Mu Hule Kwa Moya ka ku Likanyisa Mutala wa Paulusi
Mu Hule Kwa Moya ka ku Likanyisa Mutala wa Paulusi
“Ni lwanile ndwa ye nde, ni fitile fa mafelelezo a nzila ya ka, ni bulukile tumelo.”—2 TIM. 4:7.
1, 2. Ki licinceho mañi za na ezize Saule wa kwa Tarese mwa bupilo bwa hae, mi ki musebezi ufi wa butokwa wa na filwe?
SAULE wa kwa Tarese ne li munna ya butali ni ya bubebe mwa lika. Kono na pila ka ku ‘ya ka litakazo za hae za nama.’ (Maef. 2:3) Hamulaho na ipulezi kuli n’a li “munyefuli kale, ni munyandisi wa Keleke, ya n’a i sinyize.”—1 Tim. 1:13.
2 Ha se ku fitile nako, Saule a eza licinceho ze tuna mwa bupilo bwa hae. A cinca mupilelo wa hae wa kale mi a eza ka t’ata kuli ‘a si ke a ya ka ze mu swanela fela; kono a ye ka ze swanela ba bañata.’ (1 Makor. 10:33) A ba mutu ya musa ni ya lilato kwa mizwale ba hae, bona batu ba ba swana ba na lwanisanga sapili. (Mu bale 1 Matesalonika 2:7, 8.) Paulusi na zwezipili ku ñola kuli: ‘Na ba sikombwa sa Evangeli. Sishemo seo si filwe na, ni li yo munyinyani kwa balumeli kamukana; ki sa ku bulelela bamacaba bufumu bwa Kreste, bo bu sa konwi ku fumanwa butuna bwa bona.’—Maef. 3:7, 8.
3. Ku ituta mañolo a Paulusi ni litaba za bukombwa bwa hae ku ka lu tusa cwañi?
3 Saule, ya na bizwa Paulusi hape, na ezize zwelopili ya kwa moya ye komokisa. (Lik. 13:9) Ni luna lwa kona ku hula ka bubebe kwa moya haiba lu ituta mañolo a Paulusi ni litaba za bukombwa bwa hae ni ku likanyisa tumelo ya hae. (Mu bale 1 Makorinte 11:1; Maheberu 13:7.) Ha lu boneñi ka mo ku likanyisa mutala wa Paulusi ku kona ku lu susueleza ku itutanga kamita, ku bonisa lilato sakata ku ba bañwi, ni ku ikunga hande.
Paulusi Na Itutanga Kamita
4, 5. Tuto ya ka butu ne i tusize cwañi Paulusi?
4 Ka ku ba Mufalisi ya na lutezwi ‘kwa mautu a Gamaliele; ni ku lutiwa ka mukwa o petehile ka ku ya ka mulao wa bokuku a bona,’ Paulusi na sa zibile kale litaba za mwa Mañolo. (Lik. 22:1-3; Mafil. 3:4-6) Hamulaho fela wa ku kolobezwa, Paulusi a “ikela mwa Arabia”—mwendi mwa lihalaupa la kwa Siria kamba kwa libaka ze kuzize za kwa sikuli sa Arabia kwa na kona ku nahanisisa hande litaba. (Magal. 1:17) Ku bonahala kuli Paulusi na bata ku yeya mañolo a na bonisa kuli Jesu na li yena Mesiya. Hape libaka le liñwi la na yezi kwa sibaka seo kikuli a itukiseze hande musebezi wa na tuha a eza. (Mu bale Likezo 9:15, 16, 20, 22.) Paulusi na banga ni nako ya ku yeya litaba za kwa moya.
5 Zibo ni kutwisiso ya Mañolo ya na fumani Paulusi ka ku itutanga ka butu ne i mu konisize ku luta niti ka bukwala. Ka mutala, ha na li mwa sinagoge ya mwa Antioke kwa Pisidia, Paulusi na bulezi litaba ze bat’o ba ze ketalizoho za mwa Mañolo a Siheberu kuli a bonise kuli Jesu na li yena Mesiya. Hape Paulusi na amanga kwa Mañolo a Kenile. Mutalusezo wa hae wa Bibele ne u kolisa luli kuli mane “Majuda ba bañata ni baproselite ba ba sebeleza Mulimu, ba latelela Paulusi ni Barnabasi” ilikuli ba itute ze ñata. (Lik. 13:14-44) Hamulaho wa lilimo, Majuda ba bañwi ba mwa Roma ha ne ba izo potela Paulusi kwa ndu ya hae, a ba taluseza litaba, “a paka za Mubuso wa Mulimu, a lika ku ba kolisa bakeñisa Jesu, ka ku nga litaba mwa mulao wa Mushe ni mwa Bapolofita.”—Lik. 28:17, 22, 23.
