Lilato li lu Tusa ku Ba ni Bundume
Lilato li lu Tusa ku Ba ni Bundume
“Mulimu ha si ka lu fa moya wa boi; kono ki wa mata, ni wa lilato, ni wa kutwisiso.”—2 TIMOTEA 1:7.
1, 2. (a) Lilato li kona ku susueza mutu ku ezañi? (b) Ki kabakalañi bundume bwa Jesu ha ne bu ipitezi?
B O MUNNA ni musali ba ba sa zo nyalana ne ba tapa mwa liwate bukaufi ni tolopo ye kwa upa wa likamba la Australia. Ha ne ba li ba omboke mwa mezi, tapi ye tuna ya mwa liwate ye bizwa white shark ya liba wa musali. Ka bundume, wa munna a kasheza musal’a hae kwatuko ilikuli shark i mize yena ku fita musal’a hae. Fa kepelo ya munn’a hae, mbelwa yo na ize: “Munn’a ka na itombozi kuli ku shwe yena mwa sibaka sa ka.”
2 Ki niti, lilato la kona ku susueza batu ku bonisa bundume bo bu ipitezi. Jesu Kreste ka sibili na ize: “Ha ku na lilato le li fita la ya fa balikani ba hae bupilo bwa hae.” (Joani 15:13) Ku si ka fita kale lihora ze 24 ku zwa fa bulelela manzwi ao, Jesu a fana bupilo bwa hae isi ku mutu a li muñwi fela, kono kwa batu kaufela. (Mateu 20:28) Hape Jesu na si ka fana bupilo bwa hae ka sipundumukela. Na zibile kale kuli na ka sheununwa ni ku nyandiswa, ku atulwa ka sobozi ni ku bulawa ka ku pahekwa fa kota ya linyando. Mane na lemuselize cimo balutiwa ba hae ka ze ne ka ezahala kabakala nyandiso yeo, a li: “A mu bone, lwa kambama, lu ya kwa Jerusalema, mi Mwan’a mutu u ka betekwa kwa baprisita ba bahulu ni bañoli; ba mu atulele lifu, mi ba mu fe mwa mata a bamacaba. Ba ka mu soma, ni ku mu kwelaka mati, ba mu nate ka litupa, ba mu bulaye.”—Mareka 10:33, 34.
3. Kiñi ze ne tusize Jesu ku ba ni bundume bo bu ipitezi?
3 Kiñi ze ne tusize Jesu ku ba ni bundume bo bu ipitezi? Tumelo ni ku saba Mulimu ne li mu tusize luli. (Maheberu 5:7; 12:2) Kono nto ye ne tusize hahulu Jesu ku ba ni bundume ne li lilato la hae ku Jehova ni kwa batu ka yena. (1 Joani 3:16) Haiba lu hulisa lilato le li cwalo ni ku li ekeza kwa tumelo ni kwa sabo ya luna ku Mulimu, fohe ni luna lu ka kona ku ba ni bundume bo bu swana ni bwa Kreste. (Maefese 5:2) Lu kona ku hulisa cwañi lilato leo? Lu swanela ku ziba Simbule sa lilato leo pili.
“Lilato Li Zwa Ku Mulimu”
4. Ku konwa ku bulelwa cwañi kuli Jehova ki yena Simbule sa lilato?
4 Jehova ki yena mutala o munde wa lilato mi ki yena Simbule sa lona. Muapositola Joani na ñozi kuli: “Banabahesu, a lu latane; kakuli lilato li zwa ku Mulimu, mutu ni mutu ya lata, u pepilwe ki Mulimu mi u ziba Mulimu. Ya sa lati, h’a zibi Mulimu; kakuli Mulimu u lilato.” (1 Joani 4:7, 8) Kona kuli lilato le li swana ni la Mulimu li kona fela ku ba ku mutu haiba a sutelela ku Jehova ka ku ba ni zibo ye nepahezi, ni ku i sebelisa ka ku ipeya ku utwa ka pilu ya hae kaufela.—Mafilipi 1:9; Jakobo 4:8; 1 Joani 5:3.
