Mu Zamaye mwa Linzila za Jehova
Mu Zamaye mwa Linzila za Jehova
“[Tabo, NW] i fiwa mutu ya saba [Muñ’a] Bupilo, ya zamaya mwa linzila za hae.”—SAMU 128:1.
1, 2. Ki kabakalañi ha lu kolwa kuli lwa kona ku ba ni tabo?
MAÑI NI MAÑI u bata ku ba ni tabo. Kono niti kikuli ku lakaza ku ba ni tabo ha ku swani ni ku ba ni tabo ka sibili.
2 Kono niteñi, lwa kona ku ba ni tabo. Samu 128:1 i li: “[Tabo, NW] i fiwa mutu ya saba [Muñ’a] Bupilo, ya zamaya mwa linzila za hae.” Lwa kona ku ba ba ba tabile haiba lu kuteka Mulimu ni ku zamaya mwa linzila za hae ka ku eza tato ya hae. Ku eza cwalo ku kona ku ama cwañi muzamao wa luna ni tulemeno to lu ka bonisa?
Mu Bonise Kuli Mwa Sepahala
3. Busepahali bu zamaelela cwañi ni buineelo bwa luna ku Mulimu?
3 Ba ba saba Jehova ba sepahala, sina yena ha li ya sepahala. Jehova na talelelize lisepiso za hae kaufela za na file ku Isilaele wa ikale. (1 Mal. 8:56) Buineelo bwa luna ku Mulimu ki bona buitamo bwa butokwa ku feleleza bo lu kona ku eza mi ku lapela kamita ku ka lu tusa ku bu peta. Lwa kona ku lapela sina mwa na lapelezi walisamu Davida kuli: “Wena Mulimu, u utwile ze ni itamile ku Wena ka zona; . . . Ni ka lumba Libizo la hao kamita; kuli ni eze za buitamo bwa ka, ka mazazi.” (Samu 61:5, 8; Muek. 5:4-6) Kuli lu be balikani ba Mulimu, lu lukela ku sepahala.—Samu 15:1, 4.
4. Jefita ni mwan’a hae ne ba talelelize cwañi buitamo bwa na itamile Jefita ku Jehova?
4 Mwa miteñi ya Baatuli mwa Isilaele, Jefita na itamile ka luci kuli haiba Jehova a mu tusa ku tula Maamoni, u ka “ezisa sitabelo sa ku cisa” mutu wa pili ya na ka mu katanyeza ha kuta ku zwa kwa ndwa. Mi kwa ezahala kuli Jefita a katanyezwa ki mwan’a hae wa musizana—yena mwan’a hae wa libanda. Ka ku sepa Jehova, Jefita ni mwan’a hae wa likwasha ba taleleza buitamo bo. Nihaike ku nyalwa ni ku pepa bana ne li lika za butokwa hahulu mwa Isilaele, mwan’a Jefita na iketezi ku sa nyalwa mi a ba ni tohonolo ya ku sebeleza Jehova kwa sibaka sa hae se si kenile.—Baat. 11:28-40.
5. Anna na bonisize cwañi kuli wa sepahala?
5 Anna, musali ya saba Mulimu, ni yena na bonisize kuli wa sepahala. Na pila ni Elikana, munn’a hae wa Mulivi, ni Penina, muhalizo wa hae, mwa naha ya malundu a Efraimi. Penina na pepile bana ba sikai mi na shemaetanga Anna ya na li mumba sihulu lubasi ha ne lu yanga kwa tabernakele. Fa musipili o muñwi o ne ba ile kwa tabernakele, Anna a itama ka luci kuli haiba a pepa mwan’a mushimani, na ka mu fa Jehova. Nakonyana ku zwa fo, Anna a itwala mi a pepa mwan’a mushimani ya na file libizo la Samuele. Ha sa kwisize mwana yo, Anna a mu tisa fapil’a Mulimu kwa Shilo, a mu fa Jehova “mazazi kaufela a bupilo bwa hae.” (1 Sam. 1:11) Anna a peta cwalo buitamo bwa hae nihaike na sa zibi kuli na ka pepa bana ba bañwi hape.—1 Sam. 2:20, 21.