6. Ki nto mañi ye ne tusize Paulusi ku zwelapili ku tiya kwa moya ha na li mwa litiko?
6 Ha na kopana ni litiko, Paulusi na zwezipili ku tatuba Mañolo mi litaba za mwateñi ne li mu tusize ku tiya kwa moya. (Maheb. 4:12) Ha na tamilwe mwa Roma pili a si ka bulaiwa kale, Paulusi na kupile Timotea kuli a mu tiseze “libuka” ni “matalo a’ ñozwi.” (2 Tim. 4:13) Ku bonahala kuli libuka ni matalo ao ne li likalulo za mwa Mañolo a Siheberu za na itusisanga Paulusi ha na ituta. Paulusi na tokwa ku ba ni zibo ya Mañolo ka ku itutanga Bibele kamita kuli a kone ku zwelapili ku tiya kwa moya.
7. Mu taluse ze nde ze zwa mwa ku itutanga Bibele kamita.
7 Ku ituta Bibele kamita ni ku nahanisisa hande litaba ze lu ituta, ku ka lu tusa ku hula kwa moya. (Maheb. 5:12-14) Walisamu na bonisize butokwa bwa ku ituta Linzwi la Mulimu ha na ize: “Se sinde ku na, ki mulao o zwile mwa mulomo wa hao, ku fita masheleñi a gauda ni a silivera a’ kuma fa bolule. Milao ya hao i ni talifisize, ni fita lila za ka; kakuli i ku na kamita. Ni fapusize mautu a ka mwa nzila ye maswe, kuli ni mamele linzwi la hao.” (Samu 119:72, 98, 101) Kana mu na ni tomahanyo ya ku itutanga Bibele kamita? Kana mwa balanga Bibele ka zazi ni ku yeya ze mu bala kuli mu itukiseze misebezi ye mu ka fiwa kwapili mwa sebelezo ya Mulimu?
Saule Na Itutile ku Lata Batu
8. Saule na eza cwañi batu ba ne ba si yo mwa bulapeli bwa Majuda?
8 Pili a si ka ba kale Mukreste, Saule na tukufalezwi hahulu mwa bulapeli bwa hae, kono na sa iyakatwi hahulu batu ba ne ba si yo mwa bulapeli bwa Majuda. (Lik. 26:4, 5) Na tuhelezi Majuda ba bañwi ku pobaula Setefani. Ku bonahala kuli kezo yeo ne susuelize Saule ku kalisa ku nyandisa Bakreste, mwendi ka ku nga kuli Setefani na swanela ku bulaiwa luli. (Lik. 6:8-14; 7:54–8:1) Bibele i talusa kuli: “Saule n’a nz’a sinya Keleke; n’a kena mwa mandu, a hohela banna ni basali fande, a ba kenya mwa tolongo.” (Lik. 8:3) Saule mane “na y’o ba nyandisa mwa minzi ya macaba a sili.”—Lik. 26:11.
9. Ki kezahalo mañi ye ne tisize kuli Saule a kale ku eza hande batu?
9 Mulena Jesu na iponahalize ku Saule, ka nako yeo Saule na li mwa nzila ku liba kwa Damaseka kuli a yo swenya balutiwa ba Kreste ba ne ba pila kwateñi. Kanya ya Mwan’a Mulimu ya fata Saule mi a ba sibofu kuli mane na tokwa ku zamaiswa ka ku swaliwa kwa mazoho ki ba bañwi. Jehova ha luma Ananiasi kuli a yo folisa meto a Saule, Saule na sa cincize mubonelo wa hae wa batu. (Lik. 9:1-30) Hamulaho wa ku ba mulateleli wa Kreste, Saule a eza ka t’ata ku nga batu kaufela hande sina mwa na ba ngela Jesu. A tuhela ku ba wa mifilifili mi a kala ku ‘pilisana mwa kozo ni batu kaufela.’—Mu bale Maroma 12:17-21.
