Samuele U Zwisezapili Bulapeli bwa Niti

MUPOLOFITA Samuele u kalimela balapeli ka yena ba ne ba kupile kuli ku ketwe mutu ya ka busa sina mulena mi u ba susueza kuli ba ipeye ku utwa Mulimu. Kuli a bonise m’ata a hae a bupolofita, Samuele u kupa Jehova kuli a mu fe sisupo ka ñundupula. Ñundupula ha i bangi teñi mwa Isilaele ka nako ye ya silimo, ili nako ya ku kutula buloto. Nihakulicwalo, Mulimu u tahisa mishika ni pula. Kabakaleo, batu ba saba hahulu Jehova ni muyemeli wa hae, yena Samuele.—1 Samuele 12:11-19.

Mupolofita Samuele hape ne li muñoli. Litaba z’a kile a ñola za susueza mi ne li ezahalile mwa lilimo ze bato ba 330 kwamulaho, ili ku kopanyeleza cwalo ni litaba za Baatuli ba Isilaele. Ka mutala, na ñozi za taba ya munna ya kile a pila ya na tiile ka ku fitisisa ya bizwa Samisoni, mi ba bañwi ba pangile litoko ni ku bapala mafilimu a tomile fa likande leo la Samisoni. (Baatuli, likauhanyo 13-16) Samuele hape na ñozi ka za Ruti ni mukwenyan’a hae Naomi, mi sibeli sa bona ne li limbelwa ze botanile. Lona likande la niti la mafelelezo le li tabisa le, la susueza luli.—Ruti, likauhanyo 1-4.

Lu itutañi kwa litaba za na ñozi Samuele ni ze ne ezahezi mwa bupilo bwa hae? Na tusize cwañi kuli bulapeli bwa niti bu zwelepili?

Ze Ne Ezahezi kwa Bwanana bwa Hae

Ndat’ahe Samuele, Elikana, ne li mulapeli wa Jehova mi ne li munna ya lilato. Anna, musal’a Elikana, ne li musali ya na tiile kwa moya. Ha na li kwa ndu ya Jehova kwa Shilo, Anna ya na li mumba na lapezi hahulu ni ku itama ka luci kuli: “Mawe [Muñ’a] Bupilo wa limpi, kabe u ka talima ku swaba kwa mutang’a hao, wa ni hupula, u sa libali mutang’a hao, mi wa fa mutang’a hao mwan’a mushimani; fo ni ka mu fa [Muñ’a] Bupilo mazazi kaufela a bupilo bwa hae, mi mbeli ha i na ku mu beula kwa toho.” (1 Samuele 1:1-11) Ka ku bulela cwalo, Anna na talusa kuli mwana ya na ka pepwa na ka neelwa mwa sebelezo ya Jehova.

Anna na lapelezi mwa pilu ya hae. Likande leo li bonisa kuli ne li ‘milomo ya hae fela ye n’e nyanganya.’ Muprisita yo Mutuna Eli ka ku sa ziba a nahana kuli mwendi Anna na kozwi bucwala mi a mu kalimela. Kono Anna a talusa muinelo wa hae ka likute, mi Eli a mu bulelela kuli: “U zamaye ka kozo, mi Mulimu wa Isilaele a ku fe s’o kupile ku Yena!” Mi Jehova na mu file za na kupile kakuli likande li sa zwelapili ku bulela kuli: “Kwa fita nakonyana, Anna kih’a ba fa mezi-a-manca, mi a pepa mwan’a mushimani; a mu beya libizo la Samuele (Mulimu u utwile), a li: Kakuli ni mu kupile ku [Muñ’a] Bupilo.”—1 Samuele 1:12-20.

Samuele na hulisizwe ka ‘ku lemuswa, ni ka tuto ya Mulena.’ (Maefese 6:4) Samuele a mano kwa fela, Anna a mu tisa mwa ndu ya Mulimu mwa Shilo ni ku mu taleka ku Muprisita yo Mutuna Eli. Ha sa siyezi, mwana “a sebeleza [Muñ’a] Bupilo.” Anna na bile ni tabo ye tuna, mi tabo yeo i iponelwa mwa manzwi a susueza a buitumelo a na tilo ñolwa ki yena Samuele ka sibili.—1 Samuele 2:1-11.

Haiba mu bashemi, kana mwa susuezanga bana ba mina ku itomela sikonkwani sa ku sebeleza Jehova mwa bupilo bwa bona? Ku zwisezapili bulapeli bwa niti kona nzila ye nde ka ku fitisisa yeo mutu a kona ku itusisa ka yona m’ata a hae.

Samuele na fitile fa ku twaela bupilo bwa kwa tabernakele. Na “nz’a hulela fapil’a [Muñ’a] Bupilo” mi “a tabelwa ki [Muñ’a] Bupilo ni batu.” Na bonisize tulemeno twa Mulimu to ne tu tisize kuli a tabelwe ki ba bañwi.—1 Samuele 2:21, 26.

