Ki Kabakalañi ha lu Lukela ku N’o Bulelanga Niti?

BO MANFRED ne ba ituta musebezi wa mwa ofisi ha ne ba na ni lilimo ze 18. * Kampani ko ne ba beleka ya lukisa kuli bona ni ba bañwi ba sikai ba ne ba ituta musebezi ba yange kwa koleji mazazi a mabeli mwa sunda. Zazi le liñwi, baituti ne ba lukuluzwi kapili. Ka ku ya ka milao ya kampani, baituti ne ba swanela ku kutela kwa musebezi mwa nako kaufela ye ne siyezi. Ku fita ku eza cwalo, baituti bao kaufela ba ikela kwa ku yo itabisa, kwand’a bo Manfred, ba ne ba kutezi kwa sibaka sa mubeleko. Ka ku sa libelela, yo muhulu ya n’a bona za baituti fa kampani yeo a taha. Ha n’a boni bo Manfred, a ba buza kuli: “Ki kabakalañi ha u si ka ya kwa sikolo kacenu? Mi baituti ba bañwi ba kai?” Bo Manfred ne ba ka alaba cwañi?

Bo Manfred ne ba li mwa singanyenganye. Kana ne ba swanela ku bulela niti, kamba kana ne ba swanela ku yemela baituti ba bañwi? Ha ne ba ka bulela niti, ne ba ka beya balikani ba bona mwa kozi mi ne ba ka toiwa. Kana ku lukile ku bulela buhata mwa miinelo ye cwalo? Kambe ki mina ne mu ka eza cwañi? Lu ka ambola za bo Manfred hasamulaho, kono pili ha lu nyakisiseñi ze ezahalanga muta lu likiwa kuli lu bulele niti kamba buhata.

Niti I Lwanisana Hahulu ni Buhata

Batu ha ba kala ku ba teñi, lika kaufela ne li za niti. Ne ku si na ku kopamisa litaba kamba ku fetula litaba za niti. Jehova yena Mubupi, ki “Mulimu wa niti.” Linzwi la hae ki yona niti; h’a koni ku puma, mi u toile buhata ni mahata.—Samu 31:5; Joani 17:17; Tite 1:2.

Cwale haiba kwa makalelo lika kaufela ne li za niti, ku sa bulela niti ne ku tile cwañi? Jesu Kreste n’a file kalabo ya niti ha n’a taluselize ba bulapeli ba ne ba mu lwanisa, ba ne ba bata ku mu bulaya kuli: “Mu zwa ku ndat’a mina, yena Diabulosi, mi mu lata ku eza litakazo za ndat’a mina. Ki mubulai isali kwa makalelo, mi h’a ini mwa niti, kakuli ha ku na niti ku yena; h’a bulela lishano, u bulela s’a li sona luli; kakuli ki lihata mi ki ndat’ahe lishano.” (Joani 8:44) Jesu n’a talusa za taba ye ne ezahezi mwa simu ya Edeni, Satani ha n’a shongile bosinyalana ba pili kuli ba si ke ba utwa Mulimu  ilikuli ba telwe ki sibi ni lifu.—Genese 3:1-5; Maroma 5:12.

Manzwi a n’a bulezi Jesu a bonisa hande kuli Satani ki yena “ndat’ahe lishano,” musimululi wa buhata ni ku sa bulela niti. Satani u zwelapili ku susueza batu ku bulela litaba ze si za niti, mi mane u “pumanga lifasi kamukana.” Ki yena luli ya tahiseza batu bumaswe bo bu tisizwe ki buhata bo bu ile nkuwa kacenu.—Sinulo 12:9.

Ndwa ye tuna ye mwahal’a niti ni buhata ye ne i kalisizwe ki Satani Diabulosi i sa kolota ni la kacenu le. Ndwa yeo i ama batu kaufela ko ba ya ko ba kuwa, mi i ama mañi ni mañi. Mutu u kona ku bonisa kuli u yemela niti kamba buhata ka mupilelo wa hae. Batu ba ba yemela Mulimu ba pila bupilo bwa bona ka ku itinga fa niti ya Linzwi la Mulimu, Bibele. Mutu kaufela ya sa lateleli nzila ya niti, ibe kuli wa ziba kamba kutokwa, u wela mwa mazoho a Satani bakeñisa kuli “lifasi kamukana li lapalezi mwatas’a ya maswe.”—1 Joani 5:19; Mateu 7:13, 14.

Ki Kabakalañi Batu Ha Ba Hanelelanga ku Puma?

Bakeñisa kuli “lifasi kamukana” li lapalezi mwatas’a Satani, kona libaka batu ba bañata ha ba bulelanga buhata. Kono lu kana lwa buza kuli, ‘Ki kabakalañi Satani, “ndat’ahe lishano” ha n’a bulezi buhata?’ Satani n’a ziba kuli Jehova ki yena Mubusi ya na ni tukelo ya ku busa lika kaufela z’a bupile, ku beya cwalo ni batu ba babeli ba pili. Kono Satani n’a lakaza kuli yena a be fa situlo se si pahami ni se si ipitezi seo, ili se ne si sa mu swaneli. Bakeñisa mukwañuli ni buitati, a lela ku ipeya fa situlo sa Jehova. Satani a itusisa buhata ni bupumi kuli a pete mulelo wo.—1 Timotea 3:6.