10, 11. Paulusi na bonisize cwañi kuli na lata luli batu?
10 Paulusi na sa bati fela ku pilisana ka kozo ni ba bañwi. Na bata ku ba bonisa lilato sakata, mi na kona ku eza cwalo ka ku kutaza taba ye nde ku bona. Mwa musipili wa hae wa bulumiwa wa pili, na kutalize taba ye nde mwa Asia Minor. Ku si na taba ni twaniso ye tuna, Paulusi ni ba na zamaya ni bona ne ba zwezipili ku tusa batu ba ba ishuwa kuli ba be Bakreste. Ne ba potezi minzi ya Listra ni Ikone lwa bubeli, nihaike kuli mwa musipili wa bona wa pili balwanisi ba mwa minzi yeo ne ba batile ku bulaya Paulusi.—Lik. 13:1-3; 14:1-7; 19-23.
11 Hamulaho, Paulusi ni sikwata sa hae ba bata batu ba ne ba tabela ku sebeleza Mulimu ba mwa muleneñi wa Filipi mwa Masedonia. Muproselite ya bizwa Lidia a teeleza kwa taba ye nde mi a ba Mukreste. Babusi ba mwa muleneñi wo, ba nata Paulusi ni Silasi ka litupa mi ba ba kenya mwa tolongo. Kono Paulusi a kutaza ku mulibeleli wa tolongo, mi munna yo hamoho ni lubasi lwa hae ba kolobezwa mi ba ba balapeli ba Jehova.—Lik. 16:11-34.
12. Kiñi ze ne susuelize Saule wa mifilifili ku fetuha ku ba muapositola ya lilato wa Jesu Kreste?
12 Ki kabakalañi Saule ya na nyandisanga Bakreste sapili ha na til’o ba Mukreste? Kiñi ze ne susuelize munna yo wa mifilifili kuli a fetuhe ku ba muapositola ya musa ni ya lilato, ya na itatela ku beya bupilo bwa hae mwa kozi ilikuli batu ba bañwi ba kone ku ituta niti ka za Mulimu ni Kreste? Paulusi u talusa kuli: “Mulimu [u] . . . ni bizize ka sishemo sa hae, nako y’a latile ku patululela mo ku na Mwan’a hae.” (Magal. 1:15, 16) Paulusi na ñolezi Timotea kuli: “Ni shemubilwe, kuli ka na pili, Jesu Kreste a bonahalise pilu-telele ya hae, mi ku eziwe mutala ka na, ku tusa kaufela ba ba ka lumela ku yena, kuli ba fiwe bupilo bo bu sa feli.” (1 Tim. 1:16) Jehova na swalezi Paulusi, mi ku shemubwa ko, ne ku mu susuelize ku bonisa lilato ku ba bañwi ka ku kutaza taba ye nde ku bona.
13. Ki sika mañi se si ka lu susueza ku bonisa ba bañwi lilato, mi lu kona ku eza cwañi cwalo?
13 Jehova hape ha isezangi hahulu pilu kwa libi ni mafosisa a luna. (Samu 103:8-14) Walisamu na buzize kuli: “[Muñ’a] Bupilo, ha u ka londoloza bumaswe, Mulena, ku ka pila mañi?” (Samu 130:3) Kambesi sishemo sa Mulimu, kambe ha ku na nihaiba a li muñwi ku luna ya na ka ikola sebelezo ye kenile, mi ne lu si ke lwa ba ni sepo ya ku fiwa bupilo bo bu sa feli kwapili. Kaufela luna lu bonisizwe sishemo se situna ki Mulimu. Kacwalo sina Paulusi, lu swanela ku ba ni takazo ya ku bonisa lilato ku ba bañwi ka ku ba kutaza ni ku ba luta niti ni ka ku tiisa balumeli ba bañwi.—Mu bale Likezo 14:21-23.
