Linzwi la Jehova Ki Le Li Pila

Ze Zwile Mubano mwa Buka ya Sinulo—I

HA NAA tamilwe mwa sooli sa Patmosi, Joani muapositola wa musupali u amuhela lipono ze 16 ka ku tatamana. Mwa lipono zeo, Joani u bona zeo Jehova Mulimu ni Jesu Kreste ba peta mwa lizazi la Mulena—ili nako ye kalela fo ku tomelwa Mubuso wa Mulimu ka 1914 ku isa kwa mafelelezo a Puso ya Kreste ya Lilimo ze Sikiti. Buka ya Sinulo, ye ne ñozwi ki Joani ibato ba ka 96 C.E., ki likande le li tabisa la lipono zeo.

Cwale ha lu nyakisiseñi ze zwile mubano mwa Sinulo 1:1–12:17, ili likauhanyo ze nyakisisa lipono ze 7 za makalelo za naa amuhezi Joani. Lu swanela ku isa pilu kwa lipono zeo kakuli li talusa ze sweli ku ezahala mwa lifasi cwale mi li bonisa mwa ka ngela muhato Jehova mwa nako ya kwapilinyana. Ba ba bala likande la lipono zeo ka tumelo kaniti ba tiiswa lipilu ni ku susuezwa.—Maheb. 4:12.

“NGUNYANA” I MAMULULA MASWAYO A 6 KU A 7

(Sin. 1:1–7:17)

Pili, Joani u bona Jesu Kreste ya filwe kanya mi u amuhela litaba ka ku tatamana ili za swanela ku ‘ñola mwa buka ni ku li lumela kwa Likeleke ze 7.’ (Sin. 1:10, 11) Ku zwa fo, Joani u bona pono ya lubona lo lu beilwe mwa lihalimu. Mwa lizoho la bulyo la Ya inzi mwa lubona lo, ku na ni buka ye manekilwe ka maswayo a 7. Yena “ya lukela ku apula buka” yeo ki “Tau ya lusika lwa Juda,” kamba “[Ngunyana], ya . . . na ni manaka a 7 ni meto a 7.”—Sin. 4:2; 5:1, 2, 5, 6.

Pono ya bulalu i bonisa ze ezahala “Ngunyana” haa nze a mamulula maswayo a 6 a pili, ili ka ku tatamana. Haa mamulula liswayo la bu 6, ku taha zikinyeho ye tuna ya lifasi mi lizazi le lituna la buhali la fita. (Sin. 6:1, 12, 17) Kono pono ye tatama i bonisa ‘mangeloi a mane a sweli mioya ye mine ya lifasi’ ku fitela ba 144,000 ba swaiwa. “Buñata bo butuna” bwa batu ba ba si ka swaiwa ba bonwa ba nze “ba yemi fapil’a Lubona ni fapil’a Ngunyana.”—Sin. 7:1, 9; Bibele ye Kenile, hatiso ya 1984.

Lipuzo Za Mwa Mañolo Za Alabiwa:

1:4; 3:1; 4:5; 5:6—Pulelo ya “Mioya ye 7” i talusañi? Nombolo ya 7 i talusa ku talelela kamba ku petahala mwa meto a Mulimu. Kacwalo, litaba ze ne ñolezwi “Likeleke ze 7” kwa mafelelezo li ama batu kaufela ba Mulimu ba ba mwa liputeho ze fitelela 100,000 mwa lifasi kaufela. (Sin. 1:11, 20) Kabakala kuli Jehova u fanga moya o kenile wa hae ka ku likana ni za bata ku peta, pulelo ya kuli “Mioya ye 7” i talusa kuli moya wo u fa kutwisiso ni limbuyoti ka ku tala, ku ba ba isa pilu kwa bupolofita. Ku bonahala kuli buka ya Sinulo i talusa litaba ze shutana-shutana ka likwata ze 7. Nombolo ya 7 fa, i talusa ku talelela, mi kaniti buka ye i ambola za ku “petahala” kamba ku talelezwa kwa “kunutu ya Mulimu.”—Sin. 10:7.

