“Mu Ipuluke Kwa Takazo Kaufela ya Bufumu”
“Mu Ipuluke Kwa Takazo Kaufela ya Bufumu”
“Mutu nih’a ka fuma hahulu, bupilo bwa hae ha bu ini ku z’a fumile.”—LUKA 12:15.
1, 2. (a) Mu bona kuli batu kacenu ba iseza hahulu pilu kwañi? (b) Moya wa bona u kona ku lu ama cwañi?
BATU ba bañata ba nahana kuli mali, maluo, libubo, misebezi ye fumanisa mali a mañata, ni mabasi ki zona lika za butokwa mwa bupilo mi li ka ba sileleza kwapili. Ku bonahala kuli mwa linaha kaufela, ibe ze fumile kamba ze si ka fuma, buñata bwa batu ba iseza hahulu pilu kwa sifumu. Kono ba zwelapili ku sa iseza pilu kwa lika za kwa moya.
2 Muinelo wo u lumelelana ni ze polofitilwe mwa Bibele, kuli: “Mwa mazazi a maungulelo, ku ka taha linako ze tata. Kakuli batu ba ka ba baitati, ba ba lata mali, . . . ba ba lata minyaka, isi Mulimu; ikaba batu ba ba eza mukwa wa bulumeli, kono se si eza mata a bulumeli ba si latuzi.” (2 Timotea 3:1-5) Bakeñisa kuli Bakreste ba niti ba pila mwahal’a batu ba ba cwalo, ku bunolo hahulu kuli ba likanyise moya ni mupilelo wa batu bao. Ki lika mañi ze ka lu tusa kuli lu si ke lwa “likanyisa lifasi le”?—Maroma 12:2.
3. Ki temuso ifi ya n’a file Jesu ye lu ka nyakisisa mwa taba ye?
3 Jesu Kreste, ka ku ba yena “Mutateki ni Mufelelezi wa tumelo,” u lu file lituto ze tuna ka za ku sa likanyisa lifasi. (Maheberu 12:2) Nako ye ñwi Jesu ha n’a luta sicaba ka za litaba za butokwa za bulapeli, munna yo muñwi a kauleza ngambolo ya Jesu ka puzo ye li: “Muluti, u bulelele muhulwan’a ka kuli a ikabele ni na bufumu bwa sanda sa luna.” Jesu kiha fa kelezo ya butokwa hahulu ku munna y’o ni ku ba ne ba teeleza kaufela. Jesu a fa temuso ye tiile ya ku ipuluka kwa takazo ya bufumu mi a koñomeka manzwi a hae ka swanisezo ye n’e ba fitile kwa lipilu. Lu swanela ku iseza hahulu pilu kwa manzwi ao a n’a bulezi Jesu ni ku a mamela mwa bupilo bwa luna.—Luka 12:13-21.
Kupo Ye Sa Swaneli
4. Ki kabakalañi munna yo ha n’a sa swaneli ku kauleza Jesu?
4 Munna yo a si ka kauleza kale Jesu, Jesu n’a bulelela balutiwa ba hae ni batu ba bañwi ka za ku sa ba ni muipo, za tuso ya moya o kenile, ni za ku taluseza ba bañwi za Mwan’a mutu. (Luka 12:1-12) Kaniti balutiwa kaufela ne ba swanela ku teeleza hahulu kwa lituto zeo za n’a luta Jesu. Kono ha n’a nz’a bulela litaba ze tuna zeo ze ne ba tokwa ku nahanisisa, munna yo a kauleza Jesu ka ku mu kupa kuli a atule taba ya ku ikabela sifumu sa lubasi. Niteñi, ku na ni tuto ya butokwa ye lu kona ku ituta mwa taba ye.
