Ba Pila Ba Nosi Kono ha ba si ka Libalwa

MUAPOSITOLA PAULUSI na elelize Bakreste ka yena kuli: “Lu eze batu kaufela hande, sihulu banabahabo luna ba balumeli.” (Magal. 6:10) Ni kacenu lu sa latelela kelezo yeo ye ne ñozwi ka moya wa Mulimu mi lu bata mwa ku ezeza hande balumeli ka luna. Ba bañwi ba batu ba ba tokwa ku iswa mamelelo mwa puteho ya Sikreste ki mizwale ni likaizeli ba luna ba basupali ba ba pila mwa mandu mo ku babalelwa basupali.

Ki niti, mwa linaha ze ñwi, mabasi ka sizo a na ni buikalabelo bwa ku uta bashemi ha ba supezi. Kono mwa linaha ze ñwi mona, buñata bwa basupali ba pila mwa mandu a lukisizwe mo ku babalelwa basupali. Ki lifi ze ezahala kwa Bakreste ba ba pila mwa mandu ao a basupali? Ki matata mañi e ba kopana ni ona? Ba kona ku eza cwañi haiba ha ba tusiwi ki mabasi a bona? Puteho ya Bakreste i kona ku ba tusa cwañi? Mi lu kona ku tuseha cwañi ka ku ba potelanga kamita?

Matata a mwa Mandu a Basupali

Bakreste ba basupali ha ba tutela mwa ndu ya basupali ba kona ku yo ba mwa sibaka sa puteho ye ba sa zibi. Mi Lipaki za mwa silalanda seo li kana li sa ba poteli hahulu. Hape mwendi batu ba bañwi kaufela mwa ndu yeo ya basupali ki ba bulapeli bu sili. Mi wo u kona ku ba muinelo o t’ata kwa basupali ba ba li Lipaki.

Sina ka mutala, mwa libaka ze ñwi, mwa mandu a basupali ku ezwanga lisebelezo za likeleke. Yo muñwi wa bababaleli ba basupali na ize: “Lipaki ba bañwi ba basupali ba ba sa koni ku bulela hande ba iswanga kwa lisebelezo za  likeleke mwa lipula za mawili ba sa buziwi kuli ba tabela cwalo kamba kutokwa.” Ku zwa fo, babeleki ba mwa mandu a basupali hañata ba ezanga mikiti ya mazazi a ku pepwa, ya ngilisimusi, kamba ya Isita kuli basupali ba itabise kwateñi. Hape Lipaki ba bañwi ba ba pila mwa mandu a basupali ba filwe ku ca lico zeo mazwalo a bona n’a si ke a ba lumeleza ku ca. (Lik. 15:29) Haiba lu potelanga mizwale ni likaizeli ba luna ba basupali kamita, lu ka kona ku ba tusa ku ziba mwa ku ezeza ha ba kopana ni matata ao.

Tuso ya Puteho

Bakreste ba kwa makalelo ne ba iteekezi ku peta buikalabelo bwa bona bwa ku tusa basupali ba ne ba si na mabasi a ku ba tusa. (1 Tim. 5:9) Ni kacenu le, baokameli ba tokomela kuli basupali ba ba pila mwa mandu a basupali a’ li mwa silalanda sa puteho ya bona ba babalelwa. * Eluda ya bizwa Robert u bulela kuli: “Ki hande maeluda ka sibili ha ba potela basupali ilikuli ba bone mo ba pilela ni ku lapela ni bona. Mi puteho i ka ba tusa ku fumana ze ba tokwa.” Haiba lu toma nako ya ku potelanga basupali, lu bonisa kuli lwa utwisisa luli Jehova mwa ngela ka butokwa taba ya ku babalela ba ba tokwile.—Jak. 1:27.

