Mu Hanyeze “Moya wa Lifasi”
Mu Hanyeze “Moya wa Lifasi”
“Ha lu si ka amuhela moya wa lifasi, kono lu amuhezi Moya o zwa ku Mulimu.”—1 MAKOR. 2:12.
1, 2. (a) Kwakale, ki kabakalañi mikoti ya kwa Britain ha ne i utanga tunyunywani to tuñwi? (b) Bakreste ba talimana ni likozi ze cwañi?
KA SILIMO sa 1911, ba muso wa Britain ne ba tomile mulao wo no ka tusa ku sileleza babeleki ba mwa mikoti ya malasha. Mukoti ni mukoti ne u tokwa ku uta tunyunywani to tuñwi to tubeli. Ka mulelo ufi? Haiba ku tumbuka mulilo mwa mukoti, balamuleli ne ba ka kena mwateñi ni tunyunywani to. Tunyunywani to ne tu ka fipelwa ni ku welela haiba mwa mukoti ku ba ni moya o bulaya. Kacwalo ne li twa butokwa kakuli ne tu ba tusa ku lemuha kozi. Hakusicwalo balamuleli ne ba kona ku welela ni ku shwa ba sa lemuhi kuli ne ba koliwa ki moya o bulaya.
2 Bakreste ni bona ba mwa muinelo o swana ni wa babeleki ba mwa mikoti bao. Ka mukwa ufi? Jesu ha na file balutiwa ba hae musebezi wa ku kutaza taba ye nde mwa lifasi kaufela, na ziba kuli ne ba ka talimana ni likozi ze tiswa ki Satani ni moya wa lifasi. (Mat. 10:16; 1 Joa. 5:19) Jesu na iyakatitwe hahulu balutiwa ba hae kuli mane a si ka shwa kale, na kupile Ndat’ahe kuli: “Ha ni ku lapeli kuli u ba zwise mwa lifasi, kono kuli u ba sileleze kwa bumaswe.”—Joa. 17:15.
3, 4. Ki temuso ifi ya na file Jesu balutiwa ba hae, mi ki kabakalañi ha lu swanela ku i amuhela?
3 Jesu na lemusize balutiwa ba hae ka za kozi ye tiswa ki ku sa lemuha lika ze kona ku ba bulaisa kwa moya. Temuso ya hae i lu tusa hahulu kacenu kakuli lu pila mwa mazazi a maungulelo a lifasi. Na susuelize balutiwa ba hae kuli: “Mu tone . . . kuli mu kone ku banduka ku zeo kaufela ze ka bonahala, ni ku yema fapil’a Mwan’a mutu.” (Luka 21:34-36) Kono hape Jesu na ba sepisize kuli Ndat’ahe u ka ba fa moya o kenile kuli u ba hupulise lika za na ba lutile ni ku ba tusa ku tona ni ku itiisa.—Joa. 14:26.
4 Kana ni luna kacenu lwa kona ku fiwa moya o kenile kuli u lu tuse? Haiba ku cwalo, lu lukela ku ezañi kuli lu u amuhele? Moya wa lifasi ki nto mañi, mi u sebeza cwañi? Mi lu kona ku hanyeza cwañi moya wo?—Mu bale 1 Makorinte 2:12.
Ki Moya Ufi o Mu ka Amuhela?
5, 6. Moya o kenile u kona ku lu tusa cwañi, kono lu swanela ku ezañi kuli lu u amuhele?
5 Moya o kenile no si ka fiwa fela Bakreste ba mwa linako za baapositola. Ni luna kacenu lwa kona ku fiwa moya wa Mulimu kuli u lu tuse ku eza ze lukile ni ku lu fa m’ata kuli lu kone ku mu sebeleza. (Maro. 12:11; Mafil. 4:13) Hape u kona ku lu tusa ku ba ni mikwa ye minde, ye cwale ka lilato, musa, ni bunde, ili ye miñwi ya “muselo wa moya.” (Magal. 5:22, 23) Kono Jehova Mulimu ha fi moya wa hae o kenile ku ba ba sa lati ku u amuhela.
