Mu Late Mulimu ya Mi Lata
Mu Late Mulimu ya Mi Lata
“Lata Mulena Mulimu wa hao, ka pilu ya hao kaufela, ni ka moya wa hao kaufela, ni ka kutwisiso ya hao kaufela.”—MATEU 22:37.
1, 2. Ki nto mañi mwendi ye ne tisize puzo ya kuli ki ufi o n’o li mulao o mutuna?
KU BONAHALA kuli ne li puzo ye ne zusize kañi ye tuna mwahal’a Bafalisi ba mwa miteñi ya Jesu. Puzo yeo ne li ya kuli, hal’a milao ye 600 ye ne li mwa Mulao wa Mushe, ki ufi mulao o n’o li o mutuna hahulu? Kana ne li mulao wa za ku cisa matabelo? Esi mane matabelo n’a fiwa kuli mutu a kone ku swalelwa libi hamohocwalo ni ku bonisa buitebuho ku Mulimu. Kamba kana mulao o mutuna hahulu ne li wa za mupato? Ni ona mulao wo ne li wa butokwa, kakuli mupato ne li sisupo sa bulikani bwa na itamile Jehova ni Abrahama.—Genese 17:9-13.
2 Kono hape batu ba ne ba kumalela hahulu kwa sizo ku bonahala kuli bona ne ba na ni muhupulo wa kuli bakeñisa kuli mulao kaufela wa tomile Mulimu ne li o mutuna—nihaike kuli ye miñwi mwendi ne i bonahala ku sa ba ya butokwa hahulu—neikaba mafosisa ku nga kuli ku na ni mulao o mutuna ku fita ye miñwi. Kacwalo Bafalisi ba keta ku buza Jesu yona puzo ye t’ata yeo. Ne li mulelo wa kuli Jesu na ka bulela nto ye ñwi ye ne ka tisa kuli batu ba lisele ku mu sepa. Yo muñwi ku bona a atumela Jesu mi a buza kuli: “Taelo ye tuna ya Mulao ki ifi?”—Mateu 22:34-36.
3. Jesu na bulezi kuli mulao o mutuna ki ufi?
3 Kalabo ya na file Jesu ki ya butokwa hahulu ku luna kacenu. Ha na alaba, Jesu na bulezi ka ku kusufaza se si li sisupo sa butokwa hahulu sa bulapeli bwa niti ili se si ka zwelapili ku ba sa butokwa. Ka ku kutela manzwi a kwa Deuteronoma 6:5, Jesu na ize: “Lata Mulena Mulimu wa hao, ka pilu ya hao kaufela, ni ka moya wa hao kaufela, ni ka kutwisiso ya hao kaufela. O ki mulao o mutuna ni wa pili.” Nihaike kuli Mufalisi yo na buzize fela ka za mulao u li muñwi, Jesu na mu taluselize mulao o muñwi hape. Ka ku kutela manzwi a kwa Livitike 19:18, a li: “Wa bubeli o swana sina ona, u li: Lata wahenu mo u itatela.” Cwale Jesu kihona a bonisa kuli milao ye mibeli yeo kona fo ku tomile bulapeli bo bu kenile. Ka ku tibela kuli a si ke a kupiwa ku kolohanya milao ye miñwi ka ku ya ka butokwa bwa yona, Jesu a ungula ka ku bulela kuli: “Kwa litaelo zeo ze peli, ku pahekilwe Mulao kaufela ni Bapolofita.” (Mateu 22:37-40) Mwa taba ye, lu ka nyakisisa o mutuna kwa milao ye mibeli ye. Ki kabakalañi ha lu swanela ku lata Mulimu? Lu kona ku bonisa cwañi kuli lwa lata Mulimu? Mi lu kona cwañi ku hulisa lilato le li cwalo? Ku butokwa hahulu ku ziba likalabo za lipuzo ze bakeñisa kuli kuli lu tabise Jehova, lu swanela ku mu lata ka pilu ya luna kaufela, ka moya wa luna kaufela, ni ka kutwisiso ya luna kaufela.
Butokwa bwa Lilato
4, 5. (a) Ki kabakalañi Mufalisi ha na si ka komokiswa ki za na bulezi Jesu? (b) Ki sika mañi sa butokwa hahulu ku Mulimu ku fita matabelo?
