Mangeloi—Mwa Tuseza Batu

“Zeo ha li felile, na bona lingeloi le li zwa kwa lihalimu, li filwe mata a matuna . . . La huweleza ka linzwi le lituna hahulu, la li: U wile, u wile, Babilona yo mutuna.”—SINULO 18:1, 2.

1, 2. Ki lika mañi ze bonisa kuli Jehova u itusisanga mangeloi kwa ku peta tato ya hae?

HA NA li mwa sooli sa Patmosi mwa na hapezwi, muapositola Joani wa musupali u fiwa lipono za bupolofita. Moya wa mu nga ni ku mu isa mwa “lizazi la Mulena,” mi a kala ku bona likezahalo ze makalisa. Lizazi la Mulena leo ne li kalile muta Jesu Kreste na beilwe fa bulena ka 1914 mi li zwelapili cwalo ku isa kwa mafelelezo a Puso ya hae ya Lilimo ze Sikiti.—Sinulo 1:10.

² Jehova Mulimu na si ka fa sinulo yeo ku Joani ka sibili. Na itusisize nzila ye ñwi. Sinulo 1:1 i li: “Sinulo ya Jesu Kreste, y’a mu file Mulimu, kuli a bonise batanga ba hae litaba ze swanezi ku taha kapili; u li zibisize ka ku lumela lingeloi la hae ku Joani mutang’a hae.” Jehova na itusisize Jesu, mi Jesu yena na lumile lingeloi kuli li zibise Joani litaba ze nde za “lizazi la Mulena.” Muta o muñwi, Joani hape a “bona lingeloi le li zwa kwa lihalimu, li filwe mata a matuna.” Lingeloi leo ne li lumilwe ku ezañi? “La huweleza ka linzwi le lituna hahulu, la li: U wile, u wile, Babilona yo mutuna.” (Sinulo 18:1, 2) Lingeloi le li m’ata leo ne li filwe tohonolo ya ku zibisa za ku wa kwa Babilona yo mutuna, bona bulapeli kamukana bwa buhata fa lifasi. Kacwalo ha ku na kakanyo, Jehova u itusisanga mangeloi ka nzila ye ipitezi kuli a pete tato ya hae. Pili lu si ka nyakisisa ka butungi musebezi wa peta mangeloi mwa milelo ya Mulimu ni mwa lu tuseza luna batu, ha lu nyakisiseñi simuluho ya ona.

Mangeloi A Simuluha Kai?

3. Batu ba bañata ba na ni mibonelo ifi ye fosahezi ka za mangeloi?

³ Bolule-lule ba batu kacenu b’a lumela kuli ku na ni mangeloi. Kono batu ba bañata ba na ni mibonelo ye fosahezi ka za simuluho ya ona. Ka mutala, balapeli ba bañwi ba nga kuli mutu ye ba lata ha timela, kipeto kuti u bizizwe ku yo pila kwa lihalimu mi u fetuha lingeloi. Kana Bibele i luta kuli kona mwa tezi mangeloi cwalo, mi wo ki wona mulelo wa ona?

4. Mañolo a lu bulelela kuli mangeloi a simuluha kai?

⁴ Lingeloi le li m’ata hahulu, lona le li li nduna ya mangeloi, li bizwa Mikaele. (Juda 9) Yena Mikaele yo ki Jesu Kreste. (1 Matesalonika 4:16) Kale-kale k’o, Mulimu ha kalisa ku bupa, nto ya pili-pili ya n’a bupile hal’a lika kaufela ze bupilwe ne li Mwan’a hae yo wa lingeloi. (Sinulo 3:14) Hasamulaho, ka Mwan’a hae wa mweli yo, Jehova a bupa libupiwa ze ñwi kaufela za kwa moya. (Makolose 1:15-17) Jehova na ama kwa libupiwa za kwa moya zeo sina bana ba hae, ha na buzize Ñulukundi Jobo kuli: “N’o li kakai ha ne ni toma mitomo ya lifasi? Bulela haiba wa ziba. . . . Wa mu ziba ya beile licwe la sikutwana sa lona. Linaleli za malungasiku ha ne li nze li opela hamoho, mi bana ba Mulimu kaufela ne ba luluweziswa ki tabo?” (Jobo 38:4, 6, 7) Kwa iponelwa hande kuli mangeloi na bupilwe ki Mulimu kale-kale k’o pili batu ba si ka bupiwa kale.