Kono bana ba Eli ba bashimani ba ba maswe, bo Hofini ni Finehasi, ne ba shutana ni Samuele kakuli bona ne “ba sa sabi [Muñ’a] Bupilo.” Ne ba ezanga buozwa ni ku ikungela matabelo a nunile ka ku fitisisa a ne ba tisanga batu kwa  tabernakele. Mulimu na sa lumile kale mupolofita ku yo zibisa Eli koto ya hae, ili ye ne kopanyeleza ni lifu la bana ba hae ba bashimani ba babeli. (1 Samuele 2:12, 15-17, 22-25, 27, 30-34) Ne ku na ni lushango lwa katulo lo luñwi lwa na ka fitisa Jehova ka Samuele.

Samuele U Sebeza Sina Mupolofita

Mulimu na bulelezi Samuele kuli: ‘U zibise Eli kuli ni ka atula ba lusika lwa hae ka koto ye sa feli; kabakala bumaswe bwa n’a nz’a ziba bwa bana ba hae, bo ba ipatezi sikuto ka bona; ibo h’a si ka ba hanisa.’ Ne ku li t’ata luli ku fitisa lushango lo, mi Eli yena na tundamezi kuli Samuele a si ke a mu patela taba ni ye kana. Kacwalo Samuele a mu taluseza litaba kaufela za na bulezi Jehova. Ku eza cwalo ne ku tokwa bundume luli!—1 Samuele 3:10-18, NW.

Samuele ha n’a nze a hula, Isilaele kaufela a fita fa ku lemuha kuli na li mupolofita wa Mulimu. (1 Samuele 3:19, 20) Katulo ya na polofitile Samuele ne i kalisize muta Isilaele na fenyizwe hahulu ki Mafilisita. Hofini ni Finehasi ne ba shwezi mwa ndwa yeo, mi Mafilisita ba ikungela aleka ya Jehova ya bulikani. Eli ha sa utwile za lifu la bana ba hae, ni za ku hapiwa kwa Aleka, a wa ngombemongo fa sipula sa hae, mulala wa hae wa lobeha, mi a shwa.—1 Samuele 4:1-18.

Lilimo ze 20 hamulaho wa fo, Samuele a eleza Maisilaele kuli ba ambuke bulapeli bwa buhata. Ne ba utwile kelezo yeo ka ku tubaka milimu ya bona ya maswaniso, ku itima lico, ni ku ipulela libi za bona. Samuele a ba lapelela ni ku fa sitabelo sa ku cisa. Ki lika mañi ze ne zwile mwateñi? Mafilisita ha ne ba taselize Isilaele, Mulimu a ba lyanganisa, mi Isilaele a bita Mafilisita. Ka tuso ya Jehova, muinelo wa Maisilaele wa cinca hahulu-hulu, mi ba kutisezwa naha ya bona ye ne hapilwe ki Mafilisita.—1 Samuele 7:3-14.

Kaniti Samuele na zwiselizepili bulapeli bwa niti. Ka mutala, Samuele a bona teñi kuli a mañwi a maluwo a na hapilwe mwa ndwa a itusiswe kwa ku lukisa hande tabernakele. Na tusize kwa ku onga-onga mikiti ya Paseka ni sebelezo ya balibeleli ba Malivi. (1 Makolonika 9:22; 26:27, 28; 2 Makolonika 35:18) Samuele na tamanga misipili mwaha ni mwaha ku zwa habo yena kwa Rama ni ku yo atula litaba mwa minzi ye fitana-fitana. Na bile ni libizo le linde la ku ba ya sepahala ni ya si na ketululo. Kabakala kuli batu ne ba mu kuteka, Samuele na kona ku ba tusa kwa moya. (1 Samuele 7:15-17; 9:6-14; 12:2-5) Busepahali bwa hae ni ku hula kwa moya kwa hae kaniti ne ku susuelize ba bañata ku latelela mutala wa hae. Kana bupilo bwa Samuele ni mina bwa mi susueza cwalo?

Isilaele U Ikupela Mulena

Ha sa supezi, Samuele a keta bana ba hae bo Joele ni Abija kuli ba be baatuli. Ne ba “sa zamayi mwa mutala wa hae; ne ba isa lipilu kwa bufumu bo bu si ka luka, ne ba amuhela mali a kweta ka mpo, mi ne ba kopamisa likatulo.” Muzamao wa bona o maswe ne u tisize kuli banna bahulu ba Isilaele ba ikupele mulena. (1 Samuele 8:1-5) Taba yeo ne i swabisize maswe Samuele. Kono ha na lapezi ka za teñi, Jehova na ize: “Ha ba hani wena, kono ba hanile Na, kuli ni si ke na ba mulen’a bona.” (1 Samuele 8:6, 7) Mulimu na bulelezi Samuele ku eza mo ne si batela sicaba ni ku si taluseza kuli ha ne si ta busiwa ki mutu, ne si ta latehelwa ki matohonolo a mañwi a matuna. Sicaba ha ne si tundamezi, Jehova a taluseza Samuele ku toza Saule kuli a be mulena.—1 Samuele 8:6-22; 9:15-17; 10:1.