5. Kupo ya munna y’o ne i patuluziñi ka za mw’a inezi?
5 Ku bulelwanga kuli: “Za nahana mutu ha nz’a teeleza kwa litaba za bulapeli ki zona ze bonisa mw’a inezi.” Jesu ka nako ya n’a bulela litaba za butokwa za kwa moya, munna y’o mwendi yena n’a nahana mwa n’a ka ezeza kuli a fumane bufumu. Bibele ha i bonisi kuli munna y’o n’a swanela ku bilaela luli kamba kuli n’a sa swaneli. Mwendi n’a bata fela kuli Jesu a mu tuse kakuli Jesu n’a na ni m’ata mi n’a zibahala ka ku ba muatuli yo munde. (Isaya 11:3, 4; Mateu 22:16) Kono niha lu sa zibi libaka la n’a buzelize Jesu cwalo, puzo ya hae ne i bonisize kuli n’a na ni butata mwa pilu ya hae; n’a sa itebuhi lika za kwa moya. Kana ni luna ha lu swaneli ku itatuba mwa taba ye? Ka mutala, ha lu li kwa mikopano ya Sikreste, ku bunolo ku nahana lika li sili kamba ku nahana ze lu ka eza hamulaho wa mikopano. Ku fita ku eza cwalo, lu swanela ku iseza pilu ku ze bulelwa ni ku nahana mwa ku itusiseza zona ilikuli lu tiise silikani sa luna ni Ndat’a luna Jehova Mulimu ni ku tiisa silikani sa luna ni be lu lapela ni bona.—Samu 22:22; Mareka 4:24.
6. Ki kabakalañi Jesu ha n’a si ka eza za n’a kupile munna y’o?
6 Ku si na taba kuli munna y’o n’a buzelizeñi puzo yeo, Jesu n’a si ka eza se siñwi kuli a mu tuse. Jesu n’a mu alabile fela kuli: “Munna, ki mañi ya ni tomile muatuli ni muabeli wa mina?” (Luka 12:14) Ka ku alaba cwalo, Jesu n’a bulezi taba ye ne ba ziba hande batu, kakuli ka Mulao wa Mushe, litaba ze cwalo ne li talimwanga ki baatuli ba ba ketilwe mwa minzi. (Deuteronoma 16:18-20; 21:15-17; Ruti 4:1, 2) Jesu yena n’a si ka tela zeo kono n’a tezi ku t’o paka niti ya Mubuso ni ku t’o luta batu tato ya Mulimu. (Joani 18:37) Sina Jesu, ni luna ha lu swaneli ku yembululwa ki lika ze si na tuso kono lu swanela ku itusisa nako ya luna ni m’ata a luna kwa ku kutaza taba ye nde ni kwa ku ‘luta macaba kaufela.’—Mateu 24:14; 28:19.
Mu Sabe kwa Takazo ya Bufumu
7. Ki libaka mañi la n’a tongozi Jesu le ne li tisize kuli munna y’o a buze puzo?
7 Bakeñisa kuli Jesu n’a kona ku ziba ze mwa pilu ya mutu, n’a lemuhile libaka le lituna le ne li tisize kuli munna y’o a mu kupe ku atula taba ya hae. Kacwalo, ku fita ku hana fela ku alaba puzo ya munna y’o, Jesu a tongola libaka luli le ne li tisize kuli munna yo a buze puzo yeo, a li: “Mu tokomele, mi mu ipuluke kwa takazo kaufela ya bufumu; kakuli mutu nih’a ka fuma hahulu, bupilo bwa hae ha bu ini ku z’a fumile.”—Luka 12:15.
8. Takazo ya bufumu kiñi, mi i kona ku libisa mutu kwañi?
8 Linzwi le li tolokilwe kuli takazo ya bufumu ha li talusi fela ku ba ni takazo ya masheleñi kamba ya lika ze ñwi ze kona ku tusa mutu. Kono li talusa ku ba ni takazo ye tuna hahulu ya sifumu kamba ya lika za ba bañwi. I kona ku ba takazo ye sa feli ya lika kamba mukwañuli wa lika za ba bañwi. Hape i kona ku ba takazo ya ku bata fela ku ba ni lika mutu niha sa li tokwi kamba niha ka tahiseza ba bañwi matata. Mutu ya lata hahulu sifumu u nahana fela za ku bata sifumu kuli mane si kona ku fetuha mulimu ku yena. Mu hupule kuli muapositola Paulusi n’a bulezi kuli mutu ya lata hahulu sifumu u swana ni ba ba sebeleza milimu, bona ba ba si ke ba yola sanda sa Mubuso wa Mulimu.—Maefese 5:5; Makolose 3:5.