5. Mangeloi a mwa likwata lifi?

 ⁵ Liñolo la 1 Makorinte 14:33 li bulela kuli: “Mulimu hasi Mulimu wa mifilifili, kono ki wa kozo.” Kacwalo Jehova u aluzi bana ba hae ba kwa moya ka likwata ze talu: (1) liserafimi, ze sebeleza kwa lubona lwa Mulimu sina bababaleli, ku shaela bukeni bwa hae, ni ku bona teñi kuli batu ba hae ba kenile kwa moya; (2) likerubimi, ze bubanisa bubusi bwa Jehova; ni (3) mangeloi a mañwi, a’ sweli ku peta tato ya hae. (Samu 103:20; Isaya 6:1-3; Ezekiele 10:3-5; Daniele 7:10) Ha lu nyakisiseñi linzila ze ñwi zeo libupiwa za kwa moya li tusa batu ka zona.—Sinulo 5:11.

Mangeloi A Peta Musebezi Mañi?

6. Jehova na itusisize cwañi likerubimi mwa simu ya Edeni?

⁶ Manzwi a pili ku bulela za libupiwa za kwa moya mwa Bibele a kwa Genese 3:24, ko lu bala kuli: “[Jehova] a leleka mutu cwalo; mi, kwa neku la Upa la simu ya Edeni, a beya likerubimi ze na ni lilumo le li benya, le li zukuziwa kwa maneku kaufela, ku tiba nzila ye ya kwa kota ya bupilo.” Likerubimi zeo ne li tibela bo Adama ni Eva kuli ba si ke ba kutela mwa simu mo ne ba pilanga sapili. Kona ze ne ezahezi kwa batu kwa makalelo. Mangeloi cwale a petileñi ku zwa fo?

7. Taluso ya manzwi a lipuo za pili fo ku zwa linzwi la “lingeloi” a bonisa kuli mangeloi a peta musebezi mañi?

⁷ Mangeloi a bulezwi ibato ba ha 400 mwa litaba za Bibele za pili. Linzwi la Siheberu ni la Sigerike le li talusa “lingeloi” li kona ku tolokwa kuli “mulumiwa.” Kacwalo Mulimu u itusisize mangeloi kuli a ambole ni batu. Sina mo ku boniselizwe mwa liparagilafu ze peli za makalelo, Jehova na lumile lingeloi ku isa lushango lwa hae ku muapositola Joani.

8, 9. (a) Musipili wa lingeloi ne u amile cwañi Manoa ni musal’a hae? (b) Bashemi ba itutañi ku ze ne ezahezi muta Manoa na potezwi ki lingeloi?

⁸ Hape Mulimu u itusisa mangeloi kuli a tuse ni ku tiisa batanga ba hae fa lifasi. Sina ka mutala, mwa miteñi ya Baatuli mwa Isilaele, Manoa ni musal’a hae wa mumba ne ba lakaza hahulu ku ba ni mwana. Jehova na lumile lingeloi la hae ku yo zibisa musal’a Manoa kuli na ka ba ni mwan’a mushimani. Bibele i lu bulelela kuli: “Bona, u ka ba fa mezi a manca, u pepe mushimani; mi yena a si ke a beulwa ka mbeli; kakuli mwana yo u ka ba Munazareni wa Mulimu a sa li mwa mba. Mi ki yena ya ka kala ku lamulela Isilaele mwa mazoho a Mafilisita.”—Baatuli 13:1-5.

