Kana Situhu Si Ka Fela Luli?

BA BAÑATA ne ba ka lumelelana ni mina ha ne mu ka bulela kuli situhu se si mwa lifasi kacenu si tiswa ki moya wa buitati. Mupilelo o kalile lilimo-limo kwamulaho wa ku tokomela za ka butu fela ki wona o tisize kuli ba bañata ba be ni buitati. Ba bañata ba bonisanga situhu ilikuli ba fumane fela lika ze ba bata. Haki batu fela ba nosi ba ba ezanga cwalo, kono nihaiba zona linaha li bonisanga situhu kabakala ku bata fela nzila ya ku fumana ka yona lika ze ñwi.

Se ku bonahala inge kuli batu ha ba sa na taba ni bupilo bwa ba bañwi. Mane ba bañwi bona ba utwanga hande ha ba bonisa situhu ku ba bañwi. Bona b’a ikola ha ba bonisa situhu, sina fela likebenga ze ñwi ze itumelelanga kuli li utwanga fela hande ku holofaza ba bañwi. Mi bolule-lule ba bañwi ba tabela hahulu mafilimu a bonisa lindwa ni likezo ze situhu mi kabakaleo bapangi ba mafilimu ao ba zwelapili ku bata mali ka nzila yeo. Ba bañata mane ba cinezi kabakala ku swalelela ku buha mafilimu ni makande a likezo ze situhu.

Hañata batu ba ba kile ba ezwa ka situhu b’a tunkehanga mwa munahano mi ni bona ba kana ba bata ku eza ba bañwi cwalo. Ha na ama kwa mifilifili ye tiswa ki situhu, Noemí Díaz Marroquín, ya luta fa sikolo se si pahami sa National Autonomous University kwa Mexico, u bulela kuli: “Mifilifili ya itutiwa, i fumaneha kai ni kai mwa sicaba sa luna . . . Haiba mifilifili i atile mwa sibaka mo lu pila ni luna lu ka ituta ku ba ba mifilifili.” Kona libaka batu ba ba kile ba nyandiswa ni bona ba kana ba yo nyandisa ba bañwi, mwendi ka ku itusisa mikwa ye ne ba nyandisizwe ka yona.

Batu ba ba nwa maswe ni ku itusisa milyani ye kola fokuñwi ba fitanga fa ku ba ni situhu ku ba bañwi. Batu ba bañwi ba nyefisizwe ki mibuso ya linaha za bona ye palezwi ku eza lika ze si tokwa sicaba. Mi ba bañwi ba ku bona, ka ku bata kuli ba utwiwe ki muuso, ba shakanga likezo ze situhu ni ku susueza moya wa ku taseza naha, kono ba ba nyandanga hañata ki batu ba ba si na mulatu.

Mu kana mwa ipuza kuli: ‘Batu ba zwisa kai moya wa situhu? Ki mañi ya susueza situhu kacenu?’

Ki Mañi Luli ya Susueza Situhu?

Bibele i lu taluseza kuli Satani Diabulosi u na ni m’ata a matuna fahalimwa lifasi le, mi i mu biza “mulimu wa lifasi le.” (2 Makorinte  4:4) Ki mutu ya itata hahulu mi u na ni situhu se si feza mwa pupo kaufela. Jesu na mu talusize hande ha na ize ki “mubulai” mi “ki ndat’ahe lishano.”—Joani 8:44.

Ku zwa fela fo ba kwenuhela bo Adama ni Eva, Satani u bile ni m’ata a matuna fahalimwa batu. (Genese 3:1-7, 16-19) Ha se ku fitile lilimo ze bato eza 1,500 ku zwa fo ba kwenuhela Mulimu bo Adama ni Eva, mangeloi a na ipanguzi a apala mibili ya butu, a to nyala basali, mi kwa pepwa bana ba mazwake ba ba bizwa likwenyepa. Likwenyepa zeo ne li zibahala kañi? Libizo la zona la a paka. Likwenyepa ki banna ba ba m’ata, bo ikandulwa. Ku bonahala kuli ne li batu ba mifilifili ba ne ba tisize situhu ni buitamaeli bo ne bu tilo feliswa fela ki munda wa na lumile Mulimu. (Genese 6:4, 5, 17) Likwenyepa zeo ne li yundisizwe ka Munda, kono bondat’a zona ne ba kutezi kwa lihalimu ku yo ba badimona ba ba sa bonwi ki meto a batu.—1 Pitrosi 3:19, 20.

