Tabo I Fumanwa Cwañi Mwa Bupilo?

“Saba Mulimu, mi u mamele milao ya hae.” —MUEK. 12:13.

1, 2. Ku nyakisisa buka ya Muekelesia ku kona ku lu tusa cwañi?

MUNNA yo muñwi u bonahala ku ba ni lika kaufela mwa bupilo. Ki mueteleli ya ile libubo, ki yo muñwi wa bafumi ba ba tuna ba lifasi, mi u butali ku fita batu kaufela ba mwa miteñi ya hae. Kono ku si na taba ni zeo kaufela, u sa ipuza kuli: ‘Bupilo bu kona ku tabisa cwañi?’

² Munna yo na li teñi luli—lilimo ze 3,000 kwamulaho. Libizo la hae ne li Salumoni, mi buka ya Muekelesia, i talusa hande mwa na ikatalelize ku bata bupilo sakata. (Muek. 1:13) Ki ze ñata ze lu kona ku ituta ku ze ne ezahezi ku Salumoni. Kaniti butali bo bu fumaneha mwa buka ya Muekelesia bwa kona ku lu tusa ku itomela likonkwani ze ka tisa kuli lu bone bunde mwa bupilo.

“Ku Matisa Moya”

3. Ki ifi taba ya za bupilo bwa batu ye ama mañi ni mañi wa luna?

³ Salumoni u talusa kuli Mulimu na bupile lika ze ñata ze nde fa lifasi—ze makaza ni ku tabisa. Kono ha lu koni nihaiba fela ku kala ku batisisa lika za bupile Mulimu kakuli bupilo bwa luna ki bo bu kuswani hahulu. (Muek. 3:11; 8:17) Sina mo i taluseza Bibele, mazazi a bupilo bwa luna ki a manyinyani mi a fela ka lubilo. (Jobo 14:1, 2; Muek. 6:12) Taba yeo i swanela ku lu susueza ku itusisa mazazi a bupilo bwa luna hande. Kono ku eza cwalo haki nto ye bunolo kakuli lifasi la Satani li bata ku lu yembululela ku li sili.

4. (a) Linzwi la “mbango” li talusañi? (b) Lu ka nyakisisa lika mañi ze ndongwamiwa ki ba bañata mwa bupilo?

⁴ Kuli a koñomeke bumaswe bwa ku sa itusisa hande bupilo bwa luna, Salumoni u kutela ku itusisa linzwi la “mbango” ha 22 mwa buka ya Muekelesia. Linzwi la Siheberu le li tolokilwe kuli “mbango” li talusa nto ye sa tusi se siñwi ya ku ipulaisa fela. (Muek. 1:2, 3) Salumoni fokuñwi u itusisa linzwi la mbango ni pulelo ya ku matisa kamba ku ndaamanisa moya kwa ku talusa nto ye swana. (Muek. 1:14; 2:11) Ki niti ku matisa moya ha ku na tuso. Mutu kaufela ya lika ku eza cwalo ha ku na sa ka fumana. Ku ndongwama likonkwani ze si na mo li inezi ku ka lu zwafisa fela sina fela mo ku inezi ku ndaamanisa moya. Bupilo mwa lifasi la cwale ki bo bu kuswani hahulu mi ha lu koni ku bu sinyeza fa lika ze sa lu tusi se siñwi. Kacwalo kuli lu pime ku eza mafosisa a cwalo, ha lu nyakisiseñi mitala ya na bulezi Salumoni ya lika ze ndongwamiwa ki ba bañata mwa bupilo. Lu ka kala ka ku nyakisisa minyaka ni maluo. Kihona lu ka nyakisisa butokwa bwa misebezi ye tabisa Mulimu.

Kana Minyaka Ya Kona ku Lu Fa Tabo?

