Ku Lemuha Jesu, ya li yo Mutuna ku Davida ni ku Salumoni
Ku Lemuha Jesu, ya li yo Mutuna ku Davida ni ku Salumoni
“A mu bone, hona mo, ku na ni yo mutuna ku Salumoni.”—MAT. 12:42.
1, 2. Ki kabakalañi batu ha ne ba ka komoka taba ya kuli Samuele naa laezwi ku yo toza David, kuli a be mulena?
DAVIDA naa sa bonahali inge mulena. Kono ku mupolofita Samuele, naa bonahala feela sina mulisana wa mushimani. Mi hape Davida naa pepezwi mwa munzi o ne u si wa butokwa wa Betelehema. Munzi wo ne u talusizwe kuli ki “yo munyinyani mwahal’a masika a Juda.” (Mika 5:2) Nihakulicwalo, mutangana yo ya naa bonahala kuli ki mutu-tu ili ya naa zwa mwa munzi o munyinyani naa tuha a toziwa ki mupolofita Samuele kuli kwapili a be mulena wa Isilaele.
2 Samuele naa si ka ziba kuli Davida ki yena ya naa ketile Jehova kuli a be mulena. Mane Davida, ya naa li ñomba kwa bana ba Jese ba bashimani ba 8, naa siyo Samuele ha naa tile kwa ndu ya Jese kuli a to toza yo muñwi wa bana ba muuna ya naa sepahala yo kuli a be mulena wa naha. Kona David ki yena ya naa ketile Jehova, mi keto yeo ki yona ye nee li nto ya butokwa.—1 Sam. 16:1-10.
3. (a) Ki nto mañi ya nga Jehova kuli ki ya butokwa ha tatuba mutu? (b) Ka nako ya naa toziwa Davida, ki nto mañi ye nee tile ku yena?
3 Jehova naa boni za naa sa koni ku bona Samuele. Mulimu naa boni se si mwa pilu ya Davida, mi seo ne si mu tabisize. Ku Mulimu, bunde bwa mutu hasi yona nto ya butokwa, kono ki pilu ya mutu. (Mu bale 1 Samuele 16:7.) Kacwalo Samuele ha naa lemuhile kuli Jehova haa si ka keta nihaiba a li muñwi kwa bana ba supile ba ba hulile ba Jese, a kupa kuli yo munyinyani ya naa inzi kwa mafulisezo a yo ngiwa. Taba i li: “Jese a mu lumela mi a mu tisa ku Samuele. Davida ne li yo mufubelu, wa meto a mande, ni wa sibupeho se sinde. Cwale [Muñaa] Bupilo a li: Yema, u mu toze; kakuli ki yena yo. Samuele kih’a nga linaka la oli, a mu toza mwahal’a banabahabo; mi Moya wa [Muñaa] Bupilo wa ta ka mata ku Davida, ku kala lona lizazi leo.”—1 Sam. 16:12, 13.
Davida Naa Swaniseza Kreste
4, 5. (a) Mu taluse lika ze ñwi ze swana mwahalaa Davida ni Jesu. (b) Ki kabakalañi Jesu haa li yo mutuna ku Davida?
4 Sina Davida, Jesu naa pepezwi mwa Betelehema, lilimo ze 1,100 ku zwa fa pepelwa Davida. Kwa batu ba bañata, Jesu ni yena naa sa bonahali inge mulena. Fo kikuli, batu ba bañata mwa Isilaele ne ba sa libeleli ku ba ni mulena ya cwalo. Kono sina Davida, ki yena ya naa ketilwe ki Jehova. Mi sina Davida, ni yena naa latwa ki Jehova. * (Luka 3:22) Hape ha naa tozizwe, ‘moya wa Muñaa Bupilo ne u tile ka maata ku yena.’
5 Ku na ni lika ze ñwi ze swana mwahalaa Davida ni Jesu. Ka mutala, Davida naa kile a betekiwa ki muelezi wa hae Akitofele, mi Jesu ni yena naa kile a betekiwa ki muapositola wa hae Judasi Isikariota. (Samu 41:9; Joa. 13:18) Davida ni Jesu ne ba tukufalezwi hahulu sibaka sa milapelo sa Jehova. (Samu 27:4; 69:9; Joa. 2:17) Jesu hape nee li yena ya naa ka ca sanda sa Davida. Jesu a si ka pepiwa kale, lingeloi ne li bulelezi mahe kuli: “Mulena u ka mu fa situlo sa bulena sa Davida, ndat’ahe.” (Luka 1:32; Mat. 1:1) Jesu, yena Mulena ya li Mesia, ya naa libelezwi ka nako ye telele, naa li yo mutuna ku Davida kakuli lisepiso kaufela ze ama Mesia li ka ezahala ku Yena.—Joa. 7:42.
