Jehova Na Lamulezi Batu ba Hae mwa Linako za Bibele

“Mawe Mulimu, u ni akufele! Ki wena mutusi ni mulamuleli wa ka.”—SAMU 70:5.

1, 2. (a) Balapeli ba Mulimu ba kupanga tuso ku Jehova ka linako lifi? (b) Ki puzo mañi ye zuha, mi lu kona ku fumana kai kalabo kwa puzo yeo?

HA BA nze ba li fa pumulo, bashemi ba lemuha kuli mwan’a bona wa musali wa lilimo ze 23 ha sa bonahala. Bashemi bao ba nahana kuli mwendi mwan’a bona u ile mwa kunu. Cwale ba pakisa ku longa lika za bona ni ku kutela kwahae inze ba lapela ka t’ata ku Jehova kuli a ba tuse. Paki yo muñwi wa lilimo ze 20 za ku pepwa u fumanwa ni butuku bo bu omelelisa mubili. Kapili-pili u kupa tuso ku Jehova ka tapelo. Me wa likwasha ya lika ka t’ata kuli a fumane musebezi h’a na masheleñi a likani a ku itekela lico ni mwan’a hae wa musizana wa lilimo ze 12. Me yo, u taluseza Jehova mwa tapelo ze mwa pilu ya hae kaufela. Kaniti, balapeli ba Mulimu ba kupanga tuso ku yena muta ba ipumana mwa miliko kamba matata a matuna. Kana mu kile mwa kupa tuso ku Jehova ka nako ye ne mu i tokwa hahulu?

² Puzo ya butokwa ki ya kuli: Kana luli lwa kona ku sepa kuli Jehova u ka alaba litapelo za luna za ku kupa tuso? Kalabo ye tiisa tumelo ya luna i kwa Samu 70. Samu ye susueza ye, ne i ñozwi ki Davida, mulapeli ya sepahala wa Jehova ya na ipumani mwa miliko ni matata a matuna hal’a bupilo bwa hae. Walisamu yo, na susumelizwe ku bulela ku Jehova kuli: “Mawe Mulimu, . . . ki Wena mutusi ni mulamuleli wa ka.” (Samu 70:5) Ku nyakisisa Samu 70 kwa kona ku lu tusa ku utwisisa libaka ni luna ha lu kona ku kupa tuso ku Jehova muta lu ba mwa matata ni libaka ha lu kona ku sepa kuli u ka ba “mulamuleli” wa luna.

“Ki Wena . . . Mulamuleli”

3. (a) Samu 70 i na ni kupo ifi ya ka putako ku Mulimu? (b) Davida u bonisa buikolwiso mañi mwa Samu ya bu 70?

³ Samu 70 i kala ni ku fela ka kupo ya ka putako ku Mulimu. (Mu bale Samu 70:1-5.) Davida u kupa Jehova kuli a mu lamulele “kapili” ni ku mu ‘akufela.’ Mwa litimana 2 ku ya 4, Davida u fitisa likupo ze ketalizoho ku Jehova, mi likupo ze talu za pili ki za ku kupa Mulimu kuli a mu sileleze ku ba ba bata ku mu bulaya. Davida u kupa Jehova kuli a fenye lila zeo ni ku li swabisa kabakala bumaswe bwa zona. Mi likupo ze peli ze latelela, ze mwa timana 4, li ama kwa batu ba Mulimu. Davida u lapela  kuli ba ba bata Jehova ba lukela ku nyakalala ni ku mu lumbeka. Ha ungula samu ya hae, Davida u bulela ku Jehova kuli: “Ki wena mutusi ni mulamuleli wa ka.” Mu lemuhe kuli Davida ha buleli kuli, “U be,” inge kuli u fitisa kupo ye ñwi hape. Kono u bulela kuli, “Ki wena,” ili ku bonisa buikolwiso bwa hae. Davida u na ni buikolwiso bwa kuli Mulimu u ka mu tusa.

4, 5. Lu itutañi ka za Davida mwa Samu 70, mi lu kona ku ba ni buikolwiso mañi?