9. Takazo ya bufumu ni takazo ya lika za ba bañwi i kona ku boniswa cwañi? Mu fe mitala.
9 Jesu n’a lemusize kuli lu ipiluke kwa “takazo kaufela ya bufumu.” Takazo ya bufumu i boniswa ka linzila ze shutana-shutana. Mulao wa mafelelezo kwa Milao ye Lishumi u talusa linzila ze ñwi za mo i bonisezwa takazo yeo. Mulao wo u li: “U si ke wa lakaza ndu ya wahenu; u si ke wa lakaza musal’a hae, nihaiba mutang’a hae wa munna kamba wa musali, nihaiba komu ya hae, nihaiba mbongolo ya hae, nihaiba nto kamukana ya wahenu.” (Exoda 20:17) Mwa Bibele ku na ni mitala ye miñata ya batu ba ne ba ezize libi ze tuna bakeñisa ku lakaza lika za ba bañwi. Satani ne li yena wa pili ku ba ni takazo ye cwalo—n’a lakalize tumbo, libubo, ni m’ata ze ne swanela fela Jehova. (Sinulo 4:11) Eva n’a lakalize tukuluho ya ku ikezeza lika, mi ka ku pumiwa n’a tahiselize bana ba hae kaufela sibi ni lifu. (Genese 3:4-7) Badimona ne li mangeloi a n’a si ka kolwa ‘bunduna bwa ona, kono n’a zwile mwa litulo za ona’ kabakala ku lakaza lika za n’a si ka fiwa. (Juda 6; Genese 6:2) Hape mu nahane za Balaami, Akani, Gehazi, ni Judasi. Ku fita ku kolwa ka ze ne ba na ni zona, takazo ya bona ye tuna ya bufumu ne i tisize kuli ba eze lika ze maswe ze ne ba isize kwa sinyeho.
10. Ki kabakalañi ha lu swanela ku ‘tokomela’ sina mwa n’a elelize Jesu?
10 Kona libaka Jesu pili a si ka lemusa kale ka za takazo ya bufumu ha n’a bulezi kuli “mu tokomele”! Ki kabakalañi ha lu swanela ku tokomela? Kakuli ku bunolo ku mutu ku lemuha kuli mutu yo muñwi u na ni mukwañuli kamba takazo ya bufumu, kono ku t’ata ku yena ku lemuha kuli ni yena u cwalo. Kono muapositola Paulusi n’a bulezi kuli “lilato la bufumu ki mubisi wa ze maswe kamukana.” (1 Timotea 6:9, 10) Mulutiwa Jakobo u talusa kuli takazo ye maswe “ha i simuluhile, i tahisa sibi.” (Jakobo 1:15) Ku likana ni manzwi a Jesu, lu swanela ku ‘tokomela,’ mi ku fita ku atula ba bañwi kuli ba na ni takazo ya bufumu, lu itatube kuli lu bone kuli lipilu za luna li kai, ilikuli lu “ipuluke kwa takazo kaufela ya bufumu.”
Ku Fuma Hahulu
11, 12. (a) Ki temuso ifi ya n’a file Jesu ka za ku lata hahulu bufumu? (b) Ki kabakalañi ha lu swanela ku mamela temuso ya Jesu?
11 Hape ku na ni libaka le liñwi ha lu swanela ku ipuluka kwa takazo ya bufumu. Mu lemuhe kuli Jesu n’a zwezipili ku bulela kuli: “Mutu nih’a ka fuma hahulu, bupilo bwa hae ha bu ini ku z’a fumile.” (Luka 12:15) Yeo luli ki taba ye lu swanela ku nahanisisanga mwa lifasi le mo ku na ni hahulu lilato la bufumu, ili mo batu banga kuli ku fuma ku tahisa tabo. Ka manzwi ao, Jesu n’a bonisa kuli bupilo bo bunde ha bu si ka itinga fa bufumu, bu be buñata bu mane.
12 Kono ba bañwi ba kona ku hana taba yeo. Ba kona ku nahana kuli maluo a tiseza mutu ku ikola bupilo, mi kona kuli ki a butokwa. Kacwalo ba ezanga misebezi ye miñata ni ku ituta hahulu kuli ba fumane maluo e ba tabela. Ba nahana kuli ka ku eza cwalo ba ka pila hande. Kono ka ku eza cwalo ba shuta sisupo sa Jesu.
