“Bana, Mu Utwe Bashemi Ba Mina”

“Bana, mu utwe bashemi ba mina ku Mulena, kakuli ki tukelo.”—MAEFESE 6:1.

1. Ku utwa ku kona ku mi sileleza cwañi?

LU SWELI lwa ikola bupilo cwale kabakala kuli mwendi ne lu ipeile ku utwa, kono ba bañwi ba shwile bakeñisa kuli ne ba si ka utwa. Ku utwañi? Ku utwa litaelo za mubili wa luna o “ezizwe ka mukwa o sabisa.” (Samu 139:14) Meto a luna a kana a bona malu a pula ha bupana, mi mazebe a luna a kana a utwa mishika ye palakata. Mu kana mwa tilumuka mu mano bona mamonyi a pula. Ku ba ba lutilwe ku lemuha likozi, lisupo zeo li bonisa kuli mutu u swanela ku bata sibaka kwa ka yaama pula ye ñata ye taha ya mamonyi ni macwe a simbwewewe ye kona ku tisa kozi kwa bupilo bwa hae.

2. Ki kabakalañi banana ha ba tokwa litemuso, mi ki kabakalañi ha ba swanela ku utwa bashemi ba bona?

² Mina bana mu tokwa ku lemuswa ka za lika ze kona ku mi kenya mwa kozi, mi bashemi ba mina ba filwe buikalabelo bwa ku eza cwalo. Mu kana mwa hupula ku laelwa kuli: “U si bapalisi mulilo. U ka ca.” “U si bapaleli kwa nuka. U ka shwela mwa mezi.” “U si ka tula kale mukwakwa u talime kafa ni kafa.” Ka bumai banana ba ipumani mwa kozi kamba mane ku bulaiwa bakeñisa ku sa utwa. Ku utwa bashemi ba mina “ki tukelo.” Hape ku eza cwalo ki butali. (Liproverbia 8:33) Liñolo le liñwi la Bibele li bonisa kuli ku utwa bashemi ku “tabisa” Mulen’a luna Jesu Kreste. Kaniti, Mulimu u mi laela kuli mu utwe bashemi ba mina.—Makolose 3:20; 1 Makorinte 8:6.

Ku Utwa ku ka Mi Tusa

3. “Bupilo bo bu sa feli” bu talusañi ku luna ba bañata, mi banana ba kona ku bu fumana cwañi?

³ Ku utwa bashemi ba mina ku sileleza bupilo bwa mina “bwa cwale,” kono hape ku ka mi konisa ku ikola bupilo “bo bu sa taha,” ili “bupilo bo bu sa feli.” (1 Timotea 4:8; 6:19) Buñata bwa luna lu libelezi ku pila ku ya ku ile mwa lifasi le linca la Mulimu, l’a sepisize ku ba ba mamela litaelo za hae. Taelo ye ñwi ya butokwa ku zona litaelo zeo ki ya kuli: “Kuteka ndat’aho ni m’aho (ki ona mulao wa pili o na ni sepiso), kuli za hao li konde, mi u pile mazazi a matelele mwa lifasi.” Kacwalo haiba mu kuteka bashemi ba mina, mu ka ba ni tabo. Lika li ka mi zamaela hande kwapili mi mu kana mwa ikola bupilo bo bu sa feli mwa paradaisi fa lifasi-mubu!—Maefese 6:2, 3.

4. Bana ba kona ku kuteka cwañi Mulimu ni ku fumana tuso?

⁴ Ha mu kuteka bashemi ba mina ka ku latelela ze ba bulela, mu kuteka Mulimu kakuli ki yena ya mi laela kuli mu ba kuteke. Hape ku eza cwalo kwa mi tusa. Bibele i li: “Ki Na [Muñ’a] Bupilo Mulimu wa hao, ni ku luta se si ku swanela.” (Isaya 48:17; 1 Joani 5:3) Ku utwa ku mi tusa cwañi? Ku utwa ku tabisa boma mina ni bondat’a mina, mi ba ka wabelwa ka nzila ye ka mi tabisa mwa bupilo bwa mina. (Liproverbia 23:22-25) Kono sa butokwa ni ku fita kikuli ku utwa kwa mina ku tabisa Ndat’a mina wa kwa lihalimu, mi u ka mi fuyaula hahulu! Ha lu nyakisiseñi m’o Jehova na fuyolezi ni ku sileleza Jesu, ya  na ipulezi kuli: “Kamita ni eza ze mu tabisa.”—Joani 8:29.

