Ku Lemuha Jesu, ya li yo Mutuna ku Mushe

“Mulena Mulimu wa mina, u ka mi tahiseza [mupolofita] wa kwa banabahabo mina, ya swana sina na; yena mu ka mu utwa.”—LIK. 3:22.

1. Jesu Kreste u amile cwañi batu?

KU PEPWA kwa mwana ya naa beilwe libizo la Jesu lilimo ze 2,000 kwamulaho ne ku tahisize kuli mangeloi a mañata mwa lihalimu a lumbeke Mulimu, mi balisana ba bañwi ne ba utwile milumbeko yeo. (Luka 2:8-14) Mwana yo a hula mi hamulaho wa lilimo ze 30 ku zwa fa pepelwa, a kalisa bukombwa bo ne bu tandile feela lilimo ze talu ni licika kono ili bo ne bu cincize lika kaufela ze ama batu. Caziba wa litaba za kwaikale wa libizo la Philip Schaff naa susumelizwe ku bulela cwana ka za Jesu: “Nihaike kuli ha ku na nto ni ye kana ya naa ñozi, za naa ezize ni za naa bulezi li susumelize bañoli ba bañata ba libuka, lipina, ni lingambolo, mane ni baswanisi. Ze ñozwi ka za hae li fita ze ñozwi ka za batu kamukana ba batuna ba kwaikale ni ba miteñi ya cwale.”

2. Muapositola Joani naa buleziñi ka za Jesu ni bukombwa bwa Hae?

² Muapositola Joani naa ñozi likande la bukombwa bwa Jesu mi kwa mafelelezo a likande la hae naa ize: “Ze ñwi ze ñata li teñi z’a ezize Jesu; mi kabe ne li ka ñolwa kaufel’a zona, ha ni sepi kuli libuka za teñi ne li ka kona mwa lifasi.” (Joa. 21:25) Joani naa ziba kuli naa kona feela ku ñola ze nyinyani kwa lika kaufela za naa ezize ni ku bulela Jesu mwahalaa lilimo ze talu ni licika mo ne ku bile ni likezahalo za butokwa. Nihakulicwalo, likezahalo za naa ñozi Joani mwa Evangeli ya hae ki za butokwa hahulu.

3. Lu kona ku ekeza cwañi kwa kutwisiso ya luna ya ku utwisisa musebezi wa peta Jesu mwa mulelo wa Mulimu?

³ Kwandaa makande a mane a butokwa, a Evangeli, litimana ze ñwi za Bibele li talusa litaba ze ama Jesu, ili ze tiisa tumelo ya luna. Ka mutala, makande a Bibele a baana ba bañwi ba ne ba sepahala ba ne ba pilile pili Jesu a si ka pepwa kale li lwezi litaba ze lu tusa ku utwisisa hahulu musebezi wa peta Jesu mwa mulelo wa Mulimu. Ha lu nyakisiseñi a mañwi a makande ao.

Batu ba Mulimu ba ne ba Swaniseza Kreste

4, 5. Ki bo mañi ba ne ba swaniselize Jesu, mi ki ka linzila lifi?

⁴ Joani ni bañoli ba bañwi ba balalu ba Evangeli ba bonisa kuli Mushe, Davida, ni Salumoni ne ba swaniseza Jesu kuli ki Mutoziwa wa Mulimu ni Mulena wa kwapili. Batanga ba kwaikale ba Mulimu bao ne ba swaniselize cwañi Jesu, mi lu kona ku itutañi kwa makande ao?

