“Y’o Tapa mwa Kasa Ka Siloe”

HAMULAHO wa ku lamba sileze fa meto a sibofu, Jesu n’a ize ku yena: “Y’o tapa mwa kasa ka Siloe.” Munna y’o n’a ezize honacwalo mi “a kuta [inze] a bona.” (Joani 9:6, 7) Kasa ka Siloe ne ka fumaneha kai? Ku na ni bupaki bo bu fumanwi cwanoñu fa bo bu bonisa ko ne ka fumaneha kasa kao.

Batu ba bañata ba yanga kwa tolopo ya Jerusalem ku yo bona kasa ka ka bizwa Kasa ka Siloe, ili ka ka lumelwa kuli ki kona kasa luli ka ka bulezwi kwa Joani 9:7. Kasa kao ka fumaneha kwa mafelelezo a nzila ya mwa mubu ya n’a yahile Ezekiasi, ye eza limita ze 530 ili ye ne yahilwe mwa lilimo za ma 700 B.C.E. Kasa kao ka ngiwa kuli ki ka mwa lilimo za ma-300 C.E. Ne ka yahilwe ki batu ba kwa Byzantium ba ne ba ipiza kuli ki Bakreste ili ba ne ba nahana kuli kasa ka ka bulezwi mwa buka ya Joani mwendi ne ka fumaneha kwa mafelelezo a nzila yeo ya n’a yahile Ezekiasi.

Niteñi mwa 2004, bapumbuli ne ba fumani sibaka se ne ba lumela kuli ne li kona Kasa ka Siloe ka mo ne ka inezi luli mwa miteñi ya Jesu. Sibaka seo si fumaneha limita ze bat’o ba 100 kwa mboela-upa wa sibaka se ne ba lumelanga kuli ne li kona Kasa ka Siloe. Sibaka seo ne ba si fumani cwañi? Ba muuso ne ba bata ku lukisa mipaipi ya ze maswe mwa sibaka seo. Kacwalo ba lumela kwa sibaka seo babeleki ni mishini ya ku yepisa. Mutatubi wa ze pumbuzwi ya n’a belekela bukaufi ni sibaka seo a bona bapumbuli bao inze ba  yepa mi a bona ha ba pumbula mashetumukelo a mabeli. Musebezi wa yemiswa, mi ba muuso ba laela kuli bapumbuli ba shitule sibaka seo. Mi ka nako ya cwale lineku le liñwi la kasa kao le li eza limita ze 70 mwa butelele, ni likutwana ze peli ki kale li pumbulwa.

Muwayawaya o muñwi o fumanwi mwa sibaka seo ki wa mwa lilimo za petuho ya Majuda ya ku kwenuhela Maroma. Petuhelo yeo ya Majuda ne i ezahezi mwahal’a 66 ni 70 C.E. Muwayawaya wo u fa bupaki bwa kuli kasa kao ne ka zwezipili ku itusiswa ku to fita mane ni ka 70 C.E., Maroma ha ba shandaula Jerusalema. Hatiso ye bizwa Biblical Archaeology Review i li: “Kasa kao ne ka itusisizwe ku isa ni kwa mafelelezo a petuho yeo, mi hamulaho ka tuhelwa ku itusiswa. Mwa sibaka mo ku fumaneha kasa kao . . . ne ku si ka yahiwa ku fitela mwa puso ya Byzantine. Ka mwaha ni mwaha, mezi a pula n’a kukisanga sileze se ne si kwahelanga kasa kao. Mi Maroma ha se ba shandauzi Jerusalema, kasa kao ne ka sa keniswangi. Hamulaho wa lilimo-limo, kwa ba ni sileze se siñata mwa kasa kao mi mafelelezo ka kwehelwa kaufel’a kona ki sileze. Bapumbuli ne ba fumani kasa kao mwa sileze kwatasi ka limita ze talu.”

Ki kabakalañi baituti ba Bibele ha ba tabela ku ziba ko ne ka fumaneha Kasa ka Siloe? Kakuli ku eza cwalo ku ba tusa ku utwisisa mo ne u inezi luli munzi wa Jerusalema mwa miteñi ya Jesu, ili munzi o bulezwi hañata mwa makande a bupilo bwa Jesu ni bukombwa bwa hae.

[Maswaniso a fa likepe 7]

Kasa ka Siloe ka ka sa zo fumanwa

[Manzwi a bañi ba siswaniso]

© 2003 BiblePlaces. com