5, 6. Balateleli ba Jesu ba kwa makalelo ne ba tusizwe kiñi kuli ba hulise lilato le li swana ni la Kreste?
5 Mwa tapelo ya hae ya mafelelezo ni baapositola ba hae ba ba sepahala ba 11, Jesu na bonisize swalisano ye mwahal’a ku ziba Mulimu ni ku hula kwa lilato, na ize: “Ni ba zibisize Libizo la hao, mi ni ka na ni ba zibisa lona; kuli lilato l’o ni latile li be ku bona, ni na, ni be ku bona.” (Joani 17:26) Jesu na tusize balutiwa ba hae ku hulisa mufuta wa lilato le ne li li mwahal’a hae ni Ndat’ahe, mi na ezize cwalo ka lipulelo ni ka ku ba tomela mutala wa ze li talusa libizo la Mulimu—tona tulemeno to tunde twa Mulimu. Ku swanezi Jesu ha na ize: “Ya ni boni, u boni Ndate.”—Joani 14:9, 10; 17:8.
6 Lilato le li swana ni la Kreste ki muselo wa moya o kenile wa Mulimu. (Magalata 5:22) Bakreste ba kwa makalelo ha ne ba amuhezi moya o kenile o ne ba sepisizwe fa Pentenkota ya 33 C.E., ne ba si ka hupula fela lika ze ñata za na ba lutile Jesu kono hape ne ba bile ni kutwisiso ye tungile ya Mañolo. Ku bonahala kuli yona kutwisiso ye tungile yeo ne i ekelize kwa lilato la bona ku Mulimu. (Joani 14:26; 15:26) Mi kwa ezahalañi? Bupilo bwa bona niha ne bu li mwa lubeta, ba kutaza taba ye nde ka bundume ni ka ku tukufalelwa.—Likezo 5:28, 29.
Ku Bonisa Bundume ni Lilato
7. Bo Paulusi ni Barnabasi ne ba kopani ni ñi mwa musipili wa bona wa bulumiwa?
7 Muapositola Paulusi na ñozi kuli: “Mulimu h’a si ka lu fa moya wa boi; kono ki wa mata, ni wa lilato, ni wa kutwisiso.” (2 Timotea 1:7) Paulusi na bulela lika za ziba za na ipumani ku zona. Ha mu nyakisise za na kopani ni zona ni Barnabasi mwa musipili wa bona wa bulumiwa. Ne ba kutalize mwa mileneñi ye miñata, ku kopanyeleza cwalo ni Antioke, Ikone, ni Listra. Mwa muleneñi ni muleneñi, batu ba bañwi ne ba bile balumeli kono ba bañwi ne ba bile balwanisi ba ba maswe-maswe. (Likezo 13:2, 14, 45, 50; 14:1, 5) Mwa Listra, sikwata sa batu se ne si bifile maswe mane ne si pobauzi Paulusi ka macwe, ni ku mu siya a lapami ka ku nahana kuli u shwile! “Kono balutiwa ba mu beya mwahali mi a zuha, a kena mwa munzi. Ha bu sa, a ya kwa Derba ni Barnabasi.”—Likezo 14:6, 19, 20.
