Mu Zwelepili ku Eza Hande

“Mu . . . eze hande.”—LUKA 6:35.

1, 2. Ki kabakalañi hañata ha ku li t’ata ku eza hande ba bañwi?

KU EZA ba bañwi hande ku kona ku ba t’ata. Mwendi batu be lu lata, bona ha ba lu lati. Niha lu ikataza ku tusa batu kwa moya ka ku ba taluseza “Evangeli ya kanya ya Mulimu Ya lumbekwa” ni Mwan’a hae, ba bañwi ba kona ku sa isa pilu kwa lushango lo ni ku sa itebuha buikatazo bwa luna. (1 Tim. 1:11) Ba bañwi ba ikeza “lila za kota ya linyando ya Kreste, NW.” (Mafil. 3:18) Ka ku ba Bakreste, lu swanela ku eza cwañi batu ba ba cwalo?

² Jesu Kreste na bulelezi balutiwa ba hae kuli: “Mu late bao ili lila ku mina, mu ba eze hande.” (Luka 6:35) Cwale ha lu nyakisiseñi kelezo ye ya Jesu ka tokomelo. Hape lu ka tusiwa hahulu ka ku nyakisisa lisupo ze ñwi za na bulezi Jesu ka za ku eza hande ba bañwi.

“Mu Late Be Ili Lila ku Mina”

3. (a) Ka manzwi a mina, mu taluse ka bukuswani za na bulezi Jesu kwa Mateu 5:43-45. (b) Mwa miteñi ya baapositola, ba bahulu ba bulapeli bwa Majuda ne ba nga cwañi Majuda ni batu ba ne ba si Majuda?

³ Mwa ngambolo ya hae ye zibahala hahulu ya fa lilundu, Jesu na bulelezi bateelezi ba  hae kuli ba late lila za bona ni ku lapelela ba ne ba ba nyandisa. (Mu bale Mateu 5:43-45.) Jesu fo na bulela kwa Majuda ba ne ba ziba hande taelo ye, ye li: “U si ke wa likanyisa bumaswe, mi u si ke wa bulukela bana ba sicaba sa henu lutimbo; kono u late wahenu m’o itatela.” (Liv. 19:18) Baeteleli ba bulapeli bwa Majuda ba mwa miteñi ya baapositola, ne ba nga kuli “wahenu” ni “bana ba sicaba sa henu” ba ba bulezwi mwa taelo yeo ne li fela Majuda. Ki niti kuli Mulao wa Mushe ne u laezi Maisilaele ku ikauhanya kwa macaba a mañwi, kono bona ne se ba nga batu kaufela ba ba si Majuda kuli ki lila ni kuli ne ba swanela ku toiwa.

4. Balutiwa ba Jesu ne ba swanela ku eza cwañi lila za bona?

⁴ Jesu na bulezi kuli: “Mu late be ili lila ku mina, mu fuyole ba ba mi lwaha.” (Mat. 5:44) Balutiwa ba hae ne ba swanela ku lata batu kaufela ba ne ba ba eza maswe. Ka ku ya ka Evangeli ya Luka, Jesu na ize: “Ni li ku mina ba ba utwa: Mu late ba ili lila ku mina; ba ba mi toile mu ba eze hande; mu fuyole ba ba mi lwaha; mu lapelele ba ba mi shembata.” (Luka 6:27, 28) Sina batu ba mwa miteñi ya baapositola ba ne ba utwile taelo yeo ya Jesu, ‘lu eza hande ba ba lu toile’ ka ku ba bonisa sishemo niha ba lu eza maswe. Lu ‘fuyola ba ba lu lwaha’ ka ku ambola ni bona hande. Mi lu lapelela ‘ba ba lu nyandisa,’ kamba ba ba lu “shembata.” Litapelo ze cwalo li bonisa kuli lu bata kuli banyandisi ba cince lipilu za bona ni ku eza lika ze ka tahisa kuli Jehova a ba shemube.

5, 6. Ki kabakalañi ha lu swanela ku lata lila za luna?

