Linzwi la Jehova Ki Le Li Pila

Ze Zwile Mubano mwa Mañolo a Tite, Filemoni, ni Maheberu

HASAMULAHO wa ku lukululwa mwa tolongo mwa na lengilwe lwa pili ili mwa Roma ka 61 C.E., muapositola Paulusi u potela sooli sa Kreta. Paulusi ha lemuha kuli liputeho za mwa Kreta li tokwa tuso ya kwa moya, u taluseza Tite ku siyala mwateñi ilikuli a tiise mizwale. Hasamulaho, Paulusi mwendi inge a li kwa Masedonia, u ñolela Tite liñolo kuli a mu bonise mwa ku petela musebezi wa hae ni ku bonisa kuli Tite na filwe mata ki muapositola Paulusi kuli a eze musebezi wo.

Kwamulaho, ha ne ku siyezi nakonyana kuli a lukululwe mwa tolongo ka 61 C.E., Paulusi na ñozi liñolo le ne li ya ku Filemoni, muzwale wa Sikreste ya na pila mwa Kolose. Liñolo leo ne li kupo ya na fitisa ku mulikan’a hae Filemoni.

Ibata iba ka 61 C.E., Paulusi hape na ñolezi balumeli ba Maheberu ba mwa Judea liñolo le li bonisa mo bulapeli bwa Sikreste bu fitela bwa Sijuda. Mañolo a malalu ao kaufela a na ni likelezo ze kona ku lu tusa.—Maheb. 4:12.

MU ZWELEPILI KU BA NI TUMELO YE PILA

(Tite 1:1–3:15)

A mano fa litaelo ka za mwa ku ketela “ba bahulu mwa minzi kaufela,” Paulusi u eleza Tite kuli a “nyaze [mangulunde] ka tata, kuli ba be ni tumelo ye pilisa.” U eleza batu kaufela ba mwa liputeho za mwa Kreta kuli ba ‘tuhele mukwa wa ku sa saba Mulimu ni kuli ba pile ka kutwisiso.’—Tite 1:5, 10-13; 2:12.

Paulusi u zwelapili ku eleza mizwale ba mwa Kreta kuli a ba tuse ku ba ni tumelo ye tiile kamita. U laela Tite kuli a ‘sabe lipuzo fahalimw’a litaba za bukuba, niha ku zekwa fahalimw’a Mulao.’—Tite 3:9.

Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:

1:15—“Linto kamukana” li kona ku ba cwañi ze “kenile ku ba ba kenile,” kono ili ze si ka kena “ku ba ba masila, ba ba sa lumeli”? Kuli lu zibe kalabo kwa puzo ye, lu swanela ku utwisisa sa na talusa Paulusi ha na ize “linto kamukana.” Na sa talusi lika ze iponahalela fo ku sweu kuli li hanisizwe mwa Linzwi la Mulimu le li ñozwi, kono na talusa lika zeo balumeli ba kona ku eza liketo ze shutana ka zona. Ku mutu ya na ni muhupulo o lumelelana ni likuka za Mulimu, lika ze cwalo li kenile. Ha swani ni mutu ya na ni muhupulo o kopami kamba wa lizwalo le li silafezi. *

3:5—Bakreste ba ba tozizwe ba piliswa cwañi “ka kolobezo” ni ka ku ‘shemunwa ki moya o kenile’? Ba piliswa “ka kolobezo” ka kutwisiso ya kuli Mulimu u ba tapisize, kamba ku ba kenisa ka mali a Jesu kabakala sitabelo sa tiululo. Ba ‘shemunwa ki moya o kenile’ bakeñisa kuli ba “bupilwe sinca” sina bana ba Mulimu ba tozizwe ka moya.—2 Makor. 5:17.

Ze Lu Ituta:

1:10-13; 2:15. Baokameli ba Sikreste ba swanela ku ba ni bundume ha ba lukisa lika ze si ka luka mwa puteho.

2:3-5. Sina mo ne ku bezi mwa linako za baapositola, likaizeli ba Sikreste ba ba hulile kacenu ba swanela ku ba ni “mukwa o lukela  ba ba kenile; ba si ke ba seba, ba si ke ba ineela ku nwa bucwala bo buñata, ba laye ze nde.” Ha ba eza cwalo, ba ka kona ku eleza hande “likalibe” za mwa puteho kwa mukunda.

3:8, 14. Ku “tundamena mwa misebezi ye minde” ki ‘nto ye nde, ye lukela,’ kakuli ku lu tusa ku beya miselo mwa sebelezo ya Mulimu mi ku lu kauhanya kwa lifasi le, le li maswe.

MU KALIMELE “KABAKALA LILATO”

(Fil. 1-25)

Filemoni wa babazwa bakeñisa mutala wa hae wa ‘lilato ni tumelo.’ Na katulusa Bakreste ba bañwi, mi nto yeo ne i tahiselize Paulusi “tabo ye tuna” ni ku “tiiswa pilu.”—Fil. 4, 5, 7.

