Mo Mu Kona ku Kondiseza
Mo Mu Kona ku Kondiseza
SINA fela bashemi ha ba babalelanga bana ba bona ni ku bata kuli ba kondise mwa bupilo, ni Ndat’a luna wa kwa lihalimu wa lu babalela mi u bata kuli lu kondise mwa bupilo. Kuli a bonise pabalelo ya hae ye musa, u lu file litaba ze ñata ka za ku kondisa ni za ku ba mupalelwi. Mane ha i bulela za mutu ya utwa za bulela Mulimu, Bibele ka buikolwiso i talusa cwana kuli: “S’a eza kaufela sa konda.”—Samu 1:3.
Kono haiba ku cwalo, ki kabakalañi batu ba bañata ha ba palezwi ku kondisa mwa bupilo, ku ba ni bupilo bwa tabo ni bo bunde? Lu ka fumana kalabo ka ku nyakisisa ka tokomelo yona samu ye mi i ka lu bonisa mo lu kona ku kondiseza mwa bupilo ni luna.
“Kelezo ya Ba Ba Maswe”
Walisamu u lemusa ka za kozi ya ku zamaya ka “kelezo ya ba ba maswe.” (Samu 1:1) “Ya maswe” ku feleleza ki Satani Diabulosi. (Mateu 6:13) Mañolo a lu taluseza kuli ki yena “mulena wa lifasi” le ni kuli “lifasi kamukana li lapalezi mwatas’a ya maswe.” (Joani 16:11; 1 Joani 5:19) Kacwalo ha ku komokisi kuli buñata bwa likelezo ze fiwa mwa lifasi li bonahaza munahanelo wa ya maswe.
Ki kelezo ye cwañi ye ba fa ba ba maswe? Hañata, ba ba maswe ba nyefula Mulimu. (Samu 10:13) Kelezo ya ba ba maswe ya ku hana Mulimu kamba ku mu nyefula, i yambalakani kai ni kai. Batu ba miteñi ye ba hulisa “takazo ya nama, ni takazo ya meto, ni buikuhumuso bwa bupilo.” (1 Joani 2:16) Limbule za makande li lu labutulela mihupulo ya batu ya kuli “mutu u swanela ku onyoka hahulu mwa bupilo ka mwa konela.” Mwa lifasi kaufela, likampani ka silimo li itusisanga pene ye fitelela madola a America a 500 bilioni kwa ku fundota ili ku susueza batu kuli ba leke libyana za bona—ibe kuli baleki ba li tokwa kamba nya. Kona ku fundota ko ha ku si ka cinca fela mo ba lekela batu lika. Ku kopamisize mubonelo wa lifasi wa ku kondisa.
Ka lona libaka leo, nihaike kuli batu ba bañata se ba luwile lika ze ne kona ku loliwa fela mwa lilimo za kwamulaho, ba sa na ni takazo ye sa kuyuki ya ku ba ni tutu ye ñata. Ba ikutwa kuli konji ha u luwile ona lika zeo, ku si cwalo ha u koni ku ba ya tabile kamba ku kondisa mwa bupilo. Munahanelo o cwalo ki wa buhata mi ‘ha u zwi ku Ndate, kono u zwa mwa lifasi.’—1 Joani 2:16.
Mubupi wa luna wa ziba ze kona ku lu tusa ku kondisa luli mwa bupilo. Kelezo ya lu fa i shutana ni “kelezo ya ba ba maswe.” Kacwalo ku lika ku shemubwa ki Mulimu kwa inge lu eza lika za lifasi za ku bata ku kondisa ku swana inge ku lika ku zamaya mwa mikwakwa ye mibeli ka nako ye swana. Ku eza cwalo ha ku konahali ni hanyinyani. Kona libaka Bibele ha i lemusa kuli: “Mu si ke mwa ya ka ku likanyisa lifasi le.”—Maroma 12:2.