Mu Latelele Mulena wa Luna ya li Mulisana
6. Davida naa li mulisana yo munde ka linzila lifi?
6 Hape Jesu ki mulisana. Mulisana yo munde ki mutu ya cwañi? Ki mutu ya lisa mutapi wa hae, ku u fepa, ni ku u babalela ka busepahali ni ka buikokobezo. (Samu 23:2-4) Ha naa sa li mutangana, Davida naa li mulisana, mi naa babalezi hande hahulu mutapi wa ndatahe. Naa banga ni bundume muta mutapi ne u tasezwa mi naa itombozi bupilo bwa hae kuli a u sileleze kwa tau ni bere.—1 Sam. 17:34, 35.
7. (a) Ki nto mañi ye nee bakanyelize Davida buikalabelo bwa hae bwa ku ba mulena? (b) Jesu naa bonisize cwañi kuli ki Mulisana yo Munde?
7 Nto ye nee bakanyelize Davida buikalabelo bo butuna bwa ku lisa sicaba sa Isilaele nee li kuli naa babalelanga lingu mwa masimu ni mwa malundu ka lilimo ze ñata. * (Samu 78:70, 71) Jesu ni yena u bonisize ka likezo za hae kuli ki mulisana ya swanela ku likanyiswa. Jehova u mu fa maata ni ku mu etelela haa nze a lisa “mutapinyana” wa hae ni “lingu ze ñwi” za hae. (Luka 12:32; Joa. 10:16) Kacwalo, Jesu ki Mulisana yo Munde. Wa ziba mutapi wa hae hande kuli mane wa kona ku biza ngu ni ngu ka libizo la yona. U lata lingu za hae hahulu kuli mane ha naa li fa lifasi naa latile ku ifana kabakala zona. (Joa. 10:3, 11, 14, 15) Ka ku ba Mulisana yo Munde, Jesu u petile nto ye ñwi ya naa sa koni ku eza Davida. Sitabelo sa sa hae se si liulula si kwaluzi nzila ya kuli a yangwele batu kwa lifu. Ha ku na nto ni ye kana ye ka mu palelwisa ku lisa ba “mutapinyana” wa hae kuli ba fiwe ku sa shwa mwa lihalimu ni ku etelela ba “lingu ze ñwi” kuli ba be ni bupilo bo bu sa feli mwa lifasi le linca la ku luka mo ku si ke kwa ba ni batu ba ba swana sina litongwani.—Mu bale Joani 10:27-29.
Mu Latelele Mulena ya ya Kwa ku Tula
8. Ki kabakalañi ha lu kona ku bulela kuli Davida naa li mulena ya ya kwa ku tula?
8 Ka ku ba mulena, Davida naa li ndwalume ya naa silelelize naha ya batu ba Mulimu, mi “[Muñaa] Bupilo a fa Davida ku fenya kakai ni kakai mw’a ya.” Mwa puso ya Davida, miseto ya naha ne i yanduluzwi ku zwa kwa nuka ya mwa Egepita ku yo fita kwa nuka ya Eufrati. (2 Sam. 8:1-14) Ka tuso ya Jehova, Davida naa bile mulena ya maata ka ku fitisisa. Bibele i li: “Libubo la Davida la ya mwa manaha kaufela; mi [Muñaa] Bupilo a mu eza ya sabiwa ki macaba kaufela.”—1 Makol. 14:17.
9. Mu taluse mwa naa tulezi Jesu, ka ku ba ya naa ketilwe ku ba Mulena.
9 Sina Mulena Davida, Jesu nee li mutu ya bundume ha naa li fa lifasi. Ka ku ba ya naa ketilwe ku ba Mulena, naa bonisize maata a hae fahalimu a badimona, ili ku yangwela batu ku bona. (Mare. 5:2, 6-13; Luka 4:36) Nihaiba yena sila se situna, Satani Diabulosi, haa na maata fahalimu a Jesu. Ka tuso ya Jehova, Jesu naa tuzi lifasi, le li lapalezi mwatasaa puso ya Satani.—Joa. 14:30; 16:33; 1 Joa. 5:19.
10, 11. Jesu u peta musebezi mañi ka ku ba Mulena ya li Ndwalume mwa lihalimu?