8. Bundume bwa bo Paulusi ni Barnabasi ne bu bonisize cwañi lilato la bona le lituna kwa batu?
8 Kana ku bata ku bulaiwa kwa Paulusi ne ku ba sabisize yena ni Barnabasi kuli ba tuhele ku kutaza? Kutokwa! Hamulaho wa “ku eza balutiwa ba bañata” mwa Derba, bo Paulusi ni Barnabasi “ba kwenuhela kwa Listra, ni Ikone, ni Antioke.” Kabakalañi? Kuli ba yo susueza balutiwa ba banca ku zwelapili ku tiya mwa tumelo. Bo Paulusi ni Barnabasi ne ba ize: “Lu kena mwa mubuso wa Mulimu ka manyando a mañata.” Kwa iponelwa hande kuli bundume bwa bona ne bu tisizwe ki lilato la bona le lituna kwa “lingu” za Kreste. (Likezo 14:21-23; Joani 21:15-17) Ha se ba ketile banna bahulu mwa liputeho kaufela ze ne sa zo tomiwa, mizwale ba babeli bao ba lapela mi “ba ba siya mwa sishemo sa Mulena ye ba lumezi ku yena.”
9. Banna bahulu ba kwa Efese ne ba ezizeñi bakeñisa mwa na ba latela Paulusi?
9 Paulusi ne li mutu ya na na ni lilato ni bundume kuli mane Bakreste ba bañata ba kwa makalelo ba fita fa ku mu lata hahulu. Mu hupule ze ne kile za ezahala kwa mukopano wa na ungekile Paulusi ni banna bahulu ba ne ba zwa kwa Efese, kwa na pilile lilimo ze talu anz’a lwaniswa maswe. (Likezo 20:17-31) Ha sa ba elelize kuli ba lise mutapi wa Mulimu o ne ba filwe kuli ba u babalele, Paulusi a kubama ni bona ka mañwele mi a lapela. Kiha “ba swala ku lila kaufel’a bona, ba ikwiseza mwa mulala wa Paulusi, ba mu tubeta ka lilato. Sihulu ba tomohile pilu ka taba y’a n’a bulezi, h’a ize, ha ba sa na ku bona pata ya hae.” Mu nahane fela mo ne ba latela Palusi mizwale bao! Mane nako ya ku kauhana ha ne i fitile, Paulusi ni ba na zamaya ni bona ne ba ezize ‘ka t’ata fela’ kuli ba funduke, banna bahulu ne ba sa ba linda-lindisa.—Likezo 20:36–21:1.
10. Lipaki za Jehova kacenu ba bonisize cwañi bundume ni lilato mwahal’a bona?
10 Kacenu, baokameli ba maeto, banna bahulu mwa liputeho, ni ba bañwi ba bañata-ñata ba latiwa hahulu bakeñisa bundume bo ba bonisa kabakala lingu za Jehova. Sina ka mutala, mwa linaha mo ku na ni lindwa za mukowa kamba mo u kwalezwi musebezi wa ku kutaza, baokameli ba maeto ni basali ba bona ba itombozi bupilo ni tukuluho ya bona kuli ba potele liputeho. Ka ku swana, Lipaki ba bañata ba nyandisizwe ki babusi ba ba situhu ni balateleli ba bona bakeñisa ku hana ku beteka Lipaki ka bona kamba ku talusa ko ba fumani lico za kwa moya. Mane ba bañata ba bañwi ba nyandisizwe, ku tukufazwa, mane ni ku bulaiwa kabakala ku hana ku tuhela ku kutaza taba ye nde kamba ku tuhela ku swalisana ni balumeli ka bona kwa mikopano ya Sikreste. (Likezo 5:28, 29; Maheberu 10:24, 25) Haike lu likanyise tumelo ni lilato la mizwale ni likaizeli ba ba bundume bao!—1 Matesalonika 1:6.
Mu Si Tuheleli Lilato la Mina ku Fola
11. Ki linzila lifi za itusisa Satani kwa ku lwanisa batanga ba Jehova mwa ndwa ya kwa moya, mi seo si tokwa kuli ba ezeñi bona?