6. Tikike na bonisize cwañi busepahali bwa hae?
6 Mukreste wa mwa linako za baapositola ya bizwa Tikike ne li munna ya “sepahala.” (Makolo. 4:7) Tikike na tamile musipili ni muapositola Paulusi wa ku zwa mwa naha ya Magerike, ku yo pululeza mwa Masedonia, ni ku kena mwa Asia Minor, mwendi mane ni ku yo punya kwa Jerusalema. (Lik. 20:2-4) Mi mwendi ne li yena mwanahabo ya na tusize Tite ku fitisa lituso za balumeli ba kwa Judea. (2 Makor. 8:18, 19; 12:18) Paulusi ha na tamilwe lwa pili mwa Roma, na lumile Tikike, sikombwa se si sepahala, ku shimba mañolo a na ñolezi balumeli ba kwa Efese ni Kolose. (Maef. 6:21, 22; Makolo. 4:8, 9) Mi Paulusi ha na tamilwe lwa bubeli mwa Roma, na lumile Tikike kwa Efese. (2 Tim. 4:12) Haiba ni luna lu sepahala, lu ka fiwa matohonolo mwa sebelezo ya Jehova.
7, 8. Ki kabakalañi ha lu kona ku bulela kuli Davida ni Jonatani ne ba li balikani ba ba sepahala?
7 Mulimu u libelela kuli lu be balikani ba ba sepahala. (Liprov. 17:17) Jonatani mwan’a Mulena Saule na bile mulikan’a Davida. Jonatani ha na utwile kuli Davida u bulaile Goliati, “pilu ya Jonatani ya kumalelana ni ya Davida, mi Jonatani a mu lata sina mw’a itatela i li yena.” (1 Sam. 18:1, 3) Jonatani mane a luma Davida zebe, Saule ha na bata ku bulaya Davida. Davida ha sa balehile, Jonatani a kopana ni yena mi a iswala bulikani ni yena. Jonatani na batile ku bulaiwa kabakala ku ambola za Davida ku Saule, kono bo Jonatani ni Davida ba kopana hape mi ba tiisa bulikani bwa bona. (1 Sam. 20:24-41) Mi fo ne ba kopanezi lwa mafelelezo, Jonatani a tiisa lizoho la Davida “ku Mulimu.”—1 Sam. 23:16-18.
8 Jonatani a yo shwela mwa ndwa ya ku lwanisa Mafilisita. (1 Sam. 31:6) Mi mwa pina ya hae ya maswabi, Davida na opezi kuli: “Ni mwa maswabi kabakala hao, Jonatani mwanesu; n’o ni tabisa hahulu; lilato la hao ku na, ne li le li komokisa, ne li fita lilato la basali.” (2 Sam. 1:26) Kaniti Davida ni Jonatani ne li balikani ba ba sepahala.
Mu ‘Be ni Buikokobezo’ Kamita
9. Buka ya Baatuli kauhanyo 9 i bonisa cwañi kuli buikokobezo ki bwa butokwa?
9 Kuli lu be balikani ba Mulimu, lu lukela ku ‘ba ni buikokobezo.’ (1 Pit. 3:8, NW; Samu 138:6) Butokwa bwa buikokobezo bu bonisizwe mwa buka ya Baatuli kauhanyo 9. Jotami mwan’a Gidioni na ize: “Ka zazi le liñwi likota za funduka, za ya ku y’o iketela mulena.” Na pundile kota ya olive, kota ya feiga, ni kota ya veine. Likota zeo ne li yemela batu ba ba swanela kono ili ba ne ba sa bati ku busa Maisilaele ka bona. Kono cwale mukakani—o itusiswa fela kwa mulilo—ne u yemela bulena bwa Abimeleki ya na ikuhumusa, ili mubulai ya na bata fela ku hatelela ba bañwi. Abimeleki niha na ‘busize bana ba Isilaele myaha ye milalu,’ a bulaiwa ka sipundumukela. (Baat. 9:8-15, 22, 50-54) Ku ‘ikokobeza’ kaniti ki ko kunde!
10. Mu itutileñi kwa taba ya Heroda ya ku palelwa ku “lumbeka Mulimu”?
10 Mwa linako za baapositola, Heroda Agripa, mulena wa Judea, a shelana ni batu ba kwa Tire ni Sidoni, ba ne ba bata ku eza tumelelano ya kozo ni yena. Muta o muñwi Heroda ha na bulela kwa sicaba, batu bao ba kalumuka, ba li: “Linzwi le ki la mulimu, hasi la mutu.” Heroda na si ka hana tumbo yeo, mi honafo lingeloi la Jehova la mu nata mi a shwa lifu le li maswe “kakuli n’a si ka lumbeka Mulimu.” (Lik. 12:20-23) Ku cwañi haiba lu babuleli kamba baluti ba likwala ba niti ya mwa Bibele? Haiba ku cwalo, lu swanela ku lumbeka Mulimu kakuli ki yena ya lu tusa ku ba ni buikoneli bo.—1 Makor. 4:6, 7; Jak. 4:6.
