Jehova U Lamulela Mutu Ya Nyandile

“Manyando a ya lukile ki a mañata: Kono [Muñ’a] Bupilo u mu lamulela ku ona kaufela.”—SAMU 34:19.

1, 2. Ki butata mañi bwa n’a kopani ni bona Mukreste yo muñwi ya sepahala, mi ki kabakalañi ha lu kona ku ikutwa cwalo ni luna?

KALIBE ya bizwa Keiko * s’a bile yo muñwi wa Lipaki za Jehova ka lilimo ze fitelela 20. Muta o muñwi, n’a kile a ba paina wa kamita, kamba mushaeli wa Mubuso wa nako kaufela. N’a tabela hahulu musebezi o ipitezi wo. Kono cwanoñu fa, Keiko n’a kenezwi ki maikuto a ku zwafa ni buinosi. U li: “Ne ni lilanga fela.” Ka ku bata ku felisa maikuto a hae a ku zwafa, Keiko n’a tandanga nako ye ñata ya tuto ya ka butu. U bulela kuli: “Niteñi, ne ni sa koni ku cinca maikuto a ka. Ne ni zwafile hahulu kuli mane na ikutwa kuli inge ni ka shwa fela.”

² Kana ni mina mu kile mwa zwafa cwalo? Ka ku ba yo muñwi wa Lipaki za Jehova, mu na ni mabaka a mañata a ku nyakalala bakeñisa kuli ku lapela Mulimu ku ‘fa sepiso ya bupilo bwa cwale, ni ya bupilo bo bu sa taha.’ (1 Timotea 4:8) Ha lu bulela cwana mu mwa paradaisi ya kwa moya! Kono kana f’o ku talusa kuli mu silelelizwe kwa manyando kaufela? Batili! Bibele i li: “Manyando a ya lukile ki a mañata.” (Samu 34:19) Taba yeo ha i komokisi, bakeñisa kuli “lifasi kamukana li lapalezi mwatas’a ya maswe,” Satani Diabulosi. (1 Joani 5:19) Ka linzila ze ñwi, kaufela luna lu banga ni matata a tiswa ki Diabulosi ha nz’a busa lifasi.—Maefese 6:12.

Ze Tiswa ki Manyando

3. Mu fe mitala ya mwa Bibele ya batanga ba Mulimu ba ne ba kopani ni manyando a matuna.

³ Haiba manyando a tanda nako ye telele, lu ka nga kuli lika kaufela li maswe. (Liproverbia 15:15) Mu nahane za mutu ya n’a lukile Jobo. Ha na nze a nyanda cwalo, Jobo n’a ize: “Mutu ya pepilwe ki musali, bupilo bwa hae ki bo bukuswani, mi bu tezi maziyezi.” (Jobo 14:1) Jobo n’a felezwi ki tabo kaufela. Mane nako ye ñwi n’a nahanile kuli Mulimu n’a mu fulalezi. (Jobo 29:1-5) Jobo haki yena fela mutang’a Mulimu ya n’a kopani ni manyando a matuna. Bibele i lu taluseza kuli Anna n’a “swabile mwa pilu ya hae” bakeñisa kutokwa mwana. (1 Samuele 1:9-11) Bakeñisa ku nahana hahulu za matata a lubasi lwa hae, Rebeka n’a ize: “Ni tinilwe ki bupilo.” (Genese 27:46) Davida ha n’a hupula za lifoso za hae, n’a ize: “Lizazi kaufela ni zamaya ni lila.” (Samu 38:6) Mitala i sikai yeo i bonisa fo ku sweu kuli  banna ni basali ba ne ba saba Mulimu ili ba ne ba pilile pili Bukreste bu si ka kalisa kale ne ba tiyezi linako za manyando a matuna.

4. Ki kabakalañi ha ku sa komokisi ku ziba kuli ku na ni ba “lipilu ze shekesha” mwahal’a Bakreste kacenu?

⁴ Bakreste bona bo? Muapositola Paulusi n’a boni swanelo ya ku taluseza Matesalonika kuli ba “tiise ba lipilu ze shekesha.” (1 Matesalonika 5:14) Hatiso ye ñwi i talusa kuli linzwi la Sigerike le li tolokilwe kuli “lipilu ze shekesha” li kona ku talusa batu “ba ba lobilwe lipilu ki lipilaelo za mwa bupilo ka nakonyana.” Manzwi a Paulusi a bonisa kuli batu ba bañwi ba ne ba tozizwe ka moya mwa puteho yani ya kwa Tesalonika ne ba lobehile lipilu. Ni kacenu, ku na ni ba lipilu ze shekesha mwahal’a Bakreste. Kono ki kabakalañi ha ba zwafile? Ha lu nyakisiseñi lika ze talu ze tahisanga ku zwafa.

