Linzwi la Jehova Ki Le Li Pila

Ze Zwile Mubano mwa Buka ya Bubeli ya Lisamu

KA KU ba batanga ba Jehova, lwa ziba kuli lu ka kopana ni miliko. Muapositola Paulusi n’a ñozi kuli: “Batu kaufela ba ba lata ku pila ka bulumeli bo bu li teñi ku Jesu Kreste, ba ka nyandiswa.” (2 Timotea 3:12) Ki nto mañi ye ka lu tusa ku tiyela miliko ni nyandiso, ilikuli lu bonise kuli lwa sepahala ku Mulimu?

Buka ya bubeli kwa libuka ze ketalizoho za lisamu i ka lu tusa. Lisamu 42 ku isa 72 i lu bonisa kuli haiba lu bata ku tiyela hande litiko, lu lukela ku sepa Jehova ka ku tala ni ku ituta ku mu libelela kuli a lu lamulele. Tuto yeo i butokwa hahulu luli ku luna! Lushango lo lu mwa Buka ya Bubeli ya Lisamu, ka ku swana ni Linzwi la Mulimu kaufela, lwa ‘pila, mi lu na ni mata’ luli nihaiba kacenu.—Maheberu 4:12.

JEHOVA KI ‘SISABELO NI MATA’ A LUNA

(Samu 42:1–50:23)

Mulivi u mwa butanga. Bakeñisa ku swaba kuli ha koni ku ya kwa sibaka se si kenile sa Jehova ku yo lapela, wa itiisa pilu ka ku bulela kuli: “Moya wa ka, u swabeziñi? Mi u filikaneziñi mwahali a ka? Sepa Mulimu.” (Samu 42:5, 11; 43:5) Timana ye ye kuta-kutezwi i tamahanya likalulo ze talu za Lisamu 42 ni 43 mwa toko iliñwi. Samu 44 ki kupo ye ne lapelelwa Juda—sona sicaba se si ziyelehile, mwendi bakeñisa ku ba ni sabo ya ku tasezwa ki Maasirya mwa miteñi ya Mulena Ezekiasi.

Samu 45, ki pina ye bulela za sinawenga sa mulena, ki bupolofita bwa Mulena ya li Mesiya. Lisamu ze talu ze latelela li bonisa kuli Jehova ki ‘sisabelo ni mata a luna,’ “ki Mulena yo mutuna ya busa lifasi kamukana,” mi ki “Yena ya li tiisa.” (Samu 46:1; 47:2; 48:3) Samu 49 i bonisa hande kuli ha ku na mutu “ya na ni mata a ku liulula mwanahabo”! (Samu 49:7) Lisamu za pili ze 8 za mwa buka ya bubeli li akalezwa kuli li ñozwi ki bana ba Kora. Lisamu ya bu 9 yona Samu 50 i ñozwi ki Asafi.

Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:

44:19—“Sibaka sa boluwawa” ne li ñi? Muñoli wa lisamu mwendi n’a talusa lishengo la ndwa, ili k’o ba ba bulailwe ba ciwa ki mawawa.

45:13, 14a—Ki mañi “mwan’a mulena wa musizana” ya ka “iswa ku Mulena”? Ki mwan’a “Mulena wa kamita, NW,” Jehova Mulimu. (Sinulo 15:3) U yemela puteho ye filwe kanya ya Bakreste ba 144,000, bao Jehova a añula sina bana ba hae ka ku ba toza ka moya wa hae. (Maroma 8:16) “Mwan’a musizana” yo wa Jehova, ya “itukisize sina munyaliwa h’a ikabiselize munn’a hae,” u ka iswa ku munyali—yena Mulena ya li Mesiya.—Sinulo 21:2.

45:14b, 15—“Basizana” ba yemelañi? Ba yemela “buñata bo butuna” bwa balapeli ba niti, ba ba swalisana ni ba ba tusa bomasialeti ba ba tozizwe. Bakeñisa kuli “ba zwa mwa ñalelwa  ye tuna” inze ba pila, ba ka ba fa lifasi-mubu linyalo la Mulena ya li Mesiya ha se li unguzi mwa lihalimu. (Sinulo 7:9, 13, 14) Ka nako yeo, ba ka tala “tabo ni nyakalalo.”

