Kana Manzwi A Jesu aa Ama Litapelo za Mina?

“Jesu h’a felize ku bulela, buñata bwa komoka tuto ya hae.”—MAT. 7:28.

1, 2. Ki kabakalañi buñata ha ne bu komokile mukwa wa naa lutile Jesu ka ona?

LU SWANELA ku amuhela manzwi a Mwanaa Mulimu wa libanda, Jesu Kreste, ni ku a mamela mwa bupilo bwa luna. Kaniti, ha ku na mutu ya naa bulela inge yena. Mane batu ne ba komokile mukwa wa na lutile ka ona mwa Ngambolo ya fa Lilundu!—Mu bale Mateu 7:28, 29.

² Mwanaa Jehova naa sa luti ka mukwa wa bañoli, ba ne ba tomile lingambolo za bona ze telele fa lituto za batu ba ba si ka petahala. Kreste yena naa luta “sina mutu ya na ni mata” kakuli za naa bulela ne li zwa ku Mulimu. (Joa. 12:50) Kacwalo, ha lu nyakisiseñi manzwi a Jesu a mañwi a mwa Ngambolo ya fa Lilundu ni mwa kona ku amela litapelo za luna.

Mu Si Ke Mwa Lapela Inge Baipi

3. Mu taluse ka bukuswani za naa bulezi Jesu kwa Mateu 6:5.

³ Tapelo ki kalulo ya butokwa ya bulapeli bwa niti, mi lu swanela ku lapela ku Jehova kamita. Kono litapelo za luna li swanela ku amiwa ki manzwi a Jesu a mwa Ngambolo ya fa Lilundu. Naa ize: “Niha mu lapela, mu si ke mwa ba inge baipi, ba ba lata ku lapela ba yemi mwa masinagoge, ni mwa mapatelo a munzi, kuli ba bonwe ki batu. Kaniti na mi bulelela, ni li: Ba se ba ngile mupuzo wa bona.”—Mat. 6:5.

4-6. (a) Ki kabakalañi Bafalisi ha ne ba lata ku lapela inge “ba yemi mwa masinagoge, ni mwa mapatelo a munzi”? (b) Baipi bao ne “se ba ngile mupuzo wa bona” ka nzila ifi?

⁴ Ha ne ba lapela, balutiwa ba Jesu ne ba sa swaneli ku likanyisa “baipi” ba ba cwale ka Bafalisi ba ne ba ikutwa kuli bona ba lukile, ili ba ne ba lika ku puma ba bañwi ka ku ipumisa kuli bona ki balapeli. (Mat. 23:13-32) Baipi bao ne ba lata ku lapela “ba yemi mwa masinagoge, ni mwa mapatelo a munzi.” Ki kabakalañi? Kuli ba “bonwe ki batu.” Majuda ba mwa linako za baapositola ne ba lapelanga hamoho sina puteho ka nako ya ku fa linubu za ku cisa kwa tempele (ibato ba ka 9 kiloko ya kakusasana ni 3 kiloko ya musihali). Batu ba bañata ba ne ba pila mwa Jerusalema ne ba lapelanga hamoho ni silundwamanji sa balapeli mwa lapa la tempele. Kwandaa muleneñi wo, Majuda ba ne ba saba Mulimu hañata ne ba lapelanga habeli ka zazi inge ba “yemi mwa masinagoge.”—Mu bapanye Luka 18:11, 13.

⁵ Bakeñisa kuli batu ba bañata ne ba sa fumanehangi bukaufi ni tempele kamba sinagoge ka nako ya milapelo ye sa zo bulelwa yeo, ne ba kona ku lapela ko ne ba ka fumaneha kaufela ka linako zeo. Ba bañwi ne ba tabela kuli linako za milapelo yeo li ba fumane inze ba li  “mwa mapatelo a munzi.” Ne ba bata kuli ba “bonwe ki batu” ba ne ba fita mwa libaka zeo. Baipi ba ne ba ikunga kuli ba lukile ne ba ‘ezanga litapelo ze telele’ kuli ba lumbiwe ki bashalimeli. (Luka 20:47) Ha lu swaneli ku ba ni moya o cwalo.

