Ze Ezahezi Mwa Bupilo

Libaka Ha Ni Tabela Ku Eza Balutiwa

Ka mo li Kandekezwi ki bo Pamela Moseley

Ndwa ne i kolota mwa England ka 1941 boma ha ba ya ni na kwa Leicester kwa mukopano o mutuna wa Lipaki za Jehova. Ne lu teelelize kwa ngambolo ye ipitezi ye ne ba file bo Joseph Rutherford ye ne bulela za banana. Boma ni na ha ne lu kolobelizwe fa mukopano wo, na lemuha kuli batu ba ne ba lu tusize ku zwelapili kwa moya ne ba tabile hahulu. Ka nako yeo, ne ni sa zibi kuli ki tabo ye cwañi ye tiswanga ki ku eza balutiwa ba Jesu Kreste.

NE LU kalile ku eza zwelopili ya ku ba balutiwa ka 1940. Ni sa hupula lizazi le li sabisa lani ka September 1939 Ndwa ya Lifasi ya Bubeli ha i tumbuka. Ne ni boni boma ha ba lotisa miyoko ha ba nze ba kuta-kutela ku buza kuli: “Ki kabakalañi ha ku si na kozo mwa lifasi?” Bashemi ba ka ne ba kile ba ba masole ka nako ya Ndwa ya Lifasi ya Pili mi ne ba iponezi bumaswe bwa ndwa. Boma ba yo buza puzo ye ne i ba kataza yeo ku yo muhulu wa keleke ya Anglican kwa Bristol. N’a ba alabile fela kuli: “Lindwa li bile teñi ku zwa kwa santulu, mi li ka banga teñi honacwalo.”

Kono hamulahonyana wa fo, basali-bahulu cwana ba to lu potela. Ne li ba bañwi ba Lipaki za Jehova. Boma ba ba buza puzo ye swana ya kuli: “Ki kabakalañi ha ku si na kozo mwa lifasi?” Basali-bahulu ba Lipaki bao ba talusa kuli lindwa ne li ze ñwi za lika ze bonisa kuli lu pila mwa linako za mafelelezo a lifasi le la mifilifili. (Mateu 24:3-14) Mwan’a basali-bahulu bao wa musizana kapili-pili a kala ku ituta Bibele ni luna. Sibeli sa bona ne li ba bañwi ba batu ba ne ba tabile hahulu ka nako ye lu kolobezwa. Ki kabakalañi ku eza balutiwa ha ku tabisa hahulu batu cwalo? Hamulaho na fita fa ku ziba ze tisanga tabo ye cwalo.  Kashe ni mi taluseze kwateñi lika ze ñwi ze ni itutile mwa lilimo ze fitelela 65 ze ni tandile inge ni eza balutiwa.

Ni Fita fa ku Ziba Tabo Ye Tiswa ki ku Luta

Ne ni kalisize ku kutaza taba ya Mubuso mwa Bristol ha ne ni li wa lilimo ze 11. Muzwale yo muñwi n’a ni file mushini wa ku lizeza matapa ni kadi ya bupaki bwa ku kutaza, mi a ni taluseza kuli: “U potele mandu kaufela a inzi mwa buse bwani bwa likululu.” Kacwalo na kalisa ku kutaza ni nosi. Kono ne ni ikalezwi hahulu. Ne ni bapalanga litapa la ngambolo ya Bibele mi cwale kihona ni bonisa muñ’a ndu kadi ya bupaki bwa ku kutaza, fo ne ku ñolwanga manzwi a ku mema batu kuli ba amuhele lihatiso za Bibele.

Ku kala mwa ma 1950, ne ku koñomekilwe hahulu kuli lu balange Bibele ha ne lu potelanga batu fa ndu ni ndu. Sapili ne ni utwanga maswabi mi ne ku ni belanga tata ku ambola ni batu be ne ni sa zibi ni ku talusa mañolo a mwa Bibele. Kono kwa nalulelule na fita fa ku twaela. Mi kona luli fo ne ni kaliselize ku tabela bukombwa. Sapili, batu ba bañwi ne ba lu nganga kuli lu balekisi fela ba libuka, kono ha ne lu ba balelanga mañolo a mwa Bibele ni ku ba taluseza ona, ba fita fa ku ziba kuli lu baluti ba Linzwi la Mulimu. Ne ni tabelanga hahulu ku eza musebezi wo kuli mane ne ni batanga ku sebeza hahulu mwa bukombwa. Kacwalo ka September 1955, na kalisa ku eza bukombwa bwa nako kaufela ka ku ba paina.

