwa sikolo, kamba lu mwa musipili. Lika ze cwale ka maswabi, kamba ku ikalelwa kuli ba bañwi ba ka eza cwañi, kamba ku sa isepa, za kona ku lu palelwisa ku bulela. Hape muapositola Paulusi ki mutala o munde mwa taba ye. Na ñozi kuli: “Lwa tiyela ku Mulimu wa luna, mi lwa mi bulelela Evangeli ya Mulimu mwa ndwa ye tuna.” (1 Matesalonika 2:2) Paulusi na konile fela ku eza lika za n’a si ke a kona ku eza ka ili yena kabakala kuli na sepile Jehova.

Tapelo ne i tusize bo Sherry ku kutaza ka bundume fo ne ba bezi ni kolo ya ku kutaza ka ku tandalelwa. Zazi le liñwi ha ne ba libelela bo munn’a bona, ba lemuha kuli musali cwana ni yena na libelezi mutu yo muñwi. Bo Sherry ba li: “Bakeñisa kuli ne ni saba, na lapela ku Jehova kuli a ni tuse ku ba ni bundume.” Bo Sherry ha ne ba nze ba atumela musali yo, muluti yo muñwi wa keleke ya Baptist a punya. Bo Sherry ne ba si ka libelela kuli ne ba ka kopana ni yo muhulu wa keleke. Kono ba lapela hape mi se ba kona ku kutaza. Ba siyela  musali yo lihatiso mi ba eza litukiso za ku yo mu potela. Muta lu kutaza fo lu fumanela kolo kaufela, lu lukela ku ikolwisa kuli ku sepa Jehova ku ka lu tusa ku bulela ka ku lukuluha.

Ha Lu Luta

Ku ba ni tukuluho ya ku bulela ku swalisana hahulu ni ku luta. Bibele i bulela cwana ka za banna ‘ba ba sweli musebezi wa bona hande’ mwa puteho: “Ba ka ipumanela litulo ze nde, ni mata [tukuluho ya ku bulela] mwa tumelo ye ku Jesu Kreste.” (1 Timotea 3:13) Ba ba ni tukuluho ya ku bulela yeo ha ba sebelisa lika ze ba luta ba bañwi. Haiba ba eza cwalo puteho ya silelezwa mi ya tiya.

Haiba lu na ni tukuluho ya ku bulela ka nzila yeo, kelezo ya luna i ka ba ye tusa luli mi batu ba ka i latelela. Ba ba lu teeleza ba ka susumezwa ku lu likanyisa haiba ba bona kuli lwa sebelisa lika ze lu ba luta, ha ku si cwalo ba ka keshebisa ze lu bulela. Tukuluho yeo ya ku bulela i tusa ba ba hulile kwa moya ku “kutisa” kamba ku hakulula muzwale wa bona pili butata bu si ka hula kale. (Magalata 6:1) Kono haiba mutu ha na muzamao o munde u ka zina-zina ku eleza muzwale wa hae bakeñisa kuli u ikutwa kuli ha na mata a ku fa kelezo. Ku liyeha ku fa kelezo ye tokwahala ku kona ku labula maziyezi a matuna.

Ku bulela ka bundume ha ku swani ni ku nyaza-nyaza, ku ikutwisisa kamba ku ñañelela mihupulo ya luna. Paulusi na kalimezi Filemoni “kabakala lilato.” (Filemoni 8, 9) Mi ku bonahala kuli kelezo ya muapositola ne i amuhezwi. Kaniti eluda ha fa kelezo ifi kamba ifi, kelezo ya hae i swanela ku toma fa lilato.

Ku ba ni tukuluho ya ku bulela ki kwa butokwa luli ha lu bata ku fa kelezo. Hape ki kwa butokwa ni ka linako ze ñwi. Paulusi na ñolezi puteho ya Korinte kuli: “Ni bulela ni mina ka mata hahulu; ni itumba hahulu ka mina.” (2 Makorinte 7:4) Paulusi na si ka kata-kata ku babaza mizwale ni likaizeli za hae ha ne ba swanela ku babazwa. Lilato ne li mu susumelize ku lemuha tulemeno to tunde to ne ba na ni tona balumeli ka yena niha na ziba mifokolo ya bona. Ku cwalo ni kacenu, puteho ya Sikreste ya tiya haiba maeluda ba lukuluha ku babaza ni ku sususeza mizwale ni likaizeli za bona.