Mu Itiise mi Mu Tiye Lipilu
11, 12. Ze ne ezahezi ku Enoke li bonisa cwañi kuli Jehova u fanga batanga ba hae bundume ni ku ba tiisa lipilu?
11 Haiba lu zamaya mwa linzila za Jehova ka buikokobezo, u ka lu fa bundume ni ku lu tiisa lipilu. (Deut. 31:6-8, 23) Enoke, yena mutu wa busupa ku zwa ku Adama, na zamaile ka bundume ni Mulimu ka ku bonisa muzamao o munde mwahal’a batu ba ba maswe ba nako yeo. (Gen. 5:21-24) Jehova a tiisa Enoke ku shaela katulo ku bona batu bao bakeñisa manzwi ni likezo za bona za bunyefuli. (Mu bale Juda 14, 15.) Kana ni mina mu na ni bundume bwa ku shaela likatulo za Mulimu?
12 Jehova na fitisize katulo ya hae fahalimu a banyefuli bao mwa mazazi a Nuwe ka munda o no bayuzi lifasi kaufela. Kono bupolofita bwa Enoke bwa lu tiisa ni luna, kakuli batu ba ba maswe kacenu ba tuha ba sinyiwa ki limpi ze kenile za Mulimu, ze eza bolule. (Sin. 16:14-16; 19:11-16) Jehova u alaba litapelo za luna ka ku lu fa bundume bwa ku shaela lushango lwa hae, ibe kuli lu ama likatulo za hae kamba limbuyoti ze u ka tisa Mubuso wa hae fa lifasi.
13. Ki kabakalañi ha lu kona ku kolwa kuli Mulimu wa kona ku lu fa bundume ni m’ata ilikuli lu tiyele matata a lu ziyeza?
13 Lu tokwa bundume ni m’ata a zwa ku Mulimu kuli lu kone ku itiisa ha lu kopana ni matata a lu ziyeza kacenu. Isau ha na nyezi basali ba babeli ba Mahiti, basali bao “ba kenya butuku mwa lipilu za Isaka ni Rebeka” bashemi ba hae. Mane Rebeka a tongoka kuli: “Ni tinilwe ki bupilo, kabakala bana ba basizana ba Heti; haiba [mwan’a luna] Jakobo a ka nga musali kwa bana ba Heti, kwa basizana ba ba mwa naha ye, bupilo bwa ka, fo, bu ni tusañi?” (Gen. 26:34, 35; 27:46) Isaka a nga muhato mi a fundula Jakobo kuli a ye a yo bata musali ku ba ba lapela Jehova. Nihaike Isaka ni Rebeka ne ba sa koni ku cinca za na ezize Isau, Mulimu na ba file butali, bundume, ni m’ata a ku kona ku zwelapili ku sepahala ku yena. Ni luna Jehova u ka lu tusa haiba lu lapela ku yena kuli a lu tuse.—Samu 118:5.
14. Musizana yo muñwi wa Muisilaele na bonisize cwañi bundume?
14 Lilimo-limo hamulaho wa fo, musizana yo muñwi wa Muisilaele ya na hapilwe ki mpi ya Masiria a fetulwa mutanga mwa lapa la Naamani, muzamaisi wa limpi za Siria ili ya na kula mbingwa. Bakeñisa kuli na utwile ka za limakazo za na ezize Mulimu ka mupolofita Elisha, musizana yo a taluseza musal’a Naamani ka bundume kuli: ‘Kabe muñ’a ka na ka ya kwa Isilaele, kabe mupolofita wa Jehova na ka yo mu folisa mbingwa ya hae.’ Naamani a ya kwa Isilaele mi a yo foliswa ka makazo. (2 Mal. 5:1-3) Musizana yo kaniti ki mutala o munde kacenu kwa banana ba ba itinga ku Jehova kuli ba be ni bundume bwa ku kutaza kwa baluti ba bona, bana ba sikolo ka bona, ni ku ba bañwi ba sili!