⁹ Hañi-hañi musal’a Manoa a pepa mwan’a mushimani, yena Samisoni, ya kandekilwe mwa litaba za Bibele za kale. (Baatuli 13:24) Pili mwana a si ka pepwa kale, Manoa na kupile lingeloi kuli na ngu li kute ku to ba taluseza mo ba swanela ku utela mwana yo. Manoa na buzize kuli: “Mulao o ka busa mwana ikaba ufi, ni musebezi wa hae ikaba ufi?” Lingeloi la Jehova la kutela ku bulela manzwi a swana a ne li bulelezi musal’a Manoa. (Baatuli 13:6-14) Manoa u swanela ku ba ya na tiisizwe hahulu! Nihaike kuli mangeloi ha potelangi batu inge mwa miteñi yani, bashemi ba sa kona ku likanyisa mutala  wa Manoa ka ku bata litaelo za Jehova ha ba nze ba uta bana ba bona.—Maefese 6:4.

10, 11. (a) Elisha ni mutang’a hae ne ba ikutwile cwañi ha ba bona mpi ya Siria? (b) Ku nahanisisa taba yeo ku kona ku lu tusa cwañi?

¹⁰ Mwa miteñi ya mupolofita Elisha, ne ku na ni mutala o munde o bonisa mwa tuseza batu mangeloi. Elisha na pila mwa Dotani, o muñwi wa mileneñi ya mwa Isilaele. Zazi le liñwi mutang’a Elisha na zuhile ka mapakela, mi ha talima fande, a bona kuli munzi u potolohilwe ki lipizi ni makoloi a ndwa. Mulena wa Siria na lumile mpi ye tiile ya masole kuli ba to swala Elisha. Mutang’a Elisha na ezize cwañi a man’o bona cwalo? A huwa kabakala sabo a li: “Mawe, [muñ’a] ka, lu ka eza cwañi?” Mutanga yo na nga kuli kipeto ku felile ba kwacisizwe. Kono Elisha a mu alaba a li: “Si sabi; kakuli ba ba inzi ni luna ba fita ba ba inzi ni bona kwa buñata.” Elisha na talusañi?—2 Malena 6:11-16.

¹¹ Elisha na ziba kuli ne ku na ni mpi ya mangeloi ye ne mu sileleza. Kono mutang’a hae ha ku na sa na bona. Kacwalo “Elisha a lapela, a li: [Muñ’a] Bupilo, tonisa meto a hae, kuli a bone. [Muñ’a] Bupilo a tonisa meto a mutanga; mi a bona lilundu li tezi lipizi ni makoloi a mulilo, a’ beile Elisha mwahali kwa maneku kaufela.” (2 Malena 6:17) Cwale mutanga na kona ku bona mpi ya mangeloi. Ni luna, ka ku itusisa liito la luna la kwa moya, lwa kona ku bona kuli mangeloi kaufela a etelelwa ki Jehova ni Kreste, a sweli ku tusa ni ku sileleza batu ba Jehova.

Tuso ya Mangeloi mwa Miteñi ya Kreste

12. Maria na tusizwe cwañi ki lingeloi Gabriele?

¹² Ha mu nahane mwa na tuselizwe Maria mwalyanjo wa Mujuda ha na utwile taba ya kuli: “U ka ba fa mezi a manca, u pepe mwan’a mushimani, mi u ka mu beya libizo la Jesu.” Pili lingeloi Gabriele ya na lumilwe ki Mulimu a si ka punya kale taba yeo, na bulelezi Maria kuli: “U si ke wa saba, Maria; kakuli u boni sishemo ku Mulimu.” (Luka 1:26, 27, 30, 31) Maria u swanela ku ba ya na susuelizwe hahulu ni ku tiiswa ka manzwi ao a na mu kolwisize kuli u shemubilwe ki Mulimu!

