Manyalo ni Bushemi mwa Mazazi A Maungulo A

“Nako [ye siyezi, NW] ki ye kuswani.”—1 MAKOR. 7:29.

1. (a) Ki licinceho mañi ze sweli ku ezahala z’e li ze ñwi za lika ‘ze tata mwa mazazi a maungulelo’ a? (b) Ki kabakalañi mifilifili ya mwa mabasi ha i lu bilaeza?

LINZWI la Mulimu ne li patuluzi kale kuli “linako za maungulo” ne li ka bonahala ka lindwa, lizikinyeho, litala ni mafu a maswe. (Dan. 8:17, 19; Luka 21:10, 11) Bibele hape ne i lemusize kuli nako ya mafelelezo ye, ye si ka bonwa kale haisali, i ka ba nako ya licinceho mwa mipilelo ya batu. Mifilifili ya mwa mabasi ne i ka ba ye ñwi ya lika “ze tata” mwa “mazazi a maungulelo” a. (2 Tim. 3:1-4) Ki kabakalañi ha lu bilaezwa ki licinceho zeo? Kabakala kuli li atile hahulu mi li m’ata hahulu kuli mane za kona ku cinca mubonelo o ba na ni Bakreste kacenu ka za linyalo ni bushemi. Ka mukwa ufi?

2. Lifasi li nga cwañi linyalo ni telekano?

² Mazazi a, ku lelekana mwa manyalo se ku li bunolo mi litelekano li atile; mwa linaha ze ñata palo ya litelekano i sweli ya ekezeha. Kono sisupo se lu lukela ku beya mwa munahano kikuli mubonelo wa Jehova Mulimu wa linyalo ni telekano u fapahanela kwahule ni wa lifasi mo lu pila. Cwalehe Jehova u nga cwañi linyalo ni telekano?

3. Jehova ni Jesu Kreste ba nga cwañi linyalo?

³ Jehova Mulimu u libelela kuli batu kaufela ba ba mwa linyalo ba sepahale ku likana ni buitamo bo ne ba ezize bwa linyalo. Jehova ha na  kopanyize munna ni musali ba pili mwa linyalo, na ize “munna u ka . . . kumalela musal’a hae; mi ba ka ba nama i li ñwi fela.” Hasamulaho, Jesu Kreste ni yena na kutezi manzwi a swana ao mi na ekelize kuli: “Kabakaleo, Mulimu s’a kopanyize hamoho, mutu a si ke a si kauhanya.” Hape a zwelapili ku bulela kuli: “Ya leleka musal’a hae, konji ka mulatu wa buhule, mi a nyala yo muñwi, wa buka.” (Gen. 2:24; Mat. 19:3-6, 9) Kacwalo, Jehova ni Jesu ba nga linyalo ku ba buitamo bo bu inelela bwa kona fela ku lukululwa ku bona mutu haiba munna kamba musal’a hae a timela. (1 Makor. 7:39) Bakeñisa kuli linyalo ki tukiso ye tomilwe ki Mulimu, telekano ha i swaneli ku nyinyafazwa. Mane Linzwi la Mulimu li bonisa kuli Jehova u toile telekano ye ezwa ka libaka li sili ku fita le li lumelelizwe mwa Bibele. *—Mu bale Malaki 2:13-16; 3:6.

Mu Si Ke Mwa Nga Linyalo ka Likesha

4. Ki kabakalañi ba banca ba bañwi ba Sikreste ha ba inyaza kuli ne ba mata-matezi ku kena mwa linyalo?

⁴ Lifasi le li maswe le lu pila ku lona le, li tukuzwi ki tobali. Zazi ni zazi lu kona ku kopana ni mabunda-bunda a maswaniso a mushengu. Lwa ziba hande mo a kona ku lu amela maswaniso ao, sihulu mo a kona ku amela ba banca ba ba mwa puteho. Ba banca ba Sikreste ba lukela ku ezañi ka za kukuezo ye maswe yeo, ye kona ku shangumuna litakazo ze maswe niha ba ikataza ku li lwanisa? Ba bañwi ba likile ku feza butata bo ka ku nyala kamba ku nyalwa ba sa li banana. Ba ikutwa kuli ka ku eza cwalo kipeto ba ka ambuka buhule. Kono ba bañwi ba inyazize hamulaho fela wa ku kena mwa linyalo. Libaka? Bunca bwa linyalo bu mano fela, ba lemuhanga kuli kanti ku na ni lika ze ñata ze ba sa lumelelani ku zona mwa sibeli sa bona. Kona libaka ba banca ba ba mwa manyalo a cwalo ba banga mwa butata bo butuna.