⁶ Jesu naa bulezi kuli baipi bao ne “se ba ngile mupuzo wa bona.” Ne ba bata hahulu ku lemuhiwa ni ku lumbiwa ki batu ba bañwi—mi zeo ki zona feela lika ze ne ba ka fumana. Ne se ba ngile mupuzo wa bona, kakuli Jehova naa si ke a alaba litapelo za bona za buipi. Kono Mulimu naa ka alaba litapelo za balateleli ba Kreste ba niti, sina mwa boniseza manzwi a Jesu a tatama ka za taba ye.

7. Kelezo ya ku lapelela “mwa muzuzu” i talusañi?

⁷ “Kono wena ha u lapela, kena mwa muzuzu, mi ha u kwalile sikwalo, u lapele Ndat’aho ya kwa mukunda; mi ndat’aho ya bona kwa mukunda, u ka ku kutiseza.” (Mat. 6:6) Kelezo ya Jesu ya ku lapelela mwa muzuzu hamulaho wa ku kwala sikwalo ne i sa talusi kuli mutu naa sa koni ku yemela puteho mwa tapelo. Kono mulelo wa kelezo ye, neeli ku nyaza batu ba ne ba lapela fa nyangela ka mulelo wa kuli ba bonwe ni ku fiwa tumbo ki ba bañwi. Lu swanela ku hupula sisupo se ha lu ba ni tohonolo ya ku yemela batu ba Mulimu mwa tapelo ya kwa nyangela. Hape lu swanela ku mamela kelezo ya Jesu ye tatama ka za tapelo.

8. Ka ku ya ka Mateu 6:7, ki mulapelelo ufi o lu swanela ku ambuka?

⁸ “Ha mu lapela, mu si ke mwa bulela-bulela [“kuta-kutela ku bulela manzwi a swana,” NW] sina bahedeni; kakuli ba tumana kuli ba ka utwiwa ka ku bulela hahulu.” (Mat. 6:7) Ka nzila yeo, Jesu a bulela mulapelelo o muñwi o sa swaneli—ona wa ku kuta-kutelanga manzwi. Naa sa talusi kuli ha lu swaneli ku kutela-kutela likupo ze zwelela kwa pilu ni manzwi a bonisa buitumelo mwa tapelo. Mwa simu ya Getsemani fa busihu bwa kuli habusa wa bulaiwa, Jesu naa kuta-kutezi ku itusisa “manzwi a li mañwi” mwa tapelo.—Mare. 14:32-39.

9, 10. Ha lu swaneli ku fa litapelo za ku kuta-kutela ka mukwa ufi?

⁹ Lu ka eza mafosisa haiba lu likanyisa litapelo za “bahedeni” za ku kuta-kutela. Ba “bulela-bulela” manzwi a swana ka ku kuta-kutela lipulelo ze ba petile ze kopanyeleza manzwi a sa tokwahali. Balapeli ba Baale ne ba si ka fumana tuso ka ku biza libizo la mulimu wa buhata “ku kala kakusasa ku isa musihali, inze ba li: Mawe Baale, u lu utwe!” (1 Mal. 18:26) Batu ba ba eza lule-lule kacenu ba fanga litapelo za ku kuta-kutela, za manzwi a mañata, ili ku nahana kuli “ba ka utwiwa.” Kono Jesu u lu tusa ku lemuha kuli “ku bulela hahulu” mwa litapelo ze telele za ku kuta-kutela ha ku na tuso mwa meeto a Jehova. Jesu naa ekelize ku bulela kuli:

¹⁰ “Kono mu si ke mwa ba likanyisa; kakuli Ndat’a mina u ziba se mu tokwile, mu si ka si kupa kale.” (Mat. 6:8) Ba bahulu ba bulapeli ba Sijuda ba bañata ne ba ikeza inge Balicaba ka ku bulela manzwi a mañata ha ne ba lapela. Tapelo ye zwelela kwa pilu ye kopanyeleza tumbo, buitumelo, ni likupo, ki kalulo ya butokwa ya bulapeli bo bu kenile. (Mafil. 4:6) Kono lu ka eza mafosisa haiba lu kuta-kutela ku bulela lika ze swana ka ku nahana kuli ku eza cwalo ki kwa butokwa kuli lu bulelele Mulimu ze lu tokwa. Ha lu lapela, lu swanela ku hupula kuli lu ambola ku Ya ‘ziba ze lu tokwa, lu si ka mu kupa kale.’