15. Ki ufi muhato wa bundume wa na ngile Obadia sikombwa sa ndu ya Akabe?
15 Bundume bo bu zwa ku Mulimu bu lu tusa ku itiisa ha lu nyandiswa. Mu nyakisise mutala wa sikombwa sa ndu ya Mulena Akabe, Obadia, ya na pila mwa nako ye swana ni mupolofita Elia. Muoli Jezabele ha na laezi kuli bapolofita ba Mulimu ba bulaiwe, Obadia a pata bapolofita ba mwanda ba ba aluzwi mwa likwata ze peli za “mashumi aketa-lizoho mwa mukoti.” (1 Mal. 18:13; 19:18) Kana ni mina mwa kona ku ba ni bundume bwa ku tusa Bakreste ka mina sina Obadia mwa na tuselize bapolofita ba Jehova?
16, 17. Arisitarko ni Gayusi ne ba ezize cwañi ha ne ba nyandiswa?
16 Ha lu nyandiswa, lwa kona ku kolwa kuli Jehova u ka ba ni luna. (Maro. 8:35-39) Bo Arisitarko ni Gayusi, balikani ba Paulusi, ne ba kopani ni ñumbili ya batu ba likiti-kiti mwa libapalelo le li si na situwa la mwa Efese. Demetriusi, sikwala sa lika za silivera, na tumbuzi mufilifili. Yena ni likwala ze ñwi ne ba sweli musebezi wa ku panga tutempele twa Diana, twa silivera, mi ne ba ikalezwi kuli pisinisi ya bona yeo ye ne ba fumanisa mali a mañata ne i ka shwa kakuli musebezi wa ku kutaza wa na eza Paulusi ne u tisa kuli ba bañata mwa munzi ba tuhele ku lapela milimu ya maswaniso. Sicaba seo sa swala bo Arisitarko ni Gayusi ni ku ba isa kwa libapalelo mi sa swalelela ku huwaka kuli: “Ki yo mutuna Diana wa Maefese!” Mwendi bo Arisitarko ni Gayusi ne ba nahana kuli ne ba ka bulaiwa, kono muñoli wa kuta ya munzi a kuzisa sicaba.—Lik. 19:23-41.
17 Taba ye cwalo ha ne i ka mi ezahalela, kana ne mu ka koza ka mulelo wa ku bata ku picuka twaniso? Ha ku na bupaki bo bu bonisa kuli ku bo Arisitarko ni Gayusi ne ku na ni ya na felezwi ki bundume bwa hae. Arisitarko, ya na zwa kwa Tesalonika, na ziba kuli ku kutaza taba ye nde ku kona ku tahisa nyandiso. Muta o muñwi kwamulaho, ne ku bile ni mufilifili mwa munzi wa Tesalonika Paulusi ha na kutalelize mwateñi. (Lik. 17:5; 20:4) Bakeñisa kuli bo Arisitarko ni Gayusi ne ba zamaya mwa linzila za Jehova, Mulimu na ba file bundume ni m’ata a ku itiisa ha ne ba nyandiswa.
Ku Tokomela za Ba Bañwi
18. Bo Akila ni Prisila ne ba “tokomela” cwañi za ba bañwi?
18 Ibe kuli lu sweli lwa nyandiswa cwale kamba kutokwa, lu swanela ku isa pilu kwa Bakreste ka luna. Akila ni Prisila ne ba “tokomela” za ba bañwi. (Mu bale Mafilipi 2:4.) Bo mutu ni musal’a hae bao mwendi ne ba lukiselize Paulusi malobalo mwa Efese, ili mo Demetriusi, sikwala sa lika za silivera, na fuzelezi mufilifili o bulezwi kwamulaho. Mwendi mufilifili wo ki wona o no tisize kuli Akila ni Prisila ba ‘beele litoho za bona’ ku pilisa Paulusi. (Maro. 16:3, 4; 2 Makor. 1:8) Kacenu le, ku iyakatwa mizwale ba luna ba ba nyandiswa ku lu bisa “ba ba na ni butali, sina linoha.” (Mat. 10:16-18) Lu zwelapili ku kutaza ka butali mi lu hana ku beteka mizwale ba luna ka ku sa punya mabizo a mizwale kamba litaba za bona ze ñwi kwa banyandisi.