Ku Sa Petahala kwa Luna Kwa Kona ku Lu Zwafisa

5, 6. Lu kona ku tiiswa cwañi ki manzwi a’ kwa Maroma 7:22-25?

⁵ Ka ku sa swana ni batu ba ba maswe ba ba “felezwi ki maikuto kaufela,” Bakreste ba niti bona ba zwafiswanga ki ku sa petahala kwa bona. (Maefese 4:19) Ba kana ba ikutwa sina mwa n’a ikutwezi Paulusi, ya n’a ñozi kuli: “Ni tabela Mulao wa Mulimu ka mutu wa mwahali; kono ni bona mulao usili mwa lilama za ka, o lwanisana ni mulao wa kutwisiso ya ka, mi u ni isa mwa butanga bwa mulao wa sibi, o li teñi mwa lilama za ka.” Ku tuha f’o, Paulusi a makala a li: “Ni mutu ya maibile cwañi!”—Maroma 7:22-24.

⁶ Kana mu kile mwa ikutwa sina mwa n’a ikutwezi Paulusi? Ku ziba mafosisa a mina ha ku si ka fosahala, kakuli ku eza cwalo ku kona ku mi tusa ku ziba butuna bwa bufosi bo mu ezize mi ku kona ku tiisa katulo ya mina ya ku sa eza ze maswe. Kono ha mu tokwi ku zwelapili ku zwafiswa ki ku sa petahala kwa mina. Hamulaho wa ku bulela manzwi a ku zwafa a sa zo bulelwa, Paulusi a ekeza ku bulela kuli: “N’itumezi ku Mulimu, ka Jesu Kreste Mulen’a luna.” (Maroma 7:25) Kaniti Paulusi n’a na ni sepo ya kuli mali a Jesu a n’a suluzwi n’a ka kona ku mu liulula kwa sibi sa sihozo.—Maroma 5:18.

7. Kiñi ze kona ku tusa mutu kuli a si ke a zwafiswa ki mikwa ya hae ye tiswa ki ku sa petahala?

⁷ Haiba mu ikutwa ku zwafa bakeñisa ku sa petahala kwa mina, mu tiiswe ki manzwi a muapositola Joani, ya n’a ñozi kuli: “Mutu h’a ezize sibi, lu na ni Muyemeli fapil’a Ndate, ki Jesu Kreste Ya-Lukile. Yena ki sitabelo se si lifa libi za luna; mi isi za luna fela, kono ni za lifasi kamukana.” (1 Joani 2:1, 2) Haiba mu zwafisizwe ki mikwa ya mina ye tiswa ki ku sa petahala, kamita mu hupulange kuli Jesu n’a shwezi baezalibi, isi batu ba ba petehile. Kaniti, ‘kaufela ba ezize sibi, mi ba kauhezwi kwa kanya ya Mulimu.’—Maroma 3:23.

8, 9. Ki kabakalañi ha lu sa swaneli ku ba ni maikuto a ku itama milatu?

⁸ Kono ku cwañi haiba ne mu kile mwa eza sibi se situna kwamulaho? Mwendi ku si na ku kakanya hañata se mu zibisize taba yeo ku Jehova ka tapelo. Mwendi mu filwe tuso ya kwa moya ki maeluda ba Sikreste. (Jakobo 5:14, 15) Ne mu bakezi bufosi bwa mina ha buniti mi kacwalo mwa zwelapili mwa puteho. Kamba mwendi ne mu zwile mwa kopano ya Mulimu ka nakonyana, kono hamulaho mwa bakela bufosi bwa mina mi mwa kutela hape mwa mayemo a kenile. Ibe kuli mu amiwa ki muinelo wa pili kamba wa bubeli, mwendi mwa hupulanga ni ku zwafiswa ki bufosi bo ne mu kile mwa eza kwamulaho. Haiba mu ikutwanga cwalo, mu hupule kuli Jehova “h’a katali ku swalela” batu ba ba bakela bufosi bwa bona ha buniti. (Isaya 55:7) Mi hape ha bati kuli mu ikutwe kuli bufosi bwa mina ha bu koni ku swalelwa. Ki Satani ya bata kuli mu ikutwe cwalo. (2 Makorinte 2:7, 10, 11) Diabulosi u ka timezwa bakeñisa kuli kona katulo ye mu swanela, kono u bata kuli ni mina mu ikutwe kuli mu swanela ku timezwa. (Sinulo 20:10) Mu si ke mwa tuhelela Satani kuli a felise tumelo ya mina ka mulelo wa hae wo. (Maefese 6:11) Kono “mu hane ku yena” ka ku sa mu tuhelela  ku felisa tumelo ya mina, sina mo mu mu hanelanga mwa linzila ze ñwi.—1 Pitrosi 5:9.