Ku Tundamena ku Fumanisa Mupuzo

Tuto ye ñwi ye ne ni itutile ki ya kuli ku tundamena ku kona ku fumanisa mupuzo. Muta o muñwi ne ni siyezi basali ba ba bizwa bo Violet Morice magazini ya Tora ya ku Libelela. Ha ne ni zo ba potela hape, ba kwalula sikwalo, ba puta mazoho a bona mi ba teeleza ka tokomelo ha ne ni nze ni ba taluseza Mañolo. Fo ne ni yo ba potelanga kaufela, ne ba bonahala ku tabela hahulu. Kono ha ne ni ba kupile kuli lu itutange Bibele ni bona, ba alaba kuli: “Batili. Lu ka kala ku ituta banana ha ba ka hula.” Ne ni swabile hahulu! Bibele i bulela za “nako ya ku bata, ni nako ya ku latehelwa.” (Muekelesia 3:6) Na ikatulela ku sa tuhela kamba ku sa latehelwa.

Ha se ku fitile kweli, na kutela ku bo Violet ku yo nyakisisa mañolo a mañwi ni bona. Ku si ka fita nako ye telele, ne se ni itutanga Bibele ni bo Violet fa munyako wa ndu ya bona sunda ni sunda. Kwa nalulelule ba li: “Na sepa mwa kona ku kena mwandu, nji mu bona cwañi?” Bo Violet ne ba til’o ba balumeli ka na ni balikani ba ka ba batuna! Bo Violet ne ba til’o kolobezwa sina yo muñwi wa Lipaki za Jehova.

Zazi le liñwi bo Violet ne ba komokile hahulu ha ne ba zibile kuli bomunn’a bona ne ba lekisize ndu ya bona ba sa ba zibisi ni kuli ne ba ba yubekile. Ka litohonolo, Paki yo muñwi ya n’a li mulikan’a bona a ba tusa ku fumana ndu ye ñwi ona musihali o swana wo. Ka ku bata ku bonisa buitumelo bwa bona ku Jehova, bo Violet ba ikatulela ku eza bupaina mwa bupilo bwa bona kaufela. Ha ne ni boni mo ne ba tuselizwe ki moya wa Jehova ka ku tukufalelwa mwa bulapeli bwa niti, na lemuha libaka ku eza balutiwa ha ku tabisa cwalo. Mi na ikatulela kuli ne ni ka eza musebezi wo mwa bupilo bwa ka kaufela!

Ka 1957, bo Mary Robinson ni na ne lu lumilwe kuli lu yo ezeza bupaina kwa sibaka sa mafakitoli sa kwa Rutherglen mwa Glasgow, Scotland. Ne lu kutazanga ka nako ya mbundu, ya moya, ya pula, ni ka nako ya litwa, kono ne li musebezi o ne u swanela luli. Zazi le liñwi na kopana ni bo Jessie. Ne ni tabelanga ku ituta Bibele ni bona. Bomunn’a bona ne li ba Komyunizimu, mi sapili ne ba sa ni tabeli. Ha ne ba itutile Bibele ni ku lemuha kuli ki Mubuso wa Mulimu fela o ka pilisa batu hande, ba komoka hahulu. Kwa nalulelule, sibeli sa bona ba kala ku eza balutiwa ni bona.

 Batu Mo Ba Amuhelela Lushango Lwa Pili kwa Kona ku Zwafisa

Hamulaho lwa lumelwa kwa Paisley, Scotland. Teñi k’o zazi le liñwi ha ne ni kutaza, basali ba bañwi ba hana ku ni teeleza mi ba kwala sikwalo. Kono hamulahonyana ba kala ku ni bena-bena kuli ba kupe swalelo. Sunda ye ne tatami ha ne ni kutile ku bona, ba li: “Ne ni ikutwile inge ya n’a kwalela Mulimu sikwalo. Konji ko ne ni mi bata-batile.” Basali bao ne li bo Pearl. Ba ni taluseza kuli ne ba zwafisizwe hahulu ki balikani ba bona ni bahabo bona mi ne ba lapezi ku Mulimu kuli a ba fumanele mulikani wa niti. Ba li: “Mi se mu taha fa ndu ya ka. Cwale ni lemuha kuli ki mina mulikani yani ye ne ni kupile mwa tapelo.”