⁵ Ki kabakalañi ha lu swanela ku lata lila za luna? Jesu na ize: “Kuli mu be bana ba Ndat’a mina ya kwa lihalimu.” (Mat. 5:45) Haiba lu utwa kelezo yeo, lu ba “bana” ba Mulimu, kakuli lu likanyisa Jehova ya “pazuliseza ba ba maswe ni ba bande lizazi la hae, mi u neliseza ba ba lukile ni ba ba maswe lipula za hae.” Sina taba ya Luka mo i boniseza, Mulimu u na ni “sishemo ku ba ba sa itumeli, ni ku ba ba maswe.”—Luka 6:35.

⁶ Jesu ha na koñomeka butokwa bwa kuli balutiwa ba hae ba ‘late bao ili lila ku bona,’ na ize: “Ha mu latana ni ba ba latana ni mina, mu lukelwa ki mupuzo ufi? Ha ni li, batelisi ki mo ba ezeza ni bona? Mi ha mu itumelisa ni banabahabo mina fela, mu fita ba bañwi mwañi? Ha ni li, batelisi ki mo ba ezeza ni bona?” (Mat. 5:46, 47) Haiba lu lata fela batu ba ba lu lata, Mulimu ha na ku lu shemuba kamba ku lu fa “mupuzo” ufi kamba ufi. Nihaiba bona batelisi ba ne ba toilwe ki batu, ne ba lata batu ba ne ba ba lata.—Luka 5:30; 7:34.

7. Ki kabakalañi ha lu sa koni ku bulela kuli lu fita ba bañwi haiba lu lumelisa fela “banabahabo” luna?

⁷ Hañata Majuda ha ne ba lumelisa ba bañwi ne ba itusisanga linzwi la “kozo.” (Baat. 19:20; Joa. 20:19) Fo, ne ba lakalezanga ba bañwi buikangulo bo bunde, buiketo, ni mbombolelwa.  Ha lu na ku “fita ba bañwi” haiba lu lumelisa fela batu be lu nga kuli ki “banabahabo” luna. Sina mwa na taluselize Jesu, batu ba macaba ne ba eza cwalo ni bona.

8. Jesu na susuezañi bateelezi ba hae, ha na ize: “Mu be ba ba petehile”?

⁸ Balutiwa ba Kreste ne ba si ka petahala bakeñisa sibi se ne ba hozize, mi ne ba kona ku eza mafosisa. (Maro. 5:12) Kono Jesu na unguzi kalulo ye ya ngambolo ya hae, ka ku bulela kuli: “Mu be ba ba petehile, sina Ndat’a mina ya kwa lihalimu h’a li Ya petehile.” (Mat. 5:48) Fo Jesu na susueza bateelezi ba hae ku likanyisa ‘Ndat’a bona wa kwa lihalimu,’ Jehova, ka ku bonisa hahulu lilato—ku lata ni lila za bona. Ni luna lu tokwa ku eza cwalo.

Ki Kabakalañi Ha Lu Swanela Ku Swalela Ba Bañwi?

9. Ku likana ni tapelo ya Jesu ye li mutala, ki ifi nzila ye ñwi ye lu kona ku eza ka yona hande ba bañwi?

⁹ Lu zwelapili ku eza hande haiba lu swalela ba ba lu foseza. Mane tapelo ya Jesu ye li mutala i na ni manzwi a li: “U lu swalele milatu ya luna, mo lu swalelela ni luna ba ba lu foselize.”—Mat. 6:12.

10. Lu kona ku likanyisa cwañi Mulimu mwa swalelela batu?

¹⁰ Lu swanela ku likanyisa Mulimu ya tabela ku swalela baezalibi ba ba baka. Muapositola Paulusi na ñozi kuli: “Mu ezane ka musa, mu utwelane butuku, mu swalelane, sina Mulimu ni Yena h’a mi swalezi ka Kreste.” (Maef. 4:32) Walisamu Davida na opezi kuli: “[Muñ’a] Bupilo u tezi makeke ni musa, H’a halifi kapili, u na ni sishemo se situna. . . . H’a si ka lu likanyisa ka tikanyo ya libi za luna, mi h’a si ka lu fa mupuzo o likana ni bumaswe bwa luna. . . . Upa sina mo i inezi kwahule ni Wiko, ni lifoso za luna, u li sutiseza kwahule cwalo. Sina ndat’ahe mutu mw’a utwelela bana ba hae butuku, [Muñ’a] Bupilo u utwela ba ba mu saba, butuku cwalo. Kakuli u ziba se lu bupilwe ka sona, u nz’a hupula kuli lu liluli fela.”—Samu 103:8-14.

