“Milelo ya Hao I Ka Tiya”

MWA pina ya hae, Davida n’a lapezi kuli: “Mulimu, u bupe ku na pilu ye kenile, u lukise sinca ku na moya o tiile. U ni kutiseze tabo ya ku pilisa kwa hao, mi u ni tiise ka moya wa ku tukufalelwa za hao.” (Samu 51:10, 12) Hamulaho wa ku eza sibi ni Bati-Sheba, Davida ya n’a bakile n’a itilelezi ku Jehova Mulimu kuli a kenise pilu ya hae ni ku mu fa moya o munca wa ku tukufalelwa ze lukile.

Kana Jehova luli wa bupanga ku luna pilu ye nca, ni ku beya ku luna moya o munca wa ku tukufalelwa za hae? Kamba kana ki luna beñi ba ba swanela ku ikataza ku ba ni pilu ye kenile kamita? Lwa ziba kuli Jehova ‘ki yena ya tatuba lipilu,’ kono kana wa cincanga luli lipilu za luna? (Liproverbia 17:3; Jeremia 17:10) Kana wa cincanga bupilo, milelo, ni likezo za luna?

Litimana za pili ze 9 za Liproverbia kauhanyo 16, li bonisa mo lu kona ku zamaisezwa ki Mulimu ilikuli ‘milelo ya luna i tiye.’ Mwa mañolo a pili a Siheberu, libizo la Mulimu ne li fumaneha h’a 8 mwa litimana zeo. (Liproverbia 16:3) Litimana 10 ku isa 15 li bonisa buikalabelo bwa mulena kamba mubusi.

“Milelo ya mwa Pilu” Ki Ya Mañi?

Liproverbia 16:1a i bulela kuli: “Milelo ya mwa pilu ki ya mutu.” Manzwi ao a bonisa kuli “milelo ya mwa pilu” i itingile ku luna beñi. Jehova ha cincangi lipilu za luna ka makazo kamba ku beya ku luna moya wa ku tukufalelwa. Lu lukela ku ipatela zibo ye nepahezi ya Linzwi la hae, ku yeya lika ze lu ituta, ni ku cinca munahano wa luna ilikuli u lumelelane ni wa hae.—Liproverbia 2:10, 11.

Kono kupo ya Davida ya kuli a fiwe “pilu ye kenile” ni “moya o tiile” i bonisa kuli n’a itemuhezi kuli ki muezalibi mi n’a tokwa tuso ya Mulimu kuli a kenise pilu ya hae. Ka ku ba batu ba ba si ka petahala, lu kona ku kenelwa ki muliko wa ku eza “misebezi ya nama.” (Magalata 5:19-21) Kuli lu “bulaye lilama za [luna] ze mwa lifasi, kikuli buhule ni ze masila, ni maikuto a maswe, ni litakazo ze maswe,” lu tokwa tuso ya Jehova. (Makolose 3:5) Kacwalo lu tokwa ku lapelanga ku Mulimu kuli a lu tuse ku sa tulwa ki miliko ni ku zwisa litakazo za sibi mwa lipilu za luna!

Kana lwa kona ku tusa ba bañwi mwa ‘milelo’ ya bona ya mwa pilu? Bibele i bulela kuli: “Yo muñwi h’a bulela, manzwi a hae a taba sina mukwale; kono mulomo wa ya butali u wisa pilu.” (Liproverbia 12:18) Mulomo wa luna u kona ku wisa cwañi lipilu za ba bañwi? Mulomo u kona ku eza cwalo haiba “kalabo ye ta fa lilimi, i zwa ku [Muñ’a] Bupilo,” f’o kikuli ha lu bulela manzwi a niti a tomile fa Bibele.—Liproverbia 16:1b.

Bibele i talusa kuli: “Pilu ya puma ku fita linto kaufela, i sinyehile ku feleleza.” (Jeremia 17:9) Pilu ya mutu i latanga ku ikemela ni ku ipuma. Mulena Salumoni wa Isilaele  ya ikale u lemusa za kozi yeo, u li: “Mikwa kaufela ya mutu i kenile mwa meto a hae; kono [Muñ’a] Bupilo ki Yena ya likanyisa lipilu fa sikala.”—Liproverbia 16:2.