14. Lu kona cwañi ku eza ze ñata mwa bukombwa bwa luna?
14 Paulusi na bata ku zwelapili sina sikombwa sa taba ye nde, mi mutala wa Jesu ne u mu fitile kwa pilu. Nzila ye ñwi ya na bonisize ka yona Mwan’a Mulimu kuli u na ni lilato le lituna kwa batu, ne li ka ku kutaza taba ye nde ku bona. Jesu na ize: “Lukau ki lo lutuna luli, kono ba ba kutula ki ba banyinyani. Mu lapele kihona Muñ’a lukau, kuli a lume babeleki mwa lukau lwa hae.” (Mat. 9:35-38) Paulusi na li mukutazi ya mafulofulo, mi na pilile ka ku lumelelana ni kupo ya na kana a fitisize ya ku kupa babeleki ba bañata. Mina bo? Kana mwa kona ku bolosola mukutalezo wa mina? Kamba kana mwa kona ku ekeza kwa nako ye mu tandanga mwa musebezi wa ku kutaza, mwendi ka ku itomela sikonkwani sa ku eza bupaina? Haike lu bonise lilato sakata ku ba bañwi ka ku ba tusa ku kumalela “Linzwi la bupilo.”—Mafil. 2:16.
Mwa Na Ikungela Paulusi
15. Paulusi na ikunga cwañi mwahal’a Bakreste ba bañwi?
15 Ka ku ba Mukreste, Paulusi na lu tomezi mutala o munde hahulu ka nzila ye ñwi. Nihaike na filwe matohonolo a mañata mwa puteho ya Sikreste, Paulusi na izibela hande kuli na si ka belekela matohonolo ao, ni kuli na si ka a fiwa kabakala buikoneli bwa hae. Na lemuhile kuli na filwe matohonolo ao kabakala sishemo sa Mulimu. Paulusi na lemuhile kuli ni Bakreste ba bañwi ni bona ne li likombwa ze buanyu za taba ye nde. Ku si na taba ni buikalabelo bwa na filwe mwahal’a batu ba Mulimu, na li mutu ya ikokobeza.—Mu bale 1 Makorinte 15:9-11.
16. Paulusi na bonisize cwañi buikokobezo ni buishuwo mwa taba ya mupato?
16 Ha lu nyakisiseñi mo Paulusi na tatululezi butata bo ne bu bile teñi mwa muleneñi wa Antioke mwa Siria. Puteho ya Sikreste mwa muleneñi wo ne i aluhani kabakala taba ya mupato. (Lik. 14:26–15:2) Bakeñisa kuli na ketilwe ku etelela mwa musebezi wa ku kutaza ku bamacaba ba ne ba si ka ya kwa mupato, Paulusi na ka kona ku ikutwisisa ka ku nga kuli na li caziba wa litaba za batu be si Majuda ni kuli ki yena ya na swanela luli ku tatulula litaba ze cwalo. (Mu bale Magalata 2:8, 9.) Kono ha na lemuhile kuli buikatazo bwa hae ne bu si ka tusa ku tatulula taba yeo, ka buikokobezo ni buishuwo, a ya kwa Jerusalema ku yo nyakisisa taba yeo ni sitopa se si etelela. Paulusi na swalisani hande ni sitopa seo ha ne si nze si nyakisisa taba yeo, ni ha ne si atuzi kuli a be yo muñwi wa linumwana. (Lik. 15:22-31) Kacwalo, Paulusi na ‘beile kwapili’ batanga ba bañwi ka ku ba kuteka.—Maro. 12:10b.
17, 18. (a) Paulusi na nga cwañi batu ba mwa liputeho? (b) Mo ne ba ikutwezi maeluda ba kwa Efese ha ba laezwa ki Paulusi, ku lu lutañi ka za Paulusi?
17 Paulusi ya na ikokobeza na si ka ikauhanya kwa mizwale ni likaizeli mwa liputeho. Kono na swalisani hande ni bona. Kwa mafelelezo a liñolo la na ñolezi Bakreste ba kwa Roma, na lumelisize batu ba ba fitelela 20 ka ku ba punda fa mabizo. Buñata bwa batu bao ha ba si ka bulelwa mwa mañolo a mañwi a Bibele, mi ki ba sikai fela ku bona ba ne ba na ni buikalabelo bo bu ipitezi. Kono ne li batanga ba Jehova ba ba sepahala, mi Paulusi na ba lata hahulu.—Maro. 16:1-16.
