Mu Bolosole Litapelo za Mina ka ku Ituta Bibele
Mu Bolosole Litapelo za Mina ka ku Ituta Bibele
“Mulena, na ku lapela, zebe ya hao i teeleze tapelo ya mutangaa hao.”—NEH. 1:11.
1, 2. Ki kabakalañi ku nyakisisa litapelo ze ñwi ze ñozwi mwa Bibele ha ku ka mi tusa?
TAPELO ni tuto ya Bibele ki za butokwa hahulu mwa bulapeli bwa niti. (1 Mates. 5:17; 2 Tim. 3:16, 17) Ki niti kuli Bibele haki buka ya litapelo. Kono i na ni litapelo ze ñata hahulu, ze kopanyeleza ni ze ñata ze fumaneha mwa buka ya Lisamu.
2 Ha mu nze mu bala ni ku ituta Bibele, mu ka fumana litapelo ze lumelelana ni miinelo ye mu kopana ni yona. Mi mane ha mu itusisa milapelelo ye ñozwi mwa Mañolo, mu ka bolosola litapelo