Ze Zwile Mubano mwa Buka ya Mareka
Linzwi la Jehova Ki Le Li Pila
Ze Zwile Mubano mwa Buka ya Mareka
BUKA ya Evangeli ya Mareka ki yona ye kuswani kwa Libuka za Evangeli z’e ne. Buka yeo ne i ñozwi ki Joani Mareka lilimo ze bat’o ba ze 30 ku zwa fa lifu ni zuho ya Jesu Kreste, mi i na ni litaba ze ñata ze tabisa ze talusa ze ne ezahezi mwa bukombwa bwa Jesu bwa lilimo ze talu ni licika.
Ku bonahala kuli buka ya Mareka ne i ñolezwi batu ba ne ba si Majuda, sihulu Maroma, kacwalo i talusa Jesu ku ba Mwan’a Mulimu ya na ezize limakazo ze ñata ili ya na petile musebezi wa ku kutaza ka m’ata. Buka ye i bulela hahulu za na ezize Jesu ku fita za na luta. Ku isa pilu kwa buka ya Evangeli ya Mareka ku ka tiisa tumelo ya luna ku Mesia mi ku ka lu susueza ku tukufalelwa ku shaela linzwi la Mulimu mwa bukombwa bwa luna bwa Sikreste.—Maheb. 4:12.
BUKOMBWA BO BUTUNA BWA JESU MWA GALILEA
A man’o talusa mwa litimana fela ze 14 ka za musebezi wa Joani Mukolobezi ni za ku tola kwa Jesu mwa lihalaupa ka mazazi a 40, Mareka cwale u fa piho ye tabisa ya bukombwa bwa Jesu mwa Galilea. Ku kuta-kutelwa kwa pulelo ya “honafo” mwa buka ye ya Mareka ku bonisa kuli litaba ze mwa likande le, ki za ka putako.—Mare. 1:10, 12.
Lilimo ze talu li si ka kwana kale, Jesu u feza mingendenge ye milalu ya ku kutaza mwa Galilea. Mareka u ñola likande la hae sihulu ka mo ne li tatamanezi lika ze ne ezahezi. Mareka na si ka ñola Ngambolo ya fa Lilundu ni buñata bwa lingambolo ze ñwi ze telele za na file Jesu.
Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:
1:15—“Linako” ne li felile ka mukwa ufi? Jesu na talusa kuli nako ya ku kalisa bukombwa bwa hae ne se i fitile. Mi Mubuso wa Mulimu ne u sutelezi fakaufi kakuli Jesu, yena ya na ketilwe ku ba Mulena, na li teñi. Kacwalo batu ba lipilu ze lukile ne ba ka susumezwa ki musebezi wa hae wa ku kutaza ni ku nga mihato ya kuli ba lumelelwe ki Mulimu.
1:44; 3:12; 7:36—Ki kabakalañi Jesu ha na sa lati kuli limakazo za hae li zibahazwe? Jesu na sa lati kuli batu ba nge mihato kabakala ku utwa fela lipiho ze makalisa kamba za ku shangela, kono na bata kuli batu ba iponele kuli ki yena Kreste ni kuli ba eze keto ya bona beñi ka ku likana ni ze ne ba iponela. (Isa. 42:1-4; Mat. 8:4; 9:30; 12:15-21; 16:20; Luka 5:14) Kono Jesu na si ka eza cwalo ha na folisize munna wa mwa naha ya Mageraseni ya na kenwi ki badimona. Jesu na taluselize munna yo kuli a ye kwahae a yo kandekela bahabo yena ka za makazo ye ne ezizwe ku yena. Jesu na kupilwe ka t’ata kuli a zwe mwa naha yeo ya Mageraseni, kacwalo na si ke a kona ku ba ni sibaka sa ku kutaza kwa batu ba mwateñi. Kabakaleo, ku ba teñi kwa munna yo ka sibili, ni bupaki bwa kuli na folisizwe ki Jesu ne ku ka tibela batu ku bulela maswe ka za sinyehelo ya likulube.—Mare. 5:1-20; Luka 8:26-39.