Mu Si Zamaiswi ki Lifasi
Lifasi le li zamaiswa ki Satani li lika ku iponahaza inge le li bata ku lu tusa ku pila mwa buiketo. Kono lu swanela ku tokomela. Mu hupule kuli Satani ka buitati na kwashekile musali wa pili, Eva, ka ku bata fela kuli a tusehele fateñi. Kihona a itusisa yena hape kwa ku kukueza Adama kuli a eze sibi. Ni kacenu Satani hape u itusisanga batu kuli a fitise kelezo ya hae ye maswe.
Ka mutala, David, ya bulezwi mwa taba ye felile, na libelelwa ku sebezanga ni hamulaho wa nako ya ku caisa ni ku zamaya bo bu sile mwa misipili ya za musebezi. David u li: “Ne ni fundukanga fa ndu la Mubulo kakusasana ni ku kuta la Bune manzibwana. Ka ku nahana kuli buitomboli bo bu cwalo bwa tokwahala kuli mutu a kondise mwa lifasi, balikani ba hae ba bande, banabahabo yena, ni ba na beleka ni yena ba susueza David kuli: “U beleke ona cwalo kuli u ute lubasi lwa hao.” Bona ne ba talusa kuli n’a swanela ku zwelapili ku beleka ona cwalo ka ku pitihanya ka lilimo li sikai ku fitela ha sa kondisize hande za bupilo bwa hae. David n’a ize: “Ne ba fa mabaka a kuli ku eza cwalo ne ku ka cimbula mupilelo wa lubasi lwa ka kakuli ne ni ka ocola mali a mañata—ne ni ka kondisa hahulu mwa bupilo. Nihaike ne ni sa tolangi ni lubasi lwa ka, balikani ba ka ne ba ni kolwisize kuli ha ne ni sebeza cwalo ne ni tusa hahulu lubasi lwa ka.” Ka ku swana ni David batu ba bañata ba sebeza ka tata kuli ba fumanele mabasi a bona lika kaufela ze ba nahana kuli kona z’a tokwa mabasi a bona. Kono kana ku amuhela kelezo ye cwalo ku tahisa kuli mutu a kondise? Ki lika mañi luli ze lu tokwa lubasi?
David na lemuhile ze ne lu tokwa luli lubasi lwa hae ha na li mwa musipili wa za musebezi. David u li: “Ne ni ambola ni mwan’a ka Angelica ka luwaile, mi a bulela kuli: ‘Tate, kanti kiñi ha mu sa lati ku ina ni luna fa lapa?’ Manzwi ao na ni tunkile hahulu kwa pilu.” Manzwi a mwan’a hae ao na mu susuelize hahulu kuli a ikupele ku zwa fa musebezi. David a ikatulela ku fa lubasi lwa hae ze ne lu tokwa hahulu—ku tolanga hamoho ni bona.
Ku Sebelisa Kelezo ya Mulimu ku Tisa ku Kondisa
Mu kona ku hanyeza cwañi litaba ze sa swalehi hande ze cabukile hahulu mwa lifasi le? Walisamu u lu taluseza kuli mutu ya kondisa ni ya tabile ki mutu ya “tabela mulao wa [Muñ’a] Bupilo; mi wa u nahana musihali ni busihu.”—Samu 1:2.
Mulimu ha na ketile Joshua kuli a be muzamaisi wa sicaba sa Isilaele, na bulelezwi kuli: ‘U bale Linzwi la Mulimu musihali ni busihu.’ Ki niti kuli ku bala ni ku yeya Linzwi la Mulimu ki kwa butokwa hahulu, kono Joshua hape na tokwa ku ‘tokomela ku eza se si ñozwi mwateñi kaufela.’ Kaniti luli ku bala fela Bibele ka ili kona ha ku na ku tisa kuli mu kondise mwa bupilo. Mu tokwa ku sebelisa ze mu bala. Joshua na bulelezwi kuli: “Ka ku eza cwalo u ka kondisa nzila ya hao, mi z’o ka eza kaufela, u ka li kona.”—Joshua 1:8.