5. Ki nto mañi ye ka tusa ba ba nyalani ku buluka buitamo bo ne ba ezize fa sinawenga sa bona? (Mu bone litaluso ze kwatasi.)

⁵ Ku nyalana ni mutu yo muñwi—nihaiba Mukreste ka mina—ya to bonisa mikwa ye ne mu si ka libelela kwa kona ku tisa butata luli. (1 Makor. 7:28) Kono matata a mwa linyalo a tatafale a mane, Bakreste ba niti b’a ziba kuli telekano ye si ka lumelezwa mwa Bibele hasi yona nzila ye nde ya ku tatulula ka yona matata a mwa linyalo. Kacwalo Bakreste ba ba eza buikatazo bwa ku bukeleza linyalo la bona kabakala ku bata ku buluka buitamo bo ne ba ezize fa mukiti wa bona wa linyalo, ba lukela ku itebuhiwa ni ku tusiwa ki puteho ya Sikreste. *

6. Bakreste ba banana ba swanela ku nga cwañi taba ya linyalo?

⁶ Kana mu ba banca ba ba si ka kena kale mwa linyalo? Haiba ku cwalo, mu swanela ku nga cwañi taba ya ku nyala kamba ku nyalwa? Mwa kona ku pima masitapilu haiba mu libelela ku fitela mu hula kwa mubili, mwa munahano, ni kwa moya, pili mu si ka batana kale ni Mukreste yo muñwi. Ki niti kuli Bibele ha i bonisi lilimo za swanela ku ba ni zona mutu kuli a nyalwe kamba ku nyala. * Kono Bibele i bonisa kuli ki hande ku libelela ku fitela mu boloka mwa lilimo za bwanana fo li hulelanga hahulu  litakazo za mutu. (1 Makor. 7:36) Ki kabakalañi ha ku swanela ku ba cwalo? Kakuli litakazo za tobali ha li hulile li kona ku palelwisa mutu ku itusisa kutwisiso ya hae hande ni ku mu ezisa likatulo ze si ka luka ze kona ku tisa masitapilu hasamulaho. Mu hupule kuli kelezo ya Jehova ye mwa Bibele ya za manyalo i lukiselizwe ku mi tusa ni ku mi fumanisa tabo.—Mu bale Isaya 48:17, 18.

Ku Peta Hande Buikalabelo bwa Bushemi

7. Ba banca ba bañwi ba ba nyalani ba kopananga ni nto mañi, mi seo si kona ku tatafazanga cwañi linyalo?

⁷ Ba banca ba bañwi ba ba kena mwa linyalo ba pepanga mwana ba sa li banana. Ba li ku ba ba fumane nako ya ku zibana hande mwana ni yena wa punya mi u tokwa ku babalelwa nako kaufela. Bakeñisa kuli se ba na ni mwana, musali cwale u ka isa hahulu mamelelo ya hae ku mbututu mi ndate-mbututu yena cwale u kona ku kenelwa ki lifufa. Ku zwa fo, silikani sa bona mwa linyalo si kona ku tatafala hanyinyani haiba ba mwa mabote a ku sa pumula hande busihu kabakala ku babalela mbututu. Kapili-pili ba ipumana kuli ha ba sa na tukuluho ye ne ba banga ni yona. Cwale ha ba sa kona ku ya kwa libaka ze ñwi ni ku yo eza lika ka ku lukuluha sina mo ne ba ezezanga sapili. Ba swanela ku nga cwañi ku cinca kwa lika k’o?

