‘Mu Si Ke Mwa Tongoka’

“Mu eze linto kaufela mu sa tongi.”—MAFILIPI 2:14.

1, 2. Ki kelezo mañi ya n’a file muapositola Paulusi kwa Bakreste ba mwa Filipi ni mwa Korinte, mi ki kabakalañi ha n’a ba file kelezo yeo?

MUAPOSITOLA Paulusi n’a babalize hahulu puteho ya Sikreste ya Filipi ya mwa miteñi ya baapositola mwa liñolo le li tahile ka moya la n’a i ñolezi. N’a babalize balumeli ka yena ba mwa muleneñi wo bakeñisa moya wa bona wa bufani ni tukufalelo, mi n’a tabisizwe ki misebezi ya bona ye minde. Niteñi, Paulusi n’a ba hupulisize kuli ba ‘eze linto kaufela ba sa tongi.’ (Mafilipi 2:14) Ki kabakalañi muapositola yo ha n’a ba file kelezo yeo?

² Paulusi n’a ziba ze kona ku zwa mwa ku tongoka. Lilimonyana kwamulaho, n’a hupulisize puteho ya mwa Korinte kuli ku tongoka ku kona ku tisa kozi. Paulusi n’a ba taluselize kuli Maisilaele ha ne ba li mwa lihalaupa, ne ba kuta-kutezi ku shangumuna buhali bwa Jehova. Ne ba shangumuzi cwañi buhali bwa Jehova? Ka ku lakaza lika ze maswe, ka ku lapela milimu ya maswaniso ni ka ku eza buhule, ka ku lika Jehova, ni ka ku tongoka. Paulusi n’a susuelize Makorinte kuli ba itute kwa mitala yeo. N’a ñozi kuli: “Mu si ke mwa tongoka, mo ba tongokezi ba bañwi ku bona, mi ba bulailwe ki muyundisi.”—1 Makorinte 10:6-11.

3. Ki kabakalañi ha lu swanela ku nyakisisa taba ya ku tongoka kacenu?

³ Ka ku ba batanga ba Jehova ba mwa miteñi ye, lu bonisa moya o swana ni wa puteho ya mwa Filipi. Lu tukufalelwa ku eza misebezi ye minde, mi lwa latana. (Joani 13:34, 35) Kono ha lu nyakisisa bumaswe bo ne bu tisizwe ki ku tongoka kwa batu ba Mulimu mwa linako za kwamulaho, lu na ni mabaka a utwahala a  ku mamela kelezo ye li: “Mu eze linto kaufela mu sa tongi.” Pili ha lu nyakisiseñi mitala ya ku tongoka ye bulezwi mwa Mañolo. Ku tuha f’o, lu ka nyakisisa lika ze lu kona ku eza kuli lu tibele bumaswe bo bu kona ku tiswa ki ku tongoka kacenu.

Kopano Ye Maswe I Tongoka Jehova

4. Maisilaele ne ba tongokile cwañi ha ne ba li mwa lihalaupa?

⁴ Linzwi la Siheberu le li talusa ‘ku tongoka, ku bilaela, kamba ku ñuñuna,’ li itusisizwe mwa Bibele ha ku ambolwa za likezahalo ze ne ezahezi kwa Maisilaele mwa lilimo ze 40 ze ne ba tandile mwa lihalaupa. Fokuñwi Maisilaele ne ba sa tabiswangi ki muinelo wa bona mi ne ba tumusanga maikuto a bona ka ku tongoka. Ka mutala, lisunda li sikai fela ku zwa fo ba lukuluhela ku zwa mwa butanga mwa Egepita, “kopano kamukana ya bana ba Isilaele ya tongoka Mushe ni Aruni.” Maisilaele ba tongoka za lico ka ku bulela kuli: “Mbubo kabe ne lu shwile ka lizoho la [Muñ’a] Bupilo mwa naha ya Egepita, inze lu itulezi kwatuko a lipiza za nama, lu ca buhobe, lu kula! Kakuli mu lu zwisize kwateñi, mwa lu tisa mwa lihalaupa le, kuli sicaba se kaufela mu si bulaise tala.”—Exoda 16:1-3.