⁴ Samu 70 i bonisañi ka za Davida? Ha na talimani ni lila ze ne lika ka t’ata ku mu bulaya, Davida na si ka bata ku tatulula butata bo ka buikatazo bwa hae. Kono na sepile Jehova kuli ki yena ya na ziba mwa ku ezeza balwanisi bao, mi na ka eza cwalo ka nako ya hae ni ka nzila ye swanela. (1 Sam. 26:10) Davida na zwezipili ku ba ni buikolwiso bwa kuli Jehova wa tusanga ni ku lamulela ba ba mu bata. (Maheb. 11:6) Davida na lumela kuli balapeli ba niti ba swanela ku nyakalala ni ku lumbeka Jehova ka ku bulelela ba bañwi za butuna bwa Hae.—Samu 5:11; 35:27.

⁵ Lwa kona ku ba ni buikolwiso bo bu tezi bo bu swana ni bwa Davida bwa kuli Jehova ki mutusi ni “mulamuleli” wa luna. Kacwalo, ha lu ipumana mwa miliko ye mituna kamba muta lu ikutwa kuli lu tokwa hahulu tuso, lwa kona ku lapela ku Jehova, ili ku mu kupa kuli a lu tuse kapili-pili. (Samu 71:12) Kono Jehova u kona ku alaba cwañi litapelo za luna za ku kupa tuso? Pili lu si ka nyakisisa kale mo Jehova a kona ku lu tuseza, ha lu nyakisiseñi linzila ze talu za na lamulezi Davida ka zona, ili ku mu tusa ka nako ya na tokwa hahulu tuso.

U Lamulelwa kwa Balwanisi

6. Davida na zibile cwañi kuli Jehova wa lamulelanga batu ba ba lukile?

⁶ Ka ku bala libuka za Bibele ze ne li fumaneha mwa miteñi ya hae, Davida na ziba kuli batu ba ba lukile ba kona ku sepa Jehova kuli a ba tuse. Jehova ha na sinyize batu ba ba maswe ka munda, na pilisize Nuwe ni lubasi lwa hae lo ne lu saba Mulimu. (Gen. 7:23) Ha na neliselize bayahi ba ba maswe ba Sodoma ni Gomora mulilo ni sulufula, na tusize Lota, munna ya na lukile ni bana ba hae ba basizana ba babeli ku saba mwa munzi kuli ba si ke ba shwa. (Gen. 19:12-26) Jehova ha na bulaezi Faro wa muikuhumusi ni mpi ya hae mwa Liwate Le Li Fubelu, na silelelize batu ba Hae, ili ku ba tusa ku banduka sinyeho yeo. (Ex. 14:19-28) Ku swanezi Davida ha na lumbile Jehova mwa samu ye ñwi kuli “ki Mulimu ya lu lamulela.”—Samu 68:20.

7-9. (a) Ki kabakalañi Davida ha na sepile kuli Mulimu u na ni m’ata a ku pilisa batu ba hae? (b) Davida na lumbile mañi kuli ki yena ya na mu lamulezi?

⁷ Davida hape n’a na ni libaka le liñwi la ku ba ni sepo ye tiile ya kuli Jehova u na ni m’ata a ku pilisa batu ba hae. Davida ka sibili a kile a iponela kuli “mazoho a kamita” a Jehova a kona ku lamulela ba ba mu sebeleza. (Deut. 33:27) Jehova na lamulezi Davida kwa “lila” za hae, mi ne si fela hañwi fa na ezelize cwalo. (Samu 18:17-19, 48) Ha mu nyakisise mutala o latelela.