⁵ Ka bukuswani, Bibele i lu bulelela kuli Mushe neeli mupolofita, muyemeli, ni muliululi. Jesu ni yena u cwalo. Davida neeli mulisana ni mulena ya naa tuzi lila za Isilaele. Jesu ni yena ki mulisana mi ki mulena ya ya kwa ku tula. (Ezek. 37:24, 25) Salumoni ha naa sa sepahala, naa li mulena ya butali, mi Maisilaele ne ba pilile ka kozo mwa puso ya hae. (1 Mal. 4:25, 29) Jesu ni yena u butali hahulu mi u bizwa “Mulena wa Kozo.” (Isa. 9:6) Kaniti, za naa ezize Kreste Jesu li swana ni ze ne ba ezize baana bao ba kwaikale, kono Jesu u peta musebezi o mutuna hahulu ni ku fita mwa mulelo wa Mulimu. Pili ha lu nyakisiseñi lika za naa ezize Jesu ze swana ni za naa ezize Mushe mi lu bone moo ku eza cwalo ku kona ku lu tuseza ku ziba ka ku tala musebezi wa peta Jesu mwa mulelo wa Mulimu.

Mushe Naa Swaniseza Jesu

6. Muapositola Pitrosi naa talusize cwañi butokwa bwa ku teeleza ku Jesu?

⁶ Hamulaho feela wa Pentekonta ya 33 C.E.,  muapositola Pitrosi naa kutezi ku bulela bupolofita bo bu kile bwa bulelwa ki Mushe ili bo ne bu talelelizwe ki Jesu Kreste. Pitrosi naa yemi fapilaa nyangela ya balapeli mwa tempele. Batu bao ne ba “komokile hahulu” bo Pitrosi ni Joani ha ne ba folisize mukumbeli ya naa li sianga sa mautu a li ku pepwa, mi kaufela bona ba kitimela ku bo Pitrosi ni Joani kuli ba bone ze nee ezahala. Pitrosi naa talusize kuli taba ye nee komokisa yeo ne i konahalisizwe ki moya o kenile wa Jehova o ne u sebeza ka Jesu Kreste. Cwale ka ku kutela ku bulela ze mwa Mañolo a Siheberu, Pitrosi naa ize: “Ki s’a bulezi Mushe, a li: Mulena Mulimu wa mina, u ka mi tahiseza [mupolofita] wa kwa banabahabo mina, ya swana sina na; yena mu ka mu utwa mwa litaba kaufela z’a ka mi bulelela.”—Lik. 3:11, 22, 23; mu bale Deuteronoma 18:15, 18, 19.

7. Ki kabakalañi bateelezi ba Pitrosi ha ne ba kona ku utwisisa manzwi a hae ka za mupolofita yo mutuna ku Mushe?

⁷ Ku bonahala kuli bateelezi ba Pitrosi ne ba ziba manzwi ao a Mushe. Ka ku ba Majuda, ne ba kuteka hahulu Mushe. (Deut. 34:10) Ne ba nyolezwi ku taha kwa mupolofita yo mutuna ku Mushe. Mupolofita yo naa si ke a ba feela mutoziwa wa Mulimu sina Mushe, kono naa ka ba Mesia, ili “Kreste, Muketwa wa Mulimu.”—Luka 23:35; Maheb. 11:26.

Jesu Mwa Naa Swanela ni Mushe

8. Ki lika mañi ze swana mwahalaa bupilo bwa Mushe ni bwa Jesu?

⁸ Mwa lika ze ñwi, bupilo bwa Jesu bwa fa lifasi ne bu swana ni bupilo bwa Mushe. Ka mutala, kwa bumbututu, yo muñwi ni yo muñwi wa bona a kile a bandukiswa kuli a si ke ba bulaiwa ki mubusisi ya situhu. (Ex. 1:22–2:10; Mat. 2:7-14) Hape yo muñwi ni yo muñwi wa bona a kile a ‘biziwa ku zwa mwa Egepita.’ Mupolofita Hosea naa ize: “Isilaele ha n’a sa li mwana, ne ni mu lata; mi ni bizize mwan’a ka ku zwa mwa Egepita.” (Hos. 11:1) Manzwi a Hosea naa talusa nako ya kwamulaho muta sicaba sa Isilaele, se ne si li mwa zamaiso ya Mushe ya naa ketilwe ki Mulimu, ne si zwisizwe mwa Egepita. (Ex. 4:22, 23; 12:29-37) Kono manzwi a Hosea naa sa talusi feela kezahalo ya kwamulaho; naa talusa ni kezahalo ye nee ka ezahala kwapili. Manzwi a hae neeli bupolofita bo ne bu talelelizwe muta Josefa ni Maria ne ba zwile mwa Egepita hamoho ni Jesu hamulaho wa lifu la Mulena Heroda.—Mat. 2:15, 19-23.