8. Buikalabelo bwa bushemi bu swanela ku ngiwa cwañi, mi ki kabakalañi?

⁸ Sina fela linyalo ha li sa lukeli ku ngiwa ka likesha, bushemi ni bona bu lukela ku ngiwa kuli ki buikalabelo ni tohonolo ye zwa ku Mulimu. Ku si na taba ni licinceho lifi kamba lifi ze ba ka eza Bakreste ba ba nyalani kabakala ku ba ni mbututu, ba lukela ku ikataza ku pilisana hande niha ba eza licinceho zeo. Bakeñisa kuli ki Jehova ya na file batu tohonolo ya ku ba ni bana, bashemi ba swanela ku nga mbututu ya bona ye sa zwo pepwa sina “sanda se si zwa ku [Muñ’a] Bupilo.” (Samu 127:3) Bo munna ni musali ba ba li Bakreste ba ka eza buikatazo bwa ku peta buikalabelo bwa bona bwa bushemi ka ku ya “ku Mulena.”—Maef. 6:1.

9. (a) Ku uta mwana ku kopanyelezañi? (b) Munna u kona ku ezañi kuli a tuse musal’a hae ku zwelapili ku ba ya tiile kwa moya?

⁹ Ku uta mwana ku nga lilimo ze ñata za buitomboli. Ku tokwa nako ye ñata ni m’ata a matuna. Munna wa Sikreste u tokwa ku utwisisa kuli ka lilimo li sikai ku zwa fo i pepelwa mbututu, musal’a hae u ka filikanywanga mwahal’a mikopano mi ha na ku banga ni nako ye ñata ya ku ituta Bibele ka butu ni ku yeya za ituta. Yeo ki nto ye kona ku fokolisa musali kwa moya. Ku peta hande buikalabelo bwa ku ba mushemi ku tokwa kuli munna a eze mwa konela kaufela ku tusa musal’a hae ku babalela hande mwana. Wa kona ku kutelanga lisupo za na kana a si ka utwa musal’a hae ka ku li nyakisisa ni yena kwa ndu hasamulaho wa mikopano.  Hape munna wa kona ku lela mbututu kuli musal’a hae a kone ku ba ni nako ya ku ya mwa musebezi wa ku kutaza Mubuso.—Mu bale Mafilipi 2:3, 4.

10, 11. (a) Bana ba huliswa cwañi ka ‘tuto ya Mulena’? (b) Ki kabakalañi bashemi ba Sikreste ha ba tokwa ku babazwa?

¹⁰ Ku peta hande buikalabelo bwa bushemi ku kopanyeleza lika ze ñata kwand’a ku fumanela fela mwana lico, liapalo, malobalo, ni likalafo. Sihulu mwa linako ze t’ata ze za mafelelezo, banana ba tokwa ku ituta likuka za muzamao ze ba swanela ku mamela mwa bupilo ku zwelela kwa bwanana bwa bona. Bana ba lukela ku huliswa “ka ku ba lemusa, ni ka tuto ya Mulena.” (Maef. 6:4) Ku “ba lemusa” ko, ku kopanyeleza ku suña mihupulo ya Jehova mwa munahano wa bona ku zwelela kwa bwanana mane ni ha ba nze ba hula.—2 Tim. 3:14, 15.

¹¹ Jesu ha na taluselize balateleli ba hae kuli ba “lute macaba kaufela,” kaniti na talusa ni kuli bashemi ba swanela ku tusa bana ba bona ku ba balutiwa ba Jesu. (Mat. 28:19, 20) Ku tusa bana ku ba balutiwa ki musebezi o mutuna luli kabakala kuli lifasi le, li sweli ku lyanganisa ba banca. Kacwalo, kaufela luna mwa puteho kaniti lu swanela ku babaza bashemi ba ba konile ku hulisa bana ba bona ku fita fa ku ba Bakreste. Bashemi bao ba “tuzi” likukuezo za lifasi le ka tumelo ni ka busepahali bwa bona.—1 Joa. 5:4.