Jesu Na Li Mubeleki Yo Mutuna

5. Lu ziba cwañi kuli Jesu na li mubeleki yo mutuna?

⁵ Jesu na li yena mweli ku m’ahe, Maria. Josefa, ndat’ahe ya na mu añuzi, na li mubeti. Jesu ni yena na tilo ba mubeti, mi ku bonahala kuli na itutile bubeti ku Josefa. (Mateu 13:55; Mareka 6:3; Luka 1:26-31) Mu hupula kuli Jesu na li mubeti ya cwañi? Ha na li kwa lihalimu, pili a si ka shimbululelwa kale mwa mba ya m’ahe wa mwalyanjo ka makazo, na ize: “Ne ni se ni inzi ku Yena [Mulimu], ni nze ni mu sebeleza, ne li na y’a n’a tabela ka zazi ni zazi.” Mulimu na katezwi Jesu ili yo kwa lihalimu na li mubeleki yo mutuna. Ku si na kakanyo, niha na li mwanana fa lifasi na likile ka t’ata kuli a be mubeti yo mutuna.—Liproverbia 8:30; Makolose 1:15, 16.

6. (a) Mu ziba cwañi kuli Jesu ha na sa li mwanana na belekanga fa lapa? (b) Banana ba kona ku likanyisa cwañi Jesu?

⁶ Ku si na ku kakanya, Jesu ni yena na bapalanga ha na li mwanana sina mo i boniseza Bibele kuli kona mo ne ba ezezanga banana. (Zakaria 8:5; Mateu 11:16, 17) Kono ku si na kakanyo, yena ka ku ba mweli mwa lubasi lo lutuna lo lu shebile, na na ni misebezi ye miñwi ya fa lapa ya na ezanga, kwand’a ku lutiwa bubeti ki Josefa. Hasamulaho, Jesu na bile mukutazi mi na belekile ka t’ata mwa bukombwa bwa hae kuli mane na itobohile za hae za ka butu. (Luka 9:58; Joani 5:17) Kana mwa bona mo mu kona ku likanyiseza Jesu? Kana bashemi ba mina ba mi bulelelanga ku kenisa ndu ni ku eza misebezi ye miñwi ya fa lapa? Kana ba mi susuezanga ku ya kwa mikopano ya Sikreste kuli mu yo lapela Mulimu ni ku kutaza ku ba bañwi? Mu hupula kuli Jesu ha na sa li mwanana na ka ezañi ha na ka bulelelwa ku eza cwalo?

Na Li Mubali yo Mutuna wa Bibele ni Muluti

7. (a) Jesu mwendi na ile ni bomañi kwa mukiti wa Paseka? (b) Jesu na li kai fo ba kutela ba bañwi kwahae, mi na ezañi kwateñi?

⁷ Banna ni bashimani kaufela mwa mabasi a Maisilaele ne ba laezwi ku ya kwa tempele ku yo lapela Jehova fa mikiti ye milalu ya Sijuda. (Deuteronoma 16:16) Jesu ha na li wa lilimo ze 12, ku bonahala kuli lubasi lwa hae kaufela ne lu tamile musipili wa ku ya kwa Jerusalema kwa mukiti wa Paseka. Mwendi na ile ni banyani ba hae, ili bana ba bañwi ba bo Josefa ni Maria. Kono ku swanela ku ba kuli ba ne ba zamaya ni lubasi lwa Jesu ne ba kopanyeleza batu ba ba cwale ka Salome, yo mwendi na li munyan’a Maria wa musizana, ni munn’a hae Zebedea, ni bana ba bona bo  Jakobo ni Joani, ba ne ba bile baapositola ba hae hasamulaho. * (Mateu 4:20, 21; 13:54-56; 27:56; Mareka 15:40; Joani 19:25) Ka nako ye ba kutela kwahae, bo Josefa ni Maria mwendi ne ba nahana kuli Jesu na zamaya ni bahabo yena, kacwalo ne ba si ka mu tonda, nihaike na siyo luli. Hamulaho wa mazazi a malalu bo Maria ni Josefa ba fumana Jesu mwa tempele, mi ba mu fumana ‘a inzi fahal’a baluti, inze a ba teeleza, ni ku ba buza lipuzo.’—Luka 2:44-46.