11. Mulimu u swalela batu ba ba cwañi?

¹¹ Mulimu u swalelanga fela batu ba ba swalelanga ba bañwi. (Mare. 11:25) Jesu na koñomekile sisupo seo ka ku zwelapili ku talusa kuli: “Kakuli ha mu swalela batu lifoso za bona, Ndat’a mina ya kwa lihalimu u ka mi swalela ni mina. Kono ha mu sa swaleli batu lifoso za bona, Ndat’a mina ni Yena h’a na ku mi swalela lifoso za mina.” (Mat. 6:14, 15) Kaniti, Mulimu u swalela fela batu ba ba tabela ku swalela ba bañwi. Mi lu kona ku zwelapili ku eza hande ka ku utwa kelezo ya Paulusi ye li: “Sina Jehova h’a mi swalezi, mu eze cwalo ni mina.”—Makolo. 3:13, NW.

“Mu Si Ke Mwa Nyaza”

12. Jesu na file kelezo mañi ka za ku nyaza ba bañwi?

¹² Mwa ngambolo ya hae ya fa lilundu, Jesu na bonisize nzila ye ñwi ya mo lu kona ku ezeza hande. Na elelize bateelezi ba hae kuli ba si ke ba nyaza ba bañwi, mi kihona a koñomeka sisupo se ka ku itusisa swanisezo ye nde luli. (Mu bale Mateu 7:1-5.) Kashe lu nyakisise sa na talusa Jesu ha na ize: “Mu si ke mwa nyaza.”

13. Bateelezi ba Jesu ne ba swanela ku eza cwañi?

¹³ Buka ya Evangeli ya Mateu i bonisa kuli Jesu na ize: “Mu si ke mwa nyaza, kuli mu si ke mwa nyazwa.” (Mat. 7:1) Ka ku ya ka Luka, Jesu na ize: “Mu si ke mwa kenda, kuli mu si ke mwa kendwa; mi mu si ke mwa nyaza, kuli mu si ke mwa nyazwa. Mu swalele, mi mu ka swalelwa.” (Luka 6:37) Bafalisi ba mwa miteñi ya baapositola ne ba nyaza hahulu ba bañwi ka ku itusisa lizo ze ne si yo mwa mañolo. Bateelezi ba Jesu ba ne ba na ni mukwa wo, ne ba swanela ku ‘tuhela ku nyaza’ ba bañwi. Kono ne ba swanela ku ‘swalela’ ba bañwi. Muapositola Paulusi ni yena na file kelezo ye swana ka za ku swalela ba bañwi sina mo ku boniselizwe fahalimu.

14. Balutiwa ba Jesu ha ne ba ka swalela batu ba ba ba foselize ne ba ka susueza batu ku ezañi?

 ¹⁴ Balutiwa ba Jesu ha ne ba ka swalela batu ba ba ba foselize ne ba ka susueza batu ku swalelana. Jesu na ize: “Mu ka nyazwa ka nyazo ye mu nyaza ba bañwi; mi tikanyo ye mu likanyeza ba bañwi, ki yona ye mu ka likanyezwa ni mina.” (Mat. 7:2) Lu ka kutula se lu cala ka ku ya ka mo lu ezeza ba bañwi.—Magal. 6:7.