6 Kabakaleo, lu swanela ku ipuza kuli, ‘Ni kona ku ezañi kuli ni fiwe moya o kenile?’ Bibele i bonisa kuli ku na ni lika ze ñata ze lu kona ku eza. Nto ye bunolo, ili ya butokwa ye lu kona ku eza ki ku u kupa ku Mulimu. (Mu bale Luka 11:13.) Nto ye ñwi ye kona ku lu tusa ki ku ituta ni ku mamela likelezo ze mwa Linzwi la Mulimu le li tahile ka moya wa hae. (2 Tim. 3:16) Ki niti kuli haki mutu kaufela ya bala fela Bibele ya fiwa moya wa Mulimu. Kono haiba Mukreste wa pilu ye na ni niti a ituta Linzwi la Mulimu, wa kona ku utwisisa hande litaba ze mwa Linzwi le li tahile ka moya. Hape lu tokwa ku amuhela Jesu sina yena y’a ketile Jehova kuli a be muyemeli wa Hae ni kuli moya wa hae u fiwe ka yena. (Makolo. 2:6) Kacwalo, lu swanela ku hata mwa na hatile Jesu ni ku pila ka lituto za hae. (1 Pit. 2:21) Haiba lu tundamena ku likanyisa hahulu Kreste, lu ka na lu fiwa moya o kenile.
7. Moya wa lifasi u susueza batu ku ezañi?
7 Ka ku shutana ni moya o kenile, moya wa lifasi u susueza batu ku likanyisa mikwa ya Satani. (Mu bale Maefese 2:1-3.) Moya wa lifasi u sebeza ka linzila ze ñata. Lu sweli lwa iponela kuli kai ni kai moya wa lifasi u susueza batu ku loba likuka za Mulimu. U susueza “takazo ya nama, ni takazo ya meto, ni buikuhumuso bwa bupilo.” (1 Joa. 2:16) U tahisa misebezi ya nama, ye cwale ka buhule, ku lapela milimu, buloi, lifufa, buhali, ni butahwa. (Magal. 5:19-21) Mi u susueza batu ku bulela litaba za bukwenuheli ze nyefula lika ze kenile. (2 Tim. 2:14-18) Ka mukwa o cwalo, mutu ya lata ku zamaiswa ki moya wa lifasi u ka ba sina Satani.
8. Ki keto ifi ya swanela ku eza mañi ni mañi wa luna?
8 Ha ku na mutu ya kona ku pila a sa zamaiswi. Mutu ni mutu u swanela ku iketela moya wa bata kuli u zamaise bupilo bwa hae—moya o kenile kamba moya wa lifasi. Ba ba zamaiswa ki moya wa lifasi ba kona ku itukulula ku ona ni ku amuhela moya o kenile kuli u ba zamaise. Kono hape kwa konahala kuli batu ba ne ba zamaiswanga ki moya o kenile ba kale ku zamaiswa ki moya wa lifasi. (Mafil. 3:18, 19) Ha lu boneñi mo lu kona ku hanyeleza moya wa lifasi.
Mu Lemuhe Kozi Isali Kwapili
9-11. Ki lifi lisupo ze ñwi ze kona ku lu tusa ku ziba haiba lu kenwi ki moya wa lifasi?
9 Babeleki ba mwa mikoti ba kwa Britain ba ba bulezwi kwa makalelo a taba ye, ne ba itusisanga tunyunywani kuli ba lemuhe moya o bulaya. Haiba mubeleki a bona kanyunywani inge ka welela, na ziba kuli u lukela ku eza kapili kuli a si ke a shwa. Luna bo? Ki lifi lisupo ze ñwi ze kona ku lu tusa ku ziba haiba lu zamaiswa ki moya wa lifasi?