11 Satani ha na nepezwi fa lifasi-mubu, na lelile ku feleza buhali bwa hae fahalimwa batanga ba Jehova kakuli ba ‘buluka milao ya Mulimu, mi ba sweli bupaki bwa Jesu.’ (Sinulo 12:9, 17) Nyandiso ki liano le liñwi la itusisa Diabulosi. Kono hañata liano leo ha li sebezangi kakuli mane li tisanga kuli batu ba Mulimu ba swalisane hahulu ni ku fita ka lilato la bona la Sikreste, mi li susuezanga ba bañata ku tukufalelwa hahulu. Liano le liñwi la Satani ki la ku itusisa nama ya luna ye tengamezi kwa sibi. Ku tiyela liano leo ku tokwa mufuta o muñwi wa bundume kakuli ndwa yeo ki ya mwahal’a mubili wa luna, i lwana ni litakazo ze maswe ze mwa pilu ya luna ye ‘puma ni ye sinyehile ku feleleza.’—Jeremia 17:9; Jakobo 1:14, 15.
12. Satani u itusisa cwañi “moya wa lifasi” kwa ku lika ku folisa lilato la luna ku Mulimu?
12 Hape mwa sibulukelo sa lilwaniso za Satani ku na ni silwaniso se siñwi se si m’ata, ona “moya wa lifasi,” ili moya o m’ata o lwanisana ni moya o kenile wa Mulimu. (1 Makorinte 2:12) Moya wa lifasi u kukueza batu ku itata ni ku lata sifumu, ili “takazo ya meto.” (1 Joani 2:16; 1 Timotea 6:9, 10) Nihaike kuli ku ba ni sifumu ni masheleñi ka ili zona ha ku si ka fosahala, haiba lu li lata hahulu ku fita mo lu latela Jehova, fohe kipeto Satani ki kale a wina. ‘Mata’ a moya wa lifasi a lu komela fa kuli mibili ya luna i tengamezi hahulu kwa sibi, mi moya wo ha u lemusehi, ha u kuti mwamulaho, mi u yambile sina moya o fuka. Mu si ke mwa tuhelela moya wa lifasi ku sinya pilu ya mina!—Maefese 2:2, 3; Liproverbia 4:23.
13. Bundume bwa luna bwa ku ba ni muzamao o munde bu kona ku likiwa cwañi?
13 Kono kuli lu hanyeze moya o maswe wa lifasi le, lu tokwa ku ba ni bundume bwa ku ba ni muzamao o munde. Sina ka mutala, mutu u tokwa ku ba ni bundume kuli a nanuhe ni ku zwa mwa sinema kamba kuli a time kompyuta kamba TV haiba ku kala ku boniswa maswaniso a maswe. Mutu u tokwa ku ba ni bundume kuli a kone ku hanyeza kukuezo ye maswe ya litaka ni ku ambuka liango ze maswe. Ka ku swana, mutu u tokwa ku ba ni bundume kuli a mamele milao ni likuka za Mulimu muta a talimana ni shemaeto, ibe kuli i zwa ku b’a kena ni bona sikolo, babeleki ka yena, ba yahile ni bona, kamba bahabo yena.—1 Makorinte 15:33; 1 Joani 5:19.
14. Lu swanela ku ezañi haiba lu kenwi ki moya wa lifasi?
14 Kacwalo ki kwa butokwa kuli lu tiise lilato la luna ku Mulimu ni kwa mizwale ni likaizeli ba luna ba kwa moya! Mu ine fafasi ni ku nyaka likonkwani za mina ni mupilelo wa mina ilikulli mu bone haiba nji mu kenwi ki moya wa lifasi. Haiba mu kenwi ki ona, nihaiba ka bunyinyani fela, mu lapele ku Jehova kuli a mi fe bundume bwa ku u kasha kuli u zwe ku mina ni ku u fulalela. Jehova ha na ku siya fela likupo ze cwalo ze zwelela kwa pilu. (Samu 51:17) Hape moya wa Mulimu u m’ata hahulu ku fita moya wa lifasi.—1 Joani 4:4.
Ku Bonisa Bundume Ha Lu Kopana ni Litiko za ka Butu
15, 16. Lilato le li swana ni la Kreste li kona ku lu tusa cwañi ku tiyela matata a ka butu? Mu fe mutala.