Bakeñisa ku itata, lu kana lwa ikemela, ku pata bufokoli bwa luna, ni ku itibaza bumaswe bo lu ezize. Kono Jehova ha koni ku pumiwa. Yena u likanyisa lipilu fa sikala. Pilu ya mutu ki mw’a inezi mutu ka sibili, ili mihupulo ya hae, maikuto a hae, ni milelo ya hae. Pilu ya mutu ki yona ya likanga Jehova ‘muliki wa lipilu’ mi yena ha ezangi lika ka sishweka. Haike lu babalele lipilu za luna.

“U Bihe Misebezi ya Hao” ku Jehova

Milelo i tokwa ku nahanwa mwa pilu. Hamulaho wa ku eza milelo, mutu u ezanga za lelile. Kana lu ka petanga ze lu lela? Salumoni u li: “U bihe misebezi ya hao ku [Muñ’a] Bupilo; mi milelo ya hao i ka tiya.” (Liproverbia 16:3) Ku biha misebezi ya luna ku Jehova ku talusa ku beya sepo ya luna ku yena, ku itinga ku yena, ku ipeya mwa lizoho la hae kamba ku mu lwalisa mutiyo wa luna. Walisamu n’a opezi kuli: “U beye nzila ya hao ku [Muñ’a] Bupilo. U mu sepe, mi ku ka sebeza Yena.”—Samu 37:5.

Kono kuli milelo ya luna i tiye, i na ni ku lumelelana ni Linzwi la Mulimu, mi i swanela ku zwelela kwa pilu ye nde. Mi hape lu swanela ku no lapelanga ku Jehova ku mu kupa tuso ni ku lika ka t’ata ku latelela kelezo ye mwa Bibele. Lu tokwa sihulu ku ‘lwalisa Mulimu mulwalo wa luna’ ha lu talimana ni miliko ni matata, kakuli yena ‘u ka lu tiisa.’ Ka maniti, “h’a na ku lumela kuli ya na ni niti a nyanganyiswe.”—Samu 55:22.

Jehova “U Ezize Linto Kamukana ka Libaka” La Hae

Ki lika mañi ze ñwi ze ka zwa mwa ku biha misebezi ya luna ku Jehova? Mulena ya butali u li: “[Muñ’a] Bupilo u ezize linto kamukana ka libaka” la hae. (Liproverbia 16:4a) Mubupi wa linto kaufela ki Mulimu ya na ni mulelo. Ha lu itinga ku yena mwa bupilo, lu ka pila bupilo bo bunde bwa tabo mi lu ka pima ku ndaamanisa fela moya. Mi mulelo wa Jehova ki wa kuli lifasi ni batu ba ine ku ya ku ile. (Maefese 3:11) N’a bupile ni ku eza lifasi “ilikuli li yahiwe.” (Isaya 45:18) Mi mulelo wa hae wa kwa makalelo wa kuli batu ba ine ku ya ku ile fa lifasi u na ni ku talelezwa. (Genese 1:28) Ba ba pilela ku eza tato ya Mulimu wa niti ba ka ina ku ya ku ile.

“Mane ni ya maswe u ezelizwe lizazi la kozi.” (Liproverbia 16:4b) Jehova n’a si ka bupa batu ba ba maswe, kakuli “musebezi wa hae u lukile.” (Deuteronoma 32:4) Kono u ba tuhelezi ku zwelapili ku ba teñi ku fitela fa ka bonela yena muñi kuli cwale ki nako ya ku ba timeza. Ka mutala, Jehova n’a bulezi cwana ku Faro, mulena wa Egepita: “Ni ku tuhezi hona cwalo, kuli ni bonahalise  mata a ka ku wena, ni kuli Libizo la ka li zibwe mwa lifasi kamukana.” (Exoda 9:16) Likoto ze Lishumi ni ku bulaiwa kwa Faro ni limpi za hae kwa Liwate le Lifubelu ne li bonisize hande fo ku sweu kuli Mulimu ki ya m’ata ote.

Jehova hape wa kona ku tahisa kuli ba ba maswe ka ku sa ziba ba pete mulelo wa hae. Walisamu n’a bulezi kuli: “Luli, buhali bwa mutu bu ka ku lumba; mi ku halifa kwa hae, ki mukwale o’ itamile.” (Samu 76:10) Jehova wa kona ku tuhelela lila za hae ku nyandisa batanga ba hae, kono ki ka mulelo fela wa kuli a ba fe kalimelo ni ku ba luta tuto. Kono lila za hae ha li ba nyandisa hahulu, Mulimu wa nga muhato.