2:28—Ki kabakalañi Jesu ha bizwa “Mulena ni wa la Pumulo”? Paulusi na ñozi kuli: “Mulao, kakuli u na ni muluti fela wa ze ne ka taha.” (Maheb. 10:1) Sina mo ne u bulelela Mulao wa Mushe, Sabata ne i banga hamulaho wa mazazi a silezi a misebezi, mi Jesu na folisize batu ba bañata fa lizazi leo. Sabata ne i supa kwa pumulo ya kozo ni limbuyoti ze ñwi ze ba ka ikola batu mwatas’a Puso ya Kreste ya Lilimo ze Sikiti, hamulaho wa ku feliswa kwa puso ye maswe ya Satani. Kacwalo, Mulena wa Mubuso wo, u bizwa “Mulena ni wa la Pumulo.”—Mat. 12:8; Luka 6:5.
3:5; 7:34; 8:12—Mareka na zibile cwañi litaba za mwa na ikutwelanga Jesu? Mareka ne si yo muñwi wa baapositola ba 12, mi na si mulikani yo mutuna wa Jesu. Litaba za ikale li bonisa kuli buñata bwa lika za na ñozi Mareka na li zwisa ku mulikan’a hae yo mutuna, muapositola Pitrosi.—1 Pit. 5:13.
6:51, 52—“Poniso ya mahobe” ye ne ba si ka utwisisa balutiwa ba Jesu ne i talusañi? Lihora li sikai kwamulaho, Jesu na fepile banna ba 5,000 ha ku tuswa palo ya basali ni banana, ka mahobe a ketalizoho ni litapi ze peli. Balutiwa ne ba swanela ku utwisisa kuli “poniso ya mahobe” yeo, ne i talusa kuli Jesu na filwe m’ata a ku eza limakazo ki Jehova Mulimu. (Mare. 6:41-44) Kambe ne ba utwisisize butuna bwa m’ata a na filwe Jesu, ne ba si ke ba komoka ha na zamaile fa mezi.
8:22-26—Ki kabakalañi Jesu ha na folisize munna wa sibofu hanyinyani-hanyinyani? Ku bonahala kuli Jesu na ezize cwalo kabakala ku shwela munna yo makeke. Ku tutubulula hanyinyani-hanyinyani meto a munna yo ya na twaezi lififi ka nako ye telele, ku swanela ku ba kuli ne ku mu tusize ku twaela liseli hanyinyani-hanyinyani.
Ze Lu Ituta:
2:18; 7:11; 12:18; 13:3. Mareka u talusa lizo, lipulelo, litumelo, ni libaka ze kana za sa zibahali kwa babali ba ba si Majuda. U talusa hande-ndende kuli bafalisi “ne ba itimanga lico,” ni kuli Korbani ki ‘mpo ye filwe Mulimu,’ ni kuli Basaduki “ba latula zuho ya ba ba shwile,” ni kuli tempele ne i bonahala Jesu ha na “inzi fa likota za Olive.” Bakeñisa kuli Majuda ki bona fela ba ne ba ka tabela hahulu litaba za situhulu sa Mesia, Mareka ha amboli nihaiba hanyinyani ka za teñi. Kacwalo Mareka u lu tomela mutala o munde. Lu swanela ku beya mwa munahano simuluho ya bateelezi ba luna ha lu li mwa bukombwa bwa Sikreste kamba ha lu fa lingambolo kwa mikopano ya puteho.
3:21. Bahabo Jesu ne si balumeli. Kacwalo Jesu wa utwisisa mo ba ikutwela ba ba lwaniswa kamba ku nyefulwa ki mabasi a bona a’ sa lumeli kabakala tumelo ya bona.
3:31-35. Fa kolobezo ya hae, Jesu na bile Mwan’a Mulimu wa kwa moya, mi “Jerusalema wa kwahalimu” ne li yena mahe. (Magal. 4:26) Ku zwa ka yona nako yeo, Jesu na ikutwa ku ba bukaufi hahulu ni balutiwa ba hae ni ku ba lata hahulu ku fita banabahabo yena ba ka sipepo. Seo si lu luta kuli lu swanela ku beya lika za kwa moya mwa sibaka sa pili mwa bupilo bwa luna.—Mat. 12:46-50; Luka 8:19-21.
8:32-34. Lu swanela ku lemuha ka bubebe ni ku hanela batu bafi kamba bafi ba ba bonisa sishemo se si fosahezi ka ku lu susueza kuli lu si ke lwa itombola niha lu kona ku eza cwalo. Mulateleli wa Kreste u lukela ku itukiseza ku “itoboha,” fo kikuli, ku hanyeza litakazo ni milelo ya buitati. U swanela ku itatela ku “lwala [kota ya hae ya linyando, NW]”—fo kikuli, ku nyanda, kamba ku shubulwa, kamba ku nyandiswa kamba mane ku bulaiwa kabakala ku ba Mukreste, haiba ku tokwahala cwalo. Mi u lukela ku ‘siyala Jesu mwamulaho,’ ili ku likanyisa mutala wa Hae. Ku ba balutiwa ku tokwa kuli lu zwelepili ku ba ni moya wa buitomboli o swana ni wa na bonisize Kreste Jesu.—Mat. 16:21-25; Luka 9:22, 23.