5. Salumoni na batile tabo ka nzila ifi?

⁵ Salumoni na likile ku bata tabo ka ku ndongwama bupilo bwa minyaka sina mo ba ezeza  ba bañata kacenu. U biha kuli: “Ha ni si ka hanisa pilu ya ka ku tabela nto ifi ni ifi.” (Muek. 2:10) Na batile minyaka ka nzila ifi? Ku likana ni kauhanyo 2 ya Muekelesia, Salumoni na ‘tabisize mubili wa hae ka bucwala’—kono inz’e li ka tikanyo—mi na ezize lika ze ñwi ze cwale ka ku cala limela za ku eza naha bunde, ku yaha mandu a silena, ku teeleza kwa lipina, ni ku ikola lico ze nde.

6. (a) Ki kabakalañi ha ku si ka fosahala ku ikola lika ze ñwi ze nde mwa bupilo? (b) Lu swanela ku tokomelañi ku za ku itabisa?

⁶ Kana Bibele ya hanisa Bakreste kuli ha ba swaneli ku itabisa hamoho ni balikani? Batili. Ka mutala Salumoni na ize ku ikola sico mwa sibaka se si iketile hamulaho wa ku pateha mwahal’a lizazi ki mpo ye zwa ku Mulimu. (Mu bale Muekelesia 2:24; 3:12, 13.) Hape Jehova yena ka sibili u mema ba banca kuli ba ‘tabele ni kuli pilu ya bona i ba tabise’ ka nzila ye lukile. (Muek. 11:9) Lu tokwa ku ikatulusa ni ku itabisa ka nzila ye swanela. (Mu bapanye Mareka 6:31.) Kono ku itabisa ha ku lukeli ku ba ona mulelo wa luna wa pili mwa bupilo. Lu swanela ku itabisa fela ka tikanyo kakuli lu ka ziyeleha haiba lu fiteleza. Salumoni na lemuhile kuli bupilo bwa ku itabisa fela ki “musebezi o si na tuso.”—Muek. 2:10, 11.

7. Ki kabakalañi ha lu swanela ku keta ka tokomelo lika ze lu itabisa ka zona?

⁷ Ku zwa fo, haki mifuta kaufela ya ku itabisa ka yona ye lukile. Mikwa ye miñwi ya ku itabisa ka yona i maswe luli—i kona ku sinya bulikani bwa luna ni Mulimu ni ku sinya muzamao wa luna. Ki ba bakai batu ba ba ziyelehile mwa bupilo kabaka fela la ku bata ku itabisa, ka ku itusisa maswe milyani ye kola, ku itupwaela macwala, kamba ku ikenya mwa likwinano za masheleñi? Jehova ka musa wa hae u lu lemusa kuli haiba lu tuhelela pilu ya luna kamba meto a luna ku lu ezisa ze maswe, lu libelele ku kopana ni ze maswe ze ka zwa mwateñi.—Magal. 6:7.

8. Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa ku tatuba bupilo bwa luna?

⁸ Hape ku isa hahulu pilu kwa minyaka ku ka lu palelwisa ku tokomela za butokwa luli. Mu hupule kuli bupilo bu fela kapili mi ha lu koni ku isepisa kuli kamita lu ka ba ni buikangulo bo bunde mwa bupilo bwa luna bo bu kuswani ni kuli ha lu na ku ba ni matata. Kona libaka, sina mwa na bulelezi Salumoni hape, lwa kona ku tuseha ka ku ya kwa ndu ya malilo—sihulu malilo a muzwale kamba kaizel’a luna wa Sikreste—ku fita ku ya kwa ‘ndu ya mukiti.’ (Mu bale Muekelesia 7:2, 4.) Ki kabakalañi ha ku li cwalo? Ha lu nze lu teeleza kwa ngambolo ya malilo ni ku talima bupilo bwa pilile mutang’a Jehova ya sepahala ya timezi, lwa kona ku kalisa ku nyaka bupilo bwa luna beñi. Ka ku eza cwalo lu kana lwa lemuha kuli lu tokwa ku cinca milelo ya luna ilikuli lu itusise hande mazazi a siyezi a bupilo bwa luna.—Muek. 12:1.

Kana Maluo A Kona ku Lu Fa Tabo?

