Kana Mu Na ni Moya O Sa Shwi?

KANA mibili ya luna ki nama ni mali fela? Kamba kana lu na ni nto ye ñwi hape kwand’a nama ni mali? Kana ha lu shwa kipeto ku felile? Kamba kana ku na ni nto ye ñwi ku luna ye sa bonahali ye zwelangapili ku pila hamulaho wa lifu?

Nihaike kuli bulapeli bwa lifasi bu na ni litumelo ze shutana-shutana ka za se si ezahalanga hamulaho wa lifu, kaufela bona bwa lumelelana fa taba i liñwi ya kuli ku na ni nto ye ñwi ku mutu ye sa shwangi ili ye zwelangapili ku pila hamulaho wa lifu. Batu ba bañata ba lumela kuli “nto” yeo ki moya o zwelangapili ku pila hamulaho wa lifu la mutu. Mina mu lumelañi? Moya ki nto mañi? Kana mutu ya pila u na ni moya, mi kana moya wo wa zwelangapili ku pila hamulaho wa lifu? Haiba ku cwalo, ki sikamañi se si ezahalanga ku ona?

‘Mubili Ha U Si Na Moya U Shwile’

Mwa Bibele, manzwi a Siheberu ni Sigerike a tolokilwe kuli “moya” a talusa “moya o buyelwa” kamba “moya o fuka.” Kono linzwi la “moya” li talusa ze ñata isi ku buyela fela. Ka mutala, Bibele i li: ‘Mubili ha u si na moya u shwile.’ (Jakobo 2:26) Kacwalo, moya ki ona o pilisa mubili. Ki m’ata a pilisa mubili.

Kuli lu kolwe kuli m’ata ao a’ pilisa ha si moya fela o lu buyela o fitanga mwa maswafu, ha lu nyakisiseñi se si ezahalanga ku mutu a sa lisela fela ku buyela. Mutu ha lisezi ku buyela ka nakonyana, wa kona ku wetuluswa. Ki kabakalañi? Kakuli m’ata a bupilo a sa li teñi mwa liselusi za mubili wa hae. Kono haiba m’ata ao a felile, mutu yo ha koni ku wetuluswa kakuli liselusi za hae li shwile. Kacwalo, moya ki m’ata a pilisa mutu ni liselusi za mubili wa hae. M’ata a pilisa ao a zwanga ku mushemi ni ku ya ku mwana ka nako ya itwala, mi m’ata ao a zwelangapili ku ba teñi haiba mutu a zwelapili ku buyela.—Jobo 34:14, 15.

Kana mutu ni mutu u na ni moya o shutana ni wa ba bañwi? Kamba kana batu kaufela ba na ni m’ata a pilisa a swana? Bibele i lu fa likalabo ze nepahezi kwa lipuzo ze. Ka ku bonisa kuli libupiwa kaufela li na ni moya o swana, mulena ya butali Salumoni n’a ize: “Se si tahela bana ba batu, hape ki se si tahela ni lifolofolo; mwa bubeli bwa bona ba tahelwa ki nto i li ñwi: Mw’a shwela mutu, ni folofolo i shwa cwalo; [moya, NW] wa bona ki u li muñwi. . . .  Kaufela li ikela mwa sibaka si li siñwi; kaufela li ezizwe ka liluli, mi kaufela li fetuha liluli hape. Ya ziba kana [moya, NW] wa mutu u kambamela kwa lihalimu, ni [moya, NW] wa folofolo kana u shetumukela mwatas’a lifasi, ki mañi?” (Muekelesia 3:19-21) Kaniti luli, lifolofolo ni batu ba na ni moya kamba m’ata a pilisa a swana.

Moya o mwa mubili lu kona ku u swaniseza kwa malaiti a tisanga kuli mushini u eze ze u pangezwi. Ka mutala, malaiti a kona ku tisa kuli maboni a bonise liseli, wayalesi i lile, TV i bonise maswaniso, ni kuli kompyuta i sebeze. Kono malaiti h’a fetuhangi ku ba lipangaliko zeo. Malaiti a zwelangapili ku ba ona cwalo mwa inezi—a banga fela m’ata a tisa kuli lipangaliko li sebeze. Ni moya ki mo u inezi. Ha u fetuhangi ku ba mubili. Moya ha u na tulemeno mi ha u nahani—ki m’ata fela. Batu ni lifolofolo ba na ni moya o swana. Kacwalo, mutu ha shwa, moya wa hae ha u zwelangipili ku yo pila ko kuñwi kamba ku fetuha folofolo.

Ki Sikamañi Se Si Ezahalanga kwa Moya Ha Lu Shwa?