⁸ Basali ba mwa Isilaele ha ne ba kalile ku lumbaeta Davida kabakala bucaziba bwa hae ku za ndwa, Mulena Saule a mu utwela hahulu muna kuli mane a mu nepa lilumo habeli. (1 Sam. 18:6-9) Ka linako ze peli zeo, Davida na konile ku pima lilumo. Kana ne li fela kabakala kuli Davida na li ndwalume ya yeziseli ili ya bubebe? Batili. Bibele i bonisa kuli “[Muñ’a] Bupilo n’a li ku yena.” (Mu bale 1 Samuele 18:11-14.) Ku zwa fo, liano la Saule la kuli Davida a bulaiwe ki Mafilisita ha se li palile, “Saule a bona, mi a ziba kuli [Muñ’a] Bupilo u inzi ku Davida.”—1 Sam. 18:17-28.

⁹ Davida na lumbile mañi kuli ki yena ya na mu lamulezi? Manzwi a fahalimu a Samu 18 a bulela kuli Davida na “bulelezi [Muñ’a] Bupilo, manzwi a pina yeo, zazi l’a mu lamulela [Muñ’a] Bupilo, . . . mwa lizoho la Saule.” Davida na bulezi maikuto a hae mwa pina, kuli: “[Muñ’a] Bupilo ki licwe la ka, ni lukwakwa lwa ka, ni mulamuleli wa ka; ki Mulimu wa  ka, ni licwe la ka fo ni sabela.” (Samu 18:2) Kana ha ku tiisi tumelo ku ziba kuli Jehova wa kona ku lamulela batu ba hae?—Samu 35:10.

U Tiiswa Ha Nze a Kula mwa Bulobalo

10, 11. Ki nto mañi ye lu tusa ku ziba fo Davida na kulezi butuku bo bu bulezwi kwa Samu 41?

¹⁰ Nako ye ñwi Mulena Davida na kile a kula butuku bo butuna, bo bu bulezwi kwa Samu 41. Na tandile nako mwa bulobalo inze a kula, mi na totobezi kuli mane lila za hae ze ñwi za nahana kuli “h’a sa na ku zuha” hape. (Litimana 7, 8) Ne li lili fa na kulezi hahulu cwalo Davida? Miinelo ye bulezwi mwa Samu ye i kana ya ama kwa nako yeo Davida na li mwa ñalelwa, muta mwan’a hae Abisalomi na bata ku mu amuha bulena.—2 Sam. 15:6, 13, 14.

¹¹ Ka mutala, Davida u bulela za mulikan’a hae ya na sepile, ya na canga ni yena buhobe kuli ki yena ya na mu beteka. (Timana 9) Taba ye i lu hupulisa nto ye ñwi ye kile ya ezahala mwa bupilo bwa Davida. Mwahal’a nako ya petuhelo ya Abisalomi, Akitofele, muelezi wa Davida ya na sepahala a mu beteka mi a yema hamoho ni Abisalomi ku fetuhela mulena. (2 Sam. 15:31; 16:15) Mu nahane fela kuli mulena ha na nze a kula mwa bulobalo bwa hae, a si na m’ata, hape na potolohilwe ki lila za hae ze ne li bata kuli a shwe ilikuli li pete milelo ya zona ye maswe.—Timana 5.

12, 13. (a) Davida n’a na ni buikolwiso mañi? (b) Mulimu na tiisize cwañi Davida?

¹² Davida na zwezipili ku sepa “mulamuleli” ka nako kaufela. Ka za mulapeli wa Jehova ya kula, Davida na ize: “Mwa lizazi la butata Mulimu u ka mu lamulela. [Muñ’a] Bupilo u ka mu tiisa h’a lobezi mwa bulobalo bwa butuku: U mu bonela bulobalo bwa hae kaufela h’a kula.” (Samu 41:1, 3) Hape mwa kona ku lemuha buikolwiso bwa Davida mwa manzwi a hae a li, “[Muñ’a] Bupilo u ka.” Davida n’a na ni buikolwiso bwa kuli Jehova na ka mu lamulela. Ka mukwa ufi?