9. Salumoni na lemuhileñi ka za ku fuma?

⁹ Salumoni ne li yo muñwi wa bafumi ba ba tuna mwa lifasi ha na ñola buka ya Muekelesia. (2 Makol. 9:22) Na kona ku fumana nto kaufela ya na bata. Na ñozi kuli: “Kamukana ze ne lakazwa ki meto a ka, ha ni si ka itima zona.” (Muek. 2:10) Kono na fumani kuli maluo ka ili ona fela ha tisi tabo. Kiha li: “Ya lata silivera h’a na ku kuliswa ki silivera, ku cwalo ni ku y’a lata bufumu, h’a koliswi ki s’a fumana.”—Muek. 5:10.

10. Ki lika mañi ze tisa tabo ya luli ni bufumu sakata?

¹⁰ Nihaike maluo a swana sina puka, bufumu bu sa hapa batu ka t’ata. Mwa patisiso ye ne ezizwe cwanoñu fa kwa United States ku fumanwi kuli 75 pesenti ya baituti ba ba li mwa silimo sa bona sa pili fa liyunivesiti ne ba talusize kuli mulelo wa bona o mutuna mwa bupilo ki “ku fuma.” Kono niha ne ba ka fumana bona bufumu bo ba bata bo, kana luli ne ba ka ba ni tabo? Kutokwa. Ba lipatisiso ba fumani kuli ku t’ata ku mutu ya ndongwami bufumu kuli a be ni tabo ni ku kolwa ka z’a na ni. Salumoni na lemuhile taba yeo kale-kale k’o. Na ñozi kuli: “Mwa mabulukelo a ka, na kubukanya silivera ni gauda, ni bufumu bwa malena . . . Na bona kuli kamukana n’e li za mbango, ni musebezi o  si na tuso.” * (Muek. 2:8, 11) Kono haiba lu pila bupilo bwa luna ka ku sebeleza Jehova ka pilu ya luna kaufela mi mane lwa amuhela ni limbuyoti za hae, fohe lu ka be lu fumani bufumu sakata.—Mu bale Liproverbia 10:22.

Ki Musebezi wa Mufuta Mañi O Tisa Tabo Sakata

11. Mañolo a bonisañi ka za butokwa bwa ku sebeza?

¹¹ Jesu na ize: “Ndate wa sebeza ku fitela cwale; ni na, na sebeza.” (Joa. 5:17) Ha ku na kakanyo kuli Jehova ni Jesu ba fumana tabo mwa misebezi ya bona. Ka za tabo ya na bile ni yona Jehova kabakala musebezi wa na ezize wa ku bupa lika, Bibele i li: “Mulimu a bona kaufela z’a ezize kuli li lukile hahulu.” (Gen. 1:31) Mi mangeloi a kala ku “luluweziswa ki tabo” ha na boni misebezi kaufela ya na ezize Mulimu. (Jobo 38:4-7) Salumoni ni yena na lemuhile kuli mutu u tokwa ku eza misebezi ye tusa.—Muek. 3:13.

12, 13. (a) Bo José ni Miguel ba li ku beleka ka t’ata ku tisa cwañi tabo? (b) Ki kabakalañi ku beleka fokuñwi ha ku kona ku zwafisa mutu?

¹² Batu ba bañata ba utwisisa butokwa bwa ku sebeza ka t’ata. Ka mutala, José, mubasi yo mutuna, u li: “Ha u konile ku swanisa siswaniso se ne si li mwa munahano wa hao u ikutwa mane inge mutu ya tuzi.” Munna wa lipisinisi ya bizwa Miguel * u li: “Ku sebeza ku tisa tabo kakuli ku tusa mutu ku fumanela lubasi lwa hae lika ze tokwahala. Hape ku tusa mutu ku ikutwa kuli ku na ni s’a peta.”