⁹ Kwa Sinulo 12:10, Satani u bizwa kuli ki “mutami wa banyani ba luna”—ili bona Bakreste ba ba tozizwe. U “ba tamanga litaba” fapil’a Mulimu “musihali ni busihu.” Ku nahanisisa timana yeo ku ka mi tusa ku lemuha kuli Satani, yena mutami wa litaba za buhata, n’a ka tabela ha ne mu ka itama litaba ni ku inyaza ili mina, nihaike kuli Jehova ha mi tami litaba ni ku mi nyaza. (1 Joani 3:19-22) Ki kabakalañi ha mu zwelapili ku zwafiswa ki mafosisa a mina kuli mane mu ikutwa inge mu ka tuhela fela? Mu si ke mwa tuhelela Satani ku sinya silikani sa mina ni Mulimu. Ni kamuta mu si tuheleli Diabulosi ku nyinyafaza niti ya kuli Jehova u na ni “makeke ni musa, ya sa akufi ku halifa, ya tezi sishemo.”—Exoda 34:6.

Mapalelwi a Luna A Kona ku Lu Zwafisa

10. Mapalelwi a luna a kona ku lu zwafisa ka linzila lifi?

¹⁰ Bakreste ba bañwi ba ikutwa ku zwafa bakeñisa kuli mapalelwi a bona h’a ba konisi hande ku sebeleza Mulimu. Kana ni mina mu zwafiswa ki mapalelwi a mina? Mwendi ikana ya ba kuli butuku bo butuna, busupali, kamba miinelo ye miñwi i mi palelwisa ku tanda nako ye ñata mwa bukombwa sina mo ne mu ezezanga kwamulaho. Ki niti kuli Bakreste ba susuezwa ku yolisa linako za ku sebeleza Mulimu. (Maefese 5:15, 16) Kono ku cwañi haiba mapalelwi luli h’a mi konisi ku peta ze ñata mwa bukombwa mi mu zwafiswa ki mapalelwi ao?

11. Kelezo ya Paulusi ye ñozwi kwa Magalata 6:4 i kona ku lu tusa cwañi?

¹¹ Bibele i lu susueza ku sa ba ni buzwa kono i lu susueza kuli lu “likanyise ba ba fumani ku yola lisepiso, ka tumelo ni ka ku itiisa.” (Maheberu 6:12) Lu kona fela ku ba likanyisa haiba lu nyakisisa mitala ya bona ni ku bata ku likanyisa tumelo ya bona. Kono ha lu koni ku tusiwa haiba lu ibapanya ni ba bañwi ni ku matukela ku bulela kuli ha ku na ze nde ze lu kona ku eza. Kacwalo lu swanela ku mamela kelezo ya Paulusi ye li: “Mutu ni mutu a tatube likezo za hae, kih’a ka ba ni sibaka sa ku itumba ka za hae a nosi, isi ka za yo muñwi.”—Magalata 6:4.

12. Ki kabakalañi ha lu kona ku taba ha lu nze lu sebeleza Jehova?

¹² Bakreste ba swanela ku taba, niha ba sa koni ku peta ze ñata bakeñisa mapongo. Bibele i lu kolwisa kuli: “Mulimu hasi ya si ka luka, kuli a libale misebezi ya mina, ni lilato le mu bonisize kwa Libizo la hae.” (Maheberu 6:10) Ku kana kwa ba kuli miinelo ye mu sa koni ku tula i mi palelwisize ku zwelapili ku eza ze ñata mwa ku sebeleza Jehova sina mo ne mu ezezanga sapili. Kono ka tuso ya Jehova, mwa kona ku abana ka ku tala mwa likalulo ze ñwi za bukombwa bwa Sikreste, ze cwale ka ku kutaza ka luwaile kamba ka ku ñola mañolo. Mwa kona ku ba ni sepo ya kuli Jehova Mulimu u ka mi fuyola bakeñisa ku mu sebeleza ka pilu ya mina kaufela ni bakeñisa lilato le mu bonisa ku yena ni kwa batu ba bañwi.—Mateu 22:36-40.

“Linako Ze Tata” Za Kona ku Lu Zwafisa

13, 14. (a) “Linako ze tata” ze li kona ku lu zwafisa cwañi? (b) Ki lika mañi ze bonisa kuli ha ku na lilato la taho kacenu?

