Linzwi la Jehova Ki Le Li Pila

Ze Zwile Mubano mwa Buka ya Isaya—II

ISAYA u zwelapili ku polofita ka busepahali. Manzwi a hae a’ polofitile ka za mubuso wa Isilaele wa masika a lishumi a talelelizwe kale. Cwale u polofita ze ka ezahala ku Jerusalema kwapili.

Muleneñi wa Jerusalema u ka sinyiwa, mi ba ba yahile ku ona ba ka isiwa mwa butanga. Kono ha u na ku siyala matota ku ya ku ile. Hamulaho wa nako, bulapeli bwa niti bu ka kaliswa sinca. Leo kona likande le li fumaneha mwa Isaya 36:1–66:24. * Ku bala likande leo ku ka lu tusa bakeñisa kuli buñata bwa bupolofita bo lu fumana mwa likauhanyo ze, bu talelezwa sihulu mwa mazazi a luna mi bo buñwi bu tuha bu talelezwa kwapilinyana. Kalulo ye ya buka ya Isaya hape i lwezi bupolofita bo bu tabisa bo bu bulela za Mesiya.

“BONA, MAZAZI A TA”

(Isaya 36:1–39:8)

Ka silimo sa bu-14 sa puso ya Ezekiasi (732 B.C.E.), Maasirya ba taseza Juda. Jehova u sepisa kuli u ka sileleza Jerusalema. Milelo ya bona ya pala bakeñisa kuli lingeloi la Jehova li li liñwi fela li bulaya masole ba Maasirya ba 185,000.

Ezekiasi u kala ku kuma-kuma. Jehova u alaba tapelo ya hae mi wa mu folisa mi u mu ekeleza lilimo ze 15 za ku pila. Mulena wa Babilona ha luma linumwana za hae ku yo mu omba-omba, Ezekiasi u fosa ku ba bonisa bufumu bwa hae kaufela. Isaya u fitisa lushango lwa Jehova ku Ezekiasi, u li: “Bona, mazazi a ta, ao ze mwa ndu ya hao kamukana li ka iswa kwa Babilona, hamoho ni ze kubukanyizwe ki bondat’aho ku fitela la kacenu.” (Isaya 39:5, 6) Bupolofita bo bwa talelezwa hamulahonyana wa lilimo ze mwanda.

Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:

38:8—Ki lifi “litikanyo” fo no kutiselizwe muluti mwamulaho? Bakeñisa kuli ha ku to fitwanga mwa lilimo za ma-700 B.C.E., batu mwa Egepita ni Babilona ne se ba sebelisa sipangaliko sa nako se ne si itusisa muluti wa musumo o yemi, litikanyo ze taluswa fo li kona ku talusa linako ze fitana-fitana ze ne li fa sipangaliko seo se si kulubelwa kuli ne si tisizwe ki Akazi yena ndat’ahe Ezekiasi. Kamba litikanyo zeo mwendi n’e li mapahamelo a na li mwa kwandu. Mwendi bukaufi ni mapahamelo ao ne ku na ni musumo o no eza kuli liseli la lizazi ha li nata ku ona, fa mapahamelo ne ku pangeha muluti wa na kona ku itusisa mutu kuli a zibe nako.

 Ze Lu Ituta:

36:2, 3, 22. Nihaike kuli Shebina na zwisizwe fa buikalabelo bwa ku ba sikombwa sa mulena, na lumelelizwe ku sebeleza mulena ka ku ba muñoli wa munna ya na mu yolile fa situlo sa hae sa sikombwa. (Isaya 22:15, 19) Haiba lu zwisiwa fa buikalabelo bo buñwi mwa kopano ya Jehova ka mabaka a mañwi, lu swanela ku zwelapili ku sebeleza Mulimu mwa miinelo kaufela ya lumeleza.

37:1, 14, 15; 38:1, 2. Ha lu kopana ni maziyezi, lu swanela ku lapela ku Jehova ni ku mu sepa ka ku tala.

37:15-20; 38:2, 3. Maasirya ha ne ba tilo taseza Jerusalema, Ezekiasi na ikalezwi hahulu kuli libizo la Jehova ne li ka shwaulwa muleneñi ha ne u ka hapiwa. A mano utwa kuli butuku bwa hae ne bu ka mu bitula, Ezekiasi na bilaezi hahulu kono isiñi ka za hae fela. Na bilaezwa sihulu ki taba ya kuli na ka shwa a si na mwana ya ka mu yola mi he mundandwe wa malena ba lusika lwa Davida ne u ka kaulezwa. Hape na bilaela ka za ya na ka etelela sicaba mwa ndwa ya ku lwanisa Maasirya. Sina Ezekiasi, lu nga ka butokwa taba ya ku bubekwa kwa libizo la Jehova ni ku petwa kwa tato ya hae ku fita puluso ya luna.