45:16—Bana ba ka ina cwañi mwa litulo za bokuku a mulena? Jesu ha na pepilwe fa lifasi, na n’a ni bokukwa hae ba fa lifasi. Bokukwa hae bao ba ka ba bana ba hae ha ka ba zusa kwa bafu mwa Puso ya hae ya Lilimo ze Sikiti. Ba bañwi kwa bana ba hae ba ka ba mwahal’a ba ba ketilwe ku ba “manduna mwa naha kaufela.”

50:2—Ki kabakalañi muleneñi wa Jerusalema ha ne u bizwa “bunde bo bu petehile”? Nesi ka libaka la mo ne u bonahalela muleneñi wo. Kono ne li bakeñisa kuli Jehova n’a itusisa ona mi n’a beile ku ona bukabali ka ku u eza sibaka sa tempele ya hae ni sa muleneñi o mutuna wa malen’a hae ba ba tozizwe.

Ze lu Ituta:

42:1-3. Sina tolo mo i lilelanga mezi mwa sibaka se si omile, ni Mulivi n’a lilezi Jehova cwalo. Munna yo na swabile hahulu kakuli n’a sa koni ku yo lapela Jehova kwa sibaka sa Hae se si kenile kuli mane ‘myoko ya hae ya ba sico sa hae musihali ni busihu’—a felelwa ki takazo ya ku ca lico. Kana ha lu swaneli ku itebuha hahulu ha lu lapela Jehova ka ku swalisana ni balumeli ka luna?

42:4, 5, 11; 43:3-5. Haiba ka mapalelwi a mañwi lu palelwa ku fumaneha kwa puteho ya Sikreste ka nakonyana, ku hupula tabo ye ne lu fumana kwa mikopano ya kwamulaho kwa kona ku lu tiisa. Nihaike kuli ku hupula tabo ye cwalo ku kana pili kwa lu tahiseza ku ikutwa hahulu buinosi, kono hape ku ka lu hupulisa kuli Mulimu ki sisabelo sa luna ni kuli lu tokwa ku libelela ku yena kuli lu imululwe.

46:1-3. Ku si na taba ni kozi ifi kamba ifi ye lu kana lwa kopana ni yona, lu lukela ku ba ni sepo ye tiile ya kuli “Mulimu ki sisabelo sa luna ni mata a luna.”

50:16-19. Mutu kaufela ya bulela buhata ni ku eza ze maswe ha na tukelo ya ku yemela Mulimu.

50:20. Ku fita ku tukufalelwa ku munjula ba bañwi, lu swanela ku ba swalela.—Makolose 3:13.

“WENA MOYA WA KA, U SEPE MULIMU FELA”

(Samu 51:1–71:24)

Kalulo ye ya lisamu i kala ka tapelo ya Davida ye zwelela kwa pilu ya na lapezi ha sa fosize ni Bati-sheba. Lisamu 52 ku isa 57 i bonisa kuli Jehova u ka lamulela ba ba mu lwalisa mulwalo wa bona ni ku mu sepa kuli a ba pilise. Sina mo ku taluselizwe mwa Lisamu 58 ku ya 64, Davida mwa maziezi a hae kaufela, u sabela ku Jehova. U opela kuli: “Wena moya wa ka, u sepe Mulimu fela, kakuli ki Yena ya ni fa ku sepa.”—Samu 62:5.

Silikani se si tiile ni Mupilisi wa luna si swanela ku lu susueza ku ‘opela kanya ya Libizo la hae.’ (Samu 66:2) Mwa Samu 65 Jehova u lumbiwa kuli ki mufani yo mutuna, mwa Lisamu 67 ni 68 u lumbiwa kuli ki Mulimu ya lamulela, mwa Lisamu 70 ni 71 u lumbiwa kuli ki mulamuleli.

Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:

51:12—Ki wa mañi “Moya wa ku tukufalelwa” wa n’a kupela Davida kuli u tiiswe? Seo ha si talusi tukufalelo ya Mulimu ya ku bata  ku tusa Davida kamba moya wa Jehova o kenile kono si talusa moya tota wa Davida—moya wa mihupulo ya hae. U kupa Mulimu kuli a mu fe takazo ya ku eza se si lukile.

53:1—Mutu ya latula ku ba teñi kwa Mulimu ki “litanya” ka mukwa ufi? Butanya fa ha bu talusi kutokwa zibo. Kono butanya bwa mutu yo bu kona ku zibwa ka muzamao o maswe o bulezwi kwa Samu 53:1-4.