4 Ku bonahala kuli Mufalisi ya na buzize Jesu na si ka filikana kamba ku komokiswa ki kalabo ya na filwe. Mufalisi yo na ziba kuli ku lata Mulimu ne li kalulo ya butokwa ya bulapeli bwa niti, nihaike kuli ba bañata ne ba palezwi ku bonisa lilato leo. Mwa sinagoge, ne ku na ni mukwa wa ku no petanga Shema, kamba tapelo ya Siheberu, mi ze ne petiwanga ne li kopanyelezanga ni manzwi a kwa Deuteronoma 6:4-9, ili manzwi a na kutezi ku bulela Jesu. Ka ku ya ka za na kandekile Mareka ka za taba ye, Mufalisi yo cwale a li ku Jesu: “Ku cwalo Muluti, u alabile hande; Mulimu ki a li muñwi; mi ha ku na u sili, konji Yena. Mi ku mu lata ka pilu kaufela, ni ka kutwisiso kaufela, ni ka mata kaufela, ni kuli mutu a late wahabo mw’a itatela, zeo li kwapili a matabelo a ku cisa, ni matabelo kaufela.”—Mareka 12:32, 33.
5 Ki niti kuli nihaike matabelo a ku cisa ni matabelo kaufela na tokwiwa mwa Mulao, kono Mulimu u tabela hahulu pilu ya batanga ba hae ye susuezwa ki lilato. Taha ye ne fiwa Mulimu ka lilato ni ka ku bata ku sebeleza yena fela ne li ya butokwa hahulu ku fita litotolo ze eza bolule ze ne fiwa ka mulelo o maswe. (Mika 6:6-8) Mu hupule likande la mbelwa ya na shebile ya na boni Jesu kwa tempele ya mwa Jerusalema. Tulinyana to tubeli twa na beile mbelwa yo mwa sibulukelo ne tu sa koni nihaiba ku leka taha i liñwi. Kono kakuli na file nubu yeo ka ku susuezwa ki lilato le lituna la ku lata Jehova, Mulimu na ngile nubu yeo ku ba ya butokwa hahulu ku fita linubu ze ñata ze ne ba file bafumi ku ze ba siya, ze ne ba sa tokwi. (Mareka 12:41-44) Kwa susueza ku ziba kuli Jehova u nga ka butokwa ze lu kona ku mu ezeza kaufela ka lilato ku sina taba ni miinelo ya luna!
6. Ki lika mañi za n’a ñozi Paulusi ka za butokwa bwa lilato?
6 Ha na koñomeka butokwa bwa lilato mwa bulapeli bwa niti, muapositola Paulusi na ñozi kuli: “Niha ni ka bulela lipuo za batu ni za mangeloi, ha ni si na lilato, ni mulangu fela o lila, kamba ngongi ye mulumo o mutuna. Mi niha ni ka ba ni mpo ya bupolofita, mi ni ziba ze patilwe kaufela ni butali kaufela; mi niha ni ka ba ni tumelo kaufela, mane ni shimbulula ni malundu, ha ni si na lilato, ha ni se siñwi. Mi niha ni ka fana ze ni luwile kaufela ku fepa babotana, kamba niha ni ka toboha mubili wa ka kuli u ciswe, ha ni si na lilato, zeo ha li ni tusi se siñwi.” (1 Makorinte 13:1-3) Kwa bonahala hande kuli, kuli bulapeli bwa luna bu tabise Mulimu lu tokwa hahulu ku ba ni lilato. Kono lu ka kona cwañi ku bonisa lilato la luna ku Jehova?
Mo Lu Boniseza Lilato la Luna ku Jehova
7, 8. Lu kona ku bonisa cwañi kuli lwa lata Jehova?
7 Batu ba bañata ba lumela kuli lilato ki maikuto o lu sa koni ku zamaisa hande; batu ba bulelanga za kuli bo munna ni musali kele ba latana. Niteñi, lilato la luli hasi nto fela ye lu utwa mwa mubili. Lilato la luli li zibahala ni ku boniswa ka likezo, isi ka maikuto. Bibele i talusa lilato sina “nzila ye fita hahulu kwa bunde” ni nto ye lu ‘tundamena.’ (1 Makorinte 12:31; 14:1) Bakreste ba susuezwa ku bonisa lilato, isiñi fela “ka manzwi ni ka lulimi, kono ibe ka likezo ni ku eza niti.”—1 Joani 3:18.
8 Lilato la ku lata Mulimu li lu susumeza ku eza ze mu tabisa ni ku yemela bubusi bwa hae bo bu pahami, ka manzwi ni ka likezo. Mi li lu susueza kuli lu ambuke ku lata lifasi ni mikwa ye mwateñi ye maswe. (1 Joani 2:15, 16) Ba ba lata Mulimu ba toile bumaswe. (Samu 97:10) Ku lata Mulimu hape ku kopanyeleza ku lata banabahabo luna, ili taba ye lu ka nyakisisa mwa taba ye tatama. Ku zwa fo, ku lata Mulimu ku tokwa kuli lu be ba ba utwa. Bibele i li: “Kakuli ku lata Mulimu, kiha lu mamela litaelo za hae; mi litaelo za hae ha li na bukiti.”—1 Joani 5:3.