9. (a) Ki lifi limakazo ze ne ba ezize bo Mushe ni Jesu? (b) Mu taluse linzila ze ñwi zeo Jesu ni Mushe ne ba swana ka zona. (Mu bone kambokisi ka ka li  “Linzila ze Ñwi Zeo Jesu Naa Swana ni Mushe ka Zona,” fa likepe la 26.)

⁹ Mushe ni Jesu kaufela ne ba ezize limakazo, ili ku bonisa kuli ne ba tusizwe ki Jehova. Kaniti, Mushe neeli yena mutu wa pili ya zibahala kuli naa ezize limakazo. (Ex. 4:1-9) Ka mutala, Mushe naa ezize limakazo ze nee ama mezi ha naa laezi kuli mezi a mwa nuka ya Nile ni mwa masa a kwatuko a yona a fetuhe mali, ha naa kauhanyize mezi a Liwate Le Li Fubelu, ni ku tahisa kuli mwa licwe la mwa lihalaupa ku zwe mezi. (Ex. 7:19-21; 14:21; 17:5-7) Jesu ni yena naa ezize limakazo ze ama mezi. Makazo ya hae ya pili neeli ya ku fetula mezi ku ba veine kwa mukiti wa linyalo. (Joa. 2:1-11) Hasamulaho, naa kuzisize Liwate la Galilea le ne li bifile. Mi muta o muñwi, mane naa zamaile fa mezi! (Mat. 8:23-27; 14:23-25) Linzila ze ñwi zeo Mushe ni Jesu ne ba swana ka zona li bonisizwe mwa kambokisi ka ka fa likepe la 26.

Mu Lemuhe Kreste, Yena Mupolofita

10. Mupolofita wa niti u peta misebezi mañi, mi ki kabakalañi Mushe ha naa li mupolofita wa niti?

¹⁰ Batu ba bañata ba nahana kuli mupolofita ki mutu feela ya sinula ze ka ezahala kwapili, kono ku eza cwalo ki kalulo feela ya buikalabelo bwa mupolofita. Mupolofita wa niti ki mubuleli wa Jehova ya susumezwa ki moya o kenile, ili ya shaela “ze tuna za Mulimu.” (Lik. 2:11, 16, 17) Lika ze ñwi za polofita ki ku zibahaza likezahalo za kwapili, ku patulula lika ze ñwi ze ama mulelo wa Jehova, kamba ku shaela likatulo za Mulimu. Mushe naa li mupolofita ya cwalo. Naa polofitile ye ñwi ni ye ñwi ya Likoto ze Lishumi ze nee wezi Egepita. Ki yena ya naa fitisize milao ya  bulikani bwa Mulao kwa Maisilaele fa lilundu la Sinai. Mi naa lutile sicaba tato ya Mulimu. Kono mupolofita yo mutuna ku Mushe naa ka taha kwapili.