Likande la mushimani wa mwa miteñi ya Jesu ya na kenwi ki mudimona li lu tusa ku bona situhu sa mangeloi ao a na ipanguzi. Mudimona no nepelanga mwanana yo mwa mulilo ni mwa mezi kuli u mu bulaye. (Mareka 9:17-22) Kwa iponelwa hande-ndende kuli “mioya ye lunya” yeo i likanyisa situhu sa nduna wa yona, yena Satani Diabulosi.—Maefese 6:12.

Badimona kacenu ba zwelapili ku susueza batu ku ba ni situhu sina mo ne i polofitezi Bibele kuli: “Mwa mazazi a maungulelo, ku ka taha linako ze tata. Kakuli batu ba ka ba baitati, . . . ba ba itumbaeta ni ku ikuhumusa, . . . ba ba si na buitumelo, ba ba hana za Mulimu; ikaba batu ba ba si na lilato la taho, ba ba na ni ñole, ba ba seba batu ka buhata, ba ba sa koni ku iswala, ba ba na ni buhali, ba ba toya batu ba bande; ikaba lishembi ni matanya, ni ba ba inuneka, ni ba ba lata minyaka, isi Mulimu; ikaba batu ba ba eza mukwa wa bulumeli, kono se si eza mata a bulumeli ba si latuzi.”—2 Timotea 3:1-5.

Bupolofita bwa Bibele bu bonisa kuli linako ze lu pila ku zona li tatafezi hahulu kakuli Mubuso wa Mulimu ka Kreste Jesu ha se u tomilwe ka 1914, Satani ni badimona ba hae ne ba lelekilwe kwa lihalimu. Bibele i li: “Mu na ni bumai mina ba ba yahile mwa lifasi ni mwa liwate! kakuli Diabulosi u shetumukezi ku mina a halifile maswe, ka ku ziba kuli nako ya hae ki ye nyinyani.”—Sinulo 12:5-9, 12,

Kana fo ku talusa kuli batu ha ba koni ku itimbutula mwa lizoho la Satani? Díaz Marroquín, yo se lu bulezi kale kwamulaho, u li “batu ba kona ku ituta ku cinca” mikwa ya bona ye maswe. Kono bakeñisa moya wa Satani o ambekile batu kacenu, ku t’ata ku mutu kuli a lisele mifilifili, konji ha na ka tuhelela moya o muñwi o m’ata hahulu kuli u etelele munahano ni likezo za hae. Ki ufi ona moya wo?

Mwa Kona ku Cinceza Mutu

Moya o kenile wa Mulimu kona moya o m’ata ku feleleza, mi wa kona ku koma m’ata afi kamba afi a badimona. Moya o kenile u tusa batu ku pilisana ka lilato ni mwa buiketo. Kuli mutu kaufela ya bata ku tabisa Jehova a be ni moya wa Mulimu, u tokwa ku ambuka likezo kaufela ze hanelela ku bonisa moya wa situhu. Seo si talusa kuli mutu u swanela ku cinca butu bwa hae ka ku lumelelana ni tato ya Mulimu. Mi ki ifi yona tato ya Mulimu yeo? Tato ya hae kikuli lu mu likanyise ka mo lu konela kaufela. Seo si kopanyeleza ni ku nga ba bañwi ka mwa ba ngela yena Mulimu.—Maefese 5:1, 2; Makolose 3:7-10.

Ku ituta mwa ngela lika Mulimu ku ka mi kolwisa kuli Jehova u ezanga batu hande. Ha ku na mutu ya kile a ezwa maswe ki Mulimu, nihaiba zona lifolofolo. * (Deuteronoma 22:10; Samu 36:7; Liproverbia 12:10) U toile situhu ni batu kaufela ba ba situhu. (Liproverbia 3:31, 32) Jehova u tokwa kuli Bakreste ba  apale mutu yo munca mi yena mutu yo munca yo u ba tusa ku nga ba bañwi kuli ba ba fita ni ku ba kuteka. (Mafilipi 2:2-4) Mutu yo munca yo u kopanyeleza ni “maikuto a na ni makeke, ni musa, ni buikokobezo, ni bunolo, ni pilu-telele.” Lilato ni lona ki la butokwa hahulu “kakuli ki tamo ye lu fa bupetehi.” (Makolose 3:12-14) Lifasi le kaniti ne li ka ba sibaka se sinde hahulu kambe batu kaufela ne ba bonisa tulemeno to tu cwalo.

Kono mwendi mu nga kuli ha ku na mutu ya kona ku cinca butu bwa hae luli. Ki wo mutala wa taba ye ne ezahezi luli. Bo Martín * ne ba hanyaukelanga bo musal’a bona fapil’a bana ba bona ni ku ba tibaula maswe. Muta o muñwi, bo Martín ba benda maswe kuli mane banana ba mata ku yo kupa tuso ku ba ne ba yahile ni bona fakaufi. Hamulaho wa lilimonyana lubasi lwa bo Martín lwa kala ku ituta Bibele ni Lipaki za Jehova. Bo Martín ba ituta butu sakata ni mo ne ba swanela ku pilisanela ni ba bañwi. Kana ne ba cincize butu bwa bona? Bo musal’a bona ba li: “Kale, bo munn’aka ha ba bifile ne ba sabisa. Mi kacwalo ne lu si na kozo ka nako ye telele. Ha ni zibi mo ni kona ku itebuhela ku Jehova ka ku ni tuseza bo munn’aka ku cinca. Se ba li mushemi ni munna yo munde mwa lubasi.”

Wo ki mutala fela u li muñwi. Batu ba bañata-ñata ba ba itutile Bibele ni Lipaki za Jehova mwa lifasi kaufela ba siile situhu. Ki niti, mutu wa kona ku cinca butu bwa hae luli.

Situhu Si Tuha Si Feliswa

Kwapilinyana Mubuso wa Mulimu—ona mulonga o tomilwe kwa lihalimu o mwa mazoho a Kreste Jesu, Mubusi ya sishemo—u ka buseleza lifasi kaufela. Mubuso wo u kenisize kale mahalimu ka ku lundula Satani, yena ndate-situhu, ni badimona ba hae. Ona cwale-cwale fa, Mubuso wa Mulimu wo u ka yamunwena babusiwa ba ona ba ba fa lifasi ili ba ba lata kozo. (Samu 37:10, 11; Isaya 11:2-5) Mubuso wo ki wona fela o ka felisa matata a  batu. Kono ku cwañi haiba mu nyanda kabakala situhu mwa nako ye mu sa libelezi Mubuso wo?

Ku kutisa bumaswe ka bumaswe ha ku na ku mi tusa se siñwi. Kono ku ka ekeza fela kwa situhu. Bibele i lu susueza kuli lu sepe Jehova, ili yo ka nako ya hae, u ka ‘kutiseza mutu ni mutu ka mizamao ya hae, ni ka misebezi ya mikwa ya hae.’ (Jeremia 17:10) (Mu bone sikwenda se si li: “Mwa ku Ezeza Ha Mu Boniswa Situhu.”) Ki niti kuli mwa kona ku tasezwa ki batu ba ba situhu. (Muekelesia 9:11) Kono Mulimu wa kona ku felisa lika kaufela ze tisizwe ki situhu, mane nihaiba lona lifu ka sibili. Mulimu u sepisa kuli ba ba mwa mabita a kupuzo, ba ne ba shwile kabakala situhu sa batu, ba ka zuha.—Joani 5:28, 29.

Nihaike lu sa kona ku nyandiswa ki situhu sa batu, lwa kona ku tiiswa ka ku itama bulikani bo bu tiile ni Mulimu ni ku sepa hahulu lisepiso za hae. Mu nahane mutala wa bo Sara ba ne ba konile ku uta bana ba bona ba babeli ni ku ba kenisa sikolo. Ha se ba supezi, bana ba bona bao ba ba yubeka, ba sa ba tusi se siñwi kamba ku ba fumanela likalafo. Bo Sara se ba li Bakreste, mi ba li: “Nihaike ni sa utwanga butuku kwa pilu, Jehova ha si ka ni fulalela ni kamuta. U ni tusa ka mizwale ni likaizeli za ka za kwa moya, ba ba ni babalela nako kaufela. Ni na ni sepo ye tiile ya kuli ona cwale-cwale fa, Jehova u ka felisa matata a ka ni a bote ba ba mu sepile ni ku latelela litaelo za hae.”

Ki bafi bona mizwale ni likaizeli bao ba ba bulelwa ki bo Sara? Ki balikani ba bona ba Bakreste, ba ba li Lipaki za Jehova. Lipaki za Jehova mwa lifasi kaufela ba na ni sishemo mi ba na ni sepo ye tiile ya kuli situhu si tuha si feliswa luli. (1 Pitrosi 2:17) Satani Diabulosi, yena ndate-situhu, ni bote ba ba mu likanyisa ba ta yundiswa. Muñoli yo muñwi u li ze ki “linako za lunya,” mi cwale zona linako ze li ta feliswa. Mwa kona ku ituta za sepo yeo ka ku atumela kamba ku ñolela Lipaki za Jehova.

[Litaluso za kwatasi]

[Mbokisi fa likepe 6]

Mwa ku Ezeza Ha Mu Boniswa Situhu

Linzwi la Mulimu li fa kelezo ye nde ya mwa ku ezeza ha mu boniswa situhu. Ha mu nyakisise mo mu kona ku sebeliseza manzwi a’ butali a latelela:

“U si ke wa li: Ni ka ku swala kasumatondo, sepa [Muñ’a] Bupilo, Yena u ka ku pilisa.”—Liproverbia 20:22.

“Ha u ka bona kuli ku nyandiswa mubotana, mi ku sikamiswa likatulo ni litukelo, u si ke wa li komoka zeo; kakuli mutu ya pahami, u pahamezwi ki yo muñwi, mi ku na ni ya ba ukumezi mwa bubeli bwa bona.”—Muekelesia 5:8.

“Mbuyoti ki ya ba ba ishuwa, kakuli ba ka ca sanda sa lifasi.”—Mateu 5:5.

“Mi cwale linto kamukana ze mu lata kuli batu ba mi ezeze, mu ba ezeze zona ni mina.”—Mateu 7:12.

“Mu si ke mwa kutisa bumaswe ka bumaswe; mu tokomele ku bata ze nde mwa meto a batu kaufela. Ha ku konahala, mi haili ka mina, mu pilisane mwa kozo ni batu kaufela. Balatiwa, mu si ke mwa kutisa bumaswe ili mina, kono mu fe buhali sibaka; kakuli ku ñozwi kuli: Ku likanyisa ki kwa ka, ki Na ni ka kutisa, ku bulela Mulena.”—Maroma 12:17-19.

“Kreste ni yena u utwile butuku bakeñisa mina, a mi siyela mutala, kuli mu hate mw’a n’a hatile. . . . Niha n’a tapaulwa, n’a sa kutisi matapa; niha n’a utwiswa butuku n’a sa fumbeli; kono n’a sepa Yena ya atula ka ku luka.”—1 Pitrosi 2:21-23.

[Maswaniso a fa likepe 7]

Jehova u lutile batu ba bañata ku lisela situhu