19. Ki lika mañi ze nde za na ezezanga ba bañwi Dorkasi?
19 Lu kona ku tokomela za ba bañwi ka linzila ze ñata. Bakreste ba bañwi ba tokwile lika ze ñwi, mi mwendi lwa kona ku ba tusa. (Maef. 4:28; Jak. 2:14-17) Mwa linako za baapositola, ne ku na ni musali wa mufani ya na bizwa Dorkasi mwa puteho ya mwa Jopa. (Mu bale Likezo 9:36-42.) Dorkasi na “ezanga misebezi ye minde ye miñata, ni lituso,” mwendi ili ze ne kopanyeleza ni ku lukela limbelwa ze shebile liapalo. Limbelwa zeo ne li swabile hahulu Dorkasi ha timela ka 36 C.E. Mulimu na zusize Dorkasi ka muapositola Pitrosi, mi mwendi ku zwa fo Dorkasi na pilile bupilo bwa hae kaufela fa lifasi inze a kutaza taba ye nde ka tabo ni ku ezeza ba bañwi lika ze nde. Lu tabile hahulu kuli mwahal’a luna kacenu ku na ni basali ba Sikreste ba ba cwalo ba ba sa itati!
20, 21. (a) Ki ifi swalisano ye mwahal’a ku tiisa ba bañwi ni ku tokomela za bona? (b) Mu kona ku eza cwañi kuli mu tiise ba bañwi?
20 Lu tokomela za ba bañwi ka ku ba tiisa. (Maro. 1:11, 12) Paulusi na tiiswanga ki Silasi, ya na zamayanga ni yena mwa misipili ya hae. Taba ya za mupato ha se i wiselizwe likamba ibat’o ba ka 49 C.E., sitopa se si etelela mwa Jerusalema sa luma mizwale ku isa liñolo kwa balumeli ba bañwi kai ni kai. Bo Silasi, Juda, Barnabasi, ni Paulusi ba isa liñolo leo kwa Antioke. Teñi ko, Silasi ni Juda “ba kutaza [kamba ku susueza] balumeli ka manzwi a mañata, ba ba tiisa.”—Lik. 15:32.
21 Hasamulaho wa fo, Paulusi ni Silasi ba kenywa mwa tolongo kwa Filipi kono ba lukululwa kabakala zikinyeho. Ne ba tabezi hahulu ku kutaza ku mulibeleli wa tolongo ni ba ndu ya hae ni ku iponela bona ha ba fetuha balumeli! Ba si ka funduka kale mwa munzi wo, bo Silasi ni Paulusi ba tiisa mizwale ba mwateñi. (Lik. 16:12, 40) Sina Paulusi ni Silasi, mu ikataze ku tiisa ba bañwi ka likalabo za mina kwa mikopano, ka lingambolo ze mu fa kwa mikopano, ni ka ku tukufalelwa ku kutaza. Ee, “ha mu na ni taba ye mu ka kutaza [kamba ku tiisa ba bañwi] ka yona, mu i bulele.”—Lik. 13:15.
Mu Zwelepili ku Zamaya mwa Linzila za Jehova
22, 23. Makande a Bibele a kona ku lu tusa cwañi luli?
22 Lu swanela ku itumela hahulu kwa makande a ze ne ezahezi luli mwa bupilo bwa batu ba ba ñozwi mwa Linzwi la Jehova, yena “Mulimu wa ze tiisa pilu kaufela”! (2 Makor. 1:3) Kuli makande ao a lu tuse, lu swanela ku sebelisa ze lu ituta mwa Bibele ni ku tuhelela moya wa Mulimu ku lu etelela.—Magal. 5:22-25.
23 Ku nahanisisa makande a Bibele ku ka lu tusa ku bonisa tulemeno to tu tabisa Mulimu. Ku ka tiisa bulikani bwa luna ni Jehova, ya lu fa “butali ni zibo ni tabo.” (Muek. 2:26) Kabakaleo lu ka tabisa pilu ye lilato ya Mulimu wa luna. (Liprov. 27:11) Haike lu tukufalelwe ku eza cwalo ka ku zwelapili ku zamaya mwa linzila za Jehova.
Mu Kona ku Alaba Cwañi?
• Mu kona ku bonisa cwañi kuli mwa sepahala?
• Ki kabakalañi ha lu swanela ku ‘ba ni buikokobezo’?
• Makande a Bibele a kona ku lu tusa cwañi ku ba ni bundume?
• Lu kona ku tokomela za ba bañwi ka linzila lifi?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 8]
Jefita ya sepahala ni mwan’a hae ne ba talelelize buitamo bwa na ezize Jefita, nihaike kuli ku eza cwalo ne ku li t’ata
[Siswaniso se si fa likepe 10]
Banana, mu itutileñi ku musizana wa Muisilaele?
[Siswaniso se si fa likepe 11]
Dorkasi na tusize cwañi Bakreste ba bañwi?