58:3-5—Ba ba maswe ba swana cwañi ni noha? Lishano le ba bulela ka za ba bañwi li swana sina sifanu sa noha. Ba sinya libizo le li nde la bo ba seba. “Inge sibili . . . se si itibile lizebe,” ba ba maswe ha ba utwi taelo kamba sikululo.

58:7—Ba ba maswe ba ‘fela sina mezi a ndanyukile’ ka mukwa ufi? Davida mwendi na nahana ka za mezi a mwa misindi ye miñwi ya mwa Naha ya Sepiso. Nihaike kuli mezi a munda a kana a bayula mwa musindi o cwalo, mezi ao a kalanga kapili-pili. Davida na lapelela kuli ba ba maswe ba zwisiwe kapili.

68:13—Ki ka mukwa ufi “mafufa a liiba a apeswa silivera, mi mitibelo ya lona i bonahala bufubelu bwa gauda”? Maiba a mañwi a mubala wa ndilu ye yela kwa buseta a na ni mubala o benya hahulu fa mafufa a mañwi a ona. Mafufa a ona a pazimanga mwa lizazi. Davida mwendi n’a swaniseza lindwalume ze tuzi za Maisilaele ze zwa kwa ndwa kwa liiba le li cwalo—le li kona hahulu ku fufa ni le li benya hahulu. Sina bocaziba ba bañwi mo ba akaleleza, taluso yeo hape i kona ku ama lika za bukabali, ze ngilwe sina mupuzo mwa ndwa, ili ze hapilwe. Ibe kuli ku cwalo kamba kutokwa, Davida n’a talusa ka mo Jehova na tuselize batu ba hae ku tula lila za bona.

68:18—Ki bomañi ba ne ba li ‘limpo za batu’? Batu bao ne li ba bañwi ba batu ba ne ba hapilwe Naha ya Sepiso ha ne i nze i tulwa. Hamulaho bona batu bao ne ba filwe musebezi wa ku tusa Malivi mwa musebezi wa bona.—Ezira 8:20.

68:30—Kupo ya kuli “u kalimele sibatana se si lalezi mwa mataka” i talusañi? Davida ha na swaniseza lila za batu ba Jehova sina libatana, n’a kupile Mulimu ku ba kalimela, kamba ku tibela m’ata a bona a ku holofaza.

69:23—‘Ku kwetisa liteka za lila’ ku talusañi? Misifa ye mwa teka i butokwa kwa ku eza misebezi ye t’ata, ye cwale ka ku nanula ni ku lwala mitiyo ye bukiti. Liteka ze si ka tiya ki sisupo sa ku felelwa ki m’ata. Davida n’a lapezi kuli lila za hae li amuhiwe m’ata.

Ze lu Ituta:

51:1-4, 17. Ku eza sibi ha ku swaneli ku lu kauhanya ni Mulimu. Haiba lu baka, lwa kona ku sepa kuli u ka lu shwela makeke.

 51:5, 7-10. Haiba lu ezize sibi, lwa kona ku kupa Jehova kuli a lu swalele sibi se lu hozize. Hape lu swanela ku mu kupa kuli a lu kenise, a lu kutiseze mwa mayemo a luna a sapili, a lu tuse ku zwisa litakazo za sibi mwa lipilu za luna, ni ku lu fa moya o tiile.

51:18. Libi za Davida ne li beile mwa kozi buiketo bwa sicaba kaufela. Kacwalo na lapezi ku kupa Mulimu kuli a shemube Sione. Ha lu eza sibi se situna, hañata lu tahisanga kashwau fa libizo la Jehova ni puteho. Lu tokwa ku lapela ku Mulimu kuli lu zwise kashwau ke lu tahisize.

52:8. Lwa kona ku ba “mwa Ndu ya Mulimu sina kota ya olive ye tubuzi,”—ku sutelela ku Jehova ni ku beya hahulu siselo mwa sebelezo ya hae—ka ku mu utwa ni ka ku itatela ku amuhela kalimelo ya hae.—Maheberu 12:5, 6.