¹³ Davida na sa libeleli Jehova ku eza makazo ya ku felisa butuku bwa na kula. Kono Davida n’a na ni buikolwiso bwa kuli Jehova na ka “mu tiisa”—fo kikuli, na ka mu fa m’ata ha na nze a kula cwalo mwa bulobalo bwa hae. Kaniti luli, Davida na tokwa tuso ye cwalo. Kwand’a butuku bwa na kula bo ne bu mu fokolisize, Davida hape na potolohilwe ki lila ze ne li mu bulela ka lunya. (Litimana 5, 6) Ku bonahala kuli Jehova na tiisize Davida ka ku mu hupulisa litaba ze susueza. Kona libaka Davida ha na ize: “U ni tiisize kabakala niti ya ka.” (Timana 12) Hape mwendi Davida na tiisizwe ki ku hupula kuli ku si na taba ni ku fokola kwa hae ni ku bulelwa maswe ki lila za hae, Jehova na mu nga kuli ki munna ya n’a na ni niti, ya sepahala. Mi kwa mafelelezo, Davida na folile kwa butuku bwa hae. Kana ha ku susuezi ku ziba kuli Jehova wa kona ku lu tiisa ha lu kula?—2 Makor. 1:3.

U Fepiwa ka Lico

14, 15. Ne li lili fo Davida ni batu ba hae ne ba ipumani ba si na lico, mi ne ba amuhezi tuso mañi?

¹⁴ Ha na bile mulena wa Isilaele, Davida na kona ku ikola lico ni lino ze nde ka ku fitisisa mi mane na kona ku mema ni ba bañwi ku to ca ni yena fa tafule ya hae. (2 Sam. 9:10) Kono ka nako ye ñwi, Davida na ipumani a si na sico kamba sino. Mwan’a hae Abisalomi ha na mu fetuhezi ni ku lika ku mu amuha bulena, Davida ni bayemeli ba hae ba ba sepahala ba tunuha mwa Jerusalema. Ba sabela kwa Giliadi, Upa wa Nuka ya Jordani. (2 Sam. 17:22, 24) Bakeñisa kuli ne ba pila sina linyambaeti, Davida ni banna ba hae hañi-hañi ba ipumana ba si na lico kamba mezi, mi ne ba tokwa ku pumula. Kono ne ba ka fumana kai lico ni mezi mwa sibaka sa lihalaupa seo?

¹⁵ Kwa mafelelezo, Davida ni banna ba hae ba fita mwa muleneñi wa Mahanaimi. Teñi mo ba kopana ni banna ba lindume ba balalu—bo Shobi, Makiri, ni Barizilai. Lindume ze talu zeo ne li itatela ku bulaiwa kabakala ku tusa mulena ya na ketilwe ki Jehova, kakuli  Abisalomi ha na ka ba mulena, ku si na ku kakanya na ka ota mutu kaufela ya na li muyemeli wa Davida. Ba mano bona mwa na nyandela Davida ni batu ba hae, banna ba balalu ba ba sepahala bao ba tiseza Davida ni banna ba hae lika kaufela ze ne ba tokwa, ze ne kopanyeleza malobalo, buloto, mabele, likobe ze cokozwi, manawa, munawani, linosi, mafula, ni lingu. (Mu bale 2 Samuele 17:27-29.) Davida u swanela ku ba ya na itebuhile hahulu busepahali bo butuna ni kamuhelo ya banna ba balalu ba. Na si ke a libala bunde bo kaufela.

16. Ki mañi luli ya na file Davida ni batu ba hae za ku ca?

¹⁶ Kono ki mañi ya na tahisize kuli Davida ni batu ba hae ba fiwe lico? Davida na kozwi kuli Jehova wa babalela batu ba hae. Kaniti Jehova wa kona ku susueza batanga ba hae kuli ba tuse balapeli ka bona ba ba mwa butokwi. Hasamulaho, Davida ha na nahanisisize ze ne ezahezi mwa naha ya Giliadi, ku si na ku kakanya, na boni kuli sishemo sa banna ba balalu bao ne li nzila ya na mu babalela ka yona Jehova. Mafelelezo a bupilo bwa hae ha na nze a sutelela, Davida na ñozi kuli: “Ni kile na ba mucaha, mi cwale se ni supezi; bo, ha ni si ka bona ya na ni niti [ku beya ni yena] a tuhelwa, a yumbwa, kamba bana ba hae ku pila ka ku ikupela buhobe.” (Samu 37:25) Kana ha ku susuezi ku ziba kuli Jehova ha na ku palelwa ku fa batanga ba hae ze ba tokwa?—Liprov. 10:3.