Kacenu bo? Kana haki niti kuli mukwañuli ni buitati isali zona ze susueza batu ba bañata ku bulela buhata? Lipisinisi za bulyangelino, lipolitiki za bumutendasilya, ni bulapeli bwa buhata li ezwa ka buputeleli, ka buhata, ka ku swala batu fa meto, ni ka bupumi. Ki kabakalañi batu ha ba eza lika ze cwalo? Kana haki kabakala kuli batu hañata ba susuezwa ki mukwañuli ni ku bata ku fuma, ku bata mata, situlo, kamba ku ikwameka litulo ze sa ba swaneli? Mubusi ya butali, Mulena Salumoni wa Isilaele wa ikale n’a file temuso ye li: “Ya lata ku fuma kapili, h’a na ku tokwa milatu.” (Liproverbia 28:20) Mi muapositola Paulusi n’a ñozi kuli: “Lilato la bufumu ki mubisi wa ze maswe kamukana.” (1 Timotea 6:10) Mi ku kona ku bulelwa cwalo ni ka za takazo ye fitelezi ya ku bata mata kamba situlo.

Libaka le liñwi le ba pumelanga batu ki sabo—sabo ya ze ka tiswa ki ku bulela niti kamba mo ba ka ngelwa ki ba bañwi haiba ba bulela niti. Hañata batu ba batanga ku tabelwa kamba ku amuhelwa ki ba bañwi. Kono ku bata ku eza cwalo ku kona ku tahisa kuli ba kopamise litaba za niti, nihaiba fela hanyinyani, ilikuli ba kwahele mafosisa, ba pate litaba za niti, kamba ku bata fela kuli ba tabise ba bañwi. Kwa swanela luli Salumoni ha n’a ñozi kuli: “Ku saba batu, ku isa mutu mwa lilaba; kono ya sepa [Muñ’a] Bupilo u ka bonelwa.”—Liproverbia 29:25.

Ku Sepahala ku Mulimu Ya Na ni Niti

Bo Manfred ne ba buleziñi yo muhulu wa kampani ha n’a ba buzize ko ne ba ile baituti ba bañwi? Bo Manfred ne ba bulezi niti. Ne ba ize: “Kacenu bo muluti ba lu lukuluzi kapili, kona libaka ha ni tile kwa musebezi. Haili ba bañwi bona ha ni koni ku ba alabela. Mwendi mu to ipuzeza bona shangwe.”

Bo Manfred ne ba ka fa kalabo ya ka sitalifi, ya buhata, ilikuli ba tabelwe ki baituti ba bañwi. Kono ne ba ziba bunde bwa ku zwelapili  ku bulela niti ka busepahali. Bo Manfred ki Lipaki za Jehova. Busepahali bwa bona ne bu ba konisize ku zwelapili ku ba ni lizwalo le li kenile. Mi hape busepahali bwa bona ne bu tisize kuli babelekisi ba bona ba ba sepe. Ha ne ba nze ba lutiwa musebezi cwalo, bo Manfred ba fiwa kuli ba sebelezange kwa liluko la macwe a butokwa, ili ko hañata ne ba sa lumelezangi baituti ku sebeleza teñi. Bo Manfred ha ne ba hulisizwe fa musebezi lilimo ze bat’o eza 15 ku zwa f’o, yo muhulu wa kampani ya swana y’o a ba lizeza luwaile, ku ba babaza ni ku ba hupulisa nako ye ne ba bonisize busepahali ka ku bulela niti.

Bakeñisa kuli Jehova ki Mulimu ya na ni niti, mutu kaufela ya bata ku ba ni silikani se si tiile ni yena u lukela ku ‘toboha bupumi’ ni ku ‘bulela niti.’ Mutang’a Mulimu u lukela ku lata niti. Munna ya butali n’a ñozi kuli: “Paki ye sepahala ha i buleli buhata.” Kono buhata ki nto mañi?—Maefese 4:25; Liproverbia 14:5.

Buhata Ki Nto Mañi?

Buhata kaufela ki taba ye si ya niti, kono haki taba kaufela ye si ya niti ye li buhata. Libaka? Dikishinari ye ñwi i talusa buhata kuli ki “ku bulela taba ya ziba mutu kamba ya lumela kuli haki ya niti ka mulelo wa ku puma.” Kaniti luli buhata bu kopanyeleza ku ba ni mulelo wa ku puma. Kacwalo ku bulela taba ye si ya niti ka ku sa lela—inge cwalo ku fa mutu litaba kamba linombolo ze si ka nepahala ka mafosisa—ha ku swani ni ku bulela buhata.