18 Buikokobezo ni silikani sa Paulusi ne li tiisize hahulu liputeho. Ha na laeza maeluda ba kwa Efese fa musipili wa hae wa mafelelezo, “ba ikwiseza mwa mulala wa Paulusi, ba mu tubeta ka lilato. Sihulu ba tomohile pilu ka taba y’a n’a bulezi, h’a ize, ha ba sa na ku bona pata ya hae.” Kambe kuli Paulusi ne li mutu ya ikuhumusa, ya na ikauhanya ku ba bañwi, maeluda bao ne ba si ke ba ikutwa bumaswe ha na funduka.—Lik. 20:37, 38.
19. Lu kona ku bonisa cwañi “buikokobezo” ha lu sebelisana ni Bakreste ba bañwi?
19 Batu kaufela ba ba bata ku hula kwa moya ba lukela ku ba ba ba ikokobeza sina Paulusi. Paulusi na elelize Bakreste ba bañwi kuli: “Mu si ke mwa eza se siñwi ka kañi, kamba ka buipabazo kwa fela; kono ka buikokobezo mutu ni mutu a hupule kuli ba bañwi ba mu fita.” (Mafil. 2:3) Lu kona ku latelela cwañi kelezo ye? Nzila ye ñwi ki ka ku swalisana ni maeluda ba mwa puteho ya luna, ku latelela ketelelo ya bona ni ku lumelelana ni likatulo ze ba eza. (Mu bale Maheberu 13:17.) Mi ye ñwi ki ka ku itebuha hahulu mizwale ni likaizeli kaufela ba mwa puteho ya luna. Mwa liputeho za batu ba Jehova ku na ni batu ba lisimuluho ze shutana-shutana. Ha lu swaneli ku ketulula batu ba bañwi, kono lu swanela ku ba lata hahulu sina mwa na ezelize Paulusi. (Lik. 17:26; Maro. 12:10a) Lu susuezwa kuli lu “amuhelane . . . sina Kreste ha lu amuhezi, kuli Mulimu a fiwe kanya.”—Maro. 15:7.
Mu ‘Mate Ka Ku Itiisa mwa Siyano’ ya Bupilo
20, 21. Ki sika mañi se si ka lu tusa ku mata hande kuli lu yo fita kwa mafelelezo a siyano ya bupilo?
20 Bupilo bwa Mukreste bu kona ku bapanywa kwa siyano ya musipili o mutelele. Paulusi na ñozi kuli: “Ni lwanile ndwa ye nde, ni fitile fa mafelelezo a nzila ya ka, ni bulukile tumelo; mi cwale kuwani ya bulena, ya ku Luka, i beezwi na, ye a ka ni fa Mulena, Muatuli ya lukile, mwa lizazi leo; mi isi na fela, kono ni batu kaufela ba ba latile ku taha kwa hae.”—2 Tim. 4:7, 8.
21 Ku likanyisa mutala wa Paulusi ku ka lu konisa ku mata hande ni ku yo fita kwa mafelelezo a siyano ya bupilo bwa kamita. (Maheb. 12:1) Kacwalo, haike lu like ka mo lu konela kaufela ku zwelapili ku hula kwa moya ka ku banga ni tuto ya ka butu kamita, ka ku bonisa lilato sakata kwa batu, ni ka ku ikokobeza.
Mu Kona Ku Alaba Cwañi?
• Paulusi na tusizwe cwañi ka ku itutanga Mañolo kamita?
• Ki kabakalañi Bakreste ba niti ha ba swanela ku lata hahulu batu?
• Ki tulemeno mañi to tu ka mi tusa ku sa ketulula ba bañwi?
• Mutala wa Paulusi u kona ku mi tusa cwañi kuli mu swalisane ni maeluda ba mwa puteho ya mina?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 23]
Mu tiiswe ki Mañolo sina Paulusi
[Siswaniso se si fa likepe 24]
Mu bonise lilato ka ku kutaza taba ye nde ku ba bañwi
[Siswaniso se si fa likepe 25]
Kana mwa ziba se ne si tisize kuli Paulusi a tabelwe ki mizwale ba hae?