Situhu Sa Lifasi Le

MARÍA ne li musali-muhulu wa lilimo ze 64 ya na pila a nosi. Zazi le liñwi na fumanwi mwa ndu ya hae inge a shwile. Na tibauzwi mi na tamelezwi muhala mwa mulala.

Muta o muñwi ñumbili ye ne bifile ya lindaula mapolisa ba balalu, ni ku ba tameleza kuli ba uzwize tushimani to tubeli. Ñumbili yeo ya selaela mapolisa ba babeli petulu ni ku ba nyonyeka mulilo, mi sibeli sa bona ba ca lote. Mupolisa wa bulalu yena na konile ku banduka.

Hape nako ye ñwi, mutu ya na si ka ipulela fa libizo na lizize luwaile mi za na bulezi ne li tisize kuli ku shitulwe taba ye komokisa. Ne ku pumbuzwi litupu z’e ne mwa simu. Litupu zeo ne li za banna ba bane ba ne ba tilo pota kwa sibaka seo ka nako ya bona ya pumulo. Banna bao ne ba tamilwe masila kwa meto mi mazoho a bona na bopilwe. Litupu za banna bao ha li yo tatubwa, kwa fumanwa kuli ne ba pumbekilwe inze ba pila.

Zeo hasi lika za ku ipangela fela inge za mwa mafilimu a lindwa. Ki lipiho za likezo ze ezahezi cwanoñu fa luli ili ze ne zibahalizwe fa makande mwa naha ye ñwi ya lifasi la America. Niteñi yeo haki yona naha i nosi mwa lifasi le mo ku ezahala likezo ze situhu cwalo.

Likezo ze situhu li ezahala kai ni kai. Ku na ni ba ba tunyisa limbomba, ku taseza linaha, ku bulayana, ku holofazana, ku kunupana litobolo ni ku swala batu likalala. Yeo ki mitala i sikai fela. Fa makande hañata-ñata ku boniswanga maswaniso a likezo ze situhu ze sweli ku ezahala, mi batu ba bañata ha ba sa komokonga ha ba bona ni ku utwa litaba zeo.

Mwendi mu kile mwa ipuza kuli: ‘Ki kabakalañi mwa lifasi kacenu ha ku sweli ku ezahala lika ze maswe cwana? Kana kikuli batu ha ba sa na taba ni ba bañwi mi ha ba sa nga bupilo ku ba sika sa butokwa?’ Lu pilelañi mwa lifasi le li cwana le?

Kono cwale ha mu nahane za bo Harry, banna-bahulu ba lilimo ze 69 ba ne ba kulanga butuku bwa kansa. Bo musal’a bona ba kula butuku bo bu batisanga lilama ze ñwi za mubili (multiple sclerosis), kono ba ba pila bukaufi ni bona ni balikani ba bona ba to ba tusanga. Bo Harry ba li: “Ha ni zibi mo ne lu ta pilela kabesi tuso ya bona batu ba kaufela.” Kwa Canada ko ba pila bo Harry, ku ezizwe lipatisiso ze bonisa kuli buñata bwa batu ba ba babalela basupali ba sweli ku tusa batu ba ba si bahabo bona. Kaniti ni mina mu na ni batu ba bañwi be mu ziba ba ba bonisa sishemo ni ku tusa ba bañwi. Mi ki niti, batu b’a kona ku pilisana ni ba bañwi ka musa ku si na situhu.

Kono haiba ku cwalo, ki kabakalañi situhu ha si atile cwana? Kiñi se si tisa kuli batu ba be ni situhu? Kana batu ba situhu b’a kona ku cinca? Kana situhu si ka fela luli? Haiba ku cwalo, si ka fela cwañi, mi ki lili?

[Manzwi a bañi ba siswaniso fa likepe 3]

Train: CORDON PRESS