Mu nahane ka za mwanana ya menya ya inzi fa mahutu a mushemi ya lilato inge ba bala likande le li nde hahulu hamoho. Ku si na taba kuli se ba li balile ha kai, kono ba tabela hahulu ha ba inanga hamoho inge ba bala lona likande leo. Ka ku swana, mutu ya lata Mulimu u tabela hahulu ku balanga Bibele ka zazi,—ili nako ye swanela ya ku ina ni Ndatahe wa kwa lihalimu. Kabakala kuli u latelelanga kelezo ni ketelelo ya Jehova, mutu ya cwalo u ka “swana sina kota ye calilwe kwatuko ni mezi a’ buba, ye beya miselo mwa nako ya yona, ye matali a yona a sa omi; s’a eza kaufela sa konda.”—Samu 1:3.
Kota ye talusizwe ki walisamu ye ha si ye imelezi fela ili yona kwatuko a mezi. Ki kota ye cezwi ka tokomelo fakaufi ni mezi a buba ni ye babalelwa hande ki mulimi. Ka ku swana, Ndat’a luna ya kwa lihalimu u hakulula ni ku bakanya hande munahano wa luna ka kelezo ye fumaneha mwa Mañolo. Ka lona libaka leo, lwa kondisa mi lu beya miselo ye minde ya kwa moya.
Kono ku “ba ba maswe ha ku cwalo.” Ki niti kuli ba kana ba bonahala ku kondisa ka nakonyana, kono kwa mafelelezo ba kutulanga ze maswe. “Ha ba na ku tiya mwa lizazi la katulo.” Kono “nzila ya ba ba maswe i ka unda.”—Samu 1:4-6.
Kacwalo mu si tuheleli lifasi ku mi zamaisa ka za likonkwani ze mu itomela ni za lika ze mu nga kuli li butokwa mwa bupilo. Mu kana mwa ba ni buikoneli mwa lika mi mu bonahala kuli mu ka kondisa mwa lifasi le, kono mu tokomele mo mu itusiseza buikoneli bwa mina kamba mo mu tuhelelela lifasi ku itusiseza bona. Musebezi o si na tuso wa ku ndongwama hahulu sifumu u kona ku ‘omisa’ mutu. Kono ku ba ni silikani se sinde ni Mulimu ku tahisa kuli mutu a kondise luli mwa bupilo mi a be ni tabo sakata.
Mo Mu Kona ku Kondiseza
Ku taha cwañi kuli mutu ha latelela kelezo ya Mulimu kipeto lika kaufela za eza za konda? Walisamu na sa buleli za ku kondisa mwa lifasi le. Ku kondisa kwa mutu ya saba Mulimu ku zamaelela ni ku eza tato ya Mulimu—mi tato ya Mulimu kamita ya konda. Ha lu nyakisiseñi ka mo ku sebelisa likuka za Bibele ku kona ku tahisa kuli mu kondise mwa bupilo.
Mwa Lubasi: Mañolo a eleza banna kuli ba “swanezi ku lata basali ba bona sina mubili wa bona,” mi musali wa Sikreste u laezwi kuli “a kuteke munn’a hae.” (Maefese 5:28, 33) Bashemi ba susuelizwe ku no tolanga ni bana ba bona, ku ikashaulanga ku seha hamoho ni bona, ni ku ba luta lika za butokwa mwa bupilo. (Deuteronoma 6:6, 7; Muekelesia 3:4) Linzwi la Mulimu hape li eleza bashemi kuli: “Mu si ke mwa halifisa bana ba mina.” Bashemi ha ba sebelisa yona kelezo ye, ku ka bela bunolo bana ku ‘utwa bashemi ba bona’ ni ku ‘kuteka bondat’a bona ni boma bona.’ (Maefese 6:1-4) Ku sebelisa yona kelezo ye zwa ku Mulimu ye ku ka tahisa kuli ku be ni bupilo bwa lubasi bo bu kondile.