13. Mangeloi na tusize cwañi Jesu?

¹³ Mangeloi hape na tusize Jesu ha sa hanyelize miliko ye milalu ya Satani mwa lihalaupa. Bibele i bulela kuli kwa mafelelezo a litiko zeo, “Diabulosi a mu lisela; mi mangeloi a sutelela ku Jesu, a mu sebeleza.” (Mateu 4:1-11) Nto ye swana ne i ezahezi fa busihu bwa Jesu bwa mafelelezo pili a si ka shwa kale. Jesu n’a utwa butuku, mi a kubama ni ku lapela kuli: “Ndate, kabe u ka lata ku sutisa  sinwiso seo ku na! kono ku si ke kwa ezwa se si latwa ki na, ku ezwe se si latwa ki Wena. Mi lingeloi la ta ku yena, li zwa kwa lihalimu, la mu tiisa pilu.” (Luka 22:42, 43) Kono cwale mangeloi a lu tusa cwañi kacenu?

Mwa Tuseza Mangeloi Kacenu

14. Lipaki za Jehova ba tiyezi nyandiso ifi mwa miteñi ya cwale, mi ku zwileñi mwateñi?

¹⁴ Ha lu nyakisisa za musebezi wa ku kutaza wa Lipaki za Jehova kacenu, lu fumana bupaki bo bu bonisa mwa tuseza batu mangeloi kacenu. Ka mutala, batu ba Jehova ne ba konile ku itiisa ha ne ba nyandiswa ki ba Nazi mwa Germany ni kwa Wiko wa Yurope, pili Ndwa ya Lifasi ya bubeli i si ka tumbuka kale ni ha ne i kolota. (1939-45). Mwatas’a lipuso za Makatolika mwa linaha ze cwale ka Spain, Italy, ni Portugal, batanga ba Mulimu ne ba itiisize nako ye telele ha ne ba nyandiswa. Mi batu ba Mulimu ne ba itiisize ka lilimo-limo ha ne ba nyandiswa mwa naha ye ne bizwanga Soviet Union ni mwa linaha ze ne buswa ki yona. Lu sa libali mo ne ba itiiselize Lipaki ba ne ba nyandiswa mwa linaha ze ñwi za lifasi la Africa. * Cwanoñu fa, batanga ba Jehova ba nyandisizwe maswe mwa naha ya Georgia. Satani u likile mwa konela kaufela kuli a kauleze musebezi wa Lipaki za Jehova. Kono ka sikwata, ba punyuhile nyandiso mi ba zwezipili ku ekezeha. Kwa neku le liñwi, mangeloi ni ona, a ba tusize kuli ba itiise ha ba nyandiswa.—Samu 34:7; Daniele 3:28; 6:22.

15, 16. Lipaki za Jehova ba tusiwa cwañi ki mangeloi mwa musebezi wa bona wa ku kutaza mwa lifasi kaufela?

¹⁵ Lipaki za Jehova ba nga ka butuna musebezi  o ba filwe wa ku kutaza taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu mwa lifasi kaufela ni ku luta niti ya Bibele kwa batu ba ba tabela, ko ba fumaneha kaufela. (Mateu 28:19, 20) Kono b’a ziba kuli ha ba koni ku peta musebezi wo ba sa tusiwi ki mangeloi. Kabakaleo ba tiiswa hahulu ki manzwi a’ kwa Sinulo 14:6, 7. Kwa liñolo leo lu bala kuli: “Hape na bona lingeloi le liñwi le li fufa fahali a lihalimu, li sweli Evangeli ya linako ze sa feli, ku i bulelela ba ba yahile mwa lifasi, ba masika kamukana, ni mishobo, ni lipuo, ni macaba; la bulela ka linzwi le lituna, la li: Mu sabe Mulimu, mu mu lumbeke; kakuli nako ya hae ya ku atula i tile; mu mu kubamele, Ya ezize lihalimu ni lifasi, ni liwate, ni maweluwelu a mezi.”