11. Lu swanela ku hupulañi muta lu ba ni tohonolo ya ku fa tapelo fa nyangela?

¹¹ Manzwi a Jesu ka za litapelo ze sa amuhelwi a swanela ku lu hupulisa kuli Mulimu haa tabiswi ki lipulelo za ku ikankabeka ni manzwi a mañata-ñata a sa swaneli. Hape lu swanela ku lemuha kuli tapelo ya fa nyangela hasi nako ya ku lika ku tabisa bateelezi kamba ku lapela ka nako ye telele kuli mane ba tuhele ku teeleza mi ba kalise ku ipuza mwa lipilu za bona kuli tapelo i fela nako mañi. Ku itusisa tapelo kwa ku fa lizibiso kamba ku eleza baputehi hape ha ku na ku lumelelana ni manzwi a Jesu a mwa Ngambolo ya fa Lilundu.

 Jesu U Lu Luta Mwa ku Lapelela

12. Mu kona ku talusa cwañi butokwa bwa kupo ya kuli “Libizo la hao a li be le li kenile”?

¹² Nihaike Jesu naa file temuso ya ku ambuka ku itusisa tohonolo ya ku lapela ka mukwa o si ka luka, naa lutile balutiwa ba hae mwa ku lapelela. (Mu bale Mateu 6:9-13.) Tapelo ya naa lapezi kuli a ba lute ha i swaneli ku petiwa ilikuli i bulelwange nako kaufela. Kono ki mutala wa mo lu swanela ku lapelela. Ka mutala, Jesu naa pundile Mulimu pili mwa manzwi a hae a makalelo: “Ndat’a luna ya kwa lihalimu, Libizo la hao a li be le li kenile.” (Mat. 6:9) Lu biza Jehova kuli “Ndat’a luna” kakuli ki Mubupi wa luna, ya pila “mwa lihalimu,” le li pahami ku fita lifasi. (Deut. 32:6; 2 Makol. 6:21; Lik. 17:24, 28) Bakeñisa kuli tapelo ya naa file Jesu nee li mutala kwa balateleli ba hae kaufela, i swanela ku lu hupulisa kuli balumeli ka luna ni bona ba na ni bulikani bo butuna ni Mulimu. Pulelo ya kuli “Libizo la hao a li be le li kenile” ki kupo ya kuli Jehova a nge muhato wa ku bonahalisa ku kena kwa hae ka ku felisa linyazo kaufela za ba ba nyazisize libizo la hae ku zwa feela ka nako ya petuhelo ya mwa Edeni. Ka ku alaba tapelo yeo, Jehova u ka felisa bumaswe fa lifasi, mi kacwalo u ka bonahalisa ku kena kwa hae.—Ezek. 36:23.

13. (a) Kupo ya kuli “ku tahe mubuso wa hao” i ka talelezwa cwañi? (b) Ku ezwa kwa se si latwa ki Mulimu fa lifasi ku ka kopanyelezañi?

¹³ “Ku tahe mubuso wa hao; se si latwa ki Wena si ezwe mwa lifasi, mo si ezezwa kwa lihalimu.” (Mat. 6:10) Ka ku likana ni kupo ye, ye mwa tapelo ye li mutala, lu swanela ku hupula kuli “mubuso” wo ki mulonga wa Mesia wa kwa lihalimu o mwa mazoho a Kreste ni “ba ba kenile” ba ba zusizwe, ba ba swalisana ni yena. (Dan. 7:13, 14, 18; Isa. 9:6, 7) Ku lapelela mubuso wo kuli u “tahe,” ki kupo ya kuli Mubuso wa Mulimu u tahe ku to yundisa balwanisi kaufela ba puso ya Mulimu ba ba fa lifasi. Mi taba yeo i tuha i ezahala, ili ku lukisa nzila ya paradaisi ya fa lifasi kaufela mo ku ka ba ni ku luka, kozo, ni mbombolelwa. (Samu 72:1-15; Dan. 2:44; 2 Pit. 3:13) Se si latwa ki Jehova si sweli sa ezwa mwa lihalimu, mi ku kupa kuli si ezwe ni mwa lifasi ku talusa kuli Mulimu a pete milelo ya hae ye ama lifasi, ku kopanyeleza ni ku yundiswa kwa balwanisi ba hae kacenu, sina mwa naa ezelize mwa linako za ikale.—Mu bale Samu 83:1, 2, 13-18.