10 Lilimo ze 60 ku zwa fa naa shwezi Jesu ni ku zusiwa ni ku kambamela kwa lihalimu, muapositola Joani naa amuhezi pono ye nee bonisa Jesu inze a peta musebezi wa hae sina Mulena ya li Ndwalume mwa lihalimu. Joani u ñola kuli: “Mi na bona pizi ye sweu, mi ya i pahami u sweli buta; a fiwa kuwani ya bulena; mi a taha ili ya tuzi, mi a ya kwa ku tula.” (Sin. 6:2) Mupahami wa pizi ye sweu ki Jesu. Naa ‘filwe kuwani ya bulena’ ka 1914 ha naa beilwe ku ba Mulena mwa Mubuso wa kwa lihalimu. Hasamulaho wa fo, “a ya kwa ku tula.” Kaniti, sina Davida, Jesu ki mulena ya ya kwa ku tula. Hamulahonyana wa ku beiwa ku ba Mulena wa Mubuso wa Mulimu, naa tuzi Satani mwa ndwa ni ku mu nepehala fa lifasi ni badimona ba hae. (Sin. 12:7-9) Jesu u ka zwelapili ku tula ku fitela “a taha ili ya tuzi,” ili ku sinyeleza lifasi le li maswe la Satani.—Mu bale Sinulo 19:11, 19-21.
11 Kono sina Davida, Jesu ki mulena ya na ni mufelañeke, mi u ka sileleza “buñata bo butuna” fa Armagedoni. (Sin. 7:9, 14) Hape, mwatasaa puso ya Jesu ni ba ba ka busa ni yena, ba 144,000 ba ba zusizwe, “ku zuha kwa bafu ku ka ba teñi, kwa ba ba lukile ni ba ba si ka luka.” (Lik. 24:15) Ba ba ka zusezwa fa lifasi ba ka ba ni sepo ya ku pila ku ya ku ile. Nako yeo ya kwapili ye ba libelezi i ka ba ye nde luli! Haike kaufela luna lu tundamene ku ‘eza se si lukile,’ kuli lu be ba ba ka pila muta lifasi li ka tala batu ba ba lukile, ba ba tabile ba ba ka busiwa ki Jesu, ya li yo mutuna ku Davida.—Samu 37:27-29.
Tapelo ya Salumoni ya ku Kupa Butali ya Alabiwa
12. Salumoni naa kupileñi?
12 Salumoni mwanaa Davida ni yena naa swaniseza Jesu. * Salumoni ha naa bile mulena, Jehova naa bonahezi ku yena mwa tolo ni ku bulela kuli Naa ka mu fa lika kaufela za naa ka kupa. Salumoni naa ka be a ikupezi bufumu bo buñata, maata, kamba ku pila nako ye telele. Kono ka ku tokwa moya wa buitati, a kupa Jehova kuli: “Cwale, u ni fe butali ni kutwisiso, ni zibe ku zwa ni ku kena fapil’a sicaba se; kakuli ki ufi ya ka kona ku atula sicaba sa hao seo, se situna cwalo?” (2 Makol. 1:7-10) Jehova naa alabile tapelo ya Salumoni.—Mu bale 2 Makolonika 1:11, 12.
13. Ki kabakalañi ha lu kona ku bulela kuli ha ku na ya naa fita Salumoni kwa butali, mi butali bwa hae ne buzwa kai?
13 Salumoni ha naa sepahala ku Jehova, butali bwa hae ne bu fita butali bwa batu ba ne ba pila mwa linako za hae. Salumoni naa bulezi “mashitanguti a eza 3,000.” (1 Mal. 4:30, 32, 34) Buñata bwa mashitanguti ao naa ñozwi mi a sa tabelwa hahulu ki ba ba bata butali. Mulena wa musali, wa kwa Sheba naa zamaile likilomita ze 2,400 kuli a yo lika butali bwa Salumoni “ka lipuzo ze tata, malipa.” Naa komokile za naa bulezi Salumoni ni kozo ye nee li teñi mwa mubuso wa hae. (1 Mal. 10:1-9) Bibele i bonisa Ya naa file Salumoni butali ka ku bulela kuli: “Mwa mafasi kamukana batu ne ba t’o potela Salumoni ku t’o utwa za butali bwa hae, bwa n’a kenyize Mulimu mwa pilu ya hae.”—1 Mal. 10:24.