38:9-20. Pina ya Ezekiasi ye i lu luta kuli ha ku na nto ya butokwa mwa bupilo ye fita ku lumbeka Jehova.

“U KA ZUSWA”

(Isaya 40:1–59:21)

Ha sa feza fela ku polofita za ku sinyiwa kwa Jerusalema ni ku isiwa kwa batu mwa butanga kwa Babilona, Isaya u polofita za ku kutiswa sinca kwa bulapeli bwa niti. (Isaya 40:1, 2) Isaya 44:28 i li: “[Jerusalema] u ka zuswa.” Milimu ya Mababilona ya maswaniso i ka shimbiwa sina “lika ze tamwa.” (Isaya 46:1) Babilona i ka sinyiwa. Zeo kaufela li talelezwa hamulaho wa lilimo ze 200 ku zwa fo.

Jehova u ka lukisa kuli batanga ba hae ba be “liseli la macaba.” (Isaya 49:6) “Lihalimu” la Babilona, kamba bona malena ba hae, ba ka “fela sina musi,” mi balateleli ba bona ba “shwe sina linzi”; kono ‘sihapwa mwan’a Sione wa musizana u ka itukulula mwa mawenge a hae a mwa mulala.’ (Isaya 51:6; 52:2) Jehova u bulela manzwi a, ku ba ba to teeleza ku yena: “Ni ka iswala ni mina bulikani bo bu si na ku fela, mane bwa Davida bwa ku mi tiisa ka makeke.” (Isaya 55:3) Ku pila ka likuka za Jehova ze lukile ku tisa kuli ‘Muñ’a Bupilo a lu tabele.’ (Isaya 58:14) Kono lifoso za batu ki zona ze ba ‘kauhanya ni Mulimu wa bona.’—Isaya 59:2.

Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:

40:27, 28—Ki kabakalañi Isilaele ha na ize: “Nzila ya ka i patilwe ku [Muñ’a] Bupilo, mi tukelo ya ka ha i talimwi ki Mulimu wa ka?” Majuda ba bañwi ba ne ba li mwa Babilona mwendi ne ba ikutwa kuli lika ze si ka luka ze n’e ba nyandisa ne li sa zibwi ki Jehova kamba kuli na sa li boni. Ne ba hupulisizwe kuli Babilona ne si sibaka sa na kona ku palelwa ku fita ku sona Mubupi wa lifasi, yena ya sa fokoli kamba ku katala.

43:18-21—Ki kabakalañi bahapiwa ba ne ba kutela habo bona ha ne ba bulelezwi ku sa hupula “litaba za samutamunene”? Seo ne si sa talusi kuli ne ba swanela ku libala linako ze ne ba pulusizwe ki Jehova kwamulaho. Kono Jehova na bata kuli ba mu lumbeke kabakala “nto ye nca” ye ne ba ta iponela ka meto a bona, inge cwalo ku silelezwa kwa bona mwahal’a musipili wa bona wa ku kutela kwa Jerusalema ka nzila ye bonahala ku ba ye puma ya mwa lihalaupa. “Buñata bo butuna bwa batu” ba ba zwa mwa “ñalelwa ye tuna” ni bona ba ta iponela lika ze nca ka meto a bona ili ze ka ba susumeza ku lumbeka Jehova.—Sinulo 7:9, 14.

49:6—Ku kona ku bulelwa cwañi kuli Mesiya ki “liseli la macaba,” hailif’o na kutalize fela kwa Maisilaele ha na li fa lifasi? Ku cwalo bakeñisa ze ne ezahalile hamulaho wa lifu la Jesu. Bibele i bonisa kuli manzwi a  kwa Isaya 49:6 ama kwa balutiwa ba hae. (Likezo 13:46, 47) Kacenu, Bakreste ba ba tozizwe ba ba tusiwa ki buñata bo butuna, ba sebeza sina “liseli la macaba,” ili ku fa batu monyehelo “ku yo fita ni kwa mafelelezo a lifasi.”—Mateu 24:14; 28:19, 20.