15. Jesu na bonisize cwañi kuli ku nyaza-nyaza ba bañwi ku fosahalile?

¹⁵ Ka ku bonisa bumaswe bwa ku nyaza-nyaza ba bañwi, mu hupule kuli Jesu na ize: “Kiñi s’o talima lutokwa lo lu mwa liito la mwanahenu, kanti ha u lemuhi musumo o mwa liito la hao? Kamba, u ka bulelela mwanahenu cwañi, wa li: Lisela, ni zwise lutokwa lo lu mwa liito la hao; bo wena u na ni musumo ku la hao liito?” (Mat. 7:3, 4) Mutu ya lata ku nyaza-nyaza ba bañwi u talima fela fa bufokolinyana bo bu mwa “liito” la mwanahabo yena. Mutu yo u ikutwa kuli mwanahabo yena wa fokola mi ha nahani ni ku bona hande. Nihaike kuli bufokoli bo ki bo bu nyinyani hahulu sina lutokwa, mutu yo u itakaleza kuli a “zwise lutokwa lo.” Bakeñisa buipi, u itatela ku tusa mwanahabo yena kuli a bone hande.

16. Ki kabakalañi ha lu kona ku bulela kuli Bafalisi ne ba na ni “musumo” mwa liito?

¹⁶ Baeteleli ba bulapeli bwa Majuda ne ba lata hahulu ku nyaza-nyaza ba bañwi. Ka mutala, nako ye ñwi Jesu ha na folisize munna ya na li sibofu, munna yo na bulezi patalaza kuli Jesu n’a lumilwe ki Mulimu luli. Bafalisi ne ba halifisizwe maswe ki taba yeo, mi ba li: “Wena u pepezwi mwa sibi ku feleleza, mi u li u ka lu luta!” (Joa. 9:30-34) Bafalisi ne ba si na liseli la kwa moya, ne li libofu kabakala “musumo” o ne ba na ni mwa liito. Kona libaka Jesu na ize: “Wena muipi, kala pili ka ku zwisa musumo o mwa liito la hao; kifo, u ka bona hande ku zwisa lutokwa lo lu mwa liito la mwanahenu.” (Mat. 7:5; Luka 6:42) Haiba lu ikatulela ku eza ba bañwi hande, ha lu na ku ba ni mukwa wa ku nyaza-nyaza banabahabo luna—ku batisisa fela lutokwa lwa swanisezo mwa liito la bona. Kono lu ka lemuha kuli ha lu si ka  petahala mi lu ka tokolomoha ku nyaza-nyaza balumeli ba bañwi.

Mo Lu Swanela ku Ezeza Ba Bañwi

17. Ku likana ni Mateu 7:12, lu swanela ku eza cwañi ba bañwi?

¹⁷ Mwa ngambolo ya hae ya fa lilundu, Jesu na bonisize kuli Mulimu ki ndat’a luna bakeñisa kuli u alabanga litapelo za luna. (Mu bale Mateu 7:7-12.) Kona libaka Jesu ha na file sikuka se, se si li: “Mi cwale linto kamukana ze mu lata kuli batu ba mi ezeze, mu ba ezeze zona ni mina.” (Mat. 7:12) Lu kona fela ku bonisa kuli lu balateleli ba Jesu Kreste ba niti ka ku latelela taelo ye.

18. “Mulao” ne u bonisize cwañi kuli lu swanela ku eza ba bañwi mo lu latela kuli ba lu ezeze?

¹⁸ Ha sa talusize kuli lu swanela ku eza ba bañwi mo lu latela kuli ba lu ezeze, Jesu a ekeza kuli: “Kakuli ki ona Mulao ni Bapolofita.” Ha lu eza ba bañwi sina mwa na taluselize Jesu, lu latelela “Mulao” o mwa mañolo a Bibele a kala Genese ku isa Deuteronoma. Mañolo ao h’a talusi fela za mulelo wa Jehova wa ku tahisa peu ye ne ka felisa bumaswe, a talusa ni za Mulao wo Mulimu na file Maisilaele ka Mushe ka 1513 B.C.E. (Gen. 3:15) Ye ñwi ya litaelo ze ne li mwa Mulao wo ne i bonisa kuli Maisilaele ne ba sa lukeli ku ba ni saluluti, ne ba swanela ku eza hande babotana ni bazwahule kaufela.—Liv. 19:9, 10, 15, 34.