55:4, 5, 12-14, 16-18. Davida n’a tomohisizwe hahulu pilu ki mulelo wa bufetuheli wa Abisalomi mwan’a hae luli ni ku betekiwa kwa Akitofele muelezi ya sepahala. Kono zeo ne li si ka fukuza sepo ya Davida ya ku sepa Jehova. Ha lu swaneli ku tuhelela masitapilu ku lu fokolisa ku sepa Mulimu.

55:22. Lu lwalisa cwañi Jehova mulwalo wa luna? Lu mu lwalisa mulwalo wa luna (1) ka ku lapela ku yena ka za nto ye lu bilaeza, (2) ka ku itinga fa ketelelo ni tuso ya Linzwi la hae ni kopano ya hae, ni (3) ka ku eza ze lu kona kuli lu imulule muinelo o cwalo.—Liproverbia 3:5, 6; 11:14; 15:22; Mafilipi 4:6, 7.

56:8. Jehova wa ziba muinelo wa luna ni mo lu ikutwelanga.

62:11. Mulimu ha itingi fa m’ata afi kamba afi a zwa ku sili. Ki yena simbule luli sa m’ata. ‘Mata ki a hae.’

63:3. “Sishemo sa [Mulimu] ki se sinde ku fita bupilo” kakuli kwand’a sona, bupilo ne bu si ke bwa ba ni tuso. Lu ka eza hande ha lu ka hulisa silikani ni Jehova.

63:6. Busihu—ha ku kuzize mi ku si na ze hakanyehisa—i kona ku ba nako ye nde hahulu ya ku yeya.

64:2-4. Lusebo lo lu maswe lwa kona ku sinya libizo la mutu ya si na mulatu. Ha lu swaneli ku teeleza kwa lusebo lo lu cwalo kamba ku lu hasanya.

69:4. Kuli lu be ni kozo, fokuñwi i kona ku ba hande ku “kutisa” ka ku kupa swalelo, nihaike kuli ha lu si ka ikolwisisa kuli ki luna ba ba fosize.

70:1-5. Jehova wa utwa kupo ya luna ya tuso ya ka putako. (1 Matesalonika 5:17; Jakobo 1:13; 2 Pitrosi 2:9) Mulimu wa kona ku tuhelela tiko ku zwelapili, niteñi u ka lu fa butali bwa ku tiyela muinelo o cwalo ni m’ata a ku u tiyela. H’a na ku lumela kuli lu likwe ki ze lu fita.—1 Makorinte 10:13; Maheberu 10:36; Jakobo 1:5-8.

71:5, 17. Davida na bile ni bundume ni m’ata ka ku sepa Jehova mwa bucaha bwa hae—mane pili a si ka lwanisa kale Goliati singangalume sa Mufilisita. (1 Samuele 17:34-37) Ba banca ba swanela ku itinga ku Jehova ku ze ba eza kaufela.

“Mi Lifasi Kaufela Li Tale Kanya Ya Hae”

Pina ya mafelezo mwa kalulo ya bubeli ya lisamu, Lisamu 72, ki ya za bubusi bwa Salumoni, ye swaniseza miinelo ye ka ba teñi mwatas’a puso ya Mesiya. Ki limbuyoti kwa butuna ze talusizwe ku yona—kozo ye tuna, mafelezo a buhateleli ni mifilifili, buloto bo buñata mwa naha! Kana lu ka ba mwahal’a ba ba ka ikola limbuyoti zeo ni ze ñwi za Mubuso? Sina muñoli wa samu, lwa kona ku ba ni limbuyoti zeo, haiba lu kolwa ku libelela ku Jehova, ku mu eza sisabelo ni m’ata a luna.

‘Litapelo za Davida li fela’ ka manzwi a li: “Ku lumbekwe [Muñ’a] Bupilo Mulimu, ili Mulimu wa Isilaele, Yena a nosi ya eza ze komokisa: Ku lumbekwe kamita Libizo la hae le li tumile, mi lifasi kaufela li tale kanya ya hae. Amen, E, Amen.” (Samu 72:18-20) Haike ni luna lu lumbeke Jehova ni libizo la hae le li tumile ka pilu kaufela.

[Siswaniso se si fa likepe 9]

Kana mwa ziba ya swanisezwa ki “mwan’a mulena wa musizana”?

[Siswaniso se si fa likepe 10, 11]

Jerusalema u bizwa “bunde bo bu petehile.”

Kana mwa ziba libaka?