9. Jesu na bonisize cwañi lilato la hae ku Mulimu?
9 Jesu na bonisize hande se ku talusa ku lata Mulimu. Lilato ne li mu susuelize ku zwa kwa lihalimu kwa n’a pila ni ku to pila sina mutu fa lifasi. Mi ne li mu susuelize ku lumbeka Ndatahe ka lika za na ezize ni za n’a luta. Lilato ne li mu susumelize ku “ipeya ku utwa ku isa kwa lifu.” (Mafilipi 2:8) Ku utwa ko ku cwalo—yona poniso ya lilato la hae—ne ku kwalulezi batu ba ba sepahala nzila ya ku ba ba ba lukile ku Mulimu. Paulusi na ñozi kuli: “Ba bañata sina ha ba beilwe baezalibi ka ku sa utwa kwa mutu a li muñwi, [Adama] kamukwaocwalo ka ku utwa kwa mutu a li muñwi [Jesu Kreste], ba bañata ba ka beiwa ba ba lukile.”—Maroma 5:19.
10. Ki kabakalani ku lata Mulimu ha ku kopanyeleza ni ku mu utwa?
10 Ka ku swana ni Jesu, lu bonisa lilato la luna ka ku utwa Mulimu. Joani, muapositola ya na latiwa hahulu ki Jesu, na ñozi kuli: “Lilato, kikuli lu ye ka litaelo za Mulimu.” (2 Joani 6) Ba ba lata Jehova luli ba nyolelwa hahulu ketelelo ya hae. Ka ku lemuha kuli ha ba koni ku izamaisa hande ili bona, ba sepa butali bwa Mulimu mi ka ku ikokobeza ba latelela ketelelo ya hae ye lilato. (Jeremia 10:23) Ba swana sina batu ba lipilu ze nde ba kwa Berea ya ikale ba ne ba amuhezi linzwi la Mulimu “ka ku li tukufalelwa,” ka ku ba ni takazo ye tuna ya ku eza tato ya Mulimu. (Likezo 17:11) Ne ba batisisize ka tokomelo Mañolo kuli ba utwisise ka ku tala tato ya Mulimu, ili ye n’e ba tusize ku bonisa lilato la bona ka ku eza lika ze ñwi ze ne bonisa kuli ba utwa.
11. Ku lata Mulimu ka pilu ya luna kaufela, ka moya wa luna kaufela, ka kutwisiso ya luna kaufela, ni ka mata a luna kaufela ku talusañi?
11 Sina mwa na bulelezi Jesu, ku lata Mulimu ku kopanyeleza pilu ya luna kaufela, moya wa luna kaufela, kutwisiso ya luna kaufela, ni ma’ta a luna kaufela. (Mareka 12:30) Lilato le li cwalo li zwelela kwa pilu, ili maikuto a luna, litakazo za luna, ni mihupulo ya luna ya mwahali luli, mi lu na ni takazo ye tuna ya ku tabisa Jehova. Mi hape lu bonisanga lilato ka munahano wa luna. Ha lu sebelezi fela Mulimu mwa simbwi batili; lwa ziba Jehova, fo kikuli mikwa ya hae, likuka za hae, ni milelo ya hae. Lu sebeleza ni ku lumbeka Mulimu ka moya wa luna, luna ka ku ba mutu mutumbi ni bupilo bwa luna. Mi hape lu itusisa mata a luna ka ku sebeleza ni ku lumbeka Mulimu.
Libaka Ha Lu Swanela ku Lata Jehova
12. Ki kabakalañi Mulimu ha tokwa kuli lu mu late?
12 Libaka le li ñwi ha lu swanela ku lata Jehova ki la kuli u bata kuli lu bonise tulemeno twa hae. Mulimu ki yena musimululi wa lilato ni ya na li bonisa ka ku ipitela luli. Muapositola Joani ka ku susuezwa ki moya, na ñozi kuli: ‘Mulimu ki lilato.’ (1 Joani 4:8) Batu ne ba bupilwe ka sibupeho sa Mulimu; ne lu bupilwe kuli lu bonise lilato. Mane bubusi bo bu pahami bwa Jehova bu tomile fa lilato. U tabela batu ba ba mu sebeleza bakeñisa lilato ni ku tabela mubusezo wa hae o lukile. Ka niti, lilato ki la butokwa hahulu kuli pupo kaufela i pile mwa kozo mi i swalisane.