Ha ku tokwahala lituso, maeluda ka ku lata ba lukisanga lituso za ku fa mizwale ni likaizeli ba ba mwa mandu a basupali mwa sibaka sa puteho ya bona. Bo Robert ba bulela tuso ya mufuta o muñwi ye kana ya tokwahala: “Lu swanela ku susueza mizwale ni likaizeli ba luna ba basupali ku fumaneha kwa mikopano haiba  ba kona.” Kono ku bani ba ba sa koni ku taha kwa Ndu ya Mubuso, maeluda ba kona ku eza litukiso ze ñwi za ku ba tusa. Bo Jacqueline ba se ba li mwa lilimo za bo ma-80 mi ba kula butuku bwa mwa masapo bo bu bizwa osteoarthritis ba teelezanga kwa mikopano ka luwaile. Ba li: “Ni ikutwanga hande hahulu ha ni teeleza kwa mikopano ka nako ye i ezahala luli. Ha ni lati kuli nto ifi kamba ifi i ni palelwise ku teeleza kwa mikopano!”

Haiba Mukreste wa musupali ha koni ku teeleza kwa mikopano ka ku itusisa luwaile, maeluda ba kona ku lukisa kuli tukiso ya mikopano i beiwe fa tepu kamba fa litapa. Yena ya ka isa tepu kamba litapa leo ku muzwale kamba kaizeli yo wa mwa ndu ya basupali wa kona ku itusisa nako yeo sina kolo ya ku ambola lika ze susueza ni musupali yo. Eluda yo muñwi u li: “Ku ambola ni basupali litaba ze ama mizwale ni likaizeli za mwa puteho ya mwa sibaka ku ba tusa ku ikutwa kuli kanti ba sa balelwa kwa lubasi lwa luna lwa kwa moya.”

Mu Ambolange ni Bona

Lwa ziba kuli basupali ba bañata ba ikutwanga ku ziyeleha ni ku lateha ha ba tutela mwa ndu ya basupali. Kabakaleo ba bañwi ba hanelelanga ku ikambusa kwa batu. Kono haiba lu potelanga mizwale ni likaizeli ba basupali ba sa tutela fela mwa ndu ya basupali ni ku bonisa kuli lu bata ku zwelapili ku ba susueza, lu ka ba tusa hahulu ku ba ni mwangalwa ni tabo.—Liprov. 17:22.

Haiba mizwale ni likaizeli ba basupali ba kala ku timelelwanga lika kamba ku tibana mazebe kamba ku ba ni butata bo buñwi fela bo bu ba palelwisa ku ambola hande ni ba bañwi, mizwale ba bañwi ba kona ku nga kuli ku ba potela i ka ba ku sinya fela nako. Kono haiba lu ikataza ku zwelapili ku ba potelanga, ku ambolisana ni bona ku be t’ata ku mane, lu ka bonisa kuli luli lu beile balumeli ka luna “kwapili ka ku fanana likute.” (Maro. 12:10) Haiba muzwale wa musupali sa kala ku libalanga lika ze sa zo ezahala, lwa kona ku mu susueza ku lu kandekela ze bonwi za kwamulaho—nihaiba za kwa bwanana—kamba ku lu taluseza mo ne ku tezi kuli a utwisise niti ya mwa Bibele. Lu kona ku eza cwañi ha palelwa ku fumana manzwi a swanela a ku itusisa? Mu teeleze ka tokomelo, mi haiba kwa swanela, mu like ku taleleza manzwi a mabeli kamba a malalu e mu bona kuli mwendi ki ona a na bata ku itusisa, kamba mu feleleze muhupulo wa na bata ku talusa ni ku mu susueza ku zwelapili. Haiba wa lyangananga mwa manzwi kamba u palelwanga ku bulela lika ze utwahala hande mi ku t’ata ku utwisisa za talusa, lwa kona ku lika ku ziba za na bata ku bulela ka ku teeleza ka tokomelo kwa mubulelelo wa hae.