11. Jesu naa bonisize cwañi kuli neeli mupolofita yo mutuna ku Mushe?

¹¹ Hasamulaho, mwa lilimo za mwanda wa pili B.C.E., Zakaria naa polofitile ha naa zibahalize milelo ya Mulimu ka za mwanaa hae, Joani. (Luka 1:76) Mwanaa yo naa to ba Joani Mukolobezi, yena ya naa zibahalize ku taha kwa mupolofita yo mutuna ku Mushe ya naa libelezwi ka nako ye telele—yena Jesu Kreste. (Joa. 1:23-36) Ka ku ba mupolofita, Jesu naa polofitile lika ze ñata. Ka mutala, naa bulezi ka za lifu la hae, ili ku polofita ka za mwa naa ka shwela, kwa naa ka shwela, ni ba ne ba ka mu bulaya. (Mat. 20:17-19) Jesu hape naa komokisize bateelezi ba hae ha naa polofitile za ku sinyiwa kwa Jerusalema ni tempele ya yona. (Mare. 13:1, 2) Bupolofita bwa hae bu sa talelezwa ni mwa miteñi ya luna.—Mat. 24:3-41.

12. (a) Jesu naa tatekile cwañi musebezi wa ku kutaza mwa lifasi kaufela? (b) Lu latelela cwañi mutala wa Jesu kacenu?

¹² Kwandaa ku polofita ze ka ezahala, Jesu naa li mukutazi ni muluti. Naa kutalize taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu, mi ha ku na ya kile a bulela ka bundume bo butuna inge Jesu. (Luka 4:16-21, 43) Mi neeli yena muluti yo mutuna. Ba bañwi ba ne ba teelelize ku yena ne ba ize: “Haisali,  ha ku na mutu ya bulezi sina mutu yo.” (Joa. 7:46) Jesu naa tukufalezwi ku ikataza ku shaela taba ye nde, mi naa susumelize balateleli ba hae ku ba ni tukufalelo ye swana kabakala Mubuso. Kacwalo naa tatekile musebezi wa ku kutaza ni ku luta o sa ezwa mwa lifasi kaufela. (Mat. 28:18-20; Lik. 5:42) Ñohola, balateleli ba Kreste ba ba fitelela 7 milioni ne ba tandile lihora ze bato eza 1,500,000,000 mwa ku kutaza taba ye nde ya Mubuso ni ku luta ba ba tabela niti ya Bibele. Kana mwa sebezanga hahulu mwa musebezi wo?

13. Ki nto mañi ye ka lu tusa ku ‘tona’?

¹³ Ku si na ku kakanya, Jehova naa talelelize bupolofita bwa ku tahisa mupolofita ya swana ni Mushe. Zibo yeo i mi ama cwañi? Kana i mi tusa ku ba ni sepo ya kuli bupolofita bo bu tahile ka moya bo bu ama nako ya luna ya kwapili bu ka talelezwa? Kaniti, ku yeya mutala wa Jesu, yena ya li yo mutuna ku Mushe, ku lu susueza ku ‘tona ni ku iswala’ kabakala za tuha a eza Mulimu.—1 Mates. 5:2, 6.

Mu Kuteke Kreste, Yena Muyemeli

14. Mushe naa li cwañi muyemeli ya fahalaa Isilaele ni Mulimu?

¹⁴ Jesu ni yena naa li muyemeli sina Mushe. Mushe naa li muyemeli wa bulikani bwa Mulao bwa na itamile Jehova ni Maisilaele. Kambe bana ba Jakobo ne ba mamezi milao ya Mulimu, ne ba ka zwelapili ku ba buswa bwa Mulimu tota, yona puteho ya hae. (Ex. 19:3-8) Bulikani bo, ne bu li teñi ku zwa ka 1513 B.C.E. ku to fita mwa linako za baapositola.