13. (a) Ki kabakalañi Maisilaele ha ne ba bulelezwi kuli: “Lata Mulena Mulimu wa hao”? (b) Ki kabakalañi ha ku utwahala Jehova h’a lu tokwa kuli lu mu late?
13 Libaka le li ñwi ha lu swanela ku lata Jehova ki la kuli lwa itebuha za lu ezelize. Mu hupule kuli Jesu na bulelezi Majuda kuli: “Lata Mulena Mulimu wa hao.” Fo ne ku sa talusi kuli ne ba swanela ku lata mulimu ya sa ba isi pilu ni ya sa zibwi. Kono ne ba swanela ku lata Mulimu ya n’a ba bonisize kuli wa ba lata. Jehova ne li yena Mulimu wa bona. Ki yena ya na ba lukuluzi ku ba zwisa mwa Egepita ni ku ba isa mwa Naha ya Sepiso, ki yena ya na ba silelelize, ku ba tiisa, ni ku ba lata hahulu, ki yena ya na ba kalimezi ka lilato. Mi kacenu le, Jehova ki Mulimu wa luna, yena ya na file Mwan’a hae kuli a be tiululo ye lu konisa ku ba ni bupilo bo bu sa feli. Kacwalo kwa utwahala Jehova ha libelela kuli ni luna lu mu late bakeñisa lilato la lu bonisize pili. Ha lu mu lata lu eza cwalo kakuli yena u lu latile pili; lu kupiwa ku lata Mulimu ya lu lata. Lu lata yena ya “lu latile pili.”—1 Joani 4:19.
14. Lilato la Jehova li swana ka mukwa ufi ni la mushemi ya lilato?
14 Lilato la Jehova kwa batu li swana ni lilato la mushemi kwa bana ba hae. Nihaike ha ba si ka petahala, bashemi ba ba lilato ba sebezanga ka lilimo ze ñata kuli ba ute bana ba bona, mi fokuñwi ba ezanga cwalo ka ku sinyehelwa ki lika ze ñata. Bashemi ba lutanga, ku tiisa, ku babalela, ni ku kalimela bana ba bona bakeñisa kuli ba bata kuli ite ba be ni tabo mi ba kondise mwa bupilo. Ha ba ezanga cwalo bashemi ba batanga ku kutelwa kiñi? Ba batanga kuli bana ba bona ba ba late mi ba no hupulanga ze ba lutilwe kuli ba kondise mwa bupilo. Kana haki taba ye utwahala kuli Ndat’a luna wa kwa lihalimu u bata kuli lu bonise buitebuho ku za lu ezelize kaufela?
Ku Hulisa Lilato la Luna ku Mulimu
15. Ki ufi muhato wa pili wa ku bata ku lata Mulimu?
15 Ha lu si ka bona kale Mulimu kamba nihaiba ku utwa linzwi la hae. (Joani 1:18) Kono u lu mema kuli lu itame silikani se sinde ni yena. (Jakobo 4:8) Lu kona ku itama cwañi silikani ni Mulimu? Ha lu bata ku lata mutu, muhato wa pili ki ku bata ku ziba pili yena mutu yo; ha lu koni ku lata hahulu mutu ye lu sa zibi. Jehova u lu file Linzwi la hae, Bibele, ilikuli lu kone ku ituta za hae. Kona libaka Jehova, ka ku itusisa kopano ya hae, ha lu susueza ku balanga Bibele kamita. Ki Bibele ye lu luta za Mulimu, tulemeno twa hae, butu bwa hae, hamohocwalo ni mwa na sebelisanezi ni batu ba hae ka lilimo ze ñata-ñata ze fitile. Ha lu nze lu nahanisisa litaba ze, buitebuho ni lilato la luna ku Mulimu li ka hula.—Maroma 15:4.