Haiba ha ku sa konahala ku ambola ni yena ka lipulelo mwa kona ku itusisa mikwa ye miñwi ya ku ambola ka yona. Kaizeli yo muñwi wa paina ya bizwa Laurence u potelanga hahulu Madeleine, kaizeli wa musupali ya li Mukreste, wa lilimo ze 80 ya sa koni ku bulela. Bo Laurence ba talusa mo ba ambolelanga ni bo Madeleine: “Ni swalanga lizoho la bo Madeleine ha lu lapela hamoho. Mi ba tiisanga hanyinyani lizoho la ka ni ku koba-kobisa meto a bona kabakala ku itebuha kezo ye lilato yeo.” Kaniti ku swala mizwale ni likaizeli ba luna ba basupali kwa lizoho kamba ku ba kumbata ka pilu i liñwi ku ba lemusa kuli lwa ba lata luli.

Ku Ba Lekula Kwa Tusa Luli

Basupali ba kona ku babalelwa hande ki babeleki ba mwa ndu ya basupali haiba mu ba potelanga kamita. Bo Danièle ba se ba tandile lilimo ze bat’o eza 20 ba nze ba potelanga Lipaki ka bona ba ba mwa mandu a basupali, ba li: “Babeleki ba mwa ndu ya basupali ha ba lemuha kuli musupali yo muñwi u potelwa hahulu, ba kalisanga ku mu babalela hande.” Bo Robert ba ne ba bulezi manzwi a mañwi e lu balile kwamulaho, ba li: “Babeleki ba mwa mandu a basupali ba kuteka hahulu za bulela mutu ya potelanga hahulu musupali yo muñwi mwa ndu. Likute le ba fa bapoti ba ka siwela ha li swani ni likute le ba fa ya tahanga kamita.” Manasi hañata ba sebelisananga ni mabasi a linongosi, kacwalo ba itebuhanga hahulu ku utwa bapoti ba ba bulela manzwi a buitumelo. Ku zwa fo, haiba lu eza bulikani ni manasi ni ba ba tusana ni bona, ba kana ba lemuha bunde bwa likuka ni  litumelo za mukuli ya li Paki wa musupali ye ba babalela.

Hape lwa kona ku eza bulikani ni babeleki ba mwa ndu ya basupali ka ku itatela ku eza tusebezi to tu bubebe. Mwa libaka ze ñwi basupali ha ba babalelwi hande kabakala kutokwa hande babeleki ba ba lutilwe kwa likolo. Nasi yo muñwi ya bizwa Rébecca, u ize: “Nako ya ku ca ki nako ye patehisa hahulu. Kacwalo yeo i kona ku ba nako ye nde ya ku potela musupali kuli mu fe tuso ye tokwahala.” Lu si ke lwa palelwa ku kupa babeleki ba mwa ndu ya basupali ku lu taluseza ze lu kona ku eza kuli lu tuse.

Ha lu potela ndu ye swana ya basupali kamita, lu ka iponela za tokwa muzwale kamba kaizel’a luna wa musupali, mi haiba babeleki ba mwa ndu yeo ba lu lumeleza, lwa kona ku ikupulisa ku ba tusa. Sina ka mutala, lwa kona ku kabisa muzuzu wa musupali ka maswaniso a balatiwa kamba maswaniso a’ swanisizwe ki banana. Haiba kwa swanela lwa kona ku tiseza musupali liapalo ze futumala za fa lapa kamba lika ze ñwi ze cwale ka mafula ni milola. Haiba ndu yeo ya basupali i na ni mandamino a buheha, kana lwa kona ku zwiseza musupali wa luna fande kuli a yo fukelwa kwateñi ki moya? Bo Laurence ba ne ba bulezi manzwi a mañwi e lu balile kwamulaho, ba li: “Bo Madeleine ba nyolelwanga hahulu ku ni bona sunda ni sunda. Ba tabanga hahulu-hulu ha ni yanga ni banana!” Ku ikupulisa ku eza lika za mufuta wo ku ka susueza hahulu basupali ba ba pila mwa ndu ya basupali.—Liprov. 3:27.