1:8, 17—Lipulelo za “Alfa ni Omega” ni “wa pili ni wa mafelelezo” li talusa bo mañi? Linzwi la Alfa ki libizo la taku ya pili ya sipeleta sa Sigerike mi la Omega ki libizo la taku ya mafelelezo. Pulelo ya “Alfa ni Omega” i talusa Jehova, mi i bonisa kuli ne ku si na Mulimu ya maata kaufela ya kile a ba teñi pili ku yena mi ha ku na ku ba ni Mulimu ya cwalo mwamulaho wa hae. Ki yena “wa makalelo ni wa mafelelezo.” (Sin. 21:6; 22:13) Kono taba ye ambolwa mwa kauhanyo ya pili ya Sinulo i bonisa kuli pulelo ya “wa pili ni wa mafelelezo” i talusa Jesu Kreste. Ki yena mutu wa pili ya naa zuselizwe kwa bupilo bwa moya bwa ku sa shwa mi ki yena wa mafelelezo ku zuswa cwalo ki Jehova ka sibili.—Makolo. 1:18.

 2:7—“[Paradaisi] ya Mulimu” ki nto mañi? Bakeñisa kuli manzwi ao a bulelelwa Bakreste ba ba tozizwe, paradaisi ye bulelwa fa i lukela ku talusa sibaka sa lihalimu se si swana sina paradaisi—ili kwa inzi Mulimu ka sibili. Batoziwa ba ba sepahala ba ka fiwa mupuzo wa ku “ca kwa kota ya bupilo.” Ba ka fiwa bupilo bwa ku sa shwa.—1 Makor. 15:53.

3:7—Jesu naa amuhezi lili “sinotolo sa Davida,” mi u itusisize sona ka mukwa ufi? A sino kolobezwa ka 29 C.E., Jesu a ketiwa sina yena ya ka ba Mulena ya zwa mwa lusika lwa Davida. Kono Jesu naa si ka amuhela sinotolo sa Davida ku fitela ka 33 C.E. ha naa pahamisizwe ku la bulyo la Mulimu kwa lihalimu. Teñi ko, Jesu a yola litukelo kaufela za Mubuso wa Davida. Ku zwa nako yeo, Jesu u itusisize sinotolo seo kwa ku kwalulela batu kolo ya sebelezo ye ama Mubuso. Ka 1919, Jesu naa beile “sinotolo sa ndu ya Davida fa liheta” la “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” ka ku beya mutanga yo “fa bukombwa bwa z’a luwile kaufela.”—Isa. 22:22; Mat. 24:45, 47.

3:12—Ki lifi ‘Libizo la Jesu le linca’? Libizo leo li ama situlo se sinca ni matohonolo a manca a Jesu. (Mafil. 2:9-11) Nihaike ha ku na ya kona ku ziba libizo leo sina mwa li zibela yena Jesu, Jesu u li ñola fa lipata za banyani ba hae kwa lihalimu, ili ka ku iswala bulikani bo butuna ni bona. (Sin. 19:12) Mane ni bona ba amuhela kwa matohonolo a mañwi a filwe Jesu.

Ze Lu Ituta:

1:3. Kabakala kuli “nako [ya Mulimu ya ku atula lifasi la Satani] i fakaufi,” ki kwa butokwa hahulu ku utwisisa litaba ze mwa buka ya Sinulo ni ku li mamela.

3:17, 18. Kuli lu be ba ba fumile ku za moya, lu tokwa ku leka ku Jesu “gauda ye kenisizwe mwa mulilo.” Fo, kikuli lu lukela ku ikataza ku fuma misebezi ye minde. (1 Tim. 6:17-19) Hape lu tokwa ku apala “liapalo ze sweu,” zee lu zibahaza kuli lu balateleli ba Kreste; lu tokwa ku itusisa ni “mulyani wa meto,” o cwale ka likelezo ze hatiswanga mwa magazini ya Tawala ya Mulibeleli, kuli lu be ni temuho ya za moya.—Sin. 19:8.