15 Matata a mañwi e ba kana ba talimana ni ona batanga ba Jehova ki a cwale ka ku sa petahala ni busupali, ili ze tisanga matuku, buyanga, ku lembwala, ni matata a mañwi a mañata. (Maroma 8:22) Lilato la luna le li swana ni la Kreste la kona ku lu tusa ku tiyela matata ao. Ha mu nyakisise mutala wa bo Namangolwa, ba ba huliselizwe mwa lubasi lwa Sikreste mwa Zambia. Ha ne ba na ni lilimo ze peli, bo Namangolwa ba ba liyanga. Bo Namangolwa ba bulela kuli: “Ne ni utwanga hahulu maswabi, ka ku nahana kuli batu ba ka saba ha ba ka bona mo ni bonahalela. Kono mizwale ba ka ba kwa moya ne ba ni tusize ku ba ni mubonelo u sili. Kabakaleo, maswabi a ka a fela, mi hamulaho wa nako se ni kolobezwa.”
16 Bo Namangolwa niha ba na ni sipula sa mawili, ba sa na ni ku hohobanga mwa mikwakwa ya lishabati le li masila. Kono ba ezanga bupaina bwa ku tusa ibata iba habeli ka silimo ni silimo. Muñ’a ndu yo muñwi na lotisize miyoko bo Namangolwa ha ne ba mu kutaza. Libaka? Kakuli na komokisizwe hahulu ki tumelo ni bundume bwa kaizel’a luna Namangolwa. Mi bakeñisa ku fuyolwa ki Jehova, baituti ba Bibele ba ketalizoho ba bo Namangolwa ba kolobelizwe, mi yo muñwi ku bona baituti bao u sebeza sina munna muhulu mwa puteho. Bo Namangolwa ba bulela kuli: “Mahutu a ka a opanga hahulu, kono seo ni kamuta ha si ni palelwisi ku kutaza.” Kaizeli Namangolwa ki mutala u li muñwi fela wa Lipaki ba bañata mwa lifasi kaufela ba ba li liyanga, kono ili ba ba tiile kwa moya bakeñisa lilato la bona ku Mulimu ni kwa batu ba bañwi. Jehova u katelwa bote ba ba cwalo!—Hagai 2:7.
17, 18. Kiñi ze tusa ba bañata ku tiyela mapongo ni litiko ze ñwi? Mu fe mitala ya mwa silalanda sa mina.
17 Matuku a nga nako ye telele ni ona a kona ku zwafisa kamba mane ku lembwalisa. Eluda mwa puteho ye ñwi u bulela kuli: “Mwa sikwata se ni kopana ni sona sa tuto ya buka ya puteho, kaizeli a li muñwi u kula butuku bwa shuka ni bwa lipio, yo muñwi u kula kansa, yo muñwi ki butuku bwa mwa lingongo, mi yo muñwi yena u kula butuku bwa ku opanga masapo. Likaizeli bao fokuñwi ba zwafanga. Kono niteñi ba palelwanga fela ku fumaneha kwa mikopano haiba ba kulile hahulu kamba haiba ba swelwi mwa sipatela. Kaufela bona ba yanga mwa simu kamita. Ba ni hupulisanga Paulusi ya kile a bulela kuli: ‘Nako ye ni fokola, ki yona nako ye ni na ni mata.’ Ni ikumbuta lilato ni bundume bwa bona. Mwendi miinelo ye ba li ku yona i ba tusa ku ba ni mubonelo o munde wa bupilo ni ku ba tusa ku isa mamelelo kwa lika za butokwa luli mwa bupilo.”—2 Makorinte 12:10.