8. Jesu na ezizeñi mwa tempele, mi ki kabakalañi batu ha ne ba komokile?

⁸ Jesu na ‘buzize’ cwañi baluti? Na si ka ba buza lipuzo ka mulelo fela wa ku bata ku ziba lika. Linzwi la Sigerike le li itusisizwe fa li kona ku talusa ku buza ko ku eziwanga mwa kuta ili ko ku kopanyeleza ku buzisisa mutu. Ki niti, Jesu, niha na sa li mwanana na ziba Bibele ka nzila ye ne komokisize baluti ba bulapeli ba ba itutile! Bibele i li: “Ba ba mu utwa kaufela ne ba tabiswa ki kutwisiso ya hae, ni likalabo.”—Luka 2:47.

9. Mu kona ku likanyisa cwañi mutala wa Jesu ka za ku ituta Bibele?

⁹ Mu nahana kuli ne ku tile cwañi kuli Jesu ya na sa li mwanana a zibe Bibele cwalo ni ku komokisa baluti ba bulapeli ba ba itutile? Kaniti, na kona ku eza cwalo bakeñisa kuli na na ni bashemi ba ba saba Mulimu, ili ba ne ba mu lutile litaelo za Mulimu ku zwelela fela kwa bwanana. (Exoda 12:24-27; Deuteronoma 6:6-9; Mateu 1:18-20) Lwa kona ku kolwa kuli Josefa na yanga ni Jesu kwa sinagoge kwa na yo utwanga Mañolo ha baliwa ni ku taluswa. Kana bashemi ba mina ni bona ba itutanga Bibele ni mina, mi kana ba yanga ni mina kwa mikopano ya Sikreste? Kana mwa itebuha buikatazo bwa bona sina Jesu mwa na itebuhezi buikatazo bwa bashemi ba hae? Kana mwa talusezanga ba bañwi ze mu ituta sina mwa na ezelize Jesu?

Jesu Na Ipeile Kwatasi

10. (a) Ki kabakalañi bashemi ba Jesu ha ne ba swanela ku ziba kwa ku mu fumana? (b) Jesu u tomezi banana mutala mañi?

¹⁰ Mu hupula kuli bo Maria ni Josefa ne ba ikutwile cwañi ha ne ba fumani Jesu mwa tempele hamulaho wa ku mu bata ka mazazi a malalu? Ku si na ku kakanya, ne ba imuluzwi. Kono Jesu na komokile kuli bashemi ba hae ne ba za zibi kwa na inzi. Sibeli sa bona ne ba ziba kuli Jesu na pepilwe ka makazo. Hape nihaike kuli ne ba sa zibi lika kaufela, ne ba swanela ku ziba kuli kwapili Jesu na ka ba Mupilisi ni Mulena wa Mubuso wa Mulimu. (Mateu 1:21; Luka 1:32-35; 2:11) Ku swanezi Jesu ha na ba buzize kuli: “Ne mu ni batelañi? Ne mu sa zibi kuli ni swanezi ku ba kwa litaba za Ndate?” Kono Jesu ka likute a ya ni bashemi ba hae mi ba kutela kwa Nazareta. Bibele i li: “A zwelapili ku ipeya kwatas’a bona.” Hape “m’ahe ka tokomelo a ipulukela litaba zeo kaufela mwa pilu ya hae.”—Luka 2:48-51.

11. Mu kona ku itutañi ku Jesu ka za ku ipeya ku utwa?

¹¹ Kana ku mi belanga bunolo kamita ku likanyisa mutala wa Jesu wa ku kuteka bashemi? Kamba kana mu ikutwa kuli bashemi ba mina ha ba zibi za lifasi la kacenu mi mina mu ziba ze ñata ku ba fita? Ki niti, mu kana mwa ziba lika ze ñata ze cwale ka mwa ku itusiseza tuwaile twa ku fumbata mwa mazoho, likompyuta, ni lipangaliko ze ñwi ze nca. Kono mu hupule Jesu, ya na komokisize baluti ba ba itutile ka “kutwisiso ya hae ni likalabo za hae.” Mwendi mwa lumela kuli u ziba ze ñata ku mi fita. Kono Jesu na ipeile kwatas’a bashemi ba hae. Seo ha si talusi kuli kamita na lumelanga likatulo za bona. Nihakulicwalo, na ‘zwezipili ku ipeya kwatas’a bona’ kwa bwanana bwa hae kaufela. Mu hupula kuli mu kona ku itutañi kwa mutala wa hae?—Deuteronoma 5:16, 29.