10 Ha ne lu itutile lituto ze mwa Linzwi la Mulimu ni ku neela bupilo bwa luna ku Jehova, mwendi ne lu balanga Bibele ka tukufalelo. Mwendi ne lu lapelanga ka t’ata ni kamita. Mi ne lu tabelanga ku ya kwa mikopano ya puteho, kakuli ne lu nga mukopano ni mukopano sina nto ye katulusa—sina mutu ya shwile linyolwa mwa tabelela mezi. Ku eza zeo kaufela ne ku lu tusize ku itukulula kwa moya wa lifasi kuli u si ke wa lu zamaisa.
11 Kana lu sa likanga ku bala Bibele ka zazi ni zazi? (Samu 1:2) Kana lwa lapelanga kamita ni ka pilu ya luna kaufela? Kana lwa lata mikopano ya puteho ka ku fumanehanga ku yona kaufela sunda ni sunda? (Samu 84:10) Kamba kana lu tuhezi ye miñwi ya mikwa yeo ye minde? Kaniti, mwendi lu na ni ze ñata za ku eza, mi ku kona ku ba t’ata ku ba ni mukwa o munde wa ku lapela Mulimu. Kono haiba lu tuhezi mikwa ya luna ye miñwi ye minde, esi mwendi libaka kikuli lu kenwi ki moya wa lifasi? Kana lu ka lika ka t’ata cwale kuli lu be ni mikwa ye minde ye ne lu banga ni yona?
“Lipilu za Mina Li Si Ke za Sinyiwa”
12. Jesu na file balutiwa ba hae temuso ifi, mi ki kabakalañi?
12 Lu kona ku ezañi hape kuli lu hanyeze moya wa lifasi? Jesu na lemusize balutiwa ba hae ka za likozi ze ñwi a si ka ba eleza kale kuli ba “tone.” Na ize: “Mu tokomele kuli lipilu za mina li si ke za sinyiwa ki ku ca maswe, ni ku kolwa bucwala, ni ku bilaela za bupilo; mane lizazi leo li t’o mi tulukela mu si ka itukisa.”—Luka 21:34, 35.
13, 14. Lu swanela ku ipuza lipuzo ze cwañi ze ama ku ca ni ku nwa?
13 Mu nahanisise temuso yeo. Kana Jesu na nyaza ku ikola ku ca ni ku nwa? Batili! Na ziba manzwi a Salumoni a: “Ki mo ni lemuhezi kuli se si swanela mutu ku fita, ki ku tabela lika, ni ku eza za buiketo, ka mazazi a bupilo bwa hae; mi hape ni lemuhile kuli mutu kaufela nih’a ca lico, kamba a nwa, kamba a tabela s’a fumani ka musebezi wa hae, ki mpo y’a filwe ki Mulimu.” (Muek. 3:12, 13) Kono hape Jesu na ziba kuli moya wa lifasi u susueza batu ku tokwa buiswalo ku za ku ca ni ku nwa.
14 Lu kona ku ziba cwañi kuli ha lu si ka kenwa ki moya wa lifasi o foufaza meto a luna kuli lu si ke lwa lemuha likozi ze tiswa ki ku ca maswe ni ku nwa maswe? Kuli lu zibe, lu kona ku ipuza kuli: ‘Ni ikutwanga cwañi ha ni bala likelezo ze mwa Bibele ni mwa libuka za luna ze ama ku ca maswe? Kana ni li nganga kuli ha li ni ami kamba kuli ki ze tulile tikanyo, mwendi ili ka ku fa mabaka a ku ikemela ka ona bakeñisa likezo za ka? * Ni nga cwañi likelezo ze ama bucwala, mi haiba na nwa, kana ni nwanga ka tikanyo ni ku tokolomoha “ku kolwa”? Kana ni keshebisanga likelezo ze cwalo ka ku ikutwa kuli mwendi ha li ni ami? Haiba ba bañwi ba ni eleza ku tokomela munwelo wa ka, kana na ikemelanga kamba ku halifa? Kana ni susuezanga ba bañwi ku keshebisa likelezo ze cwalo ze zwa mwa Bibele?’ Kaniti, mutu mwa ngela lika ku bonisa haiba nji u kenwi ki moya wa lifasi.—Mu bapanye Maroma 13:11-14.