¹⁶ Manzwi a’ mwa liñolo leo a bonisa hande-ndende kuli musebezi wa Lipaki za Jehova wa ku kutaza mwa lifasi kaufela u yemelwa ni ku etelelwa ki mangeloi. Jehova u itusisa mangeloi ku etelela batu ba lipilu ze nde kwa Lipaki za hae. Hape mangeloi a etelelanga Lipaki kwa batu ba ba swanela. Kona libaka, Lipaki za Jehova hañata-hañata, ha ba kopananga ni batu ba ne ba tokwa tuso ya kwa moya ka nako yeo luli. Mi yeo haki nto ye kona ku ikezahalelanga fela.

Musebezi wa ka Peta Mangeloi Kwapili

17. Ne ku ezaheziñi kwa Maasirya ha ne ba taselizwe ki lingeloi li li liñwi fela?

¹⁷ Kwand’a ku sebeza sina linumwana ni ku tiisa balapeli ba Jehova, ku na ni musebezi o muñwi wa petanga mangeloi. Kwakale, Jehova na itusisize mangeloi kwa ku sinya ba bamaswe. Sina ka mutala, mwa lilimo za ma 700 B.C.E., Jerusalema ne i fumbezwi ki mpi ye tuna ya masole ba Maasirya. Jehova na ezize cwañi? Na ize kuli: “Ni ka lwanela munzi wo ku u lamulela, kabakala ka, ni kabakala Davida mutang’a ka.” Likande le li mwa Bibele li li: “Ka bona busihu bo, Lingeloi la [Muñ’a] Bupilo la zwa, la bulaya batu ba ba eza 185,000 mwa mafulo a Maasirya. Mi ha ku zuhiwa kakusasana, ba bona litupu fela za batu ba ba shwile.” (2 Malena 19:34, 35) Limpi za batu ha ku na fo li kuma ha li bapanywa kwa m’ata a lingeloi li li liñwi fela!

18, 19. Mangeloi a ka peta musebezi mañi kwapilinyana, mi seo si ka ama cwañi batu?

¹⁸ Kwapili Mulimu u ka itusisa mangeloi ku sinya ba bamaswe. Ona cwale-cwale fa, Jesu u tuha a taha “ni mangeloi a mata a hae, mwa malimi a mulilo.” Mulelo wa bona ki ku to ‘nata ka koto ba ba sa zibi Mulimu, ni ba ba sa ipeyi kwatas’a Evangeli ya Mulena Jesu.’ (2 Matesalonika 1:7, 8) Muhato wo u ka ama cwañi batu? Ba ba hana ku amuhela taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu ye sweli ku shaelwa mwa lifasi kaufela ba ka sinyiwa. Ba ba bata Jehova, ni ku bata ze lukile, ni buikokobezo, ki bona fela ba ba ka ‘silelezwa mwa lizazi la buhali bwa [Muñ’a] Bupilo.’—Zefania 2:3.

¹⁹ Lwa swanela ku itebuha hahulu kuli Jehova u itusisa mangeloi a hae a m’ata kwa ku tusa ni ku tiisa balapeli ba hae fa lifasi. Ku utwisisa musebezi wa peta mangeloi mwa ku taleleza milelo ya Mulimu kwa tiisa luli, kakuli ku na ni mangeloi a mañwi a kile a kwenuhela Jehova ni ku kena kwa mukundi wa Satani. Taba ya luna ye tatama i ka nyakisisa ze ba swanela ku eza Bakreste ba niti kuli ba si ke ba kukuezwa ki Satani Diabulosi ni badimona ba hae.

[Litaluso za kwatasi]

Mu Itutileñi?

• Mangeloi a simuluha kai?

• Mangeloi na itusisizwe cwañi mwa miteñi ya litaba ze ñozwi mwa Bibele?

• Sinulo 14:6, 7 i bulelañi ka za musebezi wa mangeloi mwa miteñi ya luna?

• Mangeloi a ka peta musebezi mañi kwapilinyana?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 22]

Manoa ni musal’a hae ne ba tiisizwe ki lingeloi

[Siswaniso se si fa likepe 23]

“Ba ba inzi ni luna ba fita ba ba inzi ni bona kwa buñata.”