Mu Babazange Ba Bañwi

KANA se mu kile mwa utwa mutu ya bilaela kuli mubelekisi wa hae ha mu babazangi hahulu? Kana ni mina se mu kile mwa bilaela cwalo? Kamba haiba mu banana, kana se mu kile mwa bilaela kuli bashemi kamba baluti ba mina ha ba mi babazangi hahulu?

Ze ñwi za lipilaelo zeo mwendi ki za niti. Niteñi, muluti yo muñwi wa kwa Germany u li se si tisanga kuli babeleki ba bilaele haki ku sa babaziwa fela, kono ki ku sa isezwa pilu ki babelekisi ba bona. Kacwalo ku bonahala kuli batu ha ba bilaelangi fela, ku na ni libaka. Ku babaziwa ni ku ikutwa ku isezwa pilu ki za butokwa hahulu kuli lu be ni silikani se sinde ni ba bañwi.

Ni mwa bulapeli batu ba tokwa ku babaziwa ni ku isezwa pilu. Bakreste mwa puteho ba swanela ku zibahala ka moya wa ku babazananga, wa silikani, mane ni wa ku isezana pilu. Ba mwa puteho ba kona ku bonisa moya o cwalo o munde haiba ba latelela liketelelo za Bibele. Kono nihaikaba kuli mwa puteho ya luna batu ba na ni silikani, ba sa kona ku bonisa hahulu silikani ku ba bañwi. Cwale ha lu nyakisiseñi mitala ye milalu ye minde ya ba ne ba babalize ba bañwi: mutala wa Elihu mutang’a Mulimu ya n’a pilile pili Bukreste bu si ka kalisa kale, mutala wa muapositola Paulusi, ni mutala wa Jesu Kreste.

Kelezo Ye Ne Filwe ka Sishemo ni ka Likute

Elihu, mwendi ya n’a li muhabo Abrahama, n’a tusize hahulu Jobo kuli a be ni silikani se si nde ni Mulimu. Elihu n’a na ni sishemo ni likute. N’a libelezi ka pilu-telele ku fitela a ba ni nako ya ku bulela. Ka ku sa swana ni ba ne ba ipala ku ba balikani ba Jobo ba ne ba batisisa fela milatu, Elihu yena n’a kalile ka ku babaza Jobo bakeñisa mupilelo wa hae o munde, kihona cwale a mu eleza. Elihu n’a elelize Jobo ka lilato mi n’a mu bonisize sishemo ka ku mu biza fa libizo, ili nto ye ne ba si ka eza ba ne ba ipala ku ba balikani ba Jobo. Elihu n’a kupile Jobo ka likute kuli: “Jobo, na kupa kuli u teeleze litaba za ka, mi u utwe manzwi a ka kaufela.” Ka ku utwela Jobo makeke, Elihu ka likute a bulela kuli: “Bona! Fapil’a Mulimu ni likana ni wena, ni na, ni bupilwe ka lizupa sina wena.” Mi cwale a mu babaza a li: “Haiba u na ni se siñwi sa ku bulela, u ni alabe; bulela, kakuli ni lakaza ku bonahalisa niti ya hao.”—Jobo 33:1, 6, 32.

Ku bonisa ba bañwi sishemo ni ku ba kuteka ki nzila ye ñwi ya ku ba babaza. Ha lu eza cwalo ku swana fela inge kuli lu ba taluseza kuli: ‘Na mi isa pilu mi na mi kuteka.’ Kacwalo lu ka bonisa kuli lu ba nga sina balikani mi lwa ba isa pilu.

 Ku ba ni likute haki ku latelela fela mikwa ye minde ye tomilwe. Haiba lu bata kuli ba bañwi ba ikutwe hande, lu swanela ku ba bonisa luli ku zwelela kwatas’a pilu ya luna kuli lwa ba kuteka. Ba swanela ku iponela hande luli kuli lwa ba iseza pilu mi lwa ba lata.

Ku Bata Nzila ya ku Babaza ka Yona

Muapositola Paulusi n’a bonisize kuli ki kwa butokwa ku batanga linzila za ku babaza ka zona ba bañwi. Ka mutala, fa musipili wa hae wa bubeli wa bulumiwa, ha n’a kutaza mwa Atene, Paulusi n’a yemezi tuto ya Sikreste ka m’ata ha n’a bulela kwa Magerike ba bañwi ba tuto ya filosofi. Mu lemuhe mwa n’a ambolezi ka maseme ku Bafilosofi bao. Lu bala kuli: “Bafilosofi ba bañwi, ba tuto ya Epikure ni ya ba Stoiki, ba t’o ambola ni yena. Ba bañwi ne ba li: Mubuabui yo u liñi? Ike ki ya talusa milimu isili.” (Likezo 17:18) Ku si na taba ni litaba zeo ze ne ba bulela, Paulusi n’a si ka nyema mi a ba alaba kuli: “Mina banna ba Atene, ni lemuhile kuli mwa linto kaufela mu tokomela hahulu sebelezo ya milimu.” Ku fita ku ba nyaza kabakala ku lapela milimu, Paulusi a ba babaza bakeñisa kuli ne ba tukufalezwi hahulu za bulapeli.—Likezo 17:22.