53:10—Jehova na latile ku loba Mwan’a hae ka nzila ifi? Jehova, Mulimu ya sishemo ni mufelañeke, u swanela ku ba ya na utwile hahulu butuku ku bona Mwan’a hae ya latwa ha nyandiswa. Nihakulicwalo, na tabile ku bona Jesu ha itatela ku mu utwa ni ku ziba ze ne ka petwa ki nyandiso ni lifu la hae.—Liproverbia 27:11; Isaya 63:9.

53:11—Ki butali bufi bo Mesiya a ka “bonahalisa batu ba bañata ku luka” ka bona? Butali bo bu taluswa fo ki kutwisiso ya na bile ni yona Jesu ha na tile fa lifasi, ku to ba mutu, ni ku nyandiswa ko ku si ka luka mane ni ku bulaiwa. (Maheberu 4:15) Ka ku eza cwalo, na file sitabelo sa tiululo, se ne si tokwahala kuli a tuse Bakreste ba ba tozizwe ni buñata bo butuna ku ba ba ba kenile fapil’a Mulimu.—Maroma 5:19; Jakobo 2:23, 25.

56:6—“Bana ba macaba” ki bomañi, mi ba “tiiseza ku tokomela bulikani bwa [Jehova]” ka mukwa ufi? “Bana ba macaba” ba ba taluswa fa ki “lingu ze ñwi” za Jesu. (Joani 10:16) Ba kumalela bulikani bo bunca ka ku latelela milao ye mwa bulikani b’o, ku swalisana ka ku tala ni litukiso ze tomile fa milao yeo, ni ku ca sico se si swana sa kwa moya se ba ca Bakreste ba ba tozizwe, ni ku ba tusa mwa musebezi wa ku kutaza Mubuso ni ku luta macaba.

Ze Lu Ituta:

40:10-14, 26, 28. Jehova ki Mulimu ya tiile ni ya musa, Mulimu ya m’ata ote ni ya butali ka ku fitisisa, ye lu sa koni ku talusa butali bwa hae fo bu kuma.

40:17, 23; 41:29; 44:9; 59:4. Litumelelano za bupolitiki ni milimu ya maswaniso “hasi se siñwi.” Ku sepa lika zeo ha ku tusi ni hanyinyani.

42:18, 19; 43:8. Ku sa isa pilu kwa Linzwi la Mulimu ni ku hana litaelo za hae za fa ka “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” ki ku ba libofu ni bosusu ba kwa moya.—Mateu 24:45.

43:25. Jehova u swalela libi kabakala libizo la hae. Ku bubekwa kwa libizo la hae ku butokwa ku fita ku lukululwa kwa luna kwa butanga bwa sibi ni lifu ni ku fumana bupilo kwa luna.

44:8. Jehova, yena ya tiile ni ya m’ata sina licwe, wa lu yemela. Ni kamuta lu si sabi ku paka ka za hae!—2 Samuele 22:31, 32.

44:18-20. Ku lapela milimu ya maswaniso ku bonisa kuli pilu ya mutu i sinyehile. Ha ku na nto ye swanela ku yola lilato la luna ku Jehova mwa lipilu za luna.

46:10, 11. Buikoneli bwa hae bwa ku konahalisa kuli ‘milelo ya hae i tiye,’ kamba ku i taleleza, ki bupaki bo bu tiile bwa kuli Jehova ki yena Mulimu wa niti.

48:17, 18; 57:19-21. Haiba lu sepa Jehova kuli a lu pilise, ku sutelela ku yena, ni ku utwa litaelo za hae, kozo ya luna i ka ata sina mezi a nuka ye buba mi likezo za luna li ka ata sina mandinda a mwa liwate. Ba ba sa mameli Linzwi la Mulimu ba swana sina “liwate le li nze li fuka kamita.” Ha ba na kozo.

52:5, 6. Mababilona ne ba bushize ka ku nahana kuli Mulimu na fokola. Ne ba sa zibi kuli Maisilaele ne ba isizwe mwa butanga kabakala kuli ne ba foselize Jehova. Muta ba bañwi ba ipumana mwa matata, ki hande ku sa matukela ku akaleza mabaka a tisize cwalo.