Paulusi u tomela baokameli kaufela mutala o munde ka ku tatulula taba ye ama Onesimo, ka ku fa kelezo “kabakala lilato,” isike ku fa taelo. U taluseza Filemoni kuli: “Ni ku ñolezi seo, ni nze ni sepile ku utwiwa ki wena; na ziba kuli u ka eza mane ku fita se ni bulezi.”—Fil. 8, 9, 21.

Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:

10, 11, 18—Onesimo “ya n’a si na tuso” sapili na fetuhile cwañi ku ba “ya na ni tuso”? Onesimo ne li mutanga ya na sa tabeli ku sebeza, ya na ñwehile mwa ndu ya Filemoni mwa Kolose ku ya kwa Roma. Mi mwendi hape Onesimo na uzwelize muñ’a hae ilikuli a fumane mali a ku tama musipili wa hae wa likilomita ze 1,400. Kaniti, Onesimo na li ya si na tuso ku Filemoni. Kono ha na li kwa Roma, Onesimo a fetuha ku ba Mukreste ka tuso ya Paulusi. Cwale ha sa li Mukreste, mutanga yo “ya n’a si na tuso” a fetuha ku ba “ya na ni tuso.”

15, 16—Ki kabakalañi Paulusi ha na si ka kupa Filemoni kuli a lukulule Onesimo? Paulusi na iselize hahulu pilu kwa musebezi wa hae wa ku “bulela Mubuso wa Mulimu, ni ku luta litaba za Mulena Jesu.” Kacwalo, na sa lati ku ikenya mwa litaba li sili, ze cwale ka za batanga.—Lik. 28:31.

Ze Lu Ituta:

2. Filemoni na file ndu ya hae kuli ku ezezwange mwateñi mikopano ya Sikreste. Lu na ni tohonolo ye tuna haiba mwa ndu ya luna ku ezezwa mukopano wa ku zwela mwa sebelezo ya mwa simu.—Maro. 16:5; Makolo. 4:15.

4-7. Lu swanela ku ikupulisanga ku babaza balumeli ba bañwi ba ba na ni mutala o munde wa tumelo ni lilato.

15, 16. Ha lu swaneli ku bilaezwa hahulu ki lika ze maswe ha li lu ezahalela. Lika zeo li kona ku tahisa ze nde sina mo ne ku ezahalezi ku Onesimo.

21. Paulusi na libelela kuli Filemoni na ka swalela Onesimo. Ni luna lu swanela ku swalela muzwale ya lu foselize.—Mat. 6:14.

“LU FITELE KU ZA KU PETAHALA”

(Maheb. 1:1–13:25)

Paulusi u bonisa kuli ku ba ni tumelo mwa sitabelo sa Jesu ki kwa butokwa ku fita ku eza misebezi ya Mulao ka ku talusa bunde bwa Jesu, yena ya kalisize Bukreste, ni bunde bwa buprisita bwa hae, sitabelo sa hae, ni bulikani bo bunca. (Maheb. 3:1-3; 7:1-3, 22; 8:6; 9:11-14, 25, 26) Zibo yeo i swanela ku ba ye ne i tusize Bakreste ba Maheberu ku talimana ni nyandiso ye ne zwelela kwa Majuda. Paulusi u susueza Bakreste ba Maheberu sina yena kuli ba “fitele ku za ku petahala.”—Maheb. 6:1.

Tumelo ki ya butokwa cwañi kwa Bakreste? Paulusi u ñola kuli: “Kwand’a tumelo mutu h’a koni ku tabelwa ki [Mulimu].” U susueza Maheberu kuli: “Lu zamaye inze lu mata ka ku itiisa mwa siyano ye lukiselizwe luna,” inze lu mata cwalo ka tumelo.—Maheb. 11:6; 12:1.

Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:

2:14, 15—Kana taba ya kuli Satani ki yena ya “sweli mubuso wa lifu mwa mata a hae” i talusa kuli wa kona ku bulaya mutu ufi kamba ufi ya lata? Batili. Kono ku zwa fela kwa makalelo a bumaswe bwa Satani mwa  simu ya Edeni, mashano a hae a tahisize lifu kakuli Adama na ezize sibi mi u hozisize batu kaufela sibi ni lifu. (Maro. 5:12) Mi hape, batu ba Satani fa lifasi ba nyandisize hahulu batanga ba Mulimu kuli mane ba bañwi ba ba bulaile, sina fela mo ne ba bulaezi Jesu. Kono fo ha ku talusi kuli Satani u na ni mata kaufela a ku bulaya mutu ufi kamba ufi ya lata. Kambe u na ni mata a cwalo, na ka be a yundisize balapeli ba Jehova kale-kale. Jehova u sileleza batu ba hae ka sikwata mi ha tuheleli Satani ku ba feza. Mulimu niha lumeleza ba bañwi ba luna ku shwa kabakala ku lwaniswa ki Satani, lwa kona ku kolwa kuli u ka felisa bumaswe kaufela bo bu lu tahela.