Jehova wa tusanga batanga ba hae ba ba ikokobeza. Baikuhumusi bo? “Mutu ufi ni ufi ya ikuhumusa mwa pilu, ki ya masila ku [Muñ’a] Bupilo. Luli, h’a na ku banduka kwa koto.” (Liproverbia 16:5) Ba ba “ikuhumusa mwa pilu” ba kona ku swalisana kono ha na ku banduka kwa koto. Kacwalo haike lu be ni moya wa buikokobezo ku si na taba ni zibo, m’ata, kamba buikalabelo bo lu na ni.

“Mwa ku Saba” Jehova

Bakeñisa kuli lu pepezwi mwa sibi, lwa fosanga. (Maroma 3:23; 5:12) Ki lika mañi ze ka lu tusa kuli lu si ke lwa eza milelo ye ka lu isa mwa nzila ye maswe? Liproverbia 16:6 i talusa kuli: “Sishemo ni ku sepahala ki tifo ye feza bumaswe; mi mwa ku saba [Muñ’a] Bupilo batu ba pima koto.” Ka sishemo ni ka ku sepahala, Jehova u lu lifezi bumaswe bwa luna, kono kuli lu kone ku isileleza kwa ku eza sibi lu swanela ku saba Jehova. Kacwalohe kwand’a fela ku lata Mulimu ni ku itebuha sishemo sa hae, haike lu be ni sabo ya ku saba ku mu swabisa!

Sabo ya ku saba Mulimu i ka kena mwa lipilu za luna haiba lu fita fa ku izibela m’ata a hae a sabisa. Mu nahane fela m’ata a hae ku z’a bupile! Jobo ha n’a hupulisizwe za m’ata a Mulimu a ku bupa lika, n’a sikuluzi munahano wa hae. (Jobo 42:1-6) Kana ni luna ha lu sikululangi munahano wa luna ha lu bala ni ku yeya litaba za mwa sebelisanezi Jehova ni batu ba hae, ze mwa Bibele? Walisamu n’a opezi kuli: “A mu teñi, mu buhe misebezi ya Mulimu, wa sabisa ka z’a ezeza bana ba batu.” (Samu 66:5) Lu si ke lwa itusisa maswe sishemo sa Jehova. Maisilaele ha ne ba ‘ikuhumusize ni ku swabisa moya wa Mulimu o kenile, Jehova n’a fetuhile sila ku bona, mi a ba lwanisa.’ (Isaya 63:10) Kono “mikwa ya mutu ha i kolisa [Muñ’a] Bupilo. Yena u eza kuli mane ni lila za hae li kutisana lipilu ni yena.” (Liproverbia 16:7) Kaniti, ku saba Jehova kwa lu sileleza luli!

Mulena ya butali u li: “Se sinde ki liluwo le linyinyani le li fumanwa ka busepahali, ku fita bufumu bo buñata bo bu fumanwa ka mukwa o si ka luka.” (Liproverbia 16:8) Liproverbia 15:16 i bulela kuli: “Se si na ni tuso, ki ku fumana hanyinyani, ni ku saba [Muñ’a] Bupilo; ku fita ku ba ni bufumu bo buñata bo bu na ni mikatazo.” Ki niti, ku saba Mulimu ku lu tusa ku sa keluha mwa nzila ye lukile.

“Pilu ya Mutu I Itela Nzila ya Hae”

Mutu ha n’a bupilwe, n’a filwe m’ata a ku iketela za ku eza, ku keta ze nde ku ze maswe. (Deuteronoma 30:19, 20) Pilu ya luna ya kona ku alakanya linzila ni ku keta i liñwi kamba ze ñata ku zona. Salumoni ha bonisa kuli mutu wa kona ku iketela za ku eza, u talusa kuli: “Pilu ya mutu i itela nzila ya hae.” Kono “ki [Muñ’a] Bupilo ya zamaisa mautu.” (Liproverbia 16:9) Bakeñisa kuli Jehova wa kona ku zamaisa mautu a luna, ki hande ku kupa tuso ku yena kuli ‘milelo ya luna i tiye.’

 Sina mo se lu bonezi, pilu ya puma mi ya kona ku ezisa mutu nto ye fosahezi. Ka mutala, mutu ha eza sibi, pilu ya hae ya kona ku mu puma kuli a ikemele. Ku fita ku tuhela sibi sa hae, mutu u kona ku nahana kuli Mulimu u na ni lilato, sishemo, ni makeke mi wa swalela libi. Mutu ya cwalo u ipulelela “mwa pilu ya hae inz’a li: Mulimu u libezi; u silile pata ya hae, h’a na ku li bona zeo.” (Samu 10:11) Kono ku nahana cwalo ha ku si ka luka mi kwa kona ku bulaisa.