 Ku Utwa ku T’ata

12. Ku utwa ku kona ku sileleza cwañi bupilo bwa mina?

¹² Ku utwa fokuñwi ku t’ata, sina mo lu kona ku iponela ku ze ne ezahezi lilimo li sikai kwamulaho kwa basizana ba babeli ba ne ba lika ku tula mukwakwa o mutuna o patehile hahulu, mwa sibaka sa ku itusisa mutano o ne u yahezwi mwahalimu fo ba swanela ku silela batu. Ne ba susuelize mulikan’a bona ya na bata ku itusisa mutano wo kuli, “John ha lu ye hamoho. Esi lwa zamaelela, nji cwañi?” Ha na zina-zinile, musizana yo muñwi a mu seha kuli, “U lipyeha wena!” Kono John ka bundume a ba alaba kuli, “Na ni bata fela ku latelela ze ba ni bulelezi boma.” Ku si ka fita nako, John a utwa mulumo o mutuna mi ha yo latela meto fafasi a bona mota ye ñwi inge i nata basizana bao. Yo muñwi wa basizana bao na timezi, mi yo muñwi na holofezi maswe kuli mane lihutu la hae le liñwi ne li na ni ku pumiwa. Boma bona basizana bao ba ne ba ba taluselize ku itusisa mutano o yahezwi mwahalimu ne ba bulelezi bom’ahe John kuli, “Kambe ne ba li bana ba ba utwa inge mwan’a mina, kambe ze kaufela ha li si ka ezahala.”—Maefese 6:1.

13. (a) Ki kabakalañi ha mu swanela ku utwa bashemi ba mina? (b) Ki lili fo mwana a kona ku hana ku eza ze ba mu bulelela bashemi ba hae?

¹³ Ki kabakalañi Mulimu ha laela kuli: “Bana, mu utwe bashemi ba mina”? Ku utwa bashemi ba mina ku bonisa kuli mwa utwa Mulimu. Mi mane bashemi ba mina ba ziba ze ñata ku mi fita. Ka mutala, lilimo ze ketalizoho pili kozi yeo i si ka ezahala kale, bom’ahe John ne ba na ni mulikani ili yo mwan’a hae na bulailwe ki mota bakeñisa ku tula mukwakwa wo. Ki niti, ku utwa bashemi ba mina fokuñwi ku t’ata, kono Mulimu u mi laela ku eza cwalo. Kono haiba bashemi ba mina, kamba batu fela ba bañwi ba mi bulelela kuli mu pume, kamba kuli mu uzwe, kamba ku eza nto ifi kamba ifi ye sa tabisi Mulimu, mu swanela ku ‘utwa Mulimu ku fita batu.’ Kona libaka Bibele hamulaho wa ku bulela kuli “mu utwe bashemi ba mina” ha i talusa kuli mu swanela ku eza cwalo “ku Mulena.” Seo si kopanyeleza ku utwa bashemi ba mina mwa lika kaufela ze lumelelana ni milao ya Mulimu.—Likezo 5:29.

14. Ki kabakalañi ku utwa ha ku li bunolo ku mutu ya petahalile, kono ki kabakalañi ha swanela ku ituta ku eza cwalo?

¹⁴ Kana mu nahana kuli ne ku ka mi bela bunolo ku utwa bashemi ba mina nako kaufela kambe mu petahalile kamba ku ba “ya kenile, ya si na se siñwi se si maswe,” sina mwa na inezi Jesu? (Maheberu 7:26) Kambe ne mu petahalile, ne mu si ke mwa hanelela ku eza lika ze maswe. (Genese 8:21; Samu 51:5) Kono nihaiba yena Jesu na na ni ku ituta ku utwa. Bibele i li: “Niha n’a li Mwana,  [Jesu] u itutile ku utwa, ka ze butuku ze mu tahezi.” (Maheberu 5:8) Nyandiso i tusize cwañi Jesu ku ituta ku utwa, ili nto ya na si ke a ituta ha na ka ba fela kwa lihalimu?

15, 16. Jesu na itutile cwañi ku utwa?

¹⁵ Ba mano laelwa ki Jehova, bo Josefa ni Maria ne ba silelelize Jesu kwa kozi ha na sa li mwanana. (Mateu 2:7-23) Kono hañihañi, Mulimu na tuhezi ku sileleza Jesu. Jesu na nyandile hahulu mwa munahano ni kwa mubili kuli Bibele i bulela kuli na “tahisize litapelo ni likupo ka muhuwo o mutuna, ni ka miyoko.” (Maheberu 5:7) Zeo kaufela ne li ezahezi lili?