18 Haiba mu sweli ku katazwa ki buyanga, mapongo, kamba matata a mañwi, mu “lapele ka ku sa lisela” ilikuli mu si ke mwa zwafa. (1 Matesalonika 5:14, 17) Ki niti, mwendi fokuñwi mu kana mu ikutwa ku lobeha pilu, kono mu like ku isa hahulu mamelelo ya mina kwa lika ze yahisa, za kwa moya, sihulu sepo ya Mubuso ye lu na ni ya butokwa. Kaizeli yo muñwi na bulezi kuli, “ku na sebelezo ya mwa simu ki mulyani.” Ku abana taba ye nde ni ba bañwi ku mu tusa ku ba ni mubonelo o munde mwa bupilo.
Lilato Li Tusa Lifosi ku Kutela ku Jehova
19, 20. (a) Ba ba wezi mwa sibi ba kona ku tiiswa kiñi kuli ba be ni bundume bwa ku kutela ku Jehova? (b) Lu ka nyakisisañi mwa taba ye tatama?
19 Batu ba bañata ba ba fokozi kwa moya kamba ba ba ezize sibi ba fumananga t’ata ku kutela ku Jehova. Kono ba kona ku fumana bundume bo bu tokwahala haiba ba baka ha buniti ni ku zusulusa lilato la bona ku Mulimu. Ha mu nyakisise mutala wa Mario, * ya pila kwa United States. Mario na fulalezi puteho ya Sikreste, a kala butakwa mi a komiwa ki milyani ye kola, mi hamulaho wa lilimo ze 20 a yo ipumana mwa tolongo. Mario u bulela kuli: “Na kala ku kengeyela hahulu za nako ya ka ya kwapili ni ku kalisa sinca ku balanga Bibele hape. Hamulaho wa nako, na kala ku itebuha tulemeno twa Jehova, sihulu sishemo sa hae, sona se ne ni ikupelanga kamita. Ha se ni lukuluzwi mwa tolongo, na tokolomoha balikani ba ka ba kale, na kalisa ku yanga kwa mikopano ya Sikreste, mi hasamulaho na kutiswa mwa puteho. Ni sweli ku katazeha mwa mubili kabakala ku kutula ze ni cezi kale, kono cwale se ni na ni sepo ye nde. Mane ha ni zibi mo ni kona ku itebuhela ku Jehova kabakala musa ni swalelo ya hae.”—Samu 103:9-13; 130:3, 4; Magalata 6:7, 8.
20 Ka maniti, ba ba mwa miinelo ye swana ni wa Mario ba swanela ku beleka ka t’ata kuli ba kutele ku Jehova. Kono lilato la bona le li zusulusizwe ka ku ituta Bibele, tapelo, ni ku yeyanga, li ka ba tusa ku ba ni bundume bo bu tokwahala ni tundamo. Mario ni yena na tiisizwe ki sepo ya Mubuso. Kwand’a lilato, tumelo, ni ku saba Mulimu, sepo ni yona ya kona ku lu susueza ku eza hande mwa bupilo. Mwa taba ye tatama, lu ka nyakisisa hahulu butokwa bwa mpo ya kwa moya yeo.
[Litaluso za kwatasi]
^ para. 19 Libizo li cincizwe.
Kana Mwa Kona ku Alaba?
• Lilato ne li tusize cwañi Jesu ku ba ni bundume bo bu ipitezi?
• Lilato la bo Paulusi ni Barnabasi kwa mizwale ba bona ne li ba tusize cwañi ku ba ni bundume bo bu ipitezi?
• Ki lifi linzila za itusisa Satani kuli a folise lilato la luna la Sikreste?
• Lilato la luna la ku lata Jehova li kona ku lu tusa ku ba ni bundume bwa ku tiyela litiko mañi?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 23]
Lilato la Paulusi kwa batu ne li mu tiselize ku ba ni bundume bwa ku itiisa
[Siswaniso se si fa likepe 24]
Mutu u tokwa ku ba ni bundume kuli a kumalele likuka za Mulimu
[Siswaniso se si fa likepe 24]
Bo Namangolwa Sututu