“Mulena U Ziba ku Lamulela Batu”

17. Jehova u kuta-kutezi ku bonisañi?

¹⁷ Davida ki yo muñwi fela wa balapeli ba Mulimu ba na lamulezi Jehova mwa linako za Bibele. Ku zwa fela mwa miteñi ya Davida, Mulimu u kuta-kutezi ku bonisa buniti bwa manzwi a muapositola Pitrosi a li: “Mulena u ziba ku lamulela batu ba balapeli kwa miliko.” (2 Pit. 2:9) Ha mu nyakisise mitala ye miñwi ye mibeli.

18. Jehova na lamulezi cwañi batu ba hae mwa miteñi ya Ezekiasi?

¹⁸ Mpi ye m’ata ya Maasirya ha ne i hapile Juda ni ku fumbela ku taseza Jerusalema, Mulena Ezekiasi na lapezi kuli: “[Muñ’a] Bupilo Mulimu wa luna, u lu lamulele . . . mibuso kaufela ya lifasi i zibe kuli ki Wena Mulimu u nosi, Wena [Muñ’a] Bupilo!” (Isa. 37:20) Ezekiasi na iyakatwa hahulu libizo la Mulimu kuli li si ke la nyazeha. Jehova na alabile tapelo yeo ye zwelela kwa pilu. Mwa busihu bu li buñwi fela, lingeloi li li liñwi la bulaya Maasirya ba 185,000, ili ku lamulela batanga ba Jehova ba ba sepahala.—Isa. 37:32, 36.

19. Bakreste ba kwa makalelo ne ba bandukile butata ka ku mamela temuso ifi?

 ¹⁹ Mazazinyana a si ka timela kale, Jesu na file temuso kwa balutiwa ba hae ba mwa Judea. (Mu bale Luka 21:20-22.) Ne ku fitile lilimo-limo ku zwa fa na fezi temuso yeo, kono ka 66 C.E., petuhelo ya Majuda ya tahisa kuli limpi za Maroma li lwanise Jerusalema. Mpi yeo ye ne etelezwi ki Cestius Gallus ya shekeshisa kalulo ye ñwi ya limota la tempele, mi hamulaho ya menuha. Hamulaho wa ku bona kuli ye ne li yona kolo ya ku banda sinyeho ya na bulezi Jesu, Bakreste ba ba sepahala ba sabela kwa malundu. Limpi za Maroma za taha hape ka 70 C.E. Ka nako ye, ne li si ka menuha kono za sinyeleza Jerusalema. Bakreste ba ne ba mamezi temuso ya Jesu ne ba bandukile kozi yeo.—Luka 19:41-44.

20. Ki kabakalañi ha lu kona ku sepa Jehova sina “Mulamuleli” wa luna?

²⁰ Kwa tiisa tumelo luli ku nahanisisa bupaki bo bu bonisa kuli Jehova wa tusanga batu ba hae. Za ezize kwamulaho li tahiseza kuli lu mu sepe. Ku si na taba ni matata e lu kopana ni ona cwale kamba e lu ka kopana ni ona kwapili, ni luna lu sepile hahulu Jehova “mulamuleli” wa luna. Kono Jehova u kona ku lu lamulela cwañi? Mi ku cwañi ka za batu ba ba bulezwi kwa makalelo a taba ye? Lika ne li ba bezi cwañi? Ha lu boneñi ka za teñi mwa taba ye tatama.

Kana Mwa Hupula?

• Samu 70 i lu tusa ku ba ni buikolwiso mañi?

• Davida na tiisizwe cwañi ka nako ya na kula?

• Ki mitala ifi ye bonisa kuli Jehova wa kona ku lamulela batu ba hae kwa balwanisi?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 6]

Jehova na alabile tapelo ya Ezekiasi