¹³ Nihaike kuli lu libelela ku pila mwa lifasi le linca le li lukile la Mulimu, ka nako ya cwale lu pila mwa “linako ze tata.” (2 Timotea 3:1) Lu tiiswa ki ku ziba kuli likezahalo ze zwafisa li bonisa kuli ku piliswa kwa luna ku fakaufi. Niteñi, lu zwafiswa ki miinelo ye lu pila ku yona. Ka mutala, ku cwañi haiba ha mu beleki? Misebezi i kona ku ba t’ata ku i fumana, mi likweli ha li nze li ya, mu kana mwa palelwa ku utwisisa haiba Jehova wa bona butata bwa mina kamba haiba wa utwa litapelo za mina. Kamba mwendi ne mu kile mwa ketululwa cwalo. Nihaiba ku bala fela litoho za makande a mwa mitende ku kona ku mi utwisa sina mwa n’a ikutwezi munna ya lukile Lota, ya n’a “swabanga maswe” (“zwafanga maswe,” toloko ya Bibele ya Young’s Literal Translation of the Holy Bible) bakeñisa mizamao ya buhule ya batu ba ne ba pila bukaufi ni yena.—2 Pitrosi 2:7.

¹⁴ Ku na ni sisupo se siñwi sa mazazi a maungulelo se lu sa swaneli ku libala. Bibele ne i  bulelezi cimo kuli batu ba bañata ne ba ka ba “ba ba si na lilato la taho.” (2 Timotea 3:3) Lilato la mwa lubasi ha li boniswi luli mwa malapa a mañata. Buka ye bizwa Family Violence i talusa kuli: “Bupaki bu bonisa kuli batu hañata ba bulaiwanga, ku nyandiswa, kamba ku hapelezwa ku eza tobali ki ba lubasi lwa bona isi batu ba sili. Sibaka m’o ba bahulu ni banana ne ba swanela ku boniswa lilato ni ku pila ka buiketo, se li sona sibaka se si sabisa hahulu.” Batu ba ba huliselizwe mwa malapa mo ne ba nyandiswanga ba kona ku bilaelanga kamba ku zwafa mwa lilimo za hamulaho. Ku cwañi haiba ni mina ne mu huliselizwe mwa lapa le li cwalo?

15. Lilato la Jehova li fita cwañi lilato la mutu ufi kamba ufi?

¹⁵ Walisamu Davida n’a opezi kuli: “Ndate ni me, niha ba ka ni tuhela, [Muñ’a] Bupilo u ka ni nopa.” (Samu 27:10) Kwa tiisa pilu luli ku ziba kuli lilato la Jehova li fita lilato la mushemi ufi kamba ufi! Nihaike kuli kwa utwisa butuku mushemi h’a hana bana ba hae, ku ba nyandisa, kamba ku ba yumba simulamu, taba yeo ha i koni ku bapanywa ni mwa mi babalelela Jehova. (Maroma 8:38, 39) Mu hupule kuli Mulimu u hoha batu b’a lata. (Joani 3:16; 6:44) Ku si na taba ni mo mu ezelizwe ki batu, Ndat’a mina ya kwa lihalimu wa mi lata!

Mihato Ye Tusa ku Fukuza ku Zwafa

16, 17. Mutu h’a ikutwa ku zwafa, u kona ku ezañi kuli a zwelepili ku tiya kwa moya?

¹⁶ Mwa kona ku nga mihato ye tusa kuli mu tiyele ku zwafa. Ka mutala, mu pete ze ñata mwa misebezi ya Sikreste. Mu yeye Linzwi la Mulimu, sihulu haiba mu ikutwa hahulu ku zwafa. Walisamu n’a opezi kuli: “Ha ne ni li, liutu la ka la telela, sishemo sa hao [Muñ’a] Bupilo si ni tiisize. Mwa buñata bwa minahano ya ka, likutazo za hao ki zona ze ni tiisize pilu.” (Samu 94:18, 19) Ku bala Bibele kamita ku ka mi tusa kuli mu nahanange manzwi ni lika ze tiisa pilu.

¹⁷ Tapelo ni yona ki ya butokwa. Nihaike kuli ha mu koni ku talusa ze mwa pilu ya mina kaufela ka manzwi, Jehova wa ziba ze mu bata ku bulela. (Maroma 8:26, 27) Walisamu n’a bulezi manzwi a a’ kolwisa a li: “U lwalise [Muñ’a] Bupilo mulwalo wa hao, mi u ka ku tiisa. H’a na ku lumela kuli ya na ni niti a nyanganyiswe.”—Samu 55:22.