Ku ba mulikan’a bo Pearl ne si nto ye bunolo. Ne ba pila fa lilundu le li telele, mi ne ni na ni ku kambamelanga teñi ka mahutu. Ha ne ni zo ba bitula kuli ba ye kwa mikopano lwa pili, ne ni batile ku kukiswa ki moya ni pula. Na yumba sikuku sa ka ha ne si pazuhile. Likweli ze 6 fela hamulaho wa nako ye ne ba ni kwalezi sikwalo bo Pearl ka ku sa bata ku ni teeleza, ba bonisa buinelo bwa bona ku Mulimu ka ku kolobezwa mwa mezi.

Ku si ka fita nako ye telele ku zwa f’o, bomunn’a bona ba kala ku ituta Bibele, mi hamulahonyana, ba ya ni na mwa bukombwa bwa fa ndu ni ndu. Mi pula ne i nela sina kamita. Banna bao ba li: “Mu si bilaeli. Ni yemelelanga honacwana mwa pula lihora na lihora inge ni buha mbola, kuli ku sebeleza Jehova ka ku zamaya mwa pula kona nto ye ni ka palelwa?” Kamita ni tabezi hahulu tundamo ya batu ba kwa Scotland.

Ne ni tabile hahulu ha ne ni kutezi kwateñi lilimo-limo hamulaho ni ku yo fumana kuli buñata bwa batu ba ne ni itutanga ni bona ba sa tiiseza mwa tumelo! Yeo kona tabo ye tiswa ki ku eza balutiwa. (1 Matesalonika 2:17-20) Ka 1966, hamulaho wa lilimo ze fitelela 8 za ku eza bupaina, na memiwa kwa Sikolo sa Giliadi sa Bibele sa Watchtower kuli ni yo lutiwa sina mulumiwa.

Ni Sebeleza mwa Naha I Sili

Ne ni lumezwi kwa Bolivia, mwa tolopo ye cisa hahulu ya Santa Cruz, ko ne ku na ni puteho ya batu ba ba bat’o eza 50. Tolopo yeo ne i ni hupulisanga sibaka se si kwa Wiko wa United States ka mo ne si bonisezwanga mwa mafilimu a Hollywood. Ha ni iheta, ni hupula kuli ni bile mulumiwa ya si ka ipitela. Ha ni si ka tasezwa kale ki likwena, ku potolohiwa ki likebenga, ku lateha mwa lihalaupa, kamba ku tiba mwa mawate. Kono ku na, ku eza balutiwa ku ni tabisize hahulu.

Yo muñwi wa basali ba pili be ne ni itutile ni bona Bibele kwa Santa Cruz ne li bo Antonia. Ku luta mwa si-Spanishi ne ku ni belanga t’ata. Muta o muñwi, kana ka bo Antonia ka mushimani ka li: “Ima, kanti ba bulela fela mafosisa ka bomu kuli ba lu sehise nji?” Kwa nalulelule, bo Antonia ba fita fa ku ba balutiwa, mane hamohocwalo ni Yolanda mwan’a bona wa musizana. Yolanda n’a na ni mulikan’a hae ya na ituta za mulao ye ne ba bizanga kuli Dito, mi ni yena a kalisa ku ituta Bibele ni ku fumanehanga kwa mikopano ya luna. Ha ne ni itutanga ni Dito, ne ni itutile nto ye ñwi hape ye lu swanela ku eza ha lu nze lu luta niti ya Bibele: Kuli fokuñwi batu ba tokwanga ku kashiwa hanyinyani.

Dito ha n’a kalile ku n’o shutanga ku ituta, na mu taluseza kuli: “Dito, Jehova ha ku hapelezi kuli u yemele Mubuso wa hae. U na ni ku iketela.” Ha n’a alabile kuli n’a bata ku sebeleza Mulimu, na mu taluseza kuli: “U na ni maswaniso mo a mueteleli wa lipolitiki. U nahana kuli muenyi ya ka bona maswaniso a u ka li u iketezi ku yemela Mubuso wa Mulimu?” Dito n’a tokwa fela ku kashiwa hanyinyani cwalo.