15. Jesu ki muyemeli ya pahami ka nzila ifi?

¹⁵ Ka 33 C.E., Jehova naa itamile bulikani bo bunde ni Isilaele yo munca, “Isilaele wa Mulimu,” ya naa tilo ba puteho ya mwa lifasi kaufela ya Bakreste ba ba tozizwe. (Magal. 6:16) Nihaike kuli bulikani bwa naa li muyemeli wa bona Mushe ne bu kopanyeleza milao ye nee ñozwi ki Mulimu fa macwe, bulikani bwa naa li muyemeli wa bona Jesu bu fita bo kwa bunde. Milao ya bona i ñozwi ki Mulimu mwa lipilu za batu. (Mu bale 1 Timotea 2:5; Maheberu 8:10.) Kacwalo, “Isilaele wa Mulimu” ki buswa bwa Mulimu tota, ili ‘sicaba se si beya lukau’ lwa Mubuso wa Mesia. (Mat. 21:43) Ba sicaba sa kwa moya seo ba na ni kalulo mwa bulikani bo bunca. Nihakulicwalo, hasi bona feela ba ba tusiwa ki bulikani bo. Batu ba bañata-ñata, mane nihaiba ba ba itobalezi mwa mabita, ba ka fumana limbuyoti za ku ya ku ile kabakala bulikani bo, bo bunde hahulu.

Mu Kuteke Kreste, Yena Muliululi

16. (a) Jehova naa itusise cwañi Mushe kwa ku pilisa Maisilaele? (b) Ka ku ya ka Exoda 14:13, ki mañi Muñaa ku pilisa?

¹⁶ Fa busihu bwa bona bwa mafelelezo pili ba si ka zwa kale mwa Egepita, bana ba bañwi ba Maisilaele ne ba li mwa kozi ye tuna. Lingeloi la Mulimu ne li tuha li fita mwa naha ya Egepita ni ku bulaya bana ba baeli kaufela. Jehova naa bulelezi Mushe kuli baeli ba Isilaele ne ba ka piliswa haiba Maisilaele ne ba ka nga mali a ngunyana ya fa Paseka ni ku a sasa fa misumo ye mibeli ni mabala a kwa minyako ya mandu a bona. (Ex. 12:1-13, 21-23) Mi ne ku bile honacwalo. Hasamulaho, sicaba kaufela sa Maisilaele sa kena mwa kozi ye tuna. Ne si tibezwi ki Liwate Le Li Fubelu kwapili mi kwamulaho makoloi a ndwa a Maegepita naa si ndongwami. Jehova hape a liulula, kamba ku pilisa sicaba ka Mushe, ya naa kauhanyize mezi a liwate ka makazo.—Ex. 14:13, 21.

17, 18. Jesu ki muliululi yo mutuna ku fita Mushe ka linzila lifi?

¹⁷ Nihaike kuli likezo za ku pilisa zeo neeli ze tuna, ku pilisa kwa tahisize Jehova ka Jesu ki ko kutuna hahulu ni ku fita. Batu ba ba ipeya ku utwa ba liululwa kwa butanga bwa sibi ka Jesu. (Maro. 5:12, 18) Mi ku liululwa ko ki “ku liulula  ko ku sa feli.” (Maheb. 9:11, 12) Libizo la Jesu li talusa “Jehova Ki Yena Ya Pilisa.” Jesu ka ku ba Muliululi, kamba Mupilisi wa luna, ha lu liululi feela kwa libi za luna za kale kono hape u lu kwalulela nzila ya ku ikola bupilo bo bunde bwa kwapili. Ka ku ba liulula kwa butanga bwa sibi, Jesu u pilisa balateleli ba hae kwa buhali bwa Mulimu mi u ba tusa ku ba ni bulikani bo bunde ni Jehova.—Mat. 1:21.

¹⁸ Nako ye lukela ha i ka fita, ku liululwa kwa sibi kwa tahisa Jesu ku ka kopanyeleza ku lukululwa kwa makulanu ni lifu. Kuli lu be ni pono mwa munahano ya se i talusa taba yeo, mu nahane ze nee ezahezi Jesu ha naa ile kwa ndu ya muuna yo muñwi wa libizo la Jairusi, ili yo mwanaa hae wa musizana wa lilimo ze 12 naa shwile. Jesu naa kolwisize Jairusi kuli: “U si ke wa saba, lumela fela, mi mwana u ka piliswa.” (Luka 8:41, 42, 49, 50) Manzwi a hae neeli a niti kakuli musizana yo naa zuhile luli! Kana mwa kona ku bona mo ne ba tabelezi bashemi ba hae? Kacwalo mwa kona ku bona tabo ye lu ka ba ni yona muta “ba ba li mwa mabita kaufela, ba ka utwa linzwi la [Jesu]” ka nako ya zuho. (Joa. 5:28, 29) Kaniti, Jesu ki Mupilisi, yena Muliululi wa luna!—Mu bale Likezo 5:31; Tite 1:4; Sin. 7:10.