¹³ Kwa neku le liñwi, misebezi ye miñata ya nyikwisa mi ha i lumelezi mutu ku fumana linzila ze nca za mwa ku i belekela. Fokuñwi batu ba zwafiswanga ki ze ezahala kwa musebezi kamba mane nihaiba ku ezwa maswe ki ba bañwi kwa musebezi. Sina mwa taluseza Salumoni, ya buzwa—mwendi kabakala ku utwana kwa hae ni ba ba zamaisa—u kona ku cela masuku fa litoho za ba ba beleka ka t’ata. (Muek. 2:21) Hape misebezi ye miñwi ya kona ku swabisa mutu. Pisinisi ye ne kalile hande i kona ku wa kabakala ku wa kwa mayemo a sifumu sa naha kamba kabakala bumai bo buñwi fela. (Mu bale Muekelesia 9:11.) Hañata-hañata, batu ba ba fundumanelanga ku fuma ba fitanga fa ku nyefa ni ku zwafa hamulaho wa ku lemuha kuli ba ‘ikatalelize misebezi ye sa ba tusi se siñwi.’—Muek. 5:16.

14. Ki musebezi mañi o tisa tabo sakata nako kaufela?

¹⁴ Kana ku na ni musebezi o sa koni ku swabisa mutu ni kamuta? José, mubasi ya bulezwi mwa paragilafu 12, u talusa kuli: “Lilimo ha li nze li ya, maswaniso a na basizwe a kona ku lateha kamba ku sinyeha. Kono ha ku ezahalangi cwalo kwa lika za kwa moya ze lu eza. Ka ku utwa taelo ya Jehova ya ku kutaza taba ye nde, ni konile ku tusa ba bañwi ku ba Bakreste ba bande ba ba saba Mulimu mi musebezi wo ni  ezize wo u inelezi. Ha ku na nto ye kona ku likana ni ona.” (1 Makor. 3:9-11) Miguel ni yena u li ku kutaza taba ye nde ya Mubuso ku mu fa tabo ku fita mubeleko wa hae. U bulela cwana, u li: “Ha ku na nto ye fita tabo ye banga teñi ha u buhisana ni mutu yo muñwi Linzwi la Mulimu ni ku lemuha kuli taba ye mu ambozi yeo i fitile mutu yo kwa pilu.”

“Nepela Buhobe bwa Hao fa Mezi”

15. Kiñi ze kona ku tahisa kuli bupilo bu tabise luli?

¹⁵ Cwale lu ka li kiñi luli ze kona ku tahisa kuli bupilo bu tabise? Lu ba ni tabo sakata haiba nako ya luna ye kuswani ye lu ka pila mwa lifasi le lu itusisa yona kwa ku eza ze nde ni ku tabisa Jehova. Lwa kona ku itama bulikani bo bu tiile ni Mulimu, lwa kona ku luta bana ba luna likuka ze nde za Bibele, lwa kona ku tusa ba bañwi ku ziba Jehova, mi lwa kona ku itama bulikani bo bu sa feli ni mizwale ni likaizeli za luna. (Magal. 6:10) Zeo kaufela ki lika ze inelela mi li tahisa limbuyoti ku ba ba li eza. Salumoni na itusisize swanisezo ye nde ha na bulela za butokwa bwa ku eza musebezi o munde. Na ize: “Nepela buhobe bwa hao fa mezi, kakuli ha ku ka fita mazazi a mañata u ka bu fumana.” (Muek. 11:1) Jesu na susuelize balutiwa ba hae kuli: “Mu fane, mi mu ka fiwa.” (Luka 6:38) Ku zwa fo Jehova yena ka sibili u sepisa ku fa mupuzo ba ba eza ba bañwi hande.—Liprov. 19:17; mu bale Maheberu 6:10.

16. Ki lili fo lu swanela ku ezeza likatulo za ze lu bata ku peta mwa bupilo bwa luna?

¹⁶ Bibele i lu susueza kuli ha lu sa li ba banca lu eze likatulo ze nde za ze lu bata ku peta mwa bupilo bwa luna. Ku eza cwalo ki ku isileleza kuli lu si ke lwa zwafa hasamulaho mwa bupilo. (Muek. 12:1) Ki bumai kwa butuna haiba lu sinyeza bunca bwa luna kwa ku landamanisa za lifasi, ni ku to inyaza hasamulaho ha lu ka to lemuha kuli ne lu ndaamanisa fela moya!