5. Maisilaele ha ne ba bilaela, ki mañi luli ye ne ba tongoka?

⁵ Kono imi Jehova n’a fepile Maisilaele ka ku ba fa ze ne ba tokwa ha ne ba li mwa lihalaupa, n’a ba file lico ni mezi ka lilato. Ne ku si na butata bo ne bu ka tahisa kuli sicaba sa Isilaele si bulaiwe ki tala mwa lihalaupa. Kono ka ku sa kolwa, ba shangela litaba kwa matata a bona mi ba kala ku tongoka. Nihaike kuli ne ba bilaela ku Mushe ni Aruni, Jehova na nga kuli ne ba bilaela ku Yena luli ka sibili. Mushe n’a bulelezi Maisilaele kuli: “[Jehova] u utwile linonge za mina mo mu nze mu tongokela. Luna, ki luna bomañi? Ha mu tongoki luna, mu tongoka [Muñ’a] Bupilo.”—Exoda 16:4-8.

6, 7. Moya wa Maisilaele ne u cincize cwañi, ka mo ku boniselizwe kwa Numere 14:1-3?

⁶ Ku si ka fita nako ye telele ku zwa f’o, Maisilaele ba tongoka hape. Mushe n’a lumile banna ba 12 ku yo twela Naha ya Sepiso. Ku bona bao, ba 10 ne ba kutile ni piho ya ku nyaza naha yeo. Kwa ezahalañi? “Bana ba Isilaele kaufela ba tongoka Mushe ni Aruni, mi Kopano kaufela ya li ku bona: Mawe, kabe lu shwile kale lu sa li mwa naha ya Egepita! Kabe lu felile ku shwa mwa lihalaupa lani, kaba ki bunde! Mi kiñi [Muñ’a] Bupilo h’a lu isa mwa naha yeo [ya Kanana], kuli lu y’o shwa lilumo, mi basali ba luna ni bana ba luna ba y’o hapiwa mwateñi? Ha lu li, se sinde kiha lu ka kutela kwa Egepita?”—Numere 14:1-3.

⁷ Moya wa Isilaele ne u cincize luli! Sapili, ne ba susuelizwe ku opelela Jehova milumbeko bakeñisa ku itebuha mwa n’a ba lukululezi mwa Egepita ni ku ba pilisa ka ku ba silisa Liwate Le Li Fubelu. (Exoda 15:1-21) Kono bakeñisa matata ao batu ba Mulimu ne ba kopani ni ona ha ne ba li mwa lihalahupa ni bakeñisa ku saba Makanana, ba tuhela ku itebuha za n’a ba ezelize Mulimu mi ba kala ku tongoka. Ku fita ku itumela ku Mulimu bakeñisa ku ba lukulula mwa butanga, ba mu nyaza ka mafosisa kuli ki yena ya n’a ba palelwisa ku fumana lika ze ne ba tokwa. Kacwalo ku tongoka ne ku bonisa kuli ne ba sa itebuhi lika za n’a ba lukiselize Jehova. Kona libaka Jehova ha n’a ize: “Ni ka nga nako ye kuma kai ni nze ni mamela Kopano ye, ye maswe ye ni tongoka?”—Numere 14:27; 21:5.

Ku Tongoka mwa Miteñi ya Baapositola

8, 9. Mu fe mitala ya ku tongoka ye ñozwi mwa Mañolo a Sigerike a Sikreste.

⁸ Mitala ye lu nyakisisize ya ku tongoka ne li ya batu ili bao mwendi ne ba tongokanga patalaza. Kono Jesu ha n’a li mwa Jerusalema kwa Mukiti wa Minganda ka 32 C.E., ‘buñata  ne ba seba hahulu ka yena.’ (Joani 7:12, 13, 32) Kaniti ne ba mu seba, ba bañwi ne ba li ki mutu ya lukile, mi ba bañwi bona ne ba hana kuli haki mutu ya lukile.

⁹ Muta o muñwi, Jesu ni balutiwa ba hae ne ba memilwe kwa ndu ya Livi, ili yena Mateu, ya n’a li mutelisi. “Bafalisi ni bañoli ha ba bona cwalo ba tongoka; ba bulelela balutiwa ba hae, ba li: Kiñi ha mu ca ni ku nwa ni batelisi ni baezalibi?” (Luka 5:27-30) Ka nako ye ñwi hasamulaho mwa Galilea, “Majuda ne ba ñuñuna bakeñisa [Jesu], kakuli n’a ize: Ki na buhobe bo bu zwile kwa lihalimu.” Nihaiba ba bañwi ba balateleli ba Jesu ne ba sitatalisizwe ki za n’a bulezi mi ba kala ku ñuñuna.—Joani 6:41, 60, 61.

10, 11. Ki kabakalañi Majuda ba Magerike ha ne ba tongokile, mi maeluda ba Sikreste ba kona ku tusiwa cwañi ki mo ne i talimezwi taba yeo ya ku tongoka?