Mu Si Ke Mwa Pukutiswa ki Lipilaelo
15. Jesu na lemusize ka za mukwa ufi o ba banga ni ona batu?
15 Nto ye ñwi ya butokwa ye kona ku lu tusa ku hanyeza moya wa lifasi ki ku tuhela mukwa wa ku bilaela hahulu. Jesu na ziba kuli luna batu ba ba si ka petahala lu na ni mukwa wa ku bilaela za bupilo. Na susuelize balutiwa ba hae kuli: “Mu si ke mwa bilaela.” (Mat. 6:25) Ha ku si ka fosahala ku iyakatwa litaba za butokwa, ze cwale ka ku tabisa Mulimu, ku peta buikalabelo bwa luna sina Bakreste, ni ku babalela lubasi lwa luna. (1 Makor. 7:32-34) Kono cwale temuso ya Jesu i lu lutañi?
16. Moya wa lifasi u susueza cwañi batu ba bañata?
16 Moya wa lifasi u susueza batu ku ikuhumuseza ze ba na ni, mi u ba tahiseza lipilaelo ze sa ba pilisi hande. Batu ba lifasi ba bata ku lu kolwisa kuli buiketo ki ku ba ni mali ni kuli butokwa bwa mutu bu zibwa ka bunde ni buñata bwa maluwo a hae isiñi ka mikwa ya hae ya Sikreste. Ba ba pumiwa ki muhupulo wo ba sebelezanga bufumu mi ba banga ni lipilaelo kabakala ku bata lika ze nca, ze tuna, ni ze nde ka ku fitisisa. (Liprov. 18:11) Muhupulo o fosahalile o cwalo u tahisa lipilaelo ze palelwisa mutu ku zwelapili sina Mukreste.—Mu bale Mateu 13:18, 22.
17. Lu swanela ku ezañi kuli lu si ke lwa pukutiswa ki lipilaelo?
17 Kuli lu si ke lwa pukutiswa ki lipilaelo, lu lukela ku mamela taelo ya Jesu ye li: “Mu bate pili mubuso wa Mulimu ni Ku Luka kwa Hae.” Jesu u lu sepisa kuli haiba lu eza cwalo, lika ze lu tokwa luli lu ka li ekelezwa teñi. (Mat. 6:33) Lu kona ku bonisa cwañi kuli lwa lumela sepiso yeo? Nzila ye ñwi ye lu kona ku bonisa cwalo ka yona ki ku bata pili ku luka kwa Mulimu, ili ka ku buluka likuka za hae ze lukile mwa litaba ze ama mali. Ka mutala, lu swanela ku hana ku eza ka bupumi ha lu lifa mitelo ya luna kamba ku bulela buhata mwa litaba ze ama lipisinisi za luna, ili ze lu kona ku nahana kuli ki ze nyinyani. Lu swanela ku eza ka mo lu konela kaufela ku kutisa likoloti za luna, kuli ‘ee ya luna i be ee.’ (Mat. 5:37; Samu 37:21) Mutu ha na ku fuma kabakala ku sepahala cwalo, kono u ka amuhelwa ki Mulimu, u ka ba ni lizwalo le li kenile, mi u ka fukuza hahulu kwa lipilaelo za hae.