19, 20. (a) Ku nahanisisa musebezi wa peta Jesu ka ku ba yo mutuna ku Mushe ku lu ama cwañi? (b) Taba ye tatama i ka nyakisisañi?

¹⁹ Ku ba ni zibo ya kuli lwa kona ku tusa batu ku fumana tuso kwa likezo za Jesu ze pilisa ku lu susueza ku eza musebezi wa ku kutaza ni ku luta. (Isa. 61:1-3) Hape ku nahanisisa musebezi wa peta Jesu ka ku ba yo mutuna ku Mushe ku ekeza kwa buikolwiso bwa luna bwa kuli u ka pilisa balateleli ba hae ha ka taha ku to atula ba ba maswe.—Mat. 25:31-34, 41, 46; Sin. 7:9, 14.

²⁰ Kaniti, Jesu ki yo mutuna ku Mushe. Naa ezize lika ze ñata ze nde hahulu za naa si ke a kona ku eza Mushe. Manzwi a Jesu ka ku ba mupolofita ni likezo za hae ka ku ba muyemeli li ama batu kaufela. Ka ku ba Muliululi, Jesu ha pilisi batu ka nakonyana feela kono u ba pilisa ku ya ku ile. Hape ku sa na ni lika ze ñata ze lu kona ku ituta ka za Jesu kwa baana ba ba sepahala ba kwa ikale. Taba ye tatama i ka nyakisisa mo Jesu naa bezi yo mutuna ku Davida ni ku Salumoni.

Kana Mwa Kona ku Talusa?

Jesu ki yo mutuna cwañi ku Mushe ka ku ba

• mupolofita?

• muyemeli?

• muliululi?

[Lipuzo za Tuto]

[Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 26]

 Linzila ze Ñwi Zeo Jesu Naa Swana ni Mushe ka Zona

□ Kaufela bona ne ba itobohile ku se ne ba li sona ilikuli ba sebeleze Jehova ni batu ba hae.—2 Makor. 8:9; Mafil. 2:5-8; Maheb. 11:24-26.

□ Kaufela bona ne ba ketilwe ki Jehova.—Mare. 14:61, 62; Joa. 4:25, 26; Maheb. 11:26.

□ Kaufela bona ne ba tile ka libizo la Jehova.—Ex. 3:13-16; Joa. 5:43; 17:4, 6, 26.

□ Kaufela bona ne ba na ni musa.—Num. 12:3; Mat. 11:28-30.

□ Kaufela bona ne ba tusize mwa ku fepa batu ba bañata.—Ex. 16:12; Joa. 6:48-51.

□ Kaufela bona ne ba sebelize sina muatuli ni mufi wa mulao.—Ex. 18:13; Mala. 4:4; Joa. 5:22, 23; 15:10.

□ Kaufela bona ne ba beilwe fa buzamaisi fahalimu a ndu ya Mulimu.—Num. 12:7; Maheb. 3:2-6.

□ Kaufela bona ba taluswa kuli ki lipaki za Jehova ze sepahala.—Maheb. 11:24-29; 12:1; Sin. 1:5.

□ Mushe ha saa shwile ni Jesu, Mulimu naa lukisize kuli litupu za bona li si ke za fumanwa.—Deut. 34:5, 6; Luka 24:1-3; Lik. 2:31; 1 Makor. 15:50; Juda 9.