“Sikala ni Litikanyo Ze Lukile Li Zwa ku” Jehova

Salumoni ha s’a bulezi za pilu ni likezo za mutu, cwale u sikuluhela ku mulena, u li: “Mulomo wa mulena u bulela katulo ye zwa ku Mulimu; kakuli mwa mulomo wa hae likatulo ha li na ku fosahala.” (Liproverbia 16:10) Mulena Jesu Kreste kaniti luli u ka ba mulena ya cwalo. U ka busa lifasi ka ku lumelelana ni tato ya Mulimu.

Mulena ya butali y’o cwale u bonisa mutomo wa katulo ni ku luka, u li: “Sikala ni litikanyo ze lukile li zwa ku [Muñ’a] Bupilo; litikanyo kaufela ze mwa mukotana ki musebezi wa hae.” (Liproverbia 16:11) Likala ni litikanyo li zwa ku Jehova. Lika zeo ha li koni ku zwa ku mulena. Jesu ha n’a li fa lifasi, n’a bulezi kuli: “Ha ni koni ku eza se siñwi ili na: Ni atula mo ni utwela, mi katulo ya ka i lukile; kakuli ha ni ezi se si latwa ki na, kono ni eza se si latwa ki Ndate ya ni lumile.” Lwa kona ku libelela kuli Mwan’a Mulimu ya filwe “ku atula lika kaufela” u ka atula ka ku luka.—Joani 5:22, 30.

Ki nto mañi ye ñwi ye lu kona ku libelela ku mulena ya yemela Jehova? Mulena wa Isilaele u li: “Malena ba toile ku eza bumaswe; kakuli lubona lu tiiswa ki ku luka.” (Liproverbia 16:12) Mubuso wa Mesiya u zamaiswa ka likuka za Mulimu ze lukile. Ha u ezi litumelelano ni “puso ya ba ba maswe.”—Samu 94:20; Joani 18:36; 1 Joani 5:19.

Ku Bata ku Shemubwa ki Mulena

Sicaba se si busiwa ki mulena yo mutuna si swanela ku ezañi? Salumoni u li: “Malena ba tabela wa mulomo o bulela niti; mi ba lata ya bulela ze lukile. Buhali bwa mulena ki kapaso ka lifu; kono mutu ya butali u ka bu kayula.” (Liproverbia 16:13, 14) Balapeli ba Jehova kacenu ba mamela manzwi ao mi ba patehile mwa musebezi wa ku kutaza Mubuso ni ku tahisa balutiwa. (Mateu 24:14; 28:19, 20) Ba ziba kuli ku itusisa mulomo wa bona ka nzila yeo ku tabisa Mulena Mesiya, yena Jesu Kreste. Ku kuyula buhali bwa mulena ya m’ata ni ku bata ku shemubwa ki yena ki nto ye butali luli. Kono mane ki nto ye butali hahulu ni ku fita ha ne lu ka bata ku tabisa Mulena Mesiya!

Salumoni u zwelapili, u li: “Pata ya mulena ha i benya, ki bupilo bwa sicaba; mi musa wa hae ki lilu le li nelisa pula ya maseulo.” (Liproverbia 16:15) Ku bulela kuli ‘pata ya mulena ya benya’ ku talusa kuli mulena wa shemuba batu, sina fela ku bulela kuli ‘liseli la pata ya Jehova’ ha ku talusa ku shemubwa ki yena. (Samu 44:3; 89:15) Sina malu a pula ha bonisanga kuli pula i ka nela ni ku melisa licalo, musa wa mulena u bonisa kuli ku ka ba ni lika ze nde kwapili. Mwa puso ya Mulena Mesiya, batu ba ka pila bupilo bwa mbombolelwa ni bwa ku onyoka, sina mo ne ku bezi hanyinyani mwa puso ya Mulena Salumoni.—Samu 72:1-17.

Ha lu nze lu libelezi kuli Mubuso wa Mulimu u zamaise linto kaufela, haike lu kupe tuso ku Mulimu ya ku kenisa lipilu za luna. Hape lu sepe Jehova ni ku mu saba. Haiba lu eza cwalo, lu ka ba ni sepo ya kuli ‘milelo ya luna i ka tiya.’—Liproverbia 16:3.

[Siswaniso se si fa likepe 18]

Jehova ‘u ezelize ya maswe lizazi la kozi’ ka nzila ifi?