18. Jesu na lu tomezi mutala mañi o munde, mi lu ka tusiwa cwañi haiba lu mu likanyisa?
18 Ku bata pili Mubuso ku talusa ku ziba ze swanela ku ba za butokwa hahulu mwa bupilo bwa luna. Mu nahane mutala wa Jesu. Ka linako ze ñwi, na apalanga siapalo se sinde luli. (Joa. 19:23) Na ikolanga ku ca ni ku nwa hamoho ni balikani ba hae. (Mat. 11:18, 19) Kono mwa bupilo bwa hae, maluwo ni ku itabisa ne li swana fela sina lika ze lungiwa mwa lico, isiñi zona lico ka sibili. Sico sa Jesu ne li ku eza tato ya Jehova. (Joa. 4:34-36) Haiba lu latelela mutala wa Jesu, lu ka pila bupilo bo bu tabisa luli! Lu ka ba ni tabo kabakala ku tusa batu ba ba nyandiswa kuli ba fumane ku omba-ombiwa ki Mañolo. Lu ka latiwa ni ku tusiwa ki puteho. Mi lu ka tabisa pilu ya Jehova. Haiba lu beya lika za butokwa mwa sibaka sa pili, ha lu na ku ba batanga ba maluwo kamba minyaka. Kono zeo li ka ba batanga ba luna, kamba liitusiso ze lu tusa ku lapela Jehova. Mi ha lu tukufalelwa musebezi wa Mubuso wa Mulimu, ha lu na ku komiwa ki moya wa lifasi.
Mu Zwelepili “ku Utwa za Moya”
19-21. Lu kona cwañi ku zwelapili ku “utwa za Moya,” mi ki kabakalañi ha lu swanela ku eza cwalo?
19 Likezo li ezwanga hamulaho wa ku nahana. Likezo ze ba bulelanga ba bañata kuli ki likezo za butanya hañata li tiswanga ki minahano ye tomile fa lika ze latwa ki nama. Kabakaleo, muapositola Paulusi u lu hupulisa kuli lu tokwa ku tokomela minahano ya luna. Na ñozi kuli: “Ba ba pila ka nama ba utwa za nama; kono ba ba pila ka Moya ba utwa za Moya.”—Maro. 8:5.
20 Lu kona ku ezañi kuli minahano ni likezo za luna li si ke za zamaiswa ki moya wa lifasi? Lu swanela ku babalela minahano ya luna ka ku tokomela ze lu nahana, ili ku ikataza ku tokolomoha litaba ze maswe za lifasi. Ka mutala, ha lu keta za ku buha, lu swanela ku tokolomoha liprogilamu ze silafaza minahano ya luna, ili ze susueza buhule ni mifilifili. Kakuli lwa ziba kuli moya o kenile wa Mulimu ha u koni ku yaha mwa minahano ye silafezi. (Samu 11:5; 2 Makor. 6:15-18) Hape moya wa Mulimu u ka kena mwa minahano ya luna haiba kamita lu bala Bibele, ku lapela, ku nahanisisa ze lu bala, ni ku fumaneha kwa mikopano. Hape lu sebeza ni moya wo ka ku eza kamita musebezi wa luna Bakreste, wona wa ku kutaza.
21 Kaniti luli, lu swanela ku hanyeza moya wa lifasi ni litakazo za nama ze tiswa ki wona. Ku eza cwalo ki kwa butokwa kakuli, sina mwa bulelela Paulusi, “ku utwa za nama ki lifu; kono ku utwa za Moya ki bupilo ni kozo.”—Maro. 8:6.
[Litaluso za kwatasi]
^ para. 14 Mutu ya ca maswe ki mutu ya canga ka ku tula tikanyo mi u zibwa ka mwa ngela lico isiñi ka bukima bwa hae. Mutu u kona ku ba ya ca maswe niha na ni mubili o likani kamba mane o musisani. Kono fokuñwi mutu u kona ku ba yo mukima kabakala butuku bo buñwi kamba mwendi ki mwa pepezwi. Taba ya butokwa ye lu swanela ku ziba ki ya haiba mutu yo u ca maswe, niha nunile kamba ku tokwa.—Mu bale taba ye li “Lipuzo Ze Zwa kwa Babali” mwa Tora ya ku Libelela ya November 1, 2004.
Kana Mwa Hupula?
• Lu swanela ku ezañi kuli lu amuhele moya o kenile?
• Moya wa lifasi u kona ku lu kena ka linzila lifi?
• Lu kona ku hanyeza cwañi moya wa lifasi?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 21]
Mu lapelelange moya o kenile mu si ka ya kale kwa mubeleko kamba kwa sikolo
[Maswaniso a fa likepe 23]
Lu swanela ku ba ni minahano ye kenile, ku sepahala mwa lipisinisi, ni ku iswala