Kuli ba kone ku luta hande, Bakreste kaufela ba swanela ku ba ni tukuluho ya ku bulela. Bo Sherry ba se ba amilwe kale, ne ba bata ku susueza bana ba bona ku kutazanga kwa sikolo. Ba itumelela kuli: “Nihaike ne ni hulezi mwa niti, ne ni kutazanga fela ka siwela kwa sikolo. Mi ki nto ye swana ni kwa bupaki bwa ka ku tandalelwa, ne ni bu ezanga fela ka  siwela. Na ipuza kuli: Ki mutala mañi o ni tomela banake?” Kabakaleo bo Sherry ba eza buikatazo bwa kuli ba kutazange ka ku tandalelwa.

Ki niti, ba bañwi ba bona ze lu eza mi b’a lemuhanga haiba lu palelwa ku sebelisa lika ze lu luta. Kacwalo he, haike lu be ni tukuluho ya ku bulela ka ku lika ka t’ata ku eza ze lu bulela.

Mwa Tapelo

Tukuluho ya ku bulela ki ya butokwa sihulu ha lu lapela ku Jehova. Lwa kona ku lukuluha ku Jehova ni ku mu taluseza mo lu ikutwela kaufela ka ku sepa kuli wa utwanga litapelo za luna mi u ka li alaba. Ka ku eza cwalo, lu ikola silikani se sinde ni Ndat’a luna wa kwa lihalimu. Ni kamuta lu si ke lwa zina-zina ku lapela ku Jehova ka ku nahana kuli ha lu ba butokwa ku yena. Ku cwañi haiba mulatu kamba sibi se lu ezize si lu palelwisa ku talusa maikuto a luna ka tapelo? Kana lu sa kona ku lapela ku Muambakani ya pahami ka ku lukuluha?

Mane lu swanela ku lukuluha mwa tapelo kakuli Jesu u filwe situlo se si pahami sa ku ba Muprisita yo Mutuna. Kwa Maheberu 4:15, 16, lu bala kuli: “Ye lu na ni yena, hasi muprisita yo mutuna ya sa koni ku lu utwela butuku mwa mifokolo ya luna; kono ki ya n’a likilwe mwa litaba kaufela, sina luna, a sa weli mwa sibi. Cwale, a lu sutelele ka sepo ye tuna [kamba tukuluho ya ku bulela] kwa lubona lwa sishemo, kuli lu utwelwe butuku, lu fumane ku shemubiwa, mi lu tuswe mwa nako ye swanela.” Manzwi ao a bonisa butokwa bwa lifu la Jesu ni musebezi wa peta wa ku ba Muprisita yo Mutuna.

Haiba lu lika ka t’ata ku utwa Jehova, lwa kona ku libelela kuli u ka lu utwa. Muapositola Joani na ñozi kuli: “Balatiwa, pilu ya luna ha i sa lu nyazi, lu na ni sepo ye tiile [kamba tukuluho ya ku bulela] ku Mulimu; mi se lu kupa lwa si amuhela ku Yena, kakuli lu ya ka litaelo za hae, mi lu eza ze mu kolisa.”—1 Joani 3:21, 22.

Jehova ha lu hanisi ku lapela ku yena mi kona kuli lwa kona ku mu taluseza nto ifi kamba ifi. Ibe kuli lu ikalezwiñi kamba lu bilaelañi, lwa kona ku taluseza Jehova ka ku sepa kuli u ka alaba litapelo za luna ze zwelela kwa pilu. Niha lu ezize sibi se situna, lu si ke lwa palelwa ku lapela bakeñisa ku ikutwa ku ba ni mulatu ibile fela lu bakile ha buniti.

Mpo ye lu filwe ya ku ba ni tukuluho ya ku bulela ki ye tuna luli. Ka yona lwa kona ku lumbeka Mulimu mwa musebezi wa luna wa ku kutaza ni ku luta ni ku sutelela hahulu ku yena ka tapelo. Haike lu si ke ‘lwa tuhela sepo ya luna [kamba tukuluho ya luna ya ku bulela] ye na ni mupuzo o mutuna’—ona wa bupilo bo bu sa feli.—Maheberu 10:35.

[Siswaniso se si fa likepe 13]

Muapositola Paulusi na kutalize ka bundume

[Maswaniso a fa likepe 15]

Kuli lu kone ku luta hande lu lukela ku ba ni tukuluho ya ku bulela

[Siswaniso se si fa likepe 16]

Ku ba ni tukuluho ya ku bulela ha lu lapela ki kwa butokwa