Mi hape lu tokwa ku nyakisisa haiba mutu ya batisisa litaba wa swanela ku fiwa kalabo ye kwanile. Lu ngeni ka mutala kuli kambe bo Manfred ne ba buzizwe puzo ye swana yani ki yo muhulu wa kampani isili. Kana bo Manfred ne ba ka tameha ku taluseza mutu yo litaba kaufela? Batili. Bakeñisa kuli mutu y’o n’a si na swanelo ya ku ziba litaba ze cwalo, bo Manfred ne ba si ke ba tameha ku mu taluseza zona. Kono mane niha ne ku ka ba cwalo, neikaba mafosisa ha ne ba ka bulela buhata.

Jesu n’a tomile mutala mañi wa ku bulela niti? Muta o muñwi Jesu n’a ambola ni batu be si balutiwa ba hae kono ili ba ne ba bata ku ziba za misipili ya hae. Ba mu taluseza ba li: “U zwe kwanu, u ye kwa Judea.” Jesu n’a ba alabile cwañi? N’a ize: “Mina mu ye kwa mukiti [kwa Jerusalema]; haili na, ha ni yi kwa mukiti wo, kakuli nako ya ka ha i si ka peteha kale.” Hamulahonyana Jesu n’a tamile musipili wa ku ya kwa Jerusalema kwa mukiti. Ki kabakalañi Jesu ha n’a alabile cwalo? Libaka kikuli batu bani ne ba si na swanelo ya ku ziba litaba kaufela za kwa n’a inzi. Kacwalo nihaike Jesu n’a si ka bulela taba ye si ya niti, n’a ba file kalabo ye si ka kwanelela kuli a ba palelwise ku mu eza maswe kamba ku eza maswe balateleli ba hae. Bo ne si buhata bakeñisa kuli muapositola Pitrosi n’a ñozi ka za Kreste kuli: “Yena h’a si ka  eza foso, mi bupumi ha bu si ka fumanwa mwa mulomo wa hae.”—Joani 7:1-13; 1 Pitrosi 2:22.

Pitrosi yena bo? Busihu bwa tamiwa Jesu, kana Pitrosi n’a si ka bulela buhata halalu ni ku hana kuli n’a sa zibi Jesu? Kiniti, Pitrosi n’a kenezwi ki sabo ya batu mi a puma. Kono kapili-pili “a lila hahulu” mi a baka, mi sibi sa hae ne si swalezwi. Mi hape mafosisa a hae n’a mu lutile tuto. Ha ne ku fitile mazazi a sikai, a paka patalaza ka za Jesu mi a ikatulela ku sa tuhela ku paka ha n’a sabisizwe ki manduna ba Majuda mwa Jerusalema. Kaniti luli ku puma kwa Pitrosi ni ku baka kwa hae kapili-pili ku swanela ku lu tiisa kaufela luna, ba ba kona ku sitatala ka bunolo ha lu fokozi ni ku fosa ka manzwi kamba ka likezo.—Mateu 26:69-75; Likezo 4:18-20; 5:27-32; Jakobo 3:2.

Niti I Ka Tiya Ku Ya Ku Ile

Liproverbia 12:19 i talusa kuli: “Mulomo o na ni niti u ka tiya ku ya ku ile; kono lilimi la buhata ki la nako ye kuswani fela.” Kaniti luli litaba za niti ki ze ina ku ya ku ile. Mi haiba batu ba bulelanga niti ni ku eza lika ka niti, ba kona ku pilisana hande ka tabo. Ku si na kuliñi, ku bulela niti ku tisa limbuyoti nihaiba mwa nako ye. Limbuyoti zeo li kopanyeleza ku ba ni lizwalo le li kenile, libizo le linde, ni silikani se si tiile mwa linyalo, mwa lubasi, mwahal’a balikani, mane nihaiba mwa lipisinisi.

Kono buhata ki bwa nako ye kuswani fela. Lilimi le li bulela buhata li kona ku puma ka nakonyana, kono buhata bu ka zibahala kwa nalulelule. Mi hape Jehova yena Mulimu ya na ni niti, u tomile nako ya ka felisa buhata ni batu ba ba tumisa buhata. Bibele i sepisa kuli Jehova u ka felisa kukuezo ya Satani Diabulosi, yena ndat’ahe lishano, ya nz’a puma lifasi kamukana. Hona cwale-cwale fa, Jehova u ka felisa buhata kaufela ni mahata.—Sinulo 21:8.

Ikaba kimululo ye tuna luli muta “mulomo o na ni niti” u ka tiya ku ya ku ile!

[Litaluso za kwatasi]

[Manzwi a fa likepe 5]

Mukwañuli ni buitati kona ze susueza batu ba bañata ku bulela buhata

[Manzwi a fa likepe 6]

Buhata kaufela ki taba ye si ya niti, kono haki taba kaufela ye si ya niti ye li buhata

[Siswaniso se si fa likepe 6]

Lu itutañi ku Pitrosi ha n’a latuzi Kreste?

[Siswaniso se si fa likepe 7]

Ku bulela niti ku tahisa kuli batu ba pilisane hande ka tabo