9:24. Ha lu lukeli ku swabela ku bulelela ba bañwi tumelo ya luna kamba ku kupa ku Mulimu kuli a lu ekeleze kwa tumelo.—Luka 17:5.
KWELI YA MAFELELEZO
Ibat’o ba kwa mafelelezo a silimo sa 32 C.E., Jesu “a ya mwa naha ya Judea ye mwa buse bwa Jordani,” mi nyangela hape ya kubukana ku yena. (Mare. 10:1) Hamulaho wa ku kutaza mwateñi, Jesu a liba Jerusalema.
Ka Nisani 8, Jesu a esha mwa Betania. Jesu ha na li kwa tafule, kwa kena musali mi a to sela mafula a sende fa toho ya hae. Ze ne ezahezi ku zwa Jesu ha kena mwa Jerusalema ka tulo ku to fita ka nako ya zuho ya hae li talusizwe ka mo ne li tatamanezi ka ku ya ka nako ye ne li ezahalile.
Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:
10:17, 18—Ki kabakalañi Jesu ha na hakuluzi munna yo muñwi ya na mu bizize kuli “Muluti yo munde”? Ka ku hana ku amuhela lilumbatina leo, Jesu na kanyisize Jehova mi na bonisize kuli Mulimu wa niti ki yena simbule sa lika ze nde kaufela. Hape Jesu na koñomeka niti ya butokwa ya kuli Mubupi wa lika kaufela, Jehova Mulimu, ki yena fela ya na ni tukelo ya ku toma likuka za se sinde ni se si maswe.—Mat. 19:16, 17; Luka 18:18, 19.
14:25—Jesu na talusañi ha na ize kwa baapositola ba hae ba ba sepahala: “Ha ni sa na ku nwa ku se si beiwa ki kota ya veine, mane ku fite lizazi le ni ka si nwa ili se sinca, mwa mubuso wa Mulimu”? Jesu na sa talusi kuli ku na ni veine luli kwa lihalimu. Kono bakeñisa kuli veine fokuñwi i swanisezanga tabo, Jesu na talusa tabo ya ku ba hamoho mwa Mubuso ni balateleli ba hae ba ba tozizwe ba ba zuhile kwa bafu.—Samu 104:15; Mat. 26:29.
14:51, 52—Ki mañi mucaha ya na ‘sabile a li mapunu’? Ki Mareka fela a nosi ya talusa taba yeo, kacwalo lwa kona ku bulela kuli, Mareka na ipulela ili yena.
15:34—Kana manzwi a Jesu a li, “Mulimu wa ka, Mulimu wa ka, u ni tuheleziñi?” a bonisa kuli Jesu na si na tumelo? Batili. Niha lu sa zibi hande libaka Jesu ha na bulezi cwalo, ku bonahala kuli manzwi a hae a bonisa kuli na ziba kuli Jehova na tuhezi ku mu sileleza ilikuli busepahali bwa Mwan’a Hae bu likiwe ka ku tala. Jesu hape na kona ku bulela manzwi ao kuli a taleleze manzwi a’ kwa Samu 22:1 a na polofitile ka za hae.—Mat. 27:46.
Ze Lu Ituta:
10:6-9. Mulelo wa Mulimu kikuli bo munna ni musali ba zwelepili ku pila hamoho. Kacwalo ku fita ku mata-mata ku bata telekano, banna ni basali ba ba nyalani ba swanela ku satalala ku sebelisa likuka za Bibele kuli ba tatulule butata bufi kamba bufi bo bu kona ku taha mwa linyalo.—Mat. 19:4-6.
12:41-44. Mutala wa mbelwa ya shebile u lu luta kuli lu swanela ku yemela bulapeli bwa niti ku si na buitati.
[Siswaniso se si fa likepe 29]
Ki kabakalañi Jesu ha na taluselize munna yo kuli a ye kwahae a yo kandekela bahabo yena ze ne ezahalile ku yena kaufela?