 Samuele na yemezi tukiso yeo niha na ziba kuli taba yeo ne i si ka luka. Isilaele ha sa tuzi Maamoni, Samuele a kopanya sicaba kwa Giligali kuli si iponele Saule ha sumekelwa ku ba mulena. (1 Samuele 10:17-24; 11:11-15) Samuele a bulela ze ne kile za ezahala ku Isilaele kwamulaho mi a susueza mulena ni batu kuli ba utwe Jehova. Mulimu a alaba tapelo ya Samuele ka ku nelisa ñundupula ye ne si ka libelelwa ye bulezwi kwa makalelo a taba ye. Ñundupula yeo ne i susumelize batu ku itumelela milatu ya bona ya ku hana Jehova. Ha ne ba kupile Samuele kuli a ba lapelele, yena a ba alaba a li: “Ha ni na ku foseza [Muñ’a] Bupilo, ni ku lika, ka ku lisela ku mi lapelela. Kono ni ka na ni mi luta nzila ye nde, ye lukile.” Mutala wo u lu luta kuli lu swanela ku bonisa lilato luli ku Jehova ni kwa batu ba hae! (1 Samuele 12:6-24) Kana ni mina mwa itatela ku tusa kwa misebezi ya kopano ni ku lapelelanga balumeli ka mina?

Malena Ba Babeli Ba Isilaele Ba Pili

Saule ne li mutu ya na ikokobeza ya na latwa ki Mulimu. (1 Samuele 9:21; 11:6) Kono hañihañi, Saule a hanyeza ketelelo ya Mulimu. Ka mutala, Samuele na nyazize Saule kabakala kazatu ka hae ka ku cisa sitabelo ku fita kuli a litele sina mwa na laelezwi. (1 Samuele 13:10-14) Muta Saule na bandusize Agagi Mulena wa Maamaleke, Samuele na mu bulelezi kuli: “Ni ona mubuso wa Isilaele, [Muñ’a] Bupilo u u pazuzi cwalo fahalimu a hao kacenu; mubuso u filwe wahenu ya ku fita kwa ku luka.” Samuele yena a bulaya Agagi mi na nze a lila ha na hupula Saule.—1 Samuele 15:1-35.

Cwale Jehova a li ku Samuele: “U ka lisela lili ku lila Saule? Kanti ni mu hanile kwa ku busa Isilaele.” Ka yona nako yeo, Jehova a luma Samuele kwa Betelehema kuli a yo toza yo muñwi kwa bana ba Jese kuli ite a be yena mulena. Samuele na izo tatuba bana ba Jese kaufel’a bona a li muñwi ka a li muñwi ku fitela Jehova a keta Davida ya na li mwanana ka ku fitisisa kuli a tozwe sina mulena. Ka lona lizazi leo, Samuele na itutile tuto ya butokwa ya kuli: “[Muñ’a] Bupilo h’a talimi sina mutu mw’a talimela; kakuli mutu u talima bunde, [Muñ’a] Bupilo, Yena, u talima pilu.”—1 Samuele 16:1-13.

Samuele na utwile hahulu butuku ku bona Saule ha ipangula ku Mulimu, ni ku mu bona ha lela ku bulaya Davida! Ku si na taba ni miliko yeo, Samuele na zwezipili ku tukufalelwa mwa sebelezo ya Jehova mi na ezize mwa na konela kaufela niha na supezi.—1 Samuele 19:18-20.

Za Na Petile Samuele

Samuele ha timela, Isilaele a lila mupolofita yo ya na na ni buikokobezo ni bundume ili ya na ba susuelize mwa bupilo bwa bona. (1 Samuele 25:1) Samuele na si ka petahala mi mane fokuñwi na ezanga mafosisa mwa likatulo za hae. Kono ku si na taba ni ku sa petahala kwa hae, Samuele na sebelelize Jehova ka moya wa hae kaufela mi na si ka katala ku tusa ba bañwi kuli ni bona ba eze cwalo.

Miteñi ya cwale ya fapahana ni miteñi ya Samuele, kono litande la bupilo bwa hae li sa lu luta lituto za butokwa. Mi sa butokwa ni ku fita kikuli Samuele na zwezipili mwa bulapeli bwa niti bwa Jehova mi na bu zwiselizepili. Kana ni mina mwa eza cwalo?

[Mbokisi fa likepe 16]

MU NAHANISISE ZA BUPILO BWA SAMUELE

• Sina bashemi ba Samuele ha ne ba mu lutile linzwi la Mulimu, ni mina mu swanela ku bona teñi kuli bana ba mina ba ‘huliswa ka ku lemuswa, ni ka tuto ya Mulena.’—Maefese 6:4.

• Mu susueze bana ba mina kuli ba likanyise Samuele ka ku itomela sikonkwani sa ku sebeleza Jehova mwa bupilo bwa bona.

• Tulemeno twa Mulimu twa na bonisize Samuele ne tu tisize kuli a katelwe ki ba bañwi, mi wo ki mutala o munde ku luna kacenu.

• Samuele na ezize mwa na konela kaufela kuli a zwisezepili bulapeli bwa niti, mi ni luna kona mo lu swanela ku ezeza.

[Siswaniso se si fa likepe 15]

Samuele na zwiselizepili bulapeli bwa niti mi na tusize ba bañwi kwa moya ka ku itatela