Kana Paulusi n’a ba swala fela fa meto? Batili. Paulusi n’a ziba hande kuli hasi yena ya n’a swanela ku atula bateelezi ba hae, kakuli n’a izibela hande kuli ka nako ye ñwi ni yena n’a sa zibi niti. Musebezi wa hae ne li ku kutaza lushango lwa Mulimu isiñi ku atula ba bañwi. Ku zwelela ku ze ne ezahezi mwa bupilo bwa hae, Paulusi n’a ziba taba ye ba ziba ni Lipaki za Jehova ba bañwi kacenu, yona ya kuli: Batu ba bañwi ba ba tukufalelwanga bulapeli bwa buhata, hamulaho wa nako ba banga bayemeli ba batuna ba bulapeli bwa niti.

Mukutalezo wa Paulusi ne li o munde, mi ne u tahisize ze nde. “Banna ba bañwi ba mu hanelela, mi ba lumela. Ku bona ne ku na ni Denisi wa Kuta ya Areopago, ni musali yo muñwi ya bizwa Damarisi, hamoho ni ba bañwi.” (Likezo 17:34) Kacwalo Paulusi n’a ezize hande ku babaza batu ba kwa Atene bao kabakala litumelo za bona nihaike kuli ne li litumelo za buhata. N’a si ka ba nyaza kabakala ku sa ba ni zibo ye nepahezi. Batu ba ba lyanganisizwe ki litaba za buhata hañata ba kona ku ba batu ba bande.

Paulusi ha n’a bizizwe kuli a yo ikalabela fapil’a Heroda Agripa II, hape n’a bulezi ka maseme. Heroda n’a zibahalile kuli n’a eza sindoe ni kaizel’a hae ya bizwa Berenisi, ili mukwa o li nyaza hahulu Linzwi la Mulimu. Kono Paulusi n’a si ka mu nyaza. A babaza Heroda fa taba ya n’a eza hande. N’a bulezi kuli: “Mulena Agripa, ni tabile hahulu ha ni filwe sibaka sa ku ikalabela kacenu fapil’a hao, mwa litaba kaufela ze ba ni tameleza Majuda. Sihulu kakuli u zibelela mikwa kaufela ya Majuda, ni litaba ze ba sa utwani ka zona.”—Likezo 26:1-3.

Ni luna lu ka eza hande ha lu ka bulelanga ka maseme ku ba bañwi! Ha lu ka babazanga be lu yahile ni bona, be lu kena ni bona sikolo, kamba be lu beleka ni bona lu ka utwana ni ku pilisana hande ni bona. Ha lu ka babazanga hande ba bañwi, lwa kona ku susueza batu ba lipilu ze nde kuli ba tuhele mikwa ni likezo za bona ze fosahezi mi ba pile ka ku lumelelana ni zibo ye nepahezi.

Mutala O Petehile wa Jesu wa ku Babaza Ba Bañwi

Jesu n’a babazanga ba bañwi. Ka mutala, ha sa zuhile kwa bafu ni ku kambamela kwa lihalimu, ka ku etelelwa ki Mulimu, Jesu a bulela kwa liputeho ze 7 za kwa Asia Minor ka muapositola Joani. Jesu n’a babalize ba ne ba swanela. Jesu n’a bulezi kwa puteho ya kwa Efese kuli: “Ni ziba misebezi ya hao, ni ku ikataza kwa hao, ni ku tiya pilu kwa hao, ni kuli ha u koni ku lumelelana ni ba ba maswe.” Mi kwa puteho ya kwa Pergamo, Jesu n’a bulezi kuli: “U sweli Libizo la ka ka tata, mi ha u si ka latula tumelo ya hao ku na.” Mi kwa puteho ya kwa Tiyatira n’a bulezi kuli: “Ni ziba misebezi ya hao, ni lilato la hao, ni tumelo ya hao, ni  sebelezo ya hao, ni ku tiya pilu kwa hao; ni kuli misebezi ya hao ya mafelelezo ki ye miñata ku ya pili.” Nihaiba kwa puteho ya kwa Sarde, ili ye ne tokwa ku fiwa kelezo ye tiile, Jesu n’a lemuhile batu ba ne ba swanela ku babaziwa, mi n’a bulezi kuli: “Kono mwa [Sarde] u na ni ba banyinyani ba ba si ka silafaza liapalo za bona; ba ka zamaya ni na, ba apezi liapalo ze sweu, kakuli ba lukezwi ki zona.” (Sinulo 2:2, 13, 19; 3:4) Jesu n’a tomile mutala o munde luli!