7:13, 14. Ba bahulu ba 24 ba yemela Bakreste ba 144,000 mwa kanya ya bona ya kwa lihalimu, ko ba yo sebeleza sina malena ni baprisita. Ne ba swanisezwa ki baprisita ba mwa Isilaele wa ikale, ba naa onga-ongile Mulena Davida ka litopa ze 24. Yo muñwi ku ba bahulu bao u zibahaza ku Joani taluso ya buñata bo butuna. Kabakaleo, zuho ya Bakreste ba ba tozizwe i lukela ku ba ye ne kalile pili silimo sa 1935 si si ka fita kale. Ki kabakalañi? Libaka kikuli ka sona silimo seo, taluso ye lukile ya buñata bo butuna ne i zibahalizwe kwa batanga ba Mulimu ba ba tozizwe fa lifasi.—Luka 22:28-30; Sin. 4:4; 7:9.

KU MAMULULWA KWA LISWAYO LA BU 7 KU ISA KWA KU LIZWA KWA LITOLOMBITA ZE 7

(Sin. 8:1–12:17)

Ngunyana u mamulula liswayo la bu 7. Mangeloi a 7 a fiwa litolombita ze 7. Mangeloi a 6 ku ona a liza litolombita za ona, ili ku zibahaza litaba za katulo fahalimu a “kalulo ya bulalu” ya batu—ili likeleke ze twi ki za Sikreste. (Sin. 8:1, 2, 7-12; 9:15, 18) Zeo ki zona za bona Joani mwa pono ya buketalizoho. Mwa pono ye tatama, Joani u miza bukanyana mi u likanya tempele. Tolombita ya bu 7 ha se i lizizwe, manzwi a matuna a zibahaza kuli: “Mubuso wa lifasi u fetuhile mubuso wa Mulen’a luna, ni wa Kreste wa hae.”—Sin. 10:10; 11:1, 15.

Pono ya bu 7 i ekeza ku ze bulezwi mwa Sinulo 11:15, 17. Mwa lihalimu ku bonahala sisupo se situna. Musali wa kwa lihalimu u pepa mwana wa mushimani. Diabulosi wa lundulwa kwa lihalimu. Kabakala kuli u halifela musali, u kalisa ku “lwanisa ba ba sa siyezi ba lusika lwa hae.”—Sin. 12:1, 5, 9, 17.

Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:

8:1-5—Ki kabakalañi mwa lihalimu ha ne ku kuzize, mi ki nto mañi ye ne kunupezwi mwa lifasi hamulaho wa fo? Mwa lihalimu ne ku kuzize ka swanisezo ilikuli “milapelo ya  balumeli” fa lifasi i kone ku utwiwa. Taba yeo ne i ezahezi kwa mafelelezo a ndwa ya lifasi ya pili. Bakreste ba ba tozizwe ne ba si ka kambamela kwa lihalimu kwa mafelelezo a Linako za Balicaba, sina mo ne ba nahanela batu ba bañata. Lika ne li bezi taata Bakreste bao ka nako ya ndwa. Kacwalo ba lapela ka taata kuli ba fiwe zamaiso. Kabakala litapelo za bona, lingeloi la nepela mwa lifasi mulilo wa swanisezo o no susumelize Bakreste ba ba tozizwe ku cisehela mwa sebelezo. Niha ne ba li ba banyinyani, ba kalisa musebezi wa ku kutaza mwa lifasi kaufela o no tisize kuli taba ya Mubuso wa Mulimu i be ye tuna, mi kacwalo ba tumbeka mulilo mwa likeleke ze twi ki za Sikreste. Litemuso za mwa Bibele ze utwahala inge mishika za shaelwa, liseli la niti ya Mañolo la zibahazwa, mi mutomo wa sibaka sa bulapeli bwa buhata wa zikinyeha, sina miyaho ha i nyanganyiswa ki zikinyeho ya lifasi.