¹⁶ Ne li ezahezi sihulu nakonyana pili Jesu a si ka bulaiwa kale muta Satani na likile ka t’ata ku mu palelwisa ku sepahala ku Mulimu. Kaniti Jesu na ciwa ki minahano ya kuli ku bulaiwa sina muezalibi ne ku ka shwaulisa libizo la Ndat’ahe kuli mane ha na nze a ‘ekeza ku lapela ka tata; mifufuzo ya hae ya ba sina mali a’ lota, a’ wela fafasi.’ Nakonyana fela ku zwa fo, a utwa hahulu butuku bwa ku kokotelwa fa kota ya linyando kuli mane a tahisa ‘muhuwo o mutuna, ka miyoko.’ (Luka 22:42-44; Mareka 15:34) Kacwalo na ‘itutile ku utwa, ka ze butuku ze ne mu tahezi’ mi na tabisize Ndat’ahe. Ka nako ye Jesu u kwa lihalimu, mi wa lu utwelanga butuku ha lu bona inge lu lika ka t’ata ku utwa.—Liproverbia 27:11; Maheberu 2:18; 4:15.

Ku Ituta ku Utwa

17. Lu swanela ku nga cwañi kalimelo?

¹⁷ Muta boma mina ni bondat’a mina ba mi kalimela, seo si bonisa kuli ba mi lata mi ba bata kuli mu kondise. Bibele i buza kuli: “Kana ku na ni mwana ya sa kalimelwi ki ndat’ahe?” Kana ne mu ka ikutwa hande kambe bashemi ba mina ne ba sa bonisi lilato ka ku mi kalimela? Ka ku swana, Jehova wa mi lata, kona ha mi kalimelanga. “Nako y’a kalimelwa mutu, ha ku bonahali kuli ku na ni tabo, kono u utwa maswabi; bo kwapili, ku kalimelwa ko, ku ka beya muselo wa kozo ni wa ku luka, ku ba ba likilwe cwalo.”—Maheberu 12:7-11.

18. (a) Kalimelo ye lilato i bonisañi? (b) Mu boni kuli kalimelo ye cwalo i tusize cwañi batu ku hula hande?

¹⁸ Mulena wa Isilaele wa ikale ya na talusizwe ki Jesu kuli na li ya butali, na bonisize libaka bashemi ha ba swanela ku kalimela bana ba bona ka lilato. Mulena Salumoni na ize: “Ya tokwisa mwan’a hae tupa, u mu toile; kono ya mu lata, u mu nata a sa li yo munyinyani.” Salumoni mane na bulezi kuli mutu ya amuhela kalimelo ye lilato u ka liulula moya wa hae kwa lifu. (Liproverbia 13:24; 23:13, 14; Mateu 12:42) Musali yo muñwi wa Sikreste u hupula kuli kwa bwanana ha na sa ikutekangi kwa mikopano ya Sikreste, bondat’ahe ne ba mu talusezanga kuli ne ba ka mu shapa ha ba ka kuta kwandu. Nako ye ha hupula bondat’ahe, u itebuha bona bakeñisa ku mu kalimela ka nzila ye tusize kuli a be mutu wa ngana.

19. Ki kabakalañi sihulu ha mu swanela ku utwa bashemi ba mina?

¹⁹ Haiba mu na ni bashemi ba ba mi lata luli ili ba ba likanga ka t’ata ku mi kalimela ha lilato, mu itebuhe bona. Mu ba utwe sina Mulen’a luna Jesu Kreste ha na utwile bashemi ba hae bo Josefa ni Maria. Kono mu ba utwe sihulu bakeñisa kuli Ndat’a mina wa kwa lihalimu, Jehova Mulimu, u bata kuli mu eze cwalo. Ku eza cwalo ku ka mi tusa mi ‘za mina li ka konda, mi mu ka pila mazazi a matelele mwa lifasi.’—Maefese 6:2, 3.

[Litaluso za kwatasi]

Ne Mu Ka Alaba Cwañi?

• Bana ba ka tuseha cwañi haiba ba utwa bashemi ba bona?

• Jesu na tomile cwañi mutala wa ku utwa bashemi ha na sa li mwanana?

• Jesu na itutile cwañi ku utwa?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 24]

Jesu wa lilimo ze 12 na tekelezi hande Mañolo

[Siswaniso se si fa likepe 26]

Jesu na itutile cwañi ku utwa ka ze butuku ze ne mu tahezi?