13. Lu swanela ku nga cwañi bupilo ni maluo?
13 Jesu n’a sa buleli kuli ku ba ni bufumu ki ko kunde kamba ku maswe, kono za n’a talusa kikuli bupilo bwa mutu ha bu si ka itinga “ku z’a fumile,” ili lika za luwile. Mi kaufela luna lwa ziba kuli, kuli mutu a pile, ha tokwi ku ba ni ze ñata. U tokwa fela lico ze likani, liapalo li sikai, ni makundamo. Bafumi ba na ni lika zeo ka buñata, kono babotana ba na ni ku sebeza ka t’ata kuli ba li fumane. Kono ka nako ya lifu, ha ku bangi ni shutano mwahal’a bafumi ni babotana—lika kaufela li fitanga fa ku fela. (Muekelesia 9:5, 6) Kacwalo bupilo sakata ha bu swaneli ku itinga fela fa maluo a n’a ni ona mutu. Lu ka utwisisa hande taba yeo ha lu ka nyakisisa kuli Jesu n’a talusa bupilo bo bu cwañi ha n’a bulela manzwi ao.
14. Linzwi le li tolokilwe kuli “bupilo” mwa taba ya mwa Bibele ye lu nyakisisa li lu lutañi?
14 Jesu ha n’a bulezi kuli: “Mutu nih’a ka fuma hahulu, bupilo bwa hae ha bu ini ku z’a fumile,” linzwi la Sigerike (zo·eʹ) la n’a itusisize ili le li tolokilwe kuli “bupilo” mwa buka ya Luka ha li talusi mupilelo wa mutu kono li talusa bupilo luli bwa hae. * Jesu n’a talusa kuli ibe kuli lu bafumi kamba lu babotana, ibe kuli lu pila mwa mbombolelwa kamba lu shebile, ha lu koni ku ekeza bupilo bwa luna kamba nihaiba ku ziba kuli lu ka ba teñi kamuso. Mwa ngambolo ya hae ya fa lilundu, Jesu n’a ize: “Ku mina ki mañi ya kona ku ekeza kwa butelele bwa hae, se si likana ni ñokolwa, ka ku isa pilu kwateñi?” (Mateu 6:27) Bibele i bonisa hande kuli “liwelu-welu la bupilo” li ku Jehova, mi ki yena fela ya kona ku fa batanga ba hae ba ba sepahala “bupilo bo bu sa feli,” ibe kuli ki kwa lihalimu kamba fa lifasi-mubu.—Samu 36:9; 1 Timotea 6:12, 19.
15. Ki kabakalañi batu ba bañata ha ba sepile sifumu?
15 Manzwi a Jesu a bonisa kuli ku bunolo kwa batu ku ba ni mubonelo o fosahezi wa bupilo. Ibe kuli ki bafumi kamba ki babotana, batu kaufela ha ba si ka petahala mi mafelelezo a bona ki lifu. Mushe wa kwaikale n’a lemuhile kuli: “Bupilo bwa luna, mazazi a bona a eza myaha ye mashumi aketalizoho ka a mabeli, ku ba ba tiile ki myaha ye mashumi aketa-lizoho ka a malalu. Bo, bukonelo bwa yona ki bwa mikatazo ni butata fela. Kakuli bupilo bwa luna bu fela kapili, mi lu fufela ko.” (Samu 90:10; Jobo 14:1, 2; 1 Pitrosi 1:24) Kona libaka batu ba ba sa lapeli Mulimu ha ba na ni muhupulo wa n’a bulezi muapositola Paulusi kuli “a lu ceñi, a lu nweñi, kakuli kamuso lu ka shwa.” (1 Makorinte 15:32) Ba bañwi ka ku lemuha kuli bupilo ki bo bukuswani mi ha bu swalehi, ba lika ku isileleza ka ku bata maluo. Mwendi ba ikutwa kuli ka ku ba ni maluo a mañata, bupilo bwa bona bu ka ba hande. Kacwalo ba beleka ka t’ata kuli ba ikubukanyeze maluo, ili ka ku nahana kuli mwendi a ka ba sileleza ni ku ba tahiseza tabo.—Samu 49:6, 11, 12.