Kaufel’a Luna Lwa Tuseha

Ku potelanga musupali kamita ku kona ku ba nzila ya ku lika ka yona “niti ya lilato la [luna].” (2 Makor. 8:8) Ka nzila ifi? Ku butuku ku bona mulikan’a luna wa musupali ha nz’a yonga. Bo Laurence ba itumelela kuli: “Kwa makalelo, ne ni tabehanga hahulu kwa pilu ha ni bona mo ba fokolela bo Madeleine kuli mane ne ni lilanga nako kaufela mo ni zwela kwa ku yo ba lekula. Kono ne ni itutile kuli tapelo ya kona ku lu tiisa ni ku lu fa m’ata a ku susueza hahulu basupali ba luna.” Ka lilimo-limo, bo Robert ne ba potelanga muzwale wa Mukreste ya bizwa Larry ya kula butuku bwa lulu bo bu bizwa Parkinson’s disease. Mi cwale bo Robert ba li: “Bo Larry ba swelwi maswe ki butuku bo kuli mane ha ni sa kona ku utwisisa nihaiba linzwi li li liñwi mwa mulomo wa bona. Kono ha lu lapelanga hamoho ni bonanga luli kuli tumelo ya bona i sa pila.”

Ha lu lekula balumeli ka luna ba basupali, ha lu tusi fela bona kono hape lwa itusa ili luna. Ba eza ka t’ata ku ba bukaufi ni Jehova niha ba pila mwahal’a batu ba bulapeli bu sili mi seo si lu luta ku ba ni tumelo ni ku bonisa bundume. Ba tukufalezwi ku fumana sico sa kwa moya niha ba sa utwi kamba ku bona hande mi seo si lu bonisa kuli “mutu h’a na ku pila buhobe fela, kono u ka pila ni ona manzwi kaufela a’ zwa mwa mulomo wa Mulimu.” (Mat. 4:4) Ba itebuha lika ze nyinyani, ze cwale ka lumenyo lwa mwanana kamba ku ca sico hamoho ni ba bañwi, mi seo si lu hupulisa kuli lu swanela ku kolwa ka ze lu na ni. Ba nga ka butokwa bulikani bwa bona ni Mulimu mi seo si lu tusa ku itatubanga ili luna kuli lu beye lika za butokwa mwa sibaka sa pili.

Ki niti puteho kaufela i fumana tuso ku zwelela kwa lituso ze lu fa basupali. Ka nzila ifi? Ba ba fokola kwa mubili ba itingile hahulu fa lilato la mizwale, kabakaleo ba ba fokola bao ba fa puteho kolo ya ku hula ka ku bonisa mufelañeke wa yona. Kacwalo kaufel’a luna lu swanela ku nga kuli ku babalela basupali, nihaiba ka nako ye telele-telele, ki ye ñwi ya linzila za ku sebelezana ka zona. (1 Pit. 4:10, 11) Haiba maeluda ba etelela mwa ku eza cwalo, ba ka tusa mizwale ni likaizeli mwa puteho ku lemuha kuli kalulo ye ya musebezi wa luna wa Sikreste ha i swaneli ku keshebiswa. (Ezek. 34:15, 16) Ka ku itatela ku tusa ka lilato la luna, lu kolwisa Bakreste ka luna ba basupali kuli ha ba si ka libalwa!

[Litaluso za kwatasi]

[Manzwi a fa likepe 28]

“Babeleki ba mwa ndu ya basupali ha ba lemuha kuli musupali yo muñwi u potelwa hahulu ba kalisanga ku mu babalela hande”

[Siswaniso se si fa likepe 26]

Litapelo za luna ze zwelela kwa pilu za kona ku tusa muzwale kamba kaizeli wa musupali ku kutelwa ki mwangalwa

[Siswaniso se si fa likepe 26]

Likezo za luna za lilato li ka tiisa balumeli ka luna ba basupali