16. Ku nahanisisa za bukombwa bwa Jesu ku ka hulisa cwañi lilato la luna ku Mulimu?
16 Nzila ya butokwa hahulu ya ku hulisa lilato ku Jehova ki ku nahana za bupilo ni bukombwa bwa Jesu. Jesu na bonisize hande mwa inezi Ndat’ahe kuli mane na kona ku bulela kuli: “Ya ni boni, u boni Ndate.” (Joani 14:9) Kana ha mu susuezwi ki mufelañeke wa na bonisize Jesu ka ku zusa mwana wa libanda wa musali wa mbelwa? (Luka 7:11-15) Kana ha ku tabisi ku ziba kuli—Mwan’a Mulimu yena mutu yo mutuna ka ku fitisisa ya kile a pila—ka buikokobezo na tapisize mahutu a balutiwa ba hae? (Joani 13:3-5) Kana ha ku mi susuezi ku ziba kuli nihaike ne li yena mutu yo mutuna ni ya butali ku fita mutu ufi kamba ufi, na ikezize ku ba mutu ya atumeleha kwa batu kaufela, mane ni kwa banana? (Mareka 10:13, 14) Ha lu nze lu nahanisisa ka buitebuho ona lika ze, lu ka swana sina Bakreste ba na ñolezi Pitrosi kuli: “[Jesu] mwa mu lata niha mu si ka mu bona.” (1 Pitrosi 1:8) Lilato la luna ku Jesu ha li nze li hula, ni lilato la luna ku Jehova ni lona li ka hula.
17, 18. Ki ku yeya litukiso mañi ze lilato za Jehova ko ku ka tahisa kuli lilato la luna ku yena li hule?
17 Nzila ye ñwi ya ku hulisa ka yona lilato la luna ku Mulimu ki ka ku yeya ka za buñata bwa lika ze nde za lu ezelize kuli lu ikole bupilo—ze cwale ka pupo ye buheha, lico ze ñata-ñata ze tabusa, silikani se sinde sa batu ba ba latana, hamohocwalo ni lika ze ñwi ze nde ze lu nyakalalisa mwa bupilo. (Likezo 14:17) Ha lu ka ituta hahulu za Mulimu wa luna, lu ka fita fa ku ba ni mabaka a mañata a ku itebuha bunde ni loliso lwa hae lo lu tuna. Mu hupule lika kaufela za mi ezelize Jehova ka butu. Kana haki niti kuli mwa lukela ku mu lata?
18 Ye ñwi ya limbuyoti ze ñata ze zwa ku Mulimu ki kolo ye lu na ni yona ya ku ambola ni yena ka tapelo ka nako ifi kamba ifi, inge lu ziba kuli ya “utwa milapelo” u ka lu teeleza. (Samu 65:2) Jehova u file Mwan’a hae ya latwa mata a ku busa ni ku atula. Kono ha si ka fa mata a ku teelezanga litapelo ku ba bañwi, mi hasi ka fa mata ao nihaiba ku Mwan’a hae. Ki yena muñi ya teelezanga litapelo za luna. Kacwalo lilato la lu bonisa Jehova ka butu li lu suteleza ku yena.
19. Ki lisepiso mañi za Jehova ze lu suteleza ku yena?
19 Hape lu sutelela ku Jehova muta lu nyakisisa za lelezi batu mwa nako ya kwapili. U sepisize ku felisa matuku, maswabi, ni lifu. (Sinulo 21:3, 4) Batu ha ba ka petahala, ha ku na mutu ya ka nyandiswa ki maswabi a matuna, zwafo, kamba ku lengiwa ki kozi. Tala, bunjebwe, ni lindwa ha li sa na ku ba teñi. (Samu 46:9; 72:16) Lifasi li ka fetulwa ku ba Paradaisi. (Luka 23:43) Jehova u ka tisa limbuyoti ze, isi kabakala kuli u tamehile ku eza cwalo, kono ka libaka la kuli wa lu lata.
20. Ki lika mañi za na bulezi Mushe ka za lituso za ku lata Mulimu?
20 Kacwalo, ku na ni mabaka a’ lu susueza ku lata Mulimu wa luna ni ku hulisa lona lilato leo. Kana mu ka zwelapili ku tiisa lilato la mina ku Mulimu, ku mu lumeleza kuli a mi zamaise? Ki mina beñi ba ba lukela ku iketela. Mushe na lemuhile bunde bwa ku hulisa ni ku zwelapili ku lata Jehova. Kwa Maisilaele ba kwaikale, Mushe na ize: “Iketele bupilo kuli u pile, wena ni baikulu ba hao. Iketele ku lata [Muñ’a] Bupilo Mulimu wa hao, ku utwa linzwi la hae ni ku mu kumalela; kakuli ki Yena bupilo bwa hao, mi butelele bwa mazazi a hao bu ku Yena.”—Deuteronoma 30:19, 20.
Kana Mwa Hupula?
• Ki kabakalañi ha kuli kwa butokwa kuli lu late Jehova?
• Lu kona ku bonisa cwañi lilato la luna ku Mulimu?
• Lu lata Jehova ka mabaka mañi?
• Lu kona ku hulisa cwañi lilato la ku lata Mulimu?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 20]
Jehova u nga ka butokwa hahulu lilato la luna ku yena—le lu kona ku bonisa kaufela luna
[Maswaniso a fa likepe 23]
“Ya ni boni, u boni Ndate” —Joani 14:9