Bupilo Bo Bunde bwa Kwapili
16. Bupilo sakata ha bu si ka itinga fa nto mañi?
16 Ki niti kuli bupilo bwa ku onyoka—bwa ku ba ni lico ze ñata, liapalo, makundamo ni lika ze ñwi—bu kona ku tisa kuli mutu a pile hande mane nihaiba ku pila nako ye telele. Kono kana bupilo bo bu cwalo ki bwa ku ya ku ile? Bupilo sakata ha bu si ka itinga fa lilimo za pila mutu kamba fa maluo a na ni ona. Muapositola Paulusi n’a lemusize za kozi ya ku sepa hahulu maluo. N’a ñolezi Timotea kuli: “Laela ba ba luwile bufumu bwa nako ya cwale, kuli ba si ke ba ipona butuna, ba si ke ba sepa bufumu bo bu sa tiyi; kono ba sepe Mulimu ya lu fanga linto kaufela ka buñata kuli lu li tabele.”—1 Timotea 6:17.
17, 18. (a) Ki mitala ifi ye minde ye lu swanela ku likanyisa? (b) Ki nguli ifi ya n’a kandekile Jesu ye ka nyakisiswa mwa taba ye tatama?
17 Ku sepa bufumu ha ku tusi se siñwi, kakuli bufumu ‘ha bu si ka tiya.’ Jobo wa kwaikale n’a fumile hahulu, kono ha n’a wezwi ki kozi bufumu bwa hae ne bu si ka mu tusa ni hanyinyani; bufumu bwa hae ne bu felile ka ku sa libelela. Se ne si mu tusize mwahal’a matata kaufela a n’a mu tahezi ne li tumelo ya hae ku Mulimu. (Jobo 1:1, 3, 20-22) Sifumu se situna sa Abrahama ne si si ka mu palelwisa ku ya kwa n’a mu lumile Jehova, mi ka ku eza cwalo n’a fumani mupuzo wa ku ba “ndat’ahe macaba a mañata.” (Genese 12:1, 4; 17:4-6) Lu lukela ku likanyisa mitala ye ni ye miñwi ye miñata. Ibe kuli lu banana kamba lu ba bahulu, haike lu itatube kuli lu bone kuli za butokwa mwa bupilo bwa luna ki lifi ni kuli sepo ya luna i tomile fañi.—Maefese 5:10; Mafilipi 1:10.
18 Sina mo lu bonezi, manzwinyana a n’a bulezi Jesu fa taba ya takazo ya bufumu ni mubonelo o munde wa bupilo ki a butokwa mi a na ni tuto ye tuna. Kono Jesu hape n’a sa luta lituto ze ñwi, mi kacwalo n’a kandekile nguli ya za munna ya fumile wa litanya. Nguli yeo i lu ama cwañi kacenu, mi i lu lutañi? Taba ye tatama i ka alaba lipuzo zeo.
[Litaluso za kwatasi]
^ para. 14 Linzwi le liñwi la Sigerike le li tolokilwe kuli “bupilo” ki biʹos. Ka ku ya ka hatiso ya Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words, linzwi la biʹos li talusa “butelele bwa bupilo,” “mupilelo,” ni “mwa ku ipiliseza.”
Kalabo ya Mina ki Ifi?
• Taba ya Jesu ya ku hana ku tusa munna yo muñwi i lu lutañi?
• Ki kabakalañi ha lu swanela ku ipuluka kwa takazo ya bufumu, mi lu kona ku eza cwañi cwalo?
• Ki kabakalañi bupilo ha bu si ka itinga fa maluo?
• Ki nto mañi ye tisa kuli mutu a be ni bupilo bo bunde ni bo bu inelela?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 23]
Ki kabakalañi Jesu ha n’a hanile ku tusa munna yo?
[Siswaniso se si fa likepe 23]
Takazo ya bufumu i kona ku labula matata
[Maswaniso a fa likepe 25]
Abrahama n’a bonisize cwañi kuli n’a si ka isa hahulu pilu kwa sifumu?