8:6-12; 9:1, 13; 11:15—Mangeloi a 7 naa itukiselize lili ku liza litolombita za ona, mi litolombita zeo ne li lizizwe lili mi ki ka mukwa ufi? Buitukiso bwa ku liza litolombita ze 7 ne bu kopanyeleza ku zamaisa ba sitopa sa Joani fa lifasi ba ne ba matafalizwe ku zwa ka 1919 ku isa ka 1922. Ka nako yeo, batoziwa bao ne ba sweli ku lukisa sinca musebezi wa ku kutaza ni ku yaha miyaho ya mwa ku hatiseza libuka. (Sin. 12:13, 14) Ku lizwa kwa litolombita ku yemela musebezi wa ku shaela ka bundume likatulo za Jehova fahalimu a lifasi la Satani o ezwa ki batu ba Mulimu ka ku sebelisana ni mangeloi. Sihulu musebezi wo no kalisize ka mukopano o no ezelizwe kwa Cedar Point, mwa Ohio, U.S.A., ka 1922 mi u ka zwelapili ku ezwa ku isa kwa ñalelwa ye tuna.

8:13; 9:12; 11:14—Milumo ya litolombita ze talu za mafelelezo ki “bumai” ka nzila ifi? Milumo ya litolombita zee ne za makalelo ki lizibahazo ze patulula muinelo wa kuli ba likeleke ze twi ki za Sikreste ba shwile kwa neku la moya, kono milumo ya litolombita ze talu za mafelelezo yona ki bumai ka mukwa wa kuli i talusa lika ze ezahalile luli. Mulumo wa buketalizoho u ama ku lukululwa kwa batu ba Mulimu mwa butanga ka 1919 (ba ba talusizwe kuli inge ba mwa “lihele” [“mukoti o tungile hahulu,” NW]) mi hape ku ama ni kwa musebezi wa bona wa ku kutaza, o no bile sina sifanu kamba kozi ku ba likeleke ze twi ki za Sikreste. (Sin. 9:1) Mulumo wa bu 6 u ama ndwa ye tuna ku feleleza ya bapahami ba lipizi hamoho cwalo ni musebezi wa ku kutaza o ezwa mwa lifasi, o no kalile ka 1922. Mulumo wa mafelelezo wona u bonisa za ku tomwa kwa Mubuso wa Mesia.

Ze Lu Ituta:

9:10, 19. Mwa lipulelo ze maata ze tomile fa Bibele ze bulezwi mwa lihatiso za “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” ku na ni litaba ze utwisa butuku sina miutwa. (Mat. 24:45) Litaba zeo li swana ni mihata ya linziye “ye swana sina ya tubanze, ni miutwa cwalo.” Litaba zeo hape li swana ni lipizi ze na ni ‘mihata ye swana inge linoha.’ Ki kabakalañi? Kakuli lihatiso ze, li lemusa ka za “lizazi l’a ka likanyisa batu Mulimu.” (Isa. 61:2) Haike lu tukufalelwe ku abela batu lihatiso zeo lu sa sabi.

9:20, 21. Batu ba bañata ba ba ishuwa ili ba ba pila mwa linaha ze twi haki za Sikreste ba amuhezi taba ye lu shaela. Kono ha lu libeleli kuli ku ka ba ni sikuluho ye tuna ya batu ba ba siyo mwa likeleke ze twi ki za Sikreste, ba ba talusizwe kuli ki “batu ba ba sa li teñi.” Nihakulicwalo, lu tiiseza mwa bukombwa.

12:15, 16. “Lifasi”—ili likalulo ze ñwi za lifasi la Satani, kamba milonga ya linaha ze shutana-shutana—li yemezi tukuluho ya ku lapela. Ku kalela mwa ma-1940, milonga yeo i “[mizize] nuka [ya nyandiso] ye pwacukisizwe ki drakoni mwa mulomo wa yona.” Kaniti, Jehova ha latile, wa kona ku susueza milonga kuli i pete tato ya hae. Kabakaleo, manzwi a kwa Liproverbia 21:1 a swanela: “Pilu ya mulena i mwa lizoho la [Muñaa] Bupilo, u i sikululela mw’a latela kaufela, mo ku ezezwa mezi a maabwa.” Taba yeo i swanela ku tiisa tumelo ya luna ku Mulimu.