Mu Latelele Mulena ya Butali
14. Jesu nee li “yo mutuna ku Salumoni” ka linzila lifi?
14 Ki mutu feela a li muñwi ya naa fitile Salumoni kwa butali. Mutu yo nee li Jesu Kreste, ya naa italusize kuli ki “yo mutuna ku Salumoni.” (Mat. 12:42) Jesu naa bulezi “manzwi a bupilo bo bu sa feli.” (Joa. 6:68) Ka mutala, Ngambolo ya fa Lilundu i talusa litaba ze lu tusa ku utwisisa likuka ze mwa mashitanguti a mañwi a Salumoni mi i na ni likuka ze ñwi hape. Salumoni naa talusize lika ze ñata ze tahiseza mulapeli wa Jehova mbuyoti, kamba tabo. (Liprov. 3:13; 8:32, 33; 14:21; 16:20) Jesu naa koñomekile kuli tabo ya niti i tiswa ki lika ze ama bulapeli bwa Jehova ni ku talelezwa kwa lisepiso za Mulimu. Naa ize: “Mbuyoti [kamba tabo] ki ya ba ba ikutwa bubotana mwa pilu, kakuli mubuso wa kwa lihalimu ki wa bona.” (Mat. 5:3) Ba ba mamela likuka za naa lutile Jesu ba sutelezwa ku Jehova, yena “liwelu-welu la bupilo.” (Samu 36:9; Liprov. 22:11; Mat. 5:8) Kreste u yemela “butali bwa Mulimu.” (1 Makor. 1:24, 30) Ka ku ba Mulena ya li Mesia, Jesu Kreste u na ni “Moya wa butali.”—Isa. 11:2.
15. Lu kona ku fumana cwañi tuso kwa butali bwa Mulimu?
15 Luna ka ku ba balateleli ba ya li yo mutuna ku Salumoni, lu kona ku fumana cwañi tuso kwa butali bwa Mulimu? Bakeñisa kuli butali bwa Jehova bu patuluzwi mwa Linzwi la hae, lu swanela ku ikataza ku bu bata ka ku ituta Bibele ka tokomelo, sihulu manzwi a Jesu a ñozwi, ni ka ku yeyanga ze lu bala. (Liprov. 2:1-5) Hape lu swanela ku tundamena ku kupa butali ku Mulimu. Linzwi la Mulimu li lu kolwisa kuli litapelo za luna ze ezizwe ka buniti za ku kupa tuso ya moya wa Mulimu li ka alabiwa. (Jak. 1:5) Ka tuso ya moya o kenile, lu ka fumana butali bwa butokwa mwa Linzwi la Mulimu bo bu kona ku lu tusa ha lu tahelwa ki matata ni ku lu tusa ku eza likatulo ze butali. (Luka 11:13) Salumoni hape naa bizwa “Mubuleli” ya naa “luta sicaba za zibo.” (Muek. 12:9, 10) Jesu, ka ku ba Toho ya puteho ya Sikreste, ni yena ki mubuleli wa batu ba hae. (Joa. 10:16; Makolo. 1:18) Kacwalo lu swanela ku fumanehanga kwa mikopano ya puteho, ko lu ‘lutiwa za zibo.’
16. Salumoni ni Jesu ba swana cwañi?
16 Salumoni nee li mulena ya naa sebeza hahulu. Mubuso wa hae kaufela ne u fumani tuso kwa misebezi ya hae ya buyahi. Naa onga-ongile musebezi wa ku yaha mwa naha kaufela, ku okamela musebezi wa ku yaha mandu a malena, mikwakwa, mabulukelo a mezi, matuli, mabulukelo a lilwaniso, ni mileneñi. Jesu ni yena ki muyahi. Naa yahile puteho ya hae fa “licwe.” (Mat. 16:18) Hape u ka okamela musebezi wa ku yaha o ka petiwa mwa lifasi le linca.—Isa. 65:21, 22.
Mu Latelele Mulena wa Kozo
17. (a) Ki nto mañi ye ipitezi ka za puso ya Salumoni? (b) Ki nto mañi ya naa sa koni ku eza Salumoni?