52:7-9; 55:12, 13. Lu na ni mabaka a malalu a matuna a lu susumeza ku abana mwa musebezi wa ku kutaza Mubuso ni ku luta macaba ka tabo. Mautu a luna ki a mande ku ba ba ikokobeza ba ba na ni linyolwa la kwa moya. Lu iponela Jehova ka “meto,” kamba lu na ni silikani se sinde ni yena. Hape lu onyokile kwa neku la kwa moya.

52:11, 12. Kuli lu kone ku lumelezwa ku swala “lipiza za Mulena,” zona litukiso za lukisize  za ku fa sebelezo ye kenile, lu swanela ku kena kwa moya ni mwa muzamao.

58:1-14. Ku bonisa mafulo-fulo ni ku luka kwa sipamesho fela ha ku tusi. Balapeli ba niti ba swanela ku bonisa buineelo bwa luli ku Mulimu ni lilato sakata la sizwale.—Joani 13:35; 2 Pitrosi 3:11.

59:15b-19. Jehova wa bonanga ze ba eza batu mi u nganga muhato ka nako ya hae.

“U KA BA KUWANI YE NDE YA BULENA”

(Isaya 60:1–66:24)

Kwa Isaya 60:1 lu bala manzwi a bulela za ku tomiwa sinca kwa bulapeli bwa niti mwa linako za ikale ni mwa linako za luna, a li: “Zuha Jerusalema, u benye; kakuli liseli la hao li tile, kanya ya [Muñ’a] Bupilo i ku pazulezi.” Sione “u ka ba kuwani ye nde ya bulena y’a sweli mwa lizoho [Muñ’a] Bupilo.”—Isaya 62:3.

Isaya u lapela ku Jehova ka za banabahabo yena ba ba ka baka ka nako ye ba ka ba batanga mwa Babilona. (Isaya 63:15–64:12) Hamulaho wa ku bonisa shutano ye li teñi mwahal’a batanga ba niti ni ba buhata, mupolofita u zibisa za mo Jehova a ka fuyolela ba ba mu sebeleza.—Isaya 65:1–66:24.

Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:

61:8, 9—Ki bufi “bulikani bo bu si na ku fela,” mi ki lufi “lusika” lo lu bulelwa fa? Bulikani bo, ki bulikani bo bunca bwa itamile Jehova ni Bakreste ba ba tozizwe. Mi lusika lo lu taluswa fa ki “lingu ze ñwi,” bona batu ba bañata-ñata ba ba amuhela lushango lwa Bakreste ba ba tozizwe.—Joani 10:16.

63:5—Buhali bwa Mulimu bu mu tiisa cwañi? Mulimu u na ni buhali kono ki buhali bwa kona ku zamaisa, ki buhali bo bu lukile. Buhali bwa hae bu mu tiisanga kamba ku mu susueza kuli a fe katulo ye lukile.

Ze Lu Ituta:

64:6. Batu ba ba si ka petahala ha ba koni ku itamulela. Ku luka kwa bona ku swana fela sina liapalo ze tampakani masila, kacwalo ha ba koni ku itifela libi.—Maroma 3:23, 24.

65:13, 14. Jehova u fuyolanga batanga ba hae ba ba sepahala, u ba kapwekanga lika kaufela ze ba tokwa za kwa moya.

66:3-5. Jehova u toile buipi.

“Mu Ka Taba”

Bupolofita bwa ku kutiswa sinca kwa bulapeli bwa niti bu swanela ku ba bo ne bu susuelize hahulu Majuda ba ba sepahala ba ne ba hapilwe mwa Babilona! Jehova na ize: “Mu ka taba ni ku wabelwa kamita kabakala ze ni eza; kakuli, a mu bone, ni se ni eza Jerusalema i be munzi wa tabo, ni sicaba sa hae i be sicaba se si tabile.”—Isaya 65:18.

Ni luna lu pila mwa nako yeo lififi li kwahezi lifasi mi macaba a mwa lififi le lituna. (Isaya 60:2) Lu pila mwa “linako ze t’ata.” (2 Timotea 3:1) Kacwalo, lushango lwa Jehova lwa puluso lo lu filwe mwa buka ya Bibele ya Isaya lwa susueza luli ku luna.—Maheberu 4:12.

[Litaluso za kwatasi]

[Siswaniso se si fa likepe 8]

Kana mwa ziba libaka le lituna le ne li tisize kuli Ezekiasi a lapele kuli a lamulelwe kwa Maasirya?

[Siswaniso se si fa likepe 11]

“Ki a mande cwañi fa malundu, mautu a ya tisa litaba ze nde”