14. Ki kabakalañi ha lu tokwa ku kupa “buhobe bwa luna” bwa ka zazi ni zazi?

¹⁴ “U lu fe kacenu buhobe bwa luna.” (Mat. 6:11; Luka 11:3) Ka ku lapela cwalo, lu kupa Mulimu kuli a lu fe lico ze lu tokwa “ka zazi ni zazi.” Seo si bonisa kuli lu na ni tumelo mwa maata a Jehova a ku lu babalela ka ku lu fa ze lu tokwa ka zazi ni zazi. Yeo hasi tapelo ya ku kupa lika ze ñata ku fita ze lu tokwa. Kupo yeo  ya ze lu tokwa ka zazi ni zazi i kona ku lu hupulisa taelo ya Mulimu kwa Maisilaele ya kuli mañi ni mañi a kubukanye manna ku “likana lizazi la kacenu.”—Ex. 16:4.

15. Kupo ya kuli “u lu swalele milatu ya luna, mo lu swalelela ni luna ba ba lu foselize,” i talusañi?

¹⁵ Kupo ye tatama ye mwa tapelo ye li mutala i isa mamelelo ya luna kwa nto ye ñwi ye lu tokwa ku eza. Jesu naa ize: “U lu swalele milatu ya luna, mo lu swalelela ni luna ba ba lu foselize.” (Mat. 6:12) Evangeli ya Luka i bonisa kuli “milatu” yeo ki “libi.” (Luka 11:4) Lu kona ku libelela ku swalelwa ki Jehova haiba lu ‘swalelezi’ kale ba ba lu foselize. (Mu bale Mateu 6:14, 15.) Lu lukela ku swalela ba bañwi.—Maef. 4:32; Makolo. 3:13.

16. Likupo za kuli lu si ke lwa kenywa mwa muliko ni ku lamulelwa ku ya maswe li talusañi?

¹⁶ “U si ke wa lu kenya mwa muliko, kono u lu lamulele ku ya maswe.” (Mat. 6:13) Likupo ze peli ze swalisana ze, ze mwa tapelo ya Jesu ye li mutala, li talusañi? Taba ye lu kona ku kolwa ka yona ki ye: Jehova haa lu kenyi mwa muliko kuli lu eze sibi. (Mu bale Jakobo 1:13.) Satani—ye li “ya maswe”—ki yena “muliki” luli. (Mat. 4:3) Niteñi, Bibele i talusa Mulimu inge ya eza lika za tuhelela feela ku ezahala. (Ruti 1:20, 21; Muek. 11:5) Kacwalo, ha lu lapela kuli “u si ke wa lu kenya mwa muliko,” lu kupa Jehova kuli a si ke a lu tuhelela ku komiwa ki muliko muta lu likiwa ku mu foseza. Mi kupo ya bubeli, ya kuli “u lu lamulele ku ya maswe” ki kupo ya kuli Jehova a si ke a tuhelela Satani ku lu koma. Mi lwa kona ku ba ni sepo ya kuli ‘Mulimu haa na ku lumela kuli lu likwe ki ze lu fita.’—Mu bale 1 Makorinte 10:13.

‘Mu Kupe, Mu Bate, Mu Ngongote’

17, 18. Ku talusañi ku tundamena ku ‘kupa, ku bata, ni ku ngongota’?

¹⁷ Muapositola Paulusi naa susuelize balumeli ka yena kuli: “Mu tundamene mwa ku lapela.” (Maro. 12:12) Jesu naa file taelo ye swana ha naa ize: “Mu kupe, mi mu ka fiwa; mu bate, mi mu ka fumana; mu ngongote, mi mu ka kwalulelwa. Kakuli mutu ni mutu ya kupa wa fiwa; mi ya bata wa fumana; mi ku kwalulelwa ya ngongota.” (Mat. 7:7, 8) Ku tundamena ku “kupa” nto ifi kamba ifi ye lumelelana ni tato ya Mulimu kwa swanela. Ka ku lumelelana ni manzwi a Jesu, muapositola Joani naa ñozi kuli: “Sepo ye tuna ye lu na ni yona ku [Mulimu] kikuli ha lu kupa nto ka ku lata kwa hae, wa lu utwa.”—1 Joa. 5:14.