17 Libizo la Salumoni li zwa fa linzwi le li talusa “kozo.” Mulena Salumoni naa buseza mwa Jerusalema, ili libizo le li talusa “Ku Ba Ni Kozo Ye Tuna.” Mwa lilimo ze 40 za puso ya hae, sicaba sa Isilaele ne si pilile mwa kozo ye tuna hahulu. Bibele i bulela cwana ka za lilimo zeo: “Majuda ni Maisilaele, ku simulula fa Dani ku y’o fita kwa Beeresheba, ne ba pila ba iketile, mutu ni mutu mwa kota ya hae ya veine ni mwa kota ya hae ya feiga, mwa mazazi kamukana a Salumoni.” (1 Mal. 4:25) Nihakulicwalo, Salumoni ka butali bwa hae naa sa koni ku lukulula babusiwa ba hae kwa butanga bwa makulano, sibi, ni lifu. Kono yena ya li yo mutuna ku Salumoni u ka lukulula babusiwa ba hae kwa lika zeo kaufela.—Mu bale Maroma 8:19-21.
18. Ki limbuyoti mañi ze lu na ni zona mwa puteho ya Sikreste?
18 Nihaiba ka nako ya cwale, lu na ni kozo mwa puteho ya Sikreste. Kaniti lu sweli lwa ikola paradaisi ya kwa moya ya niti. Lu na ni kozo ku Mulimu ni batu ba bañwi. Ha mu bone za naa polofitile Isaya ka za miinelo ye lu inzi ku yona kacenu: “Ka mikwale ya bona ba ka tula mihuma, ka malumo a bona ba ka tula licekesi; sicaba se siñwi ha si sa na ku pumela se siñwi ka lilumo, mi ha ba sa na ku ituta ndwa.” (Isa. 2:3, 4) Ka ku tuhelela moya wa Mulimu kuli u lu zamaise, lu ekeza kwa bunde bwa paradaisi ya kwa moya.
19, 20. Ki kabakalañi ha lu swanela ku ba ba tabile?
19 Kono mane nako ya kwapili i ka ba ye nde ni ku fita. Batu ba ba ipeya ku utwa ha ba nze ba ikola kozo ye tuna hahulu mwatasaa puso ya Jesu, hanyinyani-hanyinyani ba ka “lukululwa kwa butanga bwa ku bola,” ku fitela ba ba ba ba petehile. (Maro. 8:21) Hamulaho wa ku banduka kwa tiko ya mafelelezo kwa mafelelezo a Puso ya Lilimo ze Sikiti, “ba ba ishuwa ba ka luwa naha, ba ka ikola kozo ye tuna.” (Samu 37:11; Sin. 20:7-10) Kaniti, puso ya Kreste Jesu i ka fitela kwahule puso ya Salumoni mwa linzila ze ñata ze lu sa koni ku ziba!
20 Sina feela Isilaele ha naa tabile mwatasaa zamaiso ya Mushe, Davida, ni Salumoni, ni luna lu ka ba ni tabo ye tuna ni ku fita mwatasaa puso ya Kreste. (1 Mal. 8:66) Lu itebuha hahulu ku Jehova ka ku lu fa Mwanaa hae wa libanda—yena ya li yo mutuna ku Mushe, Davida, ni Salumoni!
[Litaluso za kwatasi]
^ para. 4 Libizo la David mwendi li talusa “Ya Latwa.” Jesu ha naa kolobelizwe ni ha naa fetuhile, Jehova naa bulezi ku zwelela kwa lihalimu, a mu talusa kuli “Mwan’a ka ya latiwa, ye ni katelwa.”—Mat. 3:17; 17:5.
^ para. 7 Ka nako ye swana, Davida naa bile inge ngu ye sepile mulisanaa yona. Naa talimezi ku Mulisana yo Mutuna, Jehova, kuli a mu sileleze ni ku mu etelela. Naa bulezi ka sepo ye tezi kuli: “[Muñaa] Bupilo ki mulisana wa ka; ha ni na ku tokwa se siñwi.” (Samu 23:1) Joani Mukolobezi naa talusize kuli Jesu ki “Ngunyan’a Mulimu.”—Joa. 1:29.
^ para. 12 Mane libizo le liñwi la Salumoni ki Jedidia, ili le li talusa “mulatiwa wa [Muñaa] Bupilo.”—2 Sam. 12:24, 25.
Kana Mwa Kona ku Talusa?
• Jesu ki yo mutuna ku Davida ka linzila lifi?
• Jesu ki yo mutuna ku Salumoni ka linzila lifi?
• Ki lika mañi ze mu itebuha ka za Jesu, ya li yo mutuna ku Davida ni ku Salumoni?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 31]
Butali bwa naa filwe Salumoni ki Mulimu ne bu swaniseza butali bwa Jesu, ya li yo mutuna ku Salumoni
[Siswaniso se si fa likepe 32]
Puso ya Jesu i ka fita hahulu puso ya Salumoni ni ya Davida ka linzila ze lu sa koni ku ziba cwale!