Ka ku likanyisa Jesu, ha lu swaneli ku nyaza sikwata kaufela sa batu bakeñisa fela kuli batu ba sikai mwa sikwata seo ha ba ezi hande mi hape ha lu swaneli ku eleza fela batu lu sa ba babazi ku ze ba eza hande. Kono lu swanela ku hupula kuli haiba lu babazanga fela ba bañwi ha lu bata ku ba eleza, ba kona ku sa iseza pilu ku ze lu bulela. Lu swanela ku babazanga ba bañwi ka mo ku tokwahalela kaufela. Ha lu ka eza cwalo ba ka amuhela hande kelezo ya luna muta lu ka ba eleza.

Maeluda Ba Ba Ziba ku Babaza Hande

Musali wa Sikreste ya bizwa Cornelia ya sebeleza fa ofisi ya mutai ya Lipaki za Jehova mwa Yurope, u sa hupula kuli ka nako ye ñwi mwa lilimo za ma 1970 muokameli wa maeto ya n’a potela puteho ya habo, n’a mu buzize haiba n’a itutanga ka butu ni ku balanga limagazini. Cornelia n’a bulezi kuli: “Ne ni swabile,” kono a itumelela kuli n’a sa fezangi ku bala magazini kaufela. U bulela kuli: “Ku fita ku ni nyaza, muzwale yo n’a ni babalize kabakala buikatazo bo ne ni ezanga ka ku bala litaba ze ñwi mwa magazini. Ne ni tiisizwe hahulu ki manzwi a hae, mi ku zwa nako yeo, na  kala ku balanga magazini kaufela.”

Bo Ray, ba ba sebeleza fa ofisi ya mutai mwa Yurope ba sa hupula lizazi la pili ha ba kalisa bupaina. Zazi leo manzibwana, muokameli ya zamaisa mwa puteho, ili muzwale ya n’a na ni pisinisi ni lubasi ni buikalabelo bo buñata mwa puteho, a kena mwa Ndu ya Mubuso mi a buza bo Ray kuli: “Bupaina bu zamaile cwañi?” Kacenu, hamulaho wa lilimo ze bat’o ba ze 60, bo Ray ba sa hupula kuli eluda yo n’a ba iselize pilu.

Sina mo i boniseza mitala yeo ye mibeli, haiba lu babaza ba bañwi ka lilato kabakala lika ze nde ze ba ezize isiñi fela ka manzwi a fahalimu kamba ka ku ba swala fela fa meto, lu ka ba tusa hahulu. Mwa puteho ya Sikreste lwa kona ku babaza balumeli ka luna bakeñisa lika ze ñata ze ba eza. Ka mutala, lwa kona ku ba babaza bakeñisa takazo ya bona ya ku sebeleza Jehova, likalabo za bona ze nde, buikatazo bo ba eza kuli ba si ke ba ba ni sabo ha ba fa lingambolo kwa mikopano ya puteho, tukufalelo ya bona ya ku kutaza ni ku luta, ni bakeñisa buikatazo bo ba eza ka ku bata pili Mubuso mwa bupilo bwa bona ni ku ba ni likonkwani za kwa moya. Ha lu babaza ba bañwi ni luna lwa fuyaulwa hahulu. Ku eza cwalo kwa lu tabisa mi ku lu tusa ku nga lika hande.—Likezo 20:35.

Maeluda ba mwa puteho ba swanela ku babazanga puteho kabakala misebezi ya yona ye minde. Mi ha ba fa kelezo ba swanela ku eza cwalo ka lilato. Kono ha ba na ku libelela kuli puteho i eze fela hande mwa lika kaufela ni kuli fo i sa ezi hande kipeto i na ni bufokoli bo butuna.

Maeluda ba Sikreste ba ba likanyisa mutala wa Elihu wa ku kuteka ni ku eza ba bañwi ka sishemo, ba ba likanyisa mutala wa Paulusi wa ku bulela ka maseme, ni ba ba lata ba bañwi sina mwa n’a ezelize Jesu, ba ka susueza hahulu mizwale ba bona. Pabazo i ka susueza ba bañwi kuli ba be Bakreste ba bande mi i ka tahisa kuli lu pilisane ka tabo. Jesu u lukela ku ba ya n’a nyakalalile hahulu ka nako ya kolobezwa ha n’a utwile Ndat’ahe wa kwa lihalimu ha mu babaza ka manzwi a li: ‘Ki wena Mwan’a ka ya latwa, ye ni katelwa hahulu.’ (Mareka 1:11) Haike lu tabise mizwale ba luna ka ku ba babazanga hande ku zwelela kwatas’a lipilu za luna.

[Siswaniso se si fa likepe 15]

Mukutalezo wa Paulusi wa maseme ne u tahisize ze nde, mi ku kona ku ba cwalo ni ku luna

[Siswaniso se si fa likepe 16]

Ku babaza ba bañwi ka lilato ku kona ku ba tusa hahulu