Bukwasha Kamba ku Sa Ba ni Bana ka Mulelo O Munde

12. Ki kabakalañi Bakreste ba bañwi ha ba iketelanga ku ba makwasha ka nakonyana?

¹² Bakeñisa kuli ‘nako ye siyezi ki ye kuswani’ ni kuli “mukwa wa lifasi le wa [cinca, NW],” Linzwi la Mulimu li lu susueza ku nyakisisa bunde bwa bukwasha. (1 Makor. 7:29-31) Kacwalo, Bakreste ba bañwi ba iketezi ku ba makwasha mwa bupilo bwa bona kaufela kamba ku ba makwasha ka lilimonyana ba si ka nyala kale. Ba ba eza cwalo ba babazwa kakuli ha ba itusisi tukuluho ya bukwasha kwa ku ndongwama misebezi ya buitati. Ba bañata ba iketezi ku ba makwasha kuli ba sebeleze Jehova ‘ku si na se si ba zwisa.’ (Mu bale 1 Makorinte 7:32-35.) Bakreste ba bañwi ba makwasha ba sebeza sina mapaina kamba ku sebeleza fa Betele. Ba bañata ba bata ku itusiswa ki kopano ya Jehova ka ku kwanisa ze tokwahala kuli ba ye kwa Sikolo sa Tuto ya Bukombwa. Mane ba ne ba sebelize sina likombwa za nako kaufela ha ne ba sa li makwasha ni ku to nyala kamba ku nyalwa hamulaho wa nako hañata ba lemuhanga kuli lituto za butokwa ze ne ba itutile ba si ka nyala kamba ku nyalwa kale li sa ba tusa ni mwa linyalo la bona.

13. Ki kabakalañi Bakreste ba bañwi ba ba nyalani ha ba ikatulezi ku sa ba ni bana?

¹³ Mwa libaka ze ñwi za lifasi, mabasi a mañwi a ezize cinceho ye ñwi—ba bañata ba iketezi ku sa ba ni bana. Ba bañwi ba eza cwalo kabakala ku tatafala kwa mupilelo; ba bañwi ki kabakala ku bata ku ba  ni tukuluho ya ku ndongwama misebezi ya mali. Mwahal’a Bakreste ni mona ku na ni batu ba bañwi ba ba nyalani ba ba sa lati ku ba ni bana. Kono ba eza cwalo ka mulelo wa kuli ba be ni tukuluho ye likani ya ku sebeleza Jehova. Fo ha ku talusi kuli ba ba nyalani bao kipeto ha ba ikoli bupilo bwa mwa linyalo. Ni bona ba ikola bupilo. Kono ba itatela ku sa ba ni bana ilikuli ba beye lika za Mubuso mwa sibaka sa pili. (1 Makor. 7:3-5) Ba bañwi ba bona ba sebeleza Jehova ni mizwale ba bona sina baokameli ba mipotoloho ni ba likiliti kamba mane ku sebeleza fa Betele. Ba bañwi ba sebeza sina mapaina kamba balumiwa. Jehova ni kamuta ha na ku libala misebezi ya bona ni lilato le ba bonisa kwa libizo la hae.—Maheb. 6:10.

“Manyando mwa Nama”

14, 15. Ki ‘manyando a mwa nama’ afi e ba kona ku kopana ni ona bashemi ba Sikreste?

¹⁴ Muapositola Paulusi na bulelezi Bakreste ba ba nyezi kamba ku nyalwa kuli ba ka ba ni “manyando mwa nama.” (1 Makor. 7:28) Manyando ao a kopanyeleza mapongo e ba kona ku ba ni ona ba ba nyalani, bana ba bona, kamba bashemi ba bona ba ba sweli ku supala. Hape a kona ku kopanyeleza matata ni masitapilu a tiswa kabakala musebezi wa ku hulisa bana ba bona. Sina mo ku taluselizwe kwa makalelo a taba ye, Bibele ne i polofitile kuli “mazazi a maungulelo” ne a ka tisa “linako ze tata.” Ze ñwi za lika ze t’ata zeo ki bana ba ba sa “utwi bashemi ba bona.”—2 Tim. 3:1-3.