Balikani: Batu ba bañata ba tabelanga ku ba ni balikani. Lu bupilwe ni buikoneli bwa ku bonisa ba bañwi lilato ni kuli ni luna lu latiwe. Jesu na bulelezi balateleli ba hae kuli ba “latane.” (Joani 13:34, 35) Kwa batu be lu lata, lu fumana balikani be lu kona ku lata ni ku sepa—nihaiba ka mihupulo ni maikuto a luna a kwatasi luli. (Liproverbia 18:24) Mi sa butokwa hahulu kikuli, ha lu ka sebelisa likuka za Bibele, lwa kona ku ‘sutelela ku Mulimu’ mi ka ku swana ni Abrahama, lu kona nihaiba ku bizwa “mulatiwa wa Mulimu.”—Jakobo 2:23; 4:8.
Mulelo Mwa Bupilo: Ku fita ku pila bupilo bo bu si na mulelo, ba ba kondisize luli mwa bupilo ba pila bupilo bo bunde bo bu na ni mulelo. Bupilo bwa bona ha bu si ka itinga fa miinelo ya mwa lifasi le ye sa weli likamba. Bakeñisa kuli likonkwani za bona li tomile luli fa mulelo wa bupilo, ba pila bupilo bo bunde ni bwa tabo ye inelela. Ki nto mañi ye tahisa kuli mutu a pile bupilo bo bu na ni mulelo? “Saba Mulimu, mi u mamele milao ya hae. Kakuli ki yona swanelo kaufela ya mutu.”—Muekelesia 12:13.
Ku Ba ni Sepo: Hape Mulimu ha ba Mulikan’a luna lu ba ni sepo ya nako ya kwapili. Muapositola Paulusi na susuelize Bakreste kuli “ba si ke ba sepa bufumu bo bu sa tiyi; kono ba sepe Mulimu.” Ha ne ba ka eza cwalo, ne ba ka ‘ikubukanyeza bufumu bwa mwa linako ze taha, bo bu na ni mutomo o munde, kuli ba y’o amuhela bupilo bo bu sa feli.” (1 Timotea 6:17-19) Bupilo bo bu sa feli bo bu tuha bu taha muta Mubuso wa Mulimu wa kwa lihalimu u ka kutisa sinca Paradaisi fa lifasi fa.—Luka 23:43.
Niha mu ka sebelisa likuka za Bibele, mu sa kona ku kenelwa ki matata, kono mu ka silelezwa kwa masitapilu ni maswabi e ba itahiseza ba ba maswe. David ya bulezwi kwa makalelo a taba ye, ni batu bañata ba ba swana ni yena ba itutile butokwa bwa ku sebelisa likuka za Bibele mwa bupilo bwa bona. Hamulaho wa ku fumana musebezi o ne u sa mu pitihanyi, David n’a ize: “Ni itebuha hahulu siango se ni ikola ni musal’a ka ni bana ba ka hamohocwalo ni tohonolo ya ku kona ku sebeleza Jehova Mulimu sina eluda mwa puteho.” Ha ku komokisi Samu ha i bulela cwana ka za mutu ya utwa kelezo ya Mulimu kuli: “S’a eza kaufela sa konda”!
[Chati fa likepe 6]
MIHATO YE KETALIZOHO YE LIBISA KWA KU KONDISA
1 Mu hane ku zamaiswa ki lifasi mwa lika ze mu nga ku ba za butokwa.
2 Mu bale ni ku yeya Linzwi la Mulimu ka zazi.
3 Mu sebelise kelezo ya Bibele mwa bupilo bwa mina.
4 Mu eze silikani ni Mulimu.
5 Mu sabe Mulimu wa niti, mi mu mamele milao ya hae.
[Maswaniso a fa likepe 7]
Kana mwa latelela mihato ye libisa kwa ku kondisa?