17. Kiñi ze ka mi tusa ku keta mupilelo o munde?

¹⁷ Sina ndate ya lilato kwa bana ba hae, Jehova u bata kuli mu ikole bupilo, mu eze ze nde, ni ku pima matata a sa tokwahali. (Muek. 11:9, 10) Kiñi ze ka mi tusa ku eza cwalo? Mu tome likonkwani za kwa moya ni ku beleka ka t’ata kuli mu li kwanise. Ibata iba lilimo ze 20 kwamulaho, Javier na tokwa ku keta nto i liñwi mwahal’a linto ze peli ze: musebezi wa masheleñi wa bualafi kamba bukombwa bwa nako kaufela. U li: “Nihaike musebezi wa budokota wa tabisa, ha ku na nto ye kona ku likana ni tabo ye ni fumani ka ku tusa batu ba bañwi ku taha mwa niti. Bukombwa bwa nako kaufela bu ni tusize ku ikola bupilo ka ku tala. Se ni inyaza fela kikuli mane ne ni liyehile ku kalisa.”

18. Ki kabakalañi bupilo bwa Jesu fa lifasi ha ne bu li bo bu tabisa?

 ¹⁸ Cwalehe, ki ifi nto ya butokwa ye lu swanela ku lika ka t’ata ku ba ni yona? Buka ya Muekelesia i li: “Libizo le linde li na ni tuso ku fita minunko ya ku tola, ye munati; mi lizazi la ku shwa ki le linde ku la ku pepwa.” (Muek. 7:1) Bupilo bwa Jesu ki bona fela bo bu kona ku paka hande buniti bwa manzwi ao. Jesu kaniti na ikezelize libizo le linde hahulu ni Jehova. Jesu ha na shwile a li ya sepahala, na bubanisize bubusi bwa Ndat’ahe mi na file sitabelo se si liulula libi, se si lu kwalulezi nzila ya ku puluswa. (Mat. 20:28) Mwa nakonyana ya na pilile fa lifasi, Jesu na lu tomezi mutala o petehile—o lu lika ka t’ata ku likanyisa—wa bupilo bwa tabo ya luli.—1 Makor. 11:1; 1 Pit. 2:21.

19. Salumoni na file kelezo mañi ye butali?

¹⁹ Ni luna lwa kona ku ikezeza libizo le linde ni Mulimu. Ku luna, ku ba ni libubo le linde ku Mulimu ku butokwa hahulu ku fita ku ba ni bufumu. (Mu bale Mateu 6:19-21.) Zazi ni zazi lwa kona ku fumana linzila za ku eza lika za tabela Jehova ili ze ka lu fumanisa tabo mwa bupilo bwa luna. Ka mutala, lwa kona ku taluseza ba bañwi taba ye nde, ku tiisa linyalo la luna ni lubasi lwa luna, ni ku tiisa bulikani bwa luna ni Jehova ka tuto ya ka butu ni ku fumaneha kamita kwa mikopano. (Muek. 11:6; Maheb. 13:16) Cwalehe, kana mwa tabela ku ikola bupilo bwa tabo ya luli? Haiba mwa tabela, mu zwelepili ku latelela kelezo ya Salumoni ye li: “Saba Mulimu, mi u mamele milao ya hae. Kakuli ki yona swanelo kaufela ya mutu.”—Muek. 12:13.

[Litaluso za kwatasi]

Mu Kona ku Alaba Cwañi?

• Kiñi ze swanela ku lu susueza ku nahana hahulu za milelo ya luna mwa bupilo?

• Lu swanela ku nga cwañi bupilo bwa ku ndongwama minyaka ni maluo?

• Ki musebezi mañi o kona ku tahisa tabo ye inelela?

• Ki ifi nto ya butokwa ye lu swanela ku lika ka t’ata ku ba ni yona?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 23]

Ku itabisa ku swanela ku ba mwa sibaka mañi mwa bupilo bwa luna?

[Siswaniso se si fa likepe 24]

Kiñi se si tisa kuli musebezi wa ku kutaza u tahise tabo ya luli?