¹⁰ Ne ku zwile ze nde mwa taba ya ku tongoka ye ne bile teñi hamulahonyana wa Pentekonta ya 33 C.E. Ka nako yeo, buñata bwa balutiwa ba banca ba ne ba zwa kwande a Isilaele ne ba ikola sango ni balumeli ba bañwi mwa Judea; kono kwa zuha butata mwa ku aba lituso ze ne li teñi. Taba i li: “Majuda ba Magerike ba tongoka Majuda ba Maheberu kakuli basali ba bona ba limbelwa ha ba tokomelwi ha ku faniwa lituso.”—Likezo 6:1.

¹¹ Batongoki bao ne ba sa swani ni Maisilaele mwa lihalaupa. Majuda ba Magerike ne ba si ka bonisa ku sa kolwa muinelo wa bona mwa bupilo ka buitati. Ne ba lemuhile kuli limbelwa ba bañwi ne ba sa fiwi lituso. Mi hape batongoki bao ne ba si ka tisa mifilifili ni ku tumusa lipilaelo za bona ku Jehova. Ne ba bilaezi kwa baapositola, ba ne ba ezize litukiso ka putako bakeñisa kuli pilaelo yeo ne li ye utwahala. Baapositola ne ba tomezi maeluda ba Sikreste kacenu mutala o munde hahulu! Balisana ba kwa moya bao ba bona teñi kuli ha ba ‘tibi lizebe kuli ba si ke ba utwa mubotana h’a itilelela.’—Liproverbia 21:13; Likezo 6:2-6.

Mu Itibelele kwa Bumaswe bwa ku Tongoka

12, 13. (a) Mu fe mutala o bonisa ze zwa mwa ku tongoka. (b) Ki lika mañi ze kona ku tahisa kuli mutu a tongoke?

¹² Buñata bwa mitala ya mwa Mañolo ye lu nyakisisize i bonisa kuli ku tongoka ne ku tisize kozi ye tuna mwahal’a batu ba Mulimu kwamulaho. Kacwalo lu swanela ku nahanisisa za bumaswe bo bu kona ku tiswa ki ku tongoka kacenu. Mutala o latelela wa kona ku lu tusa ku bona bumaswe bwa ku tongoka. Lisipi ze ñata kamita li banga ni mafumi. Haiba mafumi a sa zwisiwi a sa kalisa-kalisa fela, sipi i kona ku ba ni mafumi a mañata hahulu ku fitela i fita fa ku sa itusiswa. Mwa linaha ze ñwi, limota ze ñata-ñata li fitanga fa ku ba bibongo-bongo, isi kabakala kuli li shwile, kono kabakala kuli lisipi za zona li bile ni mafumi a mañata hahulu kuli mane limota zeo ha li sa kona ku zamaiswa. Lu kona ku itusisa cwañi mutala wo ha lu bulela za ku tongoka?

¹³ Sina fela lisipi ze ñwi ha li banga ni mafumi, batu ba ba si ka petahala ni bona ba na ni mukwa wa ku tongokanga. Lu swanela ku itibelela ku lemuha lisupo kaufela ze bonisa mukwa wa ku tongoka. Sina fela mukamo ni moya ha li tisanga kuli lika li kone ku ba ni mafumi ka bubebe-bebe, muinelo o t’ata u lu tahisezanga ku tongoka hahulu. Lipilaelo li kona ku fetula butata bo bunyinyani ku bu bisa bo butuna. Miinelo ya mazazi a maungulelo a lifasi le ha i nze i totobela, mwendi lika ze tahisa lipilaelo li ka ekezeha ni zona. (2 Timotea 3:1-5) Kacwalo batanga ba Jehova ba kona ku ba ni litongoko mwahal’a bona. Ze kona ku tahisa litongoko zeo i kana ya ba taba ye nyinyani, inge cwalo ku sa utwisisa bufokoli bwa mutu yo muñwi, buikoneli bwa hae, kamba misebezi ya peta mwa puteho.

14, 15. Ki kabakalañi ha lu sa swaneli ku tuhelela moya wa linonge?

¹⁴ Ku si na taba ni ze tahisa kuli lu tongoke, ha ne lu ka tuhelela moya wa linonge, moya wo ne u ka hulisa moya wa ku sa kolwa ni ku  lu bisa batu ba linonge bo busile. Kaniti, bumaswe bo bu tiswa ki ku tongoka kwa moya bu kona ku lu sinya ku sinyeleza. Maisilaele ha ne ba tongokile bupilo bwa mwa lihalaupa, ne ba fitile mane ni fa ku nyaza Jehova. (Exoda 16:8) Haike lu si ke lwa tongoka ni ku fita fa ku nyaza Jehova!