¹⁵ Ku uta bana ki musebezi o mutuna kwa bashemi ba Sikreste. Ha lu si ka silelezwa kwa lika ze maswe ze tiswa ki “linako ze tata” ze. Kacwalo bashemi ba Sikreste ba na ni ku zwelapili ku hanyeza kukuezo ye maswe ya “mukwa wa lifasi le” ye kona ku yaulula bana ba bona. (Maef. 2:2, 3) Mi yeo haki ndwa ye bunolo! Haiba mwana yo muñwi mwa lubasi lwa Sikreste a itulela ku sebeleza Jehova, kaniti bashemi ba ba ezize buikatazo bwa ku hulisa mwana yo mwa niti ba ka ba mwa “manyando.”—Liprov. 17:25.

“Ñalelwa Ikaba Ye Tuna”

16. Jesu na polofitile ka za “ñalelwa” ifi?

¹⁶ “Manyando” kaufela e ba kopana ni ona ba ba mwa linyalo ni ba ba uta bana, a ka fitelwa kwahule-hule ki ñalelwa ye ñwi ye tuna. Ha na polofitile za sisupo se ne si ka bonisa ku ba teñi kwa hae ni ku fela kwa lifasi, Jesu na ize: “Ñalelwa ikaba ye tuna; la li ku simuluha lifasi, ku tisa cwale, ha ku si ka bonwa ñalelwa ye tuna cwalo, mane ni kwapili.” (Mat. 24:3, 21) Hasamulaho Jesu na patuluzi kuli buñata bo butuna bu ka punyuha “ñalelwa ye tuna” yeo. Kono lifasi la Satani li ka zwelapili ku lwanisa ka t’ata Lipaki za Jehova za kozo. Ku si na ku kakanya yeo ikaba nako ye t’ata luli ku luna kaufela—banana hamoho ni ba bahulu.

17. (a) Ki kabakalañi ha lu kona ku talimela kwapili ka sepo? (b) Ki nto mañi ye swanela ku lu tusa ku ba ni mubonelo o munde wa linyalo ni buikalabelo bwa bushemi?

¹⁷ Nihakulicwalo, ha lu swaneli ku ikalelwa hahulu-hulu ka za kwapili. Bashemi ba ba sepahala ku Jehova b’a kona ku sepa kuli u ka ba sileleza hamoho ni bana ba bona. (Mu bale Isaya 26:20, 21; Zef. 2:2, 3; 1 Makor. 7:14) Kono ka nako ya cwale, haike temuho ya luna ya kuli lu pila mwa mazazi a t’ata i lu tuse ku ba ni mubonelo o munde wa linyalo ni buikalabelo bwa bushemi mwa linako ze za mafelelezo. (2 Pit. 3:10-13) Haiba lu eza cwalo—ibe kuli lu makwasha kamba lu mwa linyalo, lu na ni bana kamba kutokwa—bupilo bwa luna bu ka kutekehisa ni ku lumbekisa Jehova ni puteho ya Sikreste.

[Litaluso za kwatasi]

Lundululo

• Ki kabakalañi ba banca ba Sikreste ha ba sa swaneli ku mata-matela ku kena mwa linyalo?

• Ku hulisa mwana ku kopanyelezañi?

• Ki kabakalañi Bakreste ba bañata ha ba iketezi ku ba makwasha, kamba ku sa ba ni bana haiba ba mwa linyalo?

• Ki “manyando” afi e ba kona ku kopana ni ona bashemi ba Sikreste?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 17]

Ki kabakalañi ha ku li ko ku butali kuli Bakreste ba banca ba si ke ba kena mwa linyalo ku fitela ba hula?

[Siswaniso se si fa likepe 18]

Munna u kona ku eza lika ze ñata kuli a tuse musal’a hae ku lapela Mulimu ka ku tala

[Siswaniso se si fa likepe 19]

Ki kabakalañi Bakreste ba bañwi ba ba nyalani ha ba iketezi ku sa ba ni bana?