19. “Bapolofita” ba bonisa cwañi kuli lu swanela ku eza hande?

¹⁹ Ha na ize “ni Bapolofita,” Jesu na ama kwa libuka za bupolofita ze mwa Mañolo a Siheberu. Libuka zeo li na ni bupolofita bwa za Mesia bo ne bu talelelizwe ku Kreste. Libuka zeo hape li bonisa kuli Mulimu u fuyaula batu ba hae haiba ba eza lika ze lukile ni ku eza ba bañwi hande. Ka mutala, mwa bupolofita bwa Isaya, Maisilaele ne ba laezwi kuli: “[Muñ’a] Bupilo s’a bulela ki se, u li: Mu zamaise ka mulao mi mu eze ze na ni niti. . . . Mbuyoti ki ya mutu ya eza seo, ni ya mwan’a mutu ya tiiseza ku sona, . . . ni ku libelela lizoho la hae kuli li si ke la eza nto ifi ni ifi ye sa lukeli.” (Isa. 56:1, 2) Kaniti, Mulimu u bata kuli batu ba hae ba zwelepili ku eza hande.

Kamita Mu Eze Ba Bañwi Hande

20, 21. Ngambolo ya Jesu ya fa lilundu ne amile cwañi batu, mi ki kabakalañi ha mu swanela ku nahanisisa litaba ze bulezwi mwa ngambolo ye?

²⁰ Lu nyakisisize fela lisupo li sikai za na bulezi Jesu mwa ngambolo ya hae ye tuna ya fa lilundu. Kono lwa kona ku ziba mo ne ba ikutwezi batu ba ne ba teelelize kwa ngambolo yeo. Bibele i li: “Jesu h’a felize ku bulela, buñata bwa komoka tuto ya hae; kakuli n’a ba luta sina mutu ya na ni mata, isi ka mukwa wa bañoli ba bona.”—Mat. 7:28, 29.

²¹ Jesu na bonisize hande kuli ne li yena luli “Muelezi” ya na polofitilwe. (Isa. 9:6) Za na bulezi Jesu mwa ngambolo ya fa lilundu li bonisa kuli wa ziba hande mwa ngela lika Ndat’ahe. Kwand’a lisupo ze lu nyakisisize, ngambolo yeo hape i na ni litaba ze ñata ze bonisa mo lu kona ku bela ni tabo sakata, mo lu kona ku ambukela muzamao o maswe, mo lu kona ku bela batu ba ba lukile, ni ze lu swanela ku eza kuli lu be ni sepo ya lika za kwapili, mane ni litaba ze ñwi ze ñata. Kacwalo, mwa kona hape ku ipalela liñolo la Mateu likauhanyo 5 ku isa 7 ka tokomelo. Mu nahanisise likelezo ze nde za Jesu ze ñozwi mwa litimana zeo. Mu sebelise lisupo za na bulezi mwa ngambolo ya hae ya fa lilundu mwa bupilo bwa mina. Ha mu ka eza cwalo, mu ka tabisa hahulu Jehova, mu ka eza ba bañwi hande, mi mu ka zwelapili ku eza hande.

Mu Kona Ku Alaba Cwañi?

• Lu swanela ku eza cwañi lila za luna?

• Ki kabakalañi ha lu swanela ku swalela ba bañwi?

• Jesu na buleziñi ka za ku nyaza ba bañwi?

• Ka ku ya ka Mateu 7:12, lu swanela ku eza cwañi ba bañwi?

[Lipuzo za Tuto]

[Manzwi a fa likepe 10]

Kana mwa ziba libaka Jesu ha na bulezi kuli: “Mu si ke mwa nyaza”?

[Siswaniso se si fa likepe 8]

Ki kabakalañi ha lu swanela ku lapelela ba ba lu nyandisa?

[Siswaniso se si fa likepe 10]

Kana kamita mu ezanga ba bañwi mo mu latela kuli ba mi ezeze?