¹⁵ Mafumi a sipi a kona ku fukuzwa ka ku penta sipi yeo ka pendi ye sa lumelezi mafumi ni ka ku lamba mafula a zwisa mafumi fo ku na ni bibali bya mafumi. Ka ku swana, haiba lu lemuha kuli lu na ni moya wa linonge, lwa kona ku u fukuza haiba lu lapela ka za teñi kapili-pili ni ku eza ka t’ata kuli lu u tuhele. Lu kona ku eza cwañi cwalo?

Mu Nge Lika Mwa Li Ngela Jehova

16. Lu kona ku tuhela cwañi mukwa wa ku tongoka?

¹⁶ Ku tongoka ku tahisa kuli lu nahanange za luna beñi ni matata e lu kopana ni ona ni ku libala limbuyoti ze lu na ni zona ka ku ba Lipaki za Jehova. Kuli lu tuhele mukwa wa ku tongoka, lu tokwa ku no ikupulisanga za limbuyoti ze lu na ni zona. Ka mutala, yo muñwi ni yo muñwi wa ku luna u na ni tohonolo ye nde ya ku bizwa ka libizo la Jehova. (Isaya 43:10) Lwa kona ku hulisa silikani se si tiile ni yena, mi lwa kona ku bulela ni “ya utwa milapelo” ka nako ifi kamba ifi. (Samu 65:2; Jakobo 4:8) Lu pila bupilo bo bu tabisa luli kakuli lwa utwisisa taba ya bubusi bwa pupo kaufela mi lu hupula kuli lu na ni tohonolo ya ku zwelapili ku sepahala ku Mulimu. (Liproverbia 27:11) Lwa kona ku no abananga kamita mwa musebezi wa ku kutaza taba ye nde ya Mubuso. (Mateu 24:14) Ku ba ni tumelo kwa sitabelo sa Jesu Kreste sa tiululo ku lu konisa ku ba ni lizwalo le li kenile. (Joani 3:16) Zeo ki limbuyoti ze lu fumana ku si na taba ni matata e lu na ni ku tiyela.

17. Ki kabakalañi ha lu swanela ku lika ku nga lika mwa li ngela Jehova, ni ko lu na ni libaka le li utwahala la ku bilaela?

¹⁷ Lu likeni ku nga lika mwa li ngela Jehova, isi fela mo lu li ngela luna. Muñoli wa lisamu Davida n’a opezi kuli: “[Muñ’a] Bupilo, u ni bonise linzila za hao; u ni lemuse sikuka sa hao.” (Samu 25:4) Haiba lu na ni libaka le li utwahala la ku bilaela, lu zibe kuli Jehova wa ziba cwalo. Wa kona ku tatulula taba yeo kapili-pili. Kono ki kabakalañi fokuñwi h’a tuhelelanga butata ku zwelapili? U kona ku tuhelela butata ilikuli a lu tuse ku ba ni tulemeno to tunde, to tu cwale ka pilu-telele, tundamo, ni tumelo.—Jakobo 1:2-4.

18, 19. Mu fe mutala wa ze kona ku zwa mwateñi haiba lu tuhelela miinelo ye lu pitihanya lu sa tongi.

¹⁸ Ku tuhelela miinelo ye lu pitihanya lu sa tongoki ha ku lu tusi fela ku ba ni tulemeno to tunde kono hape ku kona ku tabisa ba ba bona muzamao wa luna. Ka 2003, sikwata sa Lipaki za Jehova ne si tamile musipili ka mbasi ku zwa kwa Germany kuli si yo fumaneha kwa mukopano wa sikiliti kwa Hungary. Mumatisi wa mbasi ne si Paki, mi n’a sa tabeli luli ku ba ni Lipaki ka mazazi a lishumi. Kono hamulaho wa musipili wo, n’a cincize luli mubonelo wa hae. Ki kabakalañi ha n’a cincize mubonelo wa hae?

¹⁹ Mwa musipili, ne ku banga ni lika ze ñata ze ne pitihanyanga Lipaki. Kono Lipaki ne ba  si ka tongoka. Mumatisi wa mbasi n’a ize, kwa batu kaufela ba ba kile ba kwela mbasi ya hae, Lipaki bao ne li bona batu ba bande hahulu! Mane n’a sepisize kuli Lipaki ha ne ba ka yo mu potela kwa ndu ya hae hape, n’a ka ba amuhela hande ni ku ba teeleza ka tokomelo. Kaniti ba ne ba longani mwa mbasi yeo ne ba ikezelize libizo le linde ka ku ‘eza linto kaufela ba sa tongi’!