¹⁸ Kelezo ya Jesu ya ku tundamena ku ‘kupa ni ku bata’ i talusa kuli lu swanela ku lapela ka tukufalelo ni ka ku sa zwafa. Hape lu tokwa ku tundamena ku ‘ngongota’ kuli lu kene mwa Mubuso ni ku ikola limbuyoti, lituso, ni mipuzo ya ona. Kono kana lwa kona ku ba ni sepo ya kuli Mulimu u ka alaba litapelo za luna? Kaniti, lwa kona ku ba ni sepo yeo haiba lwa sepahala ku Jehova, kakuli Kreste naa ize: “Mutu ni mutu ya kupa wa fiwa; mi ya bata wa fumana; mi ku kwalulelwa ya ngongota.” Ze ñata ze ezahezi kwa batanga ba Jehova li bonisa kuli kaniti Mulimu ki yena ya “utwa milapelo.”—Samu 65:2.

19, 20. Ka ku ya ka manzwi a Jesu a mwa Mateu 7:9-11, Jehova u swana cwañi ni ndate ya lilato?

¹⁹ Jesu naa swaniselize Mulimu ku ndate ya lilato ya fa lika ze nde kwa bana ba hae. Mu nahane feela kambe kuli ne mu li teñi kwa Ngambolo ya fa Lilundu ni ku utwa Jesu a li: “Kana ku na ni mutu ku mina ya ka fa mwan’a hae licwe h’a kupile buhobe? Kamba h’a kupile tapi, a ka mu fa noha? Mbali mina ba ba na ni lunya, mu ziba ku fa bana ba mina lika ze nde, Ndat’a mina ya kwa lihalimu u ka mi fita hahulu  mwa ku fa ba ba kupa ku Yena linto ze nde.”—Mat. 7:9-11.

²⁰ Ndate wa butu, niha kona ku ba ya “lunya” kabakala sibi sa sihozo, u lata bana ba hae. Haa na ku puma mwanaa hae kono u ka eza buikatazo bwa ku mu fa “lika ze nde,” kamba limpo ze nde. Sina ndate ya lilato, Ndataa luna wa kwa lihalimu ya lilato u fa “linto ze nde,” ze cwale ka moya o kenile wa hae. (Luka 11:13) Kwa lu tiisa luli ku eza sebelezo ye amuhelwa ki Jehova, Mufani wa “mpo ye nde kaufela, ni mpo ye petehile kaufela.”—Jak. 1:17.

Mu Zwelepili ku Fumana Tuso kwa Manzwi a Jesu

21, 22. Ki nto mañi ye ipitezi ka za Ngambolo ya fa Lilundu, mi mu ikutwa cwañi ka za manzwi a Jesu ao?

²¹ Ngambolo ya fa Lilundu kaniti ki ngambolo ye tuna ka ku fitisisa ye kile ya fiwa fa lifasi. Ya makalisa kabakala litaba za kwa moya ze iputezi ku yona ni ku utwahala kwa yona. Sina mo li boniseza lisupo ze ku yona, ili ze lu itutile mwa magazini ye, lwa kona ku fumana tuso ye tuna haiba lu mamela likelezo ze mwa ngambolo ye. Manzwi a Jesu a, a kona ku lu tusa ku kondisa bupilo bwa luna cwale ni ku lu fa sepo ya ku pila ka tabo kwapili.

²² Mwa litaba ze, lu nyakisisize manzwi a butokwa a sikai feela a mwa Ngambolo ya fa Lilundu ya Jesu. Ku swanezi ba ne ba teelelize kwa ngambolo ya hae ha ne ba ‘komokile tuto ya hae.’ (Mat. 7:28) Ni luna lu ka komoka cwalo haiba lu taza minahano ya luna ni lipilu za luna ka manzwi a butokwa a, ni manzwi a mañwi a Muluti yo Mutuna, yena Jesu Kreste.

Mu Kona ku Alaba Cwañi?

• Jesu naa buleziñi ka za litapelo za buipi?

• Ki kabakalañi ha lu swanela ku ambuka ku kuta-kutela ku bulela manzwi a swana ha lu lapela?

• Tapelo ya Jesu ye li mutala i na ni likupo mañi?

• Lu kona cwañi ku tundamena ku ‘kupa, ku bata, ni ku ngongota’?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 15]

Jesu naa nyazize baipi ba ne ba lapela kuli ba bonwe ni ku utwiwa ki batu

[Siswaniso se si fa likepe 17]

Kana mwa ziba libaka ha lu swanela ku lapelela buhobe bwa luna bwa ka zazi ni zazi?