4:9-11—Lu kena cwañi mwa “pumulo ya Mulimu”? Kwa mafelelezo a mazazi a 6 a ku bupa lika, Mulimu a pumula kwa misebezi ya hae, inze a ikolwisize kuli mulelo wa hae o ama batu ni lifasi ne u ka talelezwa. (Gen. 1:28; 2:2, 3) Lu “kena mwa pumulo yeo” ka ku tuhela misebezi ya ku ikeza ba ba lukile ni ku amuhela tukiso ya ezize Mulimu kuli lu piliswe ka yona. Ha lu ba ni tumelo ku Jehova ni ku latelela Mwan’a hae ka ku mu utwa ku fita ku ipatela fela za luna, lu ka na lu ikola limbuyoti ze nde, ze katulusa zazi ni zazi.—Mat. 11:28-30.

11:10, 13-16—Ki “munzi” ufi wa na talimezi Abrahama? Ne si munzi luli; ne li munzi wa swanisezo. Abrahama na libelela “Jerusalema wa lihalimu”—Kreste Jesu hamoho ni ba 144,000 ba ba ka busa ni yena. Babusi bao ba 144,000 ha ba li mwa kanya ya bona ya lihalimu hape ba bulelwa kuli ki “munzi o kenile, Jerusalema yo munca.” (Maheb. 12:22; Sin. 14:1; 21:2) Abrahama na nyolelwa ku pila mwatas’a puso ya Mubuso wa Mulimu.

12:2—Ki tabo ifi “y’a n’a beezwi kwapili” Jesu, ye ne tisize kuli a ‘itiise kwa sifapano’? Ne li tabo ya ku bona ze ne bu ka peta bukombwa bwa hae, ze ne kopanyeleza ku kenisa libizo la Jehova, ku bubanisa bubusi bwa Mulimu, ni ku liulula batu kwa lifu. Jesu hape na talimezi ku fiwa mupuzo wa ku busa sina Mulena ni ku ba Muprisita yo Mutuna kuli a tuse batu.

13:20—Ki kabakalañi bulikani bo bunca ha bu bulelwa kuli ki “bo bu sa feli”? Ku na ni mabaka a malalu: (1) Ha bu na ku yoliswa ki bu sili, (2) ze petiwa ki bulikani bo ki ze inelela, mi (3) hamulaho wa Armagedoni, “lingu ze ñwi” li ka zwelapili ku fumana tuso ku zwelela kwa bulikani bo bunca.—Joa. 10:16.

Ze Lu Ituta:

5:14. Lu swanela ku ituta Linzwi la Mulimu ka tukufalelo ni ku eza ze lu ituta. Ki yona fela nzila inosi ye kona ku lu tusa ku ba ni “kutwisiso ya ku keta ze nde ku ze maswe, kabakala ku itwaelisa cwalo.”—1 Makor. 2:10.

6:17-19. Ku ba ni sepo ye tiile mwa sepiso ya Mulimu ni za itamile ku eza ku ka lu tusa ku sa keluha mwa nzila ya niti.

12:3, 4. Mwa sibaka sa ku “katala ni ku fela pilu” kabakala miliko ye minyinyani kamba twaniso ye kona ku lu tahela, lu swanela ku eza zwelopili kuli lu fite fa ku ba ba ba hulile ni ku tundamena ku itiisa mwa miliko. Lu swanela ku pihelela ku hanyeza litiko “mane ku zwe mali,” fo kikuli, ku fitela lifu.—Maheb. 10:36-39.

12:13-15. Ha lu swaneli ku tuhelela “mubisi o baba,” kamba mutu ufi kamba ufi ya nyaza lika mo li ezezwa mwa puteho, ku lu palelwisa ku ‘ezeza mautu a luna linzila ze lukile.’

12:26-28. “Lika ze bupilwe” kono isi ka mazoho a Mulimu—lona lifasi kaufela le li maswe, mane ni “lihalimu” le li maswe—li ka zikinyiswa ni ku feliswa. Zeo ha se li felile, “lika ze sa koni ku zikinyiwa”—ona Mubuso wa Mulimu ni bayemeli ba ona—ki zona fela ze ka siyala. Lu swanela ku tukufalelwa ku shaela Mubuso ni ku pila ka likuka za ona.

13:7, 17. Ku mamela kelezo ye, ya ku utwa ni ku ipeya kwatas’a baokameli mwa liputeho, ku ka lu tusa ku bonisa moya wa swalisano.

[Litaluso za kwatasi]