Liñolo la Muekelesia 12:7 li talusa kuli mutu ha shwa, ‘liluli li kutela mwa mubu mo li zwile, mi moya wa mutu u kutela ku Mulimu ya n’a u fanile.’ Kono seo ha si talusi kuli moya o zwanga mwa mubili wa mutu wa zamayanga mwa mbyumbyulu ni ku ya ku Mulimu. Ka mutala, ha mu nyakisise seo Jehova ka mupolofita wa hae Malaki n’a bulelezi sicaba sa Isilaele se si sa sepahali. N’a ize: “A mu kutele ku Na, mi ni ka kutela ku mina.” (Malaki 3:7) Maisilaele ne ba ka ‘kutela’ ku Jehova ka ku tuhela mikwa ye maswe ni ku kala hape ku latelela litaelo za Mulimu ze lukile. Mulimu n’a ka ‘kutela’ kwa Maisilaele ka ku ba shemuba hape. Mwa taba yeo, Maisilaele ne ba sa tokwi ku zamaya luli ku ya ku Mulimu mi ni Mulimu n’a sa tokwi ku zamaya ku ya ku bona. Ku ‘kuta’ ko, ne ku talusa fela kuli Maisilaele ni Mulimu ne ba ka cinca mibonelo ya bona. Seo si talusa kuli Bibele hañata ha i itusisa linzwi la ku ‘kuta’ ha i talusi ku zamaya luli ku zwa fa sibaka se siñwi ku ya ku se siñwi.

Ka nzila ye swana, ha ku bulelwa kuli fa lifu ‘moya wa mutu u kutela ku Mulimu ya n’a u fanile’ ki ku talusa kuli moya u sa zwa fela ku mutu, ki Mulimu wa niti fela, yena ya n’a u fanile, ya na ni m’ata a ku u kutisa. Fo ku talusa kuli sepo ya mutu y’o ya bupilo bwa kwapili i itingile fela ku Mulimu.

 Ka mutala, ha mu nyakisise se i bulela buka ya Luka ka za lifu la Jesu Kreste. I bulela kuli: “Jesu kih’a huweleza ka linzwi le lituna, a li: Ndate, ni beya moya wa ka mwa mazoho a hao. A man’o bulela cwalo a felelwa ki moya.” (Luka 23:46) Jesu ha n’a shwile ni moya wa hae ha ne u zwile ku yena, n’a si ka liba kwa lihalimu ku Ndat’ahe. Jesu n’a li mwa libita, n’a shwile, ku fitela fa n’a zuselizwe kwa bafu fa lizazi la bulalu. (Muekelesia 9:5, 10) Nihaiba hamulaho wa zuho ya hae, Jesu n’a si ka kambamela kwa lihalimu honafo fela. Kono ‘a iponisa kwa balutiwa ba hae inz’a pila,’ mi “ba mu bona mazazi a mashumi a mane” hamulaho “a iswa kwahalimu.” (Likezo 1:3, 9) Jesu ha shwa, n’a ‘beile moya wa hae mwa mazoho a Ndat’ahe,’ ka sepo ye tiile ya kuli Jehova n’a ka mu zusa kwa bafu.

Moya Ki Nto Mañi?

Bibele i bonisize hande kuli moya kiñi. Moya ki m’ata fela a pilisa ili e ba tokwa batu kuli ba pile. M’ata ao a zwelangapili ku ba teñi haiba mutu a zwelapili ku buyela. Kacwalo, ha ku na nto ku mutu ye zwelangapili ku pila hamulaho wa lifu.

Kamukwaocwalo, sepo kaufela ya bupilo bwa kwapili ka za ba ba shwile i itingile fela fa zuho. Bibele i sepisa kuli: “Mu si ke mwa komoka ka taba yeo; kakuli nako ya ta, mo ba ba li mwa mabita kaufela, ba ka utwa linzwi la hae, mi ba zwe.” (Joani 5:28, 29) Sepo ya zuho ya bafu i itingile fa sepiso ya niti yeo ya zuho isiñi fa tuto ya kuli moya ha u shwi.

Ki kwa butokwa hahulu ku ba ni zibo ye nepahezi ya za zuho ni ku ziba ze i peta. Hape ki kwa butokwa ku ba ni zibo ya za Mulimu ni Kreste. (Joani 17:3) Lipaki za Jehova mwa silalanda sa mina ba ka tabela ku mi tusa ku ituta Bibele ilikuli mu zibe ze ñata ka za Mulimu, Mwan’a hae, ni lisepiso za Hae. Lwa mi mema shangwe kuli mu bonane ni Lipaki za Jehova kamba ku ñolela kwa bahatisi ba magazini ye.

[Maswaniso a fa likepe 4]

Kaufela li na ni moya u li muñwi

[Manzwi a bañi ba siswaniso]

Goat: CNPC—Centro Nacional de Pesquisa de Caprinos (Sobral, CE, Brasil)