Ku Swalela ku Tahisa Swalisano

20. Ki kabakalañi ha lu swanela ku swalelana?

²⁰ Ku cwañi haiba lu na ni ze lu tongoka mulumeli yo muñwi? Haiba taba yeo ki ye tuna hahulu, lu swanela ku latelala likuka za n’a bulezi Jesu ka mo li ñolezwi kwa Mateu 18:15-17. Kono ha mu na ku tokwa ku ezanga cwalo kamita, bakeñisa kuli buñata bwa litongoko li banga ze nyinyani. Neikaba hande ha ne mu ka nga muinelo o cwalo sina kolo ya ku mu swalela. Paulusi n’a ñozi kuli: “Mu ezane hande, mi mutu h’a na ni s’a tongoka yo muñwi, mu swalelane; sina Kreste h’a mi swalezi, mu eze cwalo ni mina. Mi fahalimw’a zeo kaufela, mu apale lilato, kakuli ki tamo ye lu fa bupetehi.” (Makolose 3:13, 14) Kana lwa tabela ku swalela? Kana kikuli Jehova h’a na mabaka a ku lu tongoka? Kono hañata-ñata u bonisanga mufelañeke mi wa lu swalelanga.

21. Batu ba ba teeleza kwa litongoko ba kona ku ikutwa cwañi?

²¹ Ku si na taba ni mufuta wa pilaelo ye lu kana lwa ba ni yona, ku tongoka ha ku na ku tatulula butata kaufela. Linzwi la Siheberu le li talusa “ku tongoka” hape li kona ku talusa “ku ñuñuna.” Hañata ha lu ikutwangi hande ku ina bukaufi ni mutu wa linonge bo busile, mi lu likanga ka t’ata ku ba kwahule ni yena. Ha ne lu ka tongoka kamba ku ñuñuna, ba ba lu teeleza ne ba kana ba ikutwa cwalo ni bona. Ba kona ku ikutwa ku sa lukuluha kuli mane ba ka bata ku no inanga kwahule ni luna! Ku ñuñuna ku kona ku tahisa kuli lu ise pilu ku  za bulela mutu, kono niti kikuli ha ku na ku lu bisa bukaufi ni yena.

22. Musizana yo muñwi n’a buleziñi ka za Lipaki za Jehova?

²² Moya wa ku swalela u tahisa swalisano—mi batu ba Jehova ba tabela hahulu ku ba ni swalisano. (Samu 133:1-3) Mwa naha ye ñwi ya kwa Yurope, musizana wa lilimo ze 17 wa keleke ya Katolika n’a ñolezi kwa mutai wa Lipaki za Jehova ili ku fitisa buitumelo bwa hae kwa Lipaki. N’a ñozi kuli: “Kona fela kopano i nosi ye ni ziba ye na ni batu ba ba si ka kauhanywa ki sitoyo, mukwañuli, saluluti, buitati, kamba kutokwa swalisano.”

23. Lu ka nyakisisañi mwa taba ye tatama?

²³ Ku itebuha limbuyoti za kwa moya kaufela ze lu amuhela ka ku ba balapeli ba Mulimu wa niti, yena Jehova, ku ka lu tusa ku tiisa swalisano ni ku ambuka ku tongoka ba bañwi mwa litaba za ka butu. Taba ye tatama i ka bonisa ka mo tulemeno twa lu luta Mulimu tu ka lu sileleleza kwa ku tongoka ko ku maswe hahulu ni ku fita—ili ku tongoka kopano ya Jehova ya fa lifasi-mubu.

Kana Mwa Hupula?

• Ku tongoka ku kopanyelezañi?

• Mu kona ku fa mutala mañi o bonisa ze zwa mwa ku tongoka?

• Lu kona ku tusiwa kiñi kuli lu tuhele moya wa ku tongoka?

• Ku swalela ko ku zwelela kwa pilu ku kona ku lu tusa cwañi kuli lu ambuke ku tongoka?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 14]

Ye ne ba tongoka luli Maisilaele ne li Jehova!

[Siswaniso se si fa likepe 17]

Kana mwa likanga ku nga lika mwa li ngela Jehova?

[Maswaniso a fa likepe 18]

Ku swalela ku tahisa swalisano ya Sikreste