18. Ki mihato mañi ye tusa ya kona ku nga mutu ya zwafile?

¹⁸ Batu ba bañwi ba zwafanga bakeñisa ku lembwala ko kutuna ko ku tiswa ki matuku a tanda nako ye telele. * Haiba ni mina mwa lembwalanga hahulu, mu like ku nahananga kwateñi za lifasi le linca la Mulimu ni nako yeo ‘ku si na mutu ya ka ipulela kuli: Na kula.’ (Isaya  33:24) Haiba mu ikutwanga ku zwafa kamita isi ka nakonyana fela, neikaba hande ha ne mu ka yo bonana ni bocaziba kwa sipatela. (Mateu 9:12) Hape mu tokwa ku no ipabalelanga hande kwa mubili. Ku no canga lico ze tiisa mubili ni ku no ezanga lipapali ze ñwi za ku ishumusanga kwa kona ku tusa. Mu bone teñi kuli mwa ba ni nako ye tokwahala ya ku pumula. Mu si ke mwa buhanga TV ka ku tula tikanyo busihu, mi mu tokolomohe lipapali ze ka katalisa mubili ni maikuto a mina kaufela. Mi sa butokwa ni ku fita, mu zwelepili ku eza lika ze tabisa Mulimu. Nihaike kuli nako ha i si ka fita kale f’o Jehova a ka “takula miyoko kaufela,” u ka mi tusa ku tiyela ku zwafa.—Sinulo 21:4; 1 Makorinte 10:13.

Ku Pila “Mwatas’a Lizoho la Mulimu Le Li Na ni Mata”

19. Jehova u sepisañi batu ba ba nyandile?

¹⁹ Bibele i lu kolwisa kuli nihaike kuli manyando a ya lukile ki a mañata, “[Muñ’a] Bupilo u mu lamulela ku ona kaufela.” (Samu 34:19) Mulimu u lamulela cwañi ya lukile? Muapositola Paulusi ha n’a lapezi hañata-ñata kuli a lamulelwe kwa “muutwa mwa mubili,” Jehova n’a mu bulelezi kuli: “Mata a ka a petahala mwa mifokolo.” (2 Makorinte 12:7-9) Jehova n’a sepisizeñi Paulusi, mi u mi sepisañi? Jehova h’a mi sepisi kuli u ka felisa manyando ka nako ya cwale, kono u mi sepisa kuli u ka mi fa m’ata a ku tiyela manyando.

20. Ku si na taba ni litiko ze lu kopana ni zona, lu sepiswañi kwa 1 Pitrosi 5:6, 7?

²⁰ Muapositola Pitrosi n’a ñozi kuli: “Mu ikokobeze mwatas’a lizoho la Mulimu le li na ni mata, kuli a mi hulise mwa nako ye swanela. Mu nepele lipilaelo za mina kaufela fahalimw’a hae, kakuli wa mi tokomela.” (1 Pitrosi 5:6, 7) Bakeñisa kuli Jehova wa mi tokomela, h’a na ku mi yumba simulamu. U ka mi tusa ku si na taba ni litiko ze mu kopana ni zona. Mu hupule kuli Bakreste ba ba sepahala ba “mwatas’a lizoho la Mulimu le li na ni mata.” Ha lu nze lu sebeleza Jehova, u lu fa m’ata a ku itiisa. Haiba lu sepahala ku yena, ha ku na nto ye kona ku lu fenya kwa moya ku ya ku ile. Kacwalo haike lu zweleñipili ku sepahala ku Jehova ilikuli ite lu to ikola bupilo bo bu sa feli mwa lifasi le linca le li sepisizwe ni ku iponela lizazi la ka lamulela mutu ya nyandile kwa matata kaufela ku ya ku ile!

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Hupula?

• Ki kabakalañi nihaiba batanga ba Jehova ha ba telwanga ki manyando?

• Ki lika mañi ze tisanga kuli batu ba Mulimu ba bañwi ba ikutwange ku zwafa?

• Jehova u lu tusa cwañi kuli lu tiyele lipilaelo za luna?

• Lu “mwatas’a lizoho la Mulimu le li na ni mata” kamukwaufi?

[Lipuzo za Tuto]

[Maswaniso a fa likepe 25]

Ni ko ba kopana ni litiko, batu ba Jehova ba nyakalala

[Siswaniso se si fa likepe 28]

Ku kutaza ka luwaile ki ye ñwi ya linzila ze mu kona ku sebeleza Jehova ka pilu ya mina kaufela