Ha se ku fitile lisunda ze peli, kwa zuha mifilifili ya petuho, mi kwa zuha ndwa ya litobolo mwahal’a baituti ba fa yunivesiti ni mapokola. Dito a huwela mulikan’a hae kuli: “Ha lu zwe mo!” Mulikan’a hae yena a mu alaba a li: “Batili! Le kona lizazi le lituna le ne lu libelela,” mi a pamula tobolo ni ku matela fa situwa sa muyaho wa yunivesiti. Ne li yo muñwi wa balikani ba Dito ba 8 ba ne ba shwile fa lizazi leo. Na sepa mwa kona ku nahana fela mo ni wabelelwa ha ni bona Dito, ya n’a ka be a shwile kambe n’a si ka ikatulela ku ba Mukreste wa niti!

Ni Iponela Mo U Sebeleza Moya wa Jehova

Zazi le liñwi ha ne ni fitelela fa ndu ye ñwi ka ku nahana kuli ne lu kile lwa kutaza kale fateñi,  basali ba ne ba pila fa ndu f’o ba ni biza. Basali bao ne li bo Ignacia. Ne ba ziba Lipaki za Jehova, kono twaniso ye tuna ya bomunn’a bona—sinata sa mupokola ya n’a bizwa Adalberto—ne i ba palelwisize ku zwelapili kwa moya. Ne ba sa utwisisi hande lituto ze ñata za Bibele za matatekelo, kacwalo na kalisa ku itutanga Bibele ni bona. Nihaike kuli bo Adalberto ne ba batanga ku felisa lituto za Bibele zeo, ne ni ambolanga ni bona litaba li sili ka nako ye telele. Kona fo ne ku kaliselize silikani sa luna.

Mu nahane fela mo ne ni tabezi ha ne ni boni bo Ignacia inge ba swalisana hande ni puteho, ba nze ba fa tuso ya kwa moya ni kwa mubili kwa batu ba bañata ba ne ba tokwa ku tiiswa. Kwa nalulelule, bomunn’a bona ni bana ba bona ba balalu ba fita fa ku ba Lipaki. Mane bo Adalberto ha ne ba fitile fa ku utwisisa hande taba ye nde, ne ba ile kwa ofisi ya mapokola mi ba yo bulela ka mafulofulo kuli mane ba lukisa kuli mapokola ba amuhelange limagazini za Tora ya ku Libelela ni Awake! ze 200.

Ki Jehova Ya Melisa

Hamulaho wa ku sebeleza kwa Santa Cruz ka lilimo ze 6, n’a lumelwa kwa muleneñi o mutuna mwa Bolivia wa La Paz, ko ne ni tandile lilimo ze 25 ze ne latelezi. Kwa makalelo a ma 1970, fa mutai wa Lipaki za Jehova kwa La Paz ne ku pila baitateli ba 12 fela. Musebezi wa ku kutaza ha ne u nze u zwelapili, ili nto ye ne tokwa kuli sibaka si yandululwe, kwa yahiwa mutai o munca mwa muleneñi o n’o hula kapili wa Santa Cruz. Mutai ne u tutiselizwe kwa Santa Cruz ka 1998, mi ne ni memilwe ku yo sebeleza fa mutai, fo se ku na ni baitateli ba ba fitelela 50 cwale.

Puteho i liñwi ye ne banga teñi mwa Santa Cruz ka 1966 se i fetuhile ku ba liputeho ze fitelela 50. Ka 1966, mwa Bolivia kaufela ne ku na ni Lipaki ba 640, kono la kacenu le, se ku na ni Lipaki ba ba bat’o eza 18,000!

Ni ya tabile ku bona kuli musebezi wa ka mwa Bolivia u beile hahulu siselo. Niteñi ni tiiswanga ki busepahali bwa Bakreste ba bañwi ko ba pila kaufela. Kaufela luna lu tabiswa ki ku bona Jehova mwa fuyolela musebezi wa ku kutaza Mubuso. Kwa tabisa luli ku abana mwa musebezi wa ku eza balutiwa.—Mateu 28:19, 20.

[Siswaniso se si fa likepe 13]

Ni eza bupaina kwa Scotland

[Maswaniso a fa likepe 15]

Ni sebeleza fa ofisi ya mutai wa kwa Bolivia; (mwahali) fa mukiti wa ku feza sikolo sa Giliadi sa bu-42