Malilo A Sikreste A Ezwa ka Likute, ka Swanelo, ni ka Nzila ye Tabisa Mulimu

KU UTWAHALA batu ba ba tuwa sililo. Balili ba ba apezi liapalo ze nsu ze ipitezi ba sweli ku lila ba nze ba alabana mwa mubu. Babini ba bina ka ku zamaelela ni pina. Kono ba bañwi ba sweli ku ca ni ku seha hahulu ni ku itabisa. Ba sikai ba lapami fafasi, ba kozwi veine ni bucwala bo buñata. Ku ezahala mukiti mañi? Mwa likalulo ze ñwi za lifasi, lika zeo ki ze ñwi za ze eziwanga kwa malilo ili ko batu ba bañata ba kopana ku laeza mufu.

Buñata bwa Lipaki za Jehova ba pila mwa lilalanda ili mo bahabo bona ni balikani ba bona ba tabela hahulu za mioya ni ku saba bafu. Batu ba bañata-ñata ba lumela kuli mutu ha shwa, u fetuha yo muñwi wa balimu ya na ni maata a ku tusa kamba ku holofaza ba ba pila. Lizo ze ñata za malilo li eziwanga kabakala tumelo yeo. Ki niti, ku lila mufu ha ku si ka fosahala. Fokuñwi, Jesu ni balutiwa ba hae ne ba lilanga balatiwa ba bona ha ba shwa. (Joa. 11:33-35, 38; Lik. 8:2; 9:39) Nihakulicwalo, ne ba si ka likanyisa mililelo ye tulile tikanyo ye ne atile mwa linako za bona. (Luka 23:27, 28; 1 Mates. 4:13) Ki kabakalañi? Libaka le liñwi ki la kuli ne ba ziba niti ka za lifu.

Bibele i talusa hande kuli: “Ba ba pila ba ziba kuli ba ka shwa; kono ba ba shwile ha ba na se ba ziba . . . Lilato la bona, ni lutimbo lwa bona, ni muna wa bona, zeo, li shwile . . . Mwa libita mo u ya, ha ku sa na musebezi, nihaili mulelo, kamba zibo, kamba butali.” (Muek. 9:5, 6, 10) Litimana ze za Bibele ze tahile ka moya wa Mulimu li bonisa hande kuli mutu ha shwa, ha ku sa na sa ziba. Haa koni ku nahana, ku utwa, ku ambola, kamba ku utwisisa nto ni ye kana. Ku utwisisa niti yeo ya Bibele ku kona ku ama cwañi mo Bakreste ba ezeza malilo a bona?

“Mu Si Ke Mwa Swala Se Si Masila”

Ku si na taba ni mushobo kamba sizo sa ko ba simuluha, Lipaki za Jehova ba ambuka lizo lifi kamba lifi ze swalisana ni tumelo ya kuli bafu ba pila mi ba kona ku tusa kamba ku holofaza ba ba pila. Lizo ze cwale ka ku tonela mufu, ku eza mikiti ya malilo, likupuzo za malilo, ku fa limpo kwa bafu, ni lizo ze ezezwa limbelwa kaufela zona li masila mi ha li tabisi Mulimu kakuli ha li lumelelani ni Mañolo, kono ki lituto za badimona ze luta kuli moyo kamba moya ha u shwi. (Ezek. 18:4) Bakreste ba niti ‘ha ba koni ku ca ku za tafule ya Mulena ni ku za tafule ya badimona,’ kacwalo ha ba ikenyi mwa lizo ze cwalo. (1 Makor. 10:21) Ba kuteka mulao o li: “Mu kauhane, . . . mu si ke mwa swala se si masila.” (2 Makor. 6:17) Nihakulicwalo, ku latelela mulao o cwalo haki ko ku bunolo kamita.

Mwa Africa ni likalulo ze ñwi za lifasi, batu ba lumela kuli haiba lizo ze ñwi li sa latelelwi, balimu ba ka nyema. Ku palelwa ku latelela lizo ze cwalo ku ngiwa kuli ki bufosi bo butuna bo bu kona ku tahisa sikuto kamba bumai kwa nyangela mukatumbi. Bakeñisa ku hana ku ikenya mwa lizo za malilo ze sa lumelelani ni Mañolo, buñata bwa batu ba Jehova ba nyazizwe, ku lwahakiwa, ni ku haniwa mwa lilalanda ni mikowa ya bona. Ba bañwi ba  nyaziwa kuli ha ba na taba ni batu ba bañwi mi ha ba kuteki bafu. Ka linako ze ñwi, batu ba ba sa lumeli ba ñañelezi ku zamaisa malilo a Bakreste. Kacwalo, lu kona ku ambuka cwañi ba ba pihelela kuli ku latelelwe lizo za malilo ze sa tabisi Mulimu? Puzo ya butokwa hahulu kikuli, lu kona ku ezañi kuli lu ikauhanye kwa lizo ni likezo ze masila ze kona ku sinya silikani sa luna ni Jehova?

Mu Taluse Likatulo za Mina

Mwa likalulo ze ñwi za lifasi, ka sizo ba bahulu ba mukowa ni bahabo mufu ba amiwanga mwa ku eza likatulo za mwaa ka bulukelwa mufu. Mukreste ya sepahala u swanela ku bonisa hande kuli malilo a ka lukiswa ni ku zamaiswa ki Lipaki za Jehova ka ku ya ka likuka za Bibele. (2 Makor. 6:14-16) Ze ezahala kwa malilo a Bakreste ha li swaneli ku sitatalisa Bakreste ba bañwi kamba batu ba bañwi ba ba ziba ze lu lumela ni ze lu luta ka za bafu.

Muyemeli wa puteho ya Sikreste ha kupiwa ku zamaisa malilo, maeluda ba ba ketilwe ba kona ku fa liakalezo ze nde ni ku fa tuso ya kwa moya kuli tukiso kaufela i lumelelane ni likuka ze mwa Mañolo. Haiba batu ba bañwi ba ba si Lipaki ba bata ku tisa lizo ze masila, ki kwa butokwa ku li hana ka ku tiya ni ku talusa ka bundume mayemo a luna a Sikreste ka sishemo ni ka likute. (1 Pit. 3:15) Kono ku cwañi haiba bahabo ba ba si balumeli ba sa ñañelela ku tisa lizo ze masila mwa tukiso ya malilo? Fohe lubasi lwa balumeli lwa kona ku iketela ku zwa fa malilo a cwalo. (1 Makor. 10:20) Nto ye cwalo ha i ezahala, ngambolo ya malilo ye kuswani ya kona ku fiwa kwa Ndu ya Mubuso ya mwa silalanda kamba kwa sibaka se siñwi se si swanela kuli ba ba lobehile lipilu kabakala lifu la mulatiwa ba ‘kutazwe ki Mañolo.’ (Maro. 15:4) Situpu sa mufu niha si siyo, tukiso ye cwalo i ka kutekiwa ni ku amuhelwa. (Deut. 34:5, 6, 8) Ba ba sa lumeli ha ba icocomeza mwa litukiso za malilo, ba kona ku ekeza kwa masitapilu a luna, kono lwa kona ku omba-ombiwa ka zibo ya kuli tundamo ya luna ya ku eza ze lukile ya lemuhiwa ki Mulimu, ili ya kona ku lu fa ‘mata a matuna hahulu.’—2 Makor. 4:7.

Mu Ñole Litaelo za Mina

Mutu ha ñola litaelo za hae ka za mo tukiso ya malilo a hae i ka zamaisezwa, ku bisa hahulu bunolo ku lumelelana ni ba mwa lubasi ba ba si Lipaki, bakeñisa kuli ba kona ku kuteka litaelo za mufu. Ka mo malilo a swanela ku zamaisezwa, sibaka ko a swanela ku bela, ni ya swanela ku a zamaisa, ki litaba za butokwa ze swanelwa ku ñolwa. (Gen. 50:5) Liñolo le li tusa hahulu ki le li nyatezwi mi hape li na ni lipaki. Ba ba nahanela cimo za kwapili ka kutwisiso ni butali bo bu tomile fa likuka za Bibele ba ziba kuli ha ba tokwi ku libelela  ku fitela ba supala hahulu kamba ku kula butuku bo bu bulaya kuli ba ñole liñolo leo.—Liprov. 22:3; Muek. 9:12.

Batu ba bañwi ku ba bezi taata ku ñola litaelo ze cwalo. Kono ku eza cwalo ku bonisa kuli mu Bakreste ba ba hulile kwa moya ni ba ba iyakatwa batu ba bañwi ka lilato. (Mafil. 2:4) Ki ko kunde ku ezeleza cimo lika zeo ku fita ku siyela ba mwa lubasi ba ba ziyelehile kuli ba eze litukiso ze cwalo, ili ba ba kona ku hapelezwa ku lumela likezo ze si ka kena za naa sa lumeli mufu kamba ku tabela ku li eza.

Malilo a Mina A Ezwe ka Mukwa O Swanela

Mwa libaka ze ñata za Africa, batu ba bañata-ñata ba lumela kuli malilo a swanela ku ba nto ye tuna ni ye tabisa ilikuli balimu ba si ke ba nyema. Ba bañwi ba itusisa malilo sina kolo ya ku ‘ikuhumusa’ ka mayemo a bona mwa sicaba kamba bufumu bwa bona. (1 Joa. 2:16) Ku nganga nako ye ñata ni buikatazo bo butuna, mi ku itusiswanga lika ze ñata kuli mufu a bulukwe ka nzila ye ngiwa ki batu ba lifasi kuli ki ye nde. Kuli fa malilo ku be ni batu ba bañata, siswaniso se situna sa mufu si manekiwa mwa libaka ze shutana-shutana, ili ku zibisa nyangela kuli ku na ni malilo. Tusikipa to tu na ni siswaniso sa mufu twa lukiswa ni ku abelwa kuli balili ba tu tine. Ku lekiwa likwati le li kabisizwe ili le li tula hahulu kuli bashalimeli ba bone. Kwa naha ye ñwi ya mwa Africa, ba bañwi ba panganga likwati le li swana ni mota, fulai, mukolo ni lika ze ñwi kuli ba bonahalise sifumu sa bona ni libubo la bona. Situpu si kana sa zwiswa mwa likwati ni ku beiwa fa mumbeta o kabiswe hande. Haiba ki musali ya shwile u kana a tiniswa ndelesi ye sweu ya sinawenga ni ku kabiswa likabiso ze ñata, lifaha, ni ku toziwa mafula a mañata. Kana batu ba Mulimu ba swanela ku ikenya mwa likezo ze cwalo?

Bakreste ba ba hulile kwa moya ba ziba kuli ki butali ku ambuka likezo ze tulile tikanyo ze ba ezanga batu ba ba sa zibi likuka za Mulimu ili ba ba sa li mameli. Lwa ziba kuli lizo ze swabisa ili ze sa lumelelani ni Mañolo ‘ha li zwi ku Ndate, kono li zwa mwa lifasi le li fela.’ (1 Joa. 2:15-17) Lu swanela ku tokomela hahulu kuli lu si ke lwa ba ni moya wa kangisano wa batu ba ba si Bakreste, ba ba lika ku  eza lika kuli ba fite ba bañwi. (Magal. 5:26) Ze ezahezi li bonisa kuli sabo ya bafu ha i ba kalulo ya sizo ni ku tabelwa hahulu ki sicaba, malilo hañata a banga a matuna mi a taata ku a zamaisa. Ku kuteka bafu ku kona ku kukueza batu ba ba si balumeli ku eza lika ze masila. Kwa malilo a cwalo, ku kona ku ba ni lilata le lituna la ku bokolola, ku kumbata-kumbata situpu, ku bulela ku sona inge kuli sa pila, ni ku si maneka masheleñi ni lika ze ñwi. Nto ye cwalo ha ne i ka ezahala kwa malilo a Sikreste, ne i ka shwaulisa hahulu libizo la Jehova ni batu ba hae.—1 Pit. 1:14-16.

Ku ziba muinelo wa niti wa bafu ku swanela ku lu fa bundume bwa mwa ku zamaiseza malilo ku si na ku latelela mikwa ifi kamba ifi ya lifasi. (Maef. 4:17-19) Nihaike kuli Jesu ne li yena mutu yo mutuna ka ku fitisisa ni ya butokwa hahulu ya kile a pila, naa bulukezwi kwa mukunda, ili ka mukwa o swanela. (Joa. 19:40-42) Kepelo ye cwalo ha i swabisi batu ba ba na ni “muhupulo wa Kreste.” (1 Makor. 2:16) Kaniti, ku zamaisa malilo a Sikreste ka nzila ye bunolo ni ye swanela ki nzila ye nde ya ku ambuka ze bulezwi mwa Mañolo kuli ha li si ka kena mi ku tahisa moya o munde o kutekehisa, o lukela, ni o swanela batu ba ba lata Mulimu.

Kana Mukiti wa Swanela ku Eziwa?

Hamulaho wa kepelo, i kana ya ba sizo kuli bahabo mufu, balikani, ni ba bañwi cwalo ba kopane ka buñata kuli ba eze mukiti ni ku bina lipina ze lilata hahulu. Kwa mikiti ye cwalo ya malilo hañata ku banga ni ku nwa hahulu ni buhule. Batu ba bañwi ba li mikiti ye cwalo i tusa ku felisa maswabi a tisizwe ki lifu. Ba bañwi ba ikutwa kuli ki kalulo feela ya sizo sa bona. Kono batu ba bañata ba lumela kuli mikiti ye cwalo ki sizo se si swanela ku eziwa kuli bafu ba kutekiwe ni ku lumbiwa ni kuli moya wa ya shwile u lukululwe kuli a yo kopana ni balimu.

Bakreste ba niti ba bona butali mwa kelezo ye mwa Mañolo ye li: “Se sinde ki ku lila isi ku seha, kakuli pata ya mutu niha i ka bonahala ku swaba, pilu ya hae yona i iketile.” (Muek. 7:3) Hape ba ziba lituso ze zwa mwa ku nahanisisa bukuswani bwa bupilo ni sepo ya zuho ya bafu. Mane, ku ba ba na ni bulikani bo butuna ni Jehova, ‘lizazi la ku shwa ki le linde ku fita lizazi la ku pepwa kwa bona.’ (Muek. 7:1) Kacwalo, ku ziba kuli mikiti ya malilo i swalisani ni litumelo za bulapeli bwa balimu ni buhule ku palelwisa Bakreste ba niti ku lukisa mikiti ye cwalo kamba nihaiba feela ku fumaneha kwateñi. Ku swalisana ni ba ba lata hahulu minyaka kwa malilo ku ka bonisa kuli ha lu na likute ku Mulimu mi ha lu kuteki mazwalo a balapeli ba bañwi ba Jehova.

Mu Bonise Ba Bañwi Fapahano

Lwa itebuha luli kuli lu lukuluhile kwa sabo ya ku saba bafu ye unjami batu ba ba inzi mwa lififi la kwa moya! (Joa. 8:32) Ka ku ba “bana ba liseli,” lu lilanga ka nzila ye bonisa kuli lu na ni zibo ya Mulimu, ni ka nzila ye swanela, ye kutekeha, ni ye bonisa kuli lu na ni sepo ye tiile ya zuho. (Maef. 5:8; Joa. 5:28, 29) Sepo ye cwalo i ka lu tusa ku sa yembululwa ki mililelo ya ku iponahaza ye tulile tikanyo, ye ba lilanga ka yona batu “ba ba si na sepo.” (1 Mates. 4:13) Kabakala sepo yeo, lu ka ba ni bundume bwa ku yemela bulapeli bo bu kenile, mi ha lu na ku saba batu.—1 Pit. 3:13, 14.

Ha lu mamela likuka za Mañolo ka busepahali, lu ka tusa batu ku ‘lemuha fo ku fapanezi ya sebeleza Mulimu, ni ya sa mu sebelezi.’ (Mala. 3:18) Zazi le liñwi, lifu ha li na ku ba teñi. (Sin. 21:4) Ha lu nze lu talimezi kwa sepiso ye tuna yeo, haike Jehova a lu fumane lu si na litiba kamba se si nyazahala, inze lu ikauhanyize ka ku tala kwa lifasi le, le li maswe ni kwa mikwa ya lona ye shwaulisa Mulimu.—2 Pit. 3:14.

[Siswaniso se si fa likepe 30]

Ku ñola ze lu bata kuli li eziwe fa malilo muta lu shwa ki nto ye butali

[Siswaniso se si fa likepe 31]

Malilo a Bakreste a lukela ku ezwa ka mukwa o swanela, ili o kutekeha