Puteho I Lumbeke Jehova

“Ni ka bulelela banyani ba ka Libizo la hao; ni ku lumbeke mwahal’a [puteho, NW].”—MAHEBERU 2:12.

1, 2. Puteho i lu tusa cwañi, mi ki ufi mulelo o mutuna o i tomezwi?

LUBASI kona matatekelo a sicaba ni sicaba. Mi ku zwa k’o, batu ba pilile ka tabo ni buiketo mwa lubasi ni lubasi. Kono Bibele i bonisa kuli, mwa lifasi kacenu, ku na ni sikwata se siñwi sa batu ba bañata ba ba pila ka kozo ni buiketo ku fita mwa mabasi. Sikwata seo ki puteho ya Sikreste. Ibe kuli mu pila mwa lubasi lo lu tamani hamoho kamba kutokwa, mwa kona ku itebuha tukiso ya Mulimu ya puteho ya Sikreste, mi kwa swanela. Haiba mu mwa puteho ye ñwi ya Lipaki za Jehova, mwa swanela ku lumela kuli mu ikola siango se sinde ni buiketo.

² Puteho haki sikwata fela sa batu. Haki kopano ya batu ba ba eza fela lika ze swana mwa bupilo kamba ba ba tabela papali ya mufuta o muñwi kamba tusebezi to tuñwi cwalo. Kono ze i tomezwi sihulu ki ku lumbeka Jehova Mulimu. Mi buka ya Lisamu i koñomeka taba yeo. Samu 35:18 i li: ‘Ni ka itumela ku Wena mwa [puteho] ye tuna, ni ku lumbeke ni mwa undi-wa-nyangela.’ Hape Samu 107:31, 32 i lu susueza kuli: “Batu kabe ba lumbeka [Muñ’a] Bupilo kabakala sishemo sa hae, ni misebezi ye komokisa y’a ezelize bana ba batu! Ba mu lumbeke sicaba ha si kopana.”

3. Manzwi a Paulusi a bonisa kuli puteho i petañi?

³ Muapositola Paulusi na bonisize mulelo o muñwi wa butokwa o i tomezwi puteho ha na ize: ‘Ndu ya Mulimu, yona [puteho] ya Mulimu-Ya-Pila, musumo ni sehezo ye seheza niti.’ (1 Timotea 3:15) Ki ifi puteho ya na talusa Paulusi? Linzwi la “puteho” li talusañi mwa Bibele? Mi puteho i ama cwañi bupilo bwa luna ni lisepiso ze lu libelezi? Kuli lu alabe lipuzo zeo, ha lu nyakisiseñi pili mo li itusiselizwe linzwi la “puteho” mwa Bibele.

4. Linzwi la “puteho” li itusisizwe hahulu cwañi mwa Mañolo a Siheberu?

⁴ Linzwi la Siheberu le li tolokilwe kuli “puteho,” “kopano,” “mukopano,” kamba “siango” li zwa fa linzwi le li talusa “ku kopanya” kamba “ku puta sicaba.” (Deuteronoma 4:10; 9:10) Walisamu na itusisize linzwi la puteho ha na bulela za mangeloi a kwa lihalimu, mi li kona ku itusiswa kwa ku talusa siango sa ba ba maswe. (Samu 26:5; 89:5-7) Kono buñata bwa Mañolo a Siheberu a itusisa linzwi leo ha ku bulelwa za Maisilaele. Mulimu na polofitile kuli Jakobo na ka fetuha [“puteho ya macaba a mañata,” NW], mi ne ku bile cwalo. (Genese 28:3; 35:11; 48:4) Maisilaele ne ba ketilwe ku ba “Kopano ya [Muñ’a] Bupilo,” yona “Kopano ya Mulimu.”—Numere 20:4; Nehemia 13:1; Joshua 8:35; 1 Samuele 17:47; Mika 2:5.

5. Ki lifi linzwi la Sigerike le li tolokilwe kuli “puteho,” mi li kona ku talusañi?

⁵ Linzwi la Sigerike le li tolokilwe kuli “puteho” ki ek·kle·siʹa. Mi linzwi leo li kona ku talusa sikwata sa batu ba ba kopanezi fela lika li sili ze sa ami bulapeli, inge cwalo “mukopano” wa batu ba na shongile Demetriusi kuli ba lwanise Paulusi mwa Efese. (Likezo 19:32, 39, 41) Kono mwa Bibele linzwi leo li itusisizwe hahulu kwa ku talusa puteho ya Sikreste. Mwa Bibele ya Silozi, linzwi leo hape li tolokilwe kuli “keleke,” kono dikishinari ye ñwi ya manzwi a mwa Bibele (The Imperial Bible-Dictionary) i talusa kuli linzwi leo “ni hanyinyani  ha li talusi muyaho mo ba lapelelanga Bakreste.” Kono niteñi, mwa Mañolo a Sigerike a Sikreste, linzwi la “puteho” li itusisizwe ka linzila z’e ne.

Puteho ya Batoziwa ba Mulimu

6. Davida ni Jesu ne ba ezizeñi mwa puteho?

⁶ Ha na bulela ka za Jesu, muapositola Paulusi na itusisize manzwi a Davida a’ kwa Samu 22:22 kuli: “Ni ka bulelela banyani ba ka Libizo la hao; ni ku lumbeke mwahal’a Mukopano [kamba puteho]. Kabakaleo neli swanelo kuli [Jesu] a eziwe ya swana mwa litaba kaufela sina banyani ba hae, kuli a be muprisita yo mutuna ya lu utwela butuku ni ya sepahala mwa litaba za Mulimu.” (Maheberu 2:12, 17) Davida na lumbekile Mulimu mwahal’a Kopano kamba puteho ya Isilaele wa ikale. (Samu 40:9) Kono ki puteho ifi ya na talusa Paulusi ha na ize Jesu na lumbekile Mulimu ‘mwahal’a puteho’?

7. Linzwi la “puteho” li talusañi sihulu mwa Mañolo a Sigerike a Sikreste?

⁷ Sisupo se lu balile kwa Maheberu 2:12, 17 ki sa butokwa. Si bonisa kuli Kreste ni yena na li yo muñwi wa ba ne ba li mwa puteho yeo mwa na bulelezi banyani ba hae libizo la Mulimu. Banyani ba hae bao ne li bomañi? Ne li ba “lusika lwa Abrahama,” ili banyani ba Kreste ba ba tozizwe ka moya wa Mulimu, “ba ba abezwi kwa pizo ya lihalimu.” (Maheberu 2:16–3:1; Mateu 25:40) Ki niti, mwa Mañolo a Sigerike a Sikreste, linzwi la “puteho” sihulu li talusa sikwata sa balateleli kaufela ba Kreste ba ba tozizwe ka moya wa Mulimu. Batoziwa ba 144,000 bao ki yona puteho “ya bana ba baeli ba ba ñozwi mabizo mwa lihalimu.”—Maheberu 12:23.

8. Jesu na polofitile cwañi ka za ku tomiwa kwa puteho ya Sikreste?

⁸ Jesu na polofitile kuli ne ku ka tomiwa “puteho” ya Sikreste yeo. Ibat’o ba silimo si li siñwi pili a si ka shwa kale, Jesu na bulelezi muapositola Pitrosi kuli: “Ki wena Pitrosi, mi fa licwe leo ni ka yaha [puteho, NW] ya ka; mi minyako ya sibaka sa ba ba shwile ha i na ku i koma.” (Mateu 16:18) Bo Pitrosi ni Paulusi ne ba utwisisize kuli Jesu ka sibili ne li yena licwe la na bulela leo. Pitrosi na ñozi kuli ba ba yahiwa “sina macwe a’ pila” a ndu ya moya ye fa Licwe, yena Kreste, ne li “sicaba sa hae tota, kuli [ba] bulele ze nde” za ya na ba bizize.—1 Pitrosi 2:4-9; Samu 118:22; Isaya 8:14; 1 Makorinte 10:1-4.

9. Puteho ya Mulimu ne i kalile lili ku tomiwa?

⁹ “Sicaba sa hae tota” seo, ne si kalile lili ku kubukanywa ku ba puteho ya Sikreste? Sicaba seo ne si kalile ku kubukanywa ka la Pentekonta ya 33 C.E. muta Mulimu na sululezi moya wa hae o kenile fahalimw’a balutiwa ba ne ba putehani mwa Jerusalema. Ku lona lizazi leo, Pitrosi a fa ngambolo ye nde fapil’a sikwata sa Majuda ni baproselite. Ba bañata ne ba tabehile mwa lipilu bakeñisa lifu la Jesu; mi ba baka ni ku kolobezwa. Bibele i biha kuli ba ne ba bakile ni ku kolobezwa ne li ba 3,000, mi bona bao ba ekezwa kwa puteho ye nca ye ne sweli ku hula. (Likezo 2:1-4, 14, 37-47) Puteho yeo ne i sweli ku hula kakuli Majuda ni baproselite ba bañata ne ba lumezi kuli Mulimu na hanile puteho ya sicaba sa Maisilaele. Mi Mulimu na ketile Bakreste  ba ba tozizwe, yena “Isilaele wa Mulimu” wa kwa moya, ku ba puteho ya hae luli.—Magalata 6:16; Likezo 20:28.

10. Ki afi mayemo a Jesu mwa puteho ya Mulimu?

¹⁰ Bibele i bonisa shutano ye mwahal’a Jesu ni batoziwa. Ka mutala, shutano yeo i bonahala mwa Bibele ha ku bulelwa kuli, ‘Kreste ni puteho.’ Jesu ki yena Toho ya puteho yeo ya Bakreste ba ba tozizwe ka moya wa Mulimu. Paulusi na ñozi kuli Mulimu u file Jesu “kuli fahalimw’a linto kamukana ibe yena toho ya [puteho, NW]. Mi [puteho, NW] ki mubili wa hae.” (Maefese 1:22, 23; 5:23, 32; Makolose 1:18, 24) Kacenu le, ku siyezi fela batoziwa ba ba nyinyani ba puteho yeo fa lifasi. Kono lu na ni buikolwiso bwa kuli Jesu Kreste, yena Toho ya bona, wa ba lata luli. Liñolo la Maefese 5:25 (NW) li bonisa Jesu mwa ba ngela: ‘Kreste u latile puteho mi u itobohile bakeñisa yona.’ Wa ba lata kakuli ba patehile ku fa Mulimu “sitabelo sa milumbeko, kikuli bupaki bo bu zwa mwa milomo ye lumba Libizo la hae,” sina mwa na ezelize Jesu ha na li fa lifasi.—Maheberu 13:15.

Mo Li Itusiselizwe Linzwi la “Puteho” Hape

11. Mwa Mañolo a Sigerike a Sikreste, linzwi la “puteho” li itusisizwe cwañi hape?

¹¹ Mwa Bibele fokuñwi linzwi la “puteho” ha li talusi sikwata mukatumbi sa batoziwa ba 144,000 ba ba li “[puteho] ya Mulimu.” Ka mutala, Paulusi na kile a ñolela fela sikwata si li siñwi sa Bakreste, a li: “Mu si ke mwa fa mutu libaka la ku wa, nihaiba kwa Majuda kamba Magerike, kamba ku ba [puteho, NW] ya Mulimu.” (1 Makorinte 10:32) Kaniti, Mukreste yo muñwi mwa Korinte ha na ka eza nto ye filikanya, na ka wisa kamba ku sitatalisa ba bañwi. Kono kana taba yeo ne i ka kona ku sitatalisa Magerike kaufela, Majuda kaufela, kamba batoziwa kaufela ba mwa lizazi leo ku to fita ni la kacenu le? Kutokwa. Mi kabakaleo, ku bonahala kuli ‘puteho ya Mulimu’ ye bulezwi mwa timana ye, i talusa Bakreste ba ba pila mwa silengo se siñwi sa nako. Kamukwaocwalo, mutu u kona ku bulela kuli Mulimu u etelela puteho, ku i tusa, kamba ku i fuyola, ili ku ama kwa Bakreste kamukana ba ba pila mwahal’a nako ye ñwi fela ku si na taba kuli ba fumaneha kai. Kamba mutu u kona ku bulela za tabo ni kozo ye mwa puteho ya Mulimu kacenu, ili ku talusa tabo ni kozo ye mwahal’a Bakreste ba niti kaufela.

12. Ki ifi nzila ya bulalu ye li itusisizwe linzwi la “puteho” mwa Bibele?

¹² Nzila ya bulalu ye li itusisizwe linzwi la “puteho” mwa Bibele i talusa Bakreste kaufela ba ba pila mwa sibaka se siñwi. Lu bala kuli: ‘Puteho ne i inzi mwa kozo mwa Judea kaufela, ni mwa Galilea, ni mwa Samaria.’ (Likezo 9:31) Sibaka seo sa Judea, Galilea, ni Samaria ne li se situna mi ne si na ni likwata ze balwa za Bakreste, kono kaufela bona ne ba bulelwa kuli ki “puteho” i liñwi. Palo ya ba ne ba kolobelizwe ka la Pentekonta ya 33 C.E. ni hamulahonyana, i bonisa kuli mwendi mane ne ku na ni likwata ze balwa ze ne kopanelanga mwa Jerusalema. (Likezo 2:41, 46, 47; 4:4; 6:1, 7) Heroda Agripa I na busize Judea ku isa ha timela ka 44 C.E., mi liñolo la 1 Matesalonika 2:14 li bonisa hande fo ku sweu kuli silimo sa 50 C.E. ha si to eshanga, ne se ku na ni liputeho ze ñata mwa Judea. Kacwalo, taba ya kuli Heroda na “nyandisa ba bañwi ba [puteho, NW],” i kona ku talusa likwata li sikai ze ne kopanezi mwa Jerusalema.—Likezo 12:1.

13. Ki ifi nzila ya bune ili ye zibahala hahulu ya mo li itusiselizwe linzwi la “puteho” mwa Bibele?

¹³ Nzila ya bune ye zibahala hahulu ya mo li itusiselizwe linzwi la “puteho,” i ama kwa Bakreste ba ba li puteho i liñwi, inge cwalo puteho ye kopanela mwa ndu. Paulusi na bulezi za “[liputeho, NW] za Galatia.” Yona provinsi ya Maroma yeo ne li ye tuna mi ne i na ni liputeho li sikai za mufuta wo. Paulusi na kile  a itusisa habeli linzwi la “liputeho” ha na bulela za Galatia, mi fo linzwi leo ne li kopanyeleza ni liputeho ze ne li mwa Antioke, Derba, Listra, ni Ikone. Banna-bahulu ba ne ba kwanisa lipimo ze mwa Mañolo ne ba ketiwa ku ba baokameli mwa liputeho zeo. (1 Makorinte 16:1; Magalata 1:2; Likezo 14:19-23) Mañolo a bonisa kuli zeo kaufela ne li “[liputeho, NW] za Mulimu.”—1 Makorinte 11:16; 2 Matesalonika 1:4.

14. Lu kona ku bulelañi ka za mo li itusiselizwe linzwi la “puteho” mwa mañolo a sikai?

¹⁴ Fokuñwi ne ku lukiswanga likwata ze nyinyani ze ne kona ku ezeza mikopano ya Sikreste mwa ndu. Mi linzwi la “puteho” hape ne li itusiswa kwa ku talusa zona likwata za mufuta wo. Ze ñwi za liputeho ze zibahala za mufuta wo ne li kopanelanga mwa ndu ya bo Akila ni Prisila, ya Nimfasi, ni ya Filemoni. (Maroma 16:3-5; Makolose 4:15; Filemoni 2) Yeo ki taba ye susueza kwa liputeho ze nyinyani kacenu ili zeo mwendi li kopanelanga mwa ndu. Jehova na lumelelize liputeho zeo mwa miteñi ya baapositola, mi ni kacenu le u sa li katelwa, a nz’a li tiisa ka moya wa hae.

Liputeho Li Lumbeka Jehova

15. Moya o kenile no sebelize cwañi mwa liputeho ze ñwi za kwa makalelo?

¹⁵ Sina mo lu itutezi mwa taba mo, Jesu na talelelize manzwi a Samu 22:22 ha na lumbekile Jehova mwahal’a puteho. (Maheberu 2:12) Balateleli ba hae ba ba sepahala ni bona ne ba lukela ku eza cwalo. Bakreste ba niti ba kwa makalelo ha ne ba tozizwe ka moya o kenile kuli ba be bana ba Mulimu ni ku ba banyani ba Kreste, moya wa tusa ba bañwi ku bona ku eza misebezi ye ipitezi. Ne ba filwe limpo za moya ze makaza. Ba bañwi ne ba filwe manzwi a butali kamba a zibo, ba bañwi ne li m’ata a ku folisa kamba ku polofita, mi ba bañwi bona ne li m’ata a ku bulela lipuo ze ne ba sa zibi ni ku ziba.—1 Makorinte 12:4-11.

16. Ki ufi mulelo o muñwi o ne li fezwi limpo za moya ze makaza?

¹⁶ Paulusi na bulezi cwana ka za mpo ya ku bulela lipuo: “Ni ka opela ka moya, ni opele ni ka kutwisiso.” (1 Makorinte 14:15) Na lemuhile kuli ne li kwa butokwa kuli ba bañwi ba utwisise manzwi a hae ilikuli ba itute se siñwi. Paulusi na bata ku lumbeka Jehova  mwahal’a puteho. Na susuelize ba bañwi ba ne ba filwe limpo za moya kuli: “Mu bate ku atelwa ki ze ka yahisa [puteho, NW],” yona puteho mo ne ba itusiseza mpo ya bona. (1 Makorinte 14:4, 5, 12, 23) Paulusi luli na iselize pilu liputeho, ka ku ziba kuli Bakreste ne ba ka fumana kolo ya ku lumbeka Mulimu ku ye ñwi ni ye ñwi ya liputeho zeo.

17. Lu swanela ku ikolwisañi ka za liputeho kacenu?

¹⁷ Jehova u sa itusisa ni ku tusa puteho ya hae. U sweli ku fuyola sikwata sa Bakreste ba ba tozizwe ba ba fa lifasi kacenu. Se si paka taba yeo ki buñata bwa lico za kwa moya ze ba ikola batu ba Mulimu. (Luka 12:42) Mulimu u sweli ku fuyola Bakreste ba niti kaufela ba ba mwa lifasi. Mi u sweli ku fuyola liputeho mo lu sweli ku lumbekela Mubupi wa luna ka likezo ni likalabo za luna ze yahisa kwa moya. Mwa liputeho za luna lu itutanga mo lu kona ku lumbekela Mulimu ka linako ze ñwi, ha lu siyo kwa mikopano ya luna ya puteho.

18, 19. Bakreste ba ba sepahala ba tabela ku ezañi mwa liputeho kaufela?

¹⁸ Mu hupule kuli Paulusi na susuelize Bakreste ba mwa puteho ya kwa Filipi, mwa sikiliti sa Masedonia, a li: ‘Se ni mi lapelela, kikuli mu tale miselo ya ku luka, ye beiwa ka Jesu Kreste, ibe kanya ni milumbeko ku Mulimu.’ Kuli ba eze cwalo ne ba tokwa ni ku bulelela ba bañwi, ba ne ba si Bakreste, ka za tumelo ya bona ku Jesu ni ka za sepo ya bona ye nde. (Mafilipi 1:9-11; 3:8-11) Kabakaleo, Paulusi na susuelize Bakreste ka yena kuli: “Ka Jesu, lu tiseze Mulimu sitabelo sa milumbeko, kikuli bupaki bo bu zwa mwa milomo ye lumba Libizo la hae.”—Maheberu 13:15.

¹⁹ Kana mwa ikolanga ku lumbeka Mulimu “mwahal’a Mukopano” kamba puteho, sina mwa na ezelize Jesu, ni ku lumbeka Jehova ka mulomo wa mina mwahal’a batu ba ba si ka mu ziba kale ni ba ba si ka kalisa kale ku mu lumbeka? (Maheberu 2:12; Maroma 15:9-11) Kwa neku le liñwi, ku alaba puzo yeo ku itingile ka mo lu ikutwela ka ze i peta puteho ya luna mwa mulelo wa Mulimu. Mwa taba ye tatama, lu ka nyakisisa Jehova mwa etelelela ni mwa itusiseza puteho ya luna ni mo i amela bupilo bwa luna kacenu.

Kana Mwa Hupula?

• ‘Puteho ya Mulimu’ ya Bakreste ba ba tozizwe, ne i tomilwe cwañi?

• Linzwi la “puteho” li itusisizwe ka linzila lifi ze ñwi ze talu mwa Bibele?

• Davida, Jesu, ni Bakreste ba kwa makalelo ne ba tabela ku ezañi mwahal’a puteho, mi lu swanela ku itutañi ku bona?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 21]

Jesu ne li yena mutomo wa puteho ifi?

[Siswaniso se si fa likepe 23]

Likwata za Bakreste ne li kopananga sina ‘liputeho za Mulimu’

[Siswaniso se si fa likepe 24]

Ni luna lwa kona ku lumbeka Jehova mwahal’a mukopano sina Bakreste ba kwa Benin