Lu Kona ku Hanyeza Cwañi Badimona?
Lu Kona ku Hanyeza Cwañi Badimona?
“Mangeloi a’ si ka tiiseza mwa bunduna bwa ona, kono a zwile mwa litulo za ona, [Mulimu] u a bulukile a tamilwe mwa lififi ku ya ku ile, kuli a libelele Katulo ya lizazi le lituna.”—JUDA 6.
1, 2. Lu kona ku ipuza lipuzo lifi ka za Satani Diabulosi ni badimona ba hae?
MUAPOSITOLA PITROSI u lemusa kuli: “Mu n’o iswala, mu libelele. Diabulosi, sila sa mina u nz’a zamaya sina tau ye lila ye bata ye i ka ca.” (1 Pitrosi 5:8) Ha na talusa za badimona, muapositola Paulusi na ize: “Ha ni lati kuli mu be ni kopano ni badimona. Ha mu koni ku nwela mwa sinwiso sa Mulena ni mwa sinwiso sa badimona; ha mu koni ku ca ku za tafule ya Mulena ni ku za tafule ya badimona.”—1 Makorinte 10:20, 21.
2 Kono cwale Satani Diabulosi ni badimona ki bomañi? Ba simuluha kai mi ba kalile lili ku ba teñi? Kana ki Mulimu ya na ba bupile nji? Ba na ni m’ata a kuma kai fahalimwa batu? Kana lwa kona ku isileleza ku bona?
Satani ni Badimona Ba Simuluha Kai?
3. Ne ku tile cwañi kuli lingeloi la Mulimu li be Satani Diabulosi?
3 Kwa simuluho, mutu wa pili ha bupiwa mwa simu ya Edeni, lingeloi la Mulimu ne li ipanguzi. Libaka ki lifi? Libaka kikuli lingeloi leo ne li nyaziselize mayemo a ne li filwe mwa kopano ya Jehova ya kwa lihalimu. Hamulaho wa ku bupiwa kwa Adama ni Eva, lingeloi leo la ba kwenula ku Mulimu wa niti ni ku ba tuhelisa ku mu utwa ilikuli ba kale ku lapela lona. Muhato wo wa ku kwenuhela Mulimu ni ku kenya batu ba pili mwa sibi ki ona o no tisize kuli lingeloi leo li be Satani Diabulosi. Hañihañi, mangeloi a mañwi ni ona a ipangula. Kamukwaufi?—Genese 3:1-6; Maroma 5:12; Sinulo 12:9.
4. Mangeloi a mañwi a na ipanguzi na ezizeñi pili munda wa mwa mazazi a Nuwe u si ka taha kale?
4 Bibele i talusa kuli muta o muñwi, pili Munda o mutuna wa mwa mazazi a Nuwe u si ka taha kale, mangeloi a mañwi na ezize nto ye komokisa ya ku lakaza basali ba fa lifasi. Mangeloi ao na na ni milelo ye maswe, mi Bibele i bulela kuli: “Bana ba bashimani ba Mulimu, se ba bona bana ba basizana ba batu kuli ki ba bande, mi ba ikungela basali ku be ba ketile kamukana.” Ka ku ba libupiwa za kwa moya, mangeloi ao na si ka lukisezwa ku nyala, mi a pepa bana ba ne ba bizwa likwenyepa. (Genese 6:2-4) Kacwalo mangeloi ao a na si ka utwa Mulimu a swalisana ni Satani mwa ku kwenuhela Jehova.
5. Ne ku ezaheziñi kwa baipanguli muta Jehova na tisize Munda o mutuna?
5 Jehova ha na tahisize munda fa lifasi, likwenyepa ni bom’a zona ne ba timelizwe. Mangeloi a na ipanguzi na tubuzi mibili ya ona ya butu ni ku kutela kwa lihalimu. Kono niteñi na si ka kona ku kutela mwa “litulo za ona” za na filwe ki Mulimu. Na tamezwi mwa sibaka sa “lififi” le lituna la kwa moya.—Juda 6; 2 Pitrosi 2:4.
6. Badimona ba kwesheka cwañi batu?
6 Mangeloi a maswe ani a bile madimona a Satani ku zwa fela fo a siyela “litulo za ona,” mi a zwelapili ku peta milelo ya hae ye maswe. Ku zwa ka nako yeo, badimona ha ba sa na m’ata a ku tubula mibili ya bona ni ku to pila sina batu fa lifasi. Kono badimona ba sa kona ku susueza batu ku eza buhule bo butuna. Badimona hape ba kwasheka batu ka tumelo ya mioya, ye kopanyeleza ku itusisa liunduma, ku lapela balimu, ni ku nuha. (Deuteronoma 18:10-13; 2 Makolonika 33:6) Mi ona mangeloi a maswe ao a ka timezwa ku ya ku ile sina fela mo ku ka bela ku Diabulosi. (Mateu 25:41; Sinulo 20:10) Niteñi lu tokwa ku tiya ni ku hanyeza badimona bao. Kacwalo ha lu nyakisiseñi f’a kuma m’ata a Satani ilikuli lu zibe mo lu kona ku mu hanyeleza, yena ni badimona ba hae.
Satani U M’ata Cwañi?
7. Satani u na ni m’ata a kuma kai fahalimwa batu?
7 Satani u sinyize libizo la Jehova ku zwa kale-kale k’o. (Liproverbia 27:11) Mi u kukuelize batu ba bañata. Kwa 1 Joani 5:19 lu bala kuli: “Lifasi kamukana li lapalezi mwatas’a ya maswe.” Kona libaka Diabulosi ha na kona ku lika Jesu ka ku mu sepisa bulena ni libubo la “mibuso kaufela ya lifasi.” (Luka 4:5-7) Muapositola Paulusi na ñozi ka za Satani kuli: “Evangeli ya luna haiba i kwahezwi, i kwahelezwi ba ba shwa; ili ba ba sa lumeli, bao mulimu wa lifasi le u foufalize kutwisiso ya bona, kuli ba si ke ba bonisezwa liseli la Evangeli ya kanya ya Kreste ye li siswaniso sa Mulimu.” (2 Makorinte 4:3, 4) Satani “ki lihata mi ki ndat’ahe lishano,” kono u iponahalisa ku ba “lingeloi la liseli.” (Joani 8:44; 2 Makorinte 11:14) Wa kona ku foufaza minahano ya babusi ba lifasi ni babusiwa ba bona ka ku itusisa linzila ze fitana-fitana. Satani u pumile batu ka ku hasanya litaba za buhata, ni ka lituto za bulapeli za buhata.
8. Bibele i bonisañi ka za m’ata a Satani?
8 M’ata ni kukuezo ya Satani ne li iponezwi mwa miteñi ya mupolofita Daniele, ka 536/535 B.C.E. Jehova ha na lumile lingeloi kuli li yo tiisa Daniele, lingeloi leo ne li lwanisizwe ki “muzamaisi [wa moya] wa mubuso wa Peresia.” Lingeloi le li sepahala leo ne li lwanisizwe ka mazazi a 21 ku fitela li tusiwa ki “Mikaele, nduna yo mutuna.” Likande le li swana leo li sa ambola za “muzamaisi [wa mudimona] wa Magerike.” (Daniele 10:12, 13, 20) Mi kwa Sinulo 13:1, 2, Satani u taluswa ku ba “Drakoni” ye fa “mata a yona, ni lubona lwa yona, ni taelo ye tuna” kwa sibatana se si yemela lipolitiki za lifasi.
9. Bakreste ba lwana ni bomañi?
9 Ku swanezi muapositola Paulusi ha na ñozi kuli: ‘Ndwa ya luna ha i lwani ni mali ni nama, kono i lwana ni milonga, ni mibuso, ni malen’a lifasi le, le li lififi, ni mioya ye lunya ye mwa mabaka a kwa lihalimu.’ (Maefese 6:12) Nihaiba la kacenu le, badimona ba ba zamaiswa ki Satani Diabulosi ba sa kukueza babusi ni batu kaufela, ili ku fuzelela lindwa za mikowa, ku taseza linaha, ni lipulayano. Ha lu nyakisiseñi mo lu kona ku hanyeleza yona mioya ye m’ata ye.
Lu Kona ku Isileleza Cwañi kwa Badimona?
10, 11. Lu kona ku hanyeza cwañi Satani ni mangeloi a hae a maswe?
10 Ha lu koni ku hanyeza Satani ni mangeloi a hae a maswe ka ku itinga fa m’ata kamba ngana ya luna. Paulusi u lu eleza kuli: “Mu tiyele ku Mulena, ni mwa mata a hae a’ sa palelwi ki se siñwi.” Lu swanela ku kupa Mulimu kuli a lu sileleze. Paulusi u ekeza kuli: “Mu swale lilwaniso kaufela za Mulimu, kuli mu kone ku tiya kwa lunya lwa Diabulosi . . . Mu nge lilwaniso kamukana za Mulimu, kuli mu kone ku tiya mwa lizazi le li maswe, ni ku yema ha mu se mu tuzi ze maswe kamukana.”—Maefese 6:10, 11, 13.
11 Paulusi u eleza Bakreste ka yena, mi u itusisa habeli pulelo ya kuli ba ‘nge lilwaniso kamukana za Mulimu.’ Linzwi la “kamukana” kamba “kaufela,” li bonisa kuli batu ha ba koni ku hanyeza badimona haiba ba itusisa fela ze ñwi za lilwaniso za kwa moya. Kono cwale puzo ki ya kuli, ki lifi lilwaniso za kwa moya ze ba tokwa ku ba ni zona Bakreste kuli ba hanyeze badimona?
Lu Kona ‘Ku Tiya’Cwañi?
12. Bakreste ba kona ku itama cwañi lukanda lwa niti?
12 Paulusi u talusa kuli: “Mu tiye, mu itamile lukanda mwa teka, ili Niti; mi mu apale sisilelezo sa fa sifuba, ili Ku Luka.” (Maefese 6:14) Lilwaniso ze peli ze bulezwi fa ki lukanda, ni sisilelezo sa fa sifuba. Lisole na tokwa ku itama lukanda ka ku tiya ilikuli a sileleze lilama ze ñwi za mubili ni kuli lukanda lwa hae lu si ke lwa ceputukiswa ki bukiti bwa mukwale. Ka ku swana, lu swanela ku itama niti ya Bibele ka ku tiya, inge ya itamile lukanda, ilikuli lu kone ku pila ka ku lumelelana ni yona. Kana lu na ni tomahanyo ya ku balanga Bible ka zazi? Kana lubasi kaufela lwa abananga teñi? Kana lu na ni tomahanyo ya ku tatubanga liñolo la zazi sina lubasi? Hape kana lwa latelelanga lishashululo ze mwa lihatiso za “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso”? (Mateu 24:45) Haiba lwa ezanga cwalo, mu zibe lu sweli lwa ikataza ku mamela kelezo ya Paulusi. Ku kumalela niti ku ka lu tusa ku eza liketo ze nde ni ku lu sileleza kuli lu si ke lwa keluha mwa nzila.
13. Lu kona ku sileleza cwañi pilu ya luna ya swanisezo?
13 Sisilelezo sa fa sifuba ne si sileleza mbando ya lisole, pilu ya hae, ni lilama ze ñwi za butokwa. Mukreste wa kona ku sileleza pilu ya hae ya swanisezo, yena mutu wa mwahali, ka ku hulisa lilato la ku lata ku luka, ni ku kumalela likuka za Jehova ze lukile. Sisilelezo sa fa sibuba sa swanisezo si lu sileleza kuli lu si ke lwa keshebisa Linzwi la Mulimu. Ha lu nze lu ‘toya bumaswe ni ku lata bunde,’ lu sileleza mautu a luna kwa “nzila ye maswe.”—Amosi 5:15; Samu 119:101.
14. Pulelo ya kuli ‘mautu a apesizwe za ku itukiseza ku isa Evangeli ya kozo’ i talusañi?
14 Masole ba Siroma ne ba tinanga makatulo a ku caulisa ka nako ye telele mwa mikwakwa ye ne yambile mwa mubuso wa Roma. Pulelo ya kuli ‘mautu a apesizwe za ku itukiseza ku isa Evangeli ya kozo’ i talusañi kwa Bakreste? (Maefese 6:15) Pulelo ye i talusa kuli lu ba ba itukiselize ka nako kaufela. Lu ba ba itukiselize ku kutaza taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu fo lu bela ni kolo kaufela. (Maroma 10:13-15) Ku tiiseza kwa luna mwa bukombwa bwa Sikreste ku lu sileleza kwa “lunya” lwa Satani.—Maefese 6:11.
15. (a) Kiñi se si bonisa kuli tebe ye tuna ya tumelo ki ya butokwa hahulu? (b) Ki afi ‘masho a’ tuka’ a kona fokolisa tumelo ya luna?
15 Paulusi u ekeza kuli: “Fahalimw’a zeo kaufela mu swale tebe ya Tumelo, kuli ka yona mu kone ku tima masho kaufela a’ tuka, a ya maswe.” (Maefese 6:16) Paulusi u kalile ka pulelo ya kuli “fahalimw’a zeo kaufela,” ili ku bonisa kuli silwaniso sa tuha a bulela ki sa butokwa hahulu. Ha lu swaneli ku fokola mwa tumelo. Sina tebe ye tuna ya silelezo, tumelo ya kona ku lu sileleza kwa “masho . . . a’ tuka” a Satani. Ona masho a tuka ao a talusañi kacenu? Masho a tuka ao a kopanyeleza matapa a matuna, buhata, ni litaba ze kopami ze bulelwa ki lila ni bakwenuheli ba ba lika ku fokolisa tumelo ya luna. “Masho” ao hape a kona ku ba miliko ya ku lata sifumu, ili nto ye kona ku lu patehisa hahulu ku leka-leka lika ni ku lu susueza ku kangisana ni ba ba wezi kale mwa lilaba la ku ikuhumuseza ze ba na ni. Mwendi batu be lu bata ku kangisana ni bona bao ba na ni mandu a mande a matuna, limota, kamba mane mwendi ba ikuhumuseza lika ze kabisizwe ka macwe a teko ye tuna hamohocwalo ni liapalo ze nca ze ba na ni. Ku si na taba ni ze ba eza ba bañwi, lu swanela ku ba ni tumelo ye tiile ye kona ku taka “masho . . . a’ tuka” ao. Lu tokwa ku ezañi kuli lu be ni tumelo ye tiile mi lu kona ku bukeleza cwañi tumelo yeo?—1 Pitrosi 3:3-5; 1 Joani 2:15-17.
16. Lu tokwa ku ezañi kuli tumelo ya luna i tiye mi lu kona ku i bukeleza cwañi?
16 Lwa kona ku sutelela ku Mulimu ka ku banga ni tuto ya Bibele ya ka butu ni ka ku lapelanga litapelo ze zwelela kwa pilu. Lwa kona ku kupa Jehova kuli a tiise tumelo ya luna ni ku eza lika ze lumelelana ni litapelo za luna. Ka mutala, lu tokwa ku itukisezanga Tuto ye ezwanga sunda ni sunda ya Tora ya ku Libelela ka mulelo wa ku yo alaba. Tumelo ya luna i ka tiya haiba lu ituta Bibele ni lihatiso ze tomile ku yona.—Maheberu 10:38, 39; 11:6.
17. Lu kona ku ‘apala cwañi kuwani ya ku piliswa’?
17 Paulusi cwale u ungula shashululo ya hae ya lilwaniso za kwa moya, ka ku bulela kuli: “Mu apale kuwani ya busole, ili ku Piliswa; mi mu swale lilumo la Moya, lona Linzwi la Mulimu.” (Maefese 6:17) Kuwani ne i silelezanga toho ni booko, mona mo ku zwelela likatulo. Ka ku swana, sepo ya luna ya Sikreste i sileleza munahano wa luna. (1 Matesalonika 5:8) Ku fita ku nahana hahulu za likonkwani za lifasi ni sifumu, lu swanela ku isa hahulu mamelelo ya luna kwa sepo ye lu filwe ki Mulimu sina mwa na ezelize Jesu.—Maheberu 12:2.
18. Zibo ye mwa Linzwi la Mulimu i kona ku lu sileleza cwañi kwa kukuezo ya Satani ni badimona ba hae?
18 Nto ya mafelelezo ye kona ku lu sileleza kwa kukuezo ya Satani ni badimona ba hae ki Linzwi la Mulimu, kamba lona lushango lo lu ñozwi mwa Bibele. Kabakaleo, ki kwa butokwa ku sa keshebisa tukiso ya luna ya ku balanga Bibele kamita. Ku ba ni zibo ye nepahezi ya Linzwi la Mulimu kwa kona ku lu sileleza kwa buhata bwa Satani ni kukuezo ya badimona, hamohocwalo ni buhata bwa bakwenuheli.
Mu Lapele “ka Nako ni Nako”
19, 20. (a) Kiñi ze ka ezahala ku Satani ni badimona ba hae? (b) Ki lika mañi ze ka lu tusa ku tiya kwa moya?
19 Ona cwale-cwale fa, Satani, badimona ba hae, ni lifasi le li maswe le, ba tuha ba timezwa. Satani wa ziba kuli “nako ya hae ki ye nyinyani.” U halifile hahulu mi u lwanisa bote “ba ba buluka milao ya Mulimu, ni ba ba sweli bupaki bwa Jesu.” (Sinulo 12:12, 17) Lu tokwa luli ku hanyeza Satani ni badimona ba hae.
20 Kacwalo lu swanela ku itebuha hahulu susuezo ye lu filwe ya kuli lu apale lilwaniso kaufela za kwa moya! Paulusi u ungula shashululo ya hae ya lilwaniso za kwa moya ka ku bulela kuli: “Mu lapele ka Moya ka nako ni nako, ka litapelo kaufela ni ka likupo; mu tokomele mwateñi ka ku tundamena kaufela, mi mu lapelele balumeli kamukana.” (Maefese 6:18) Tapelo ya kona ku lu tiisa kwa moya ni ku lu tusa ku ba ba ba itukisize. Haike lu zweleñipili ku sebelisa manzwi a Paulusi ni ku lapelanga, kakuli ku eza cwalo ku ka lu tusa ku hanyeza Satani ni badimona ba hae.
Mu Itutileñi?
• Satani ni badimona ba hae ba simuluha kai?
• Diabulosi u na ni m’ata a kuma kai?
• Lu kona ku isileleza cwañi ku Satani ni badimona ba hae?
• Lu kona ku apala cwañi lilwaniso za kwa moya?
[Lipuzo za Tuto]
[Maswaniso a fa likepe 26]
“Bana ba bashimani ba Mulimu, se ba bona bana ba basizana ba batu kuli ki ba bande”
[Siswaniso se si fa likepe 28]
Kana mwa kona ku talusa lilwaniso za luna za kwa moya ze silezi ka ku itusisa siswaniso se?
[Maswaniso a fa likepe 29]
Ku eza lika ze fa maswaniso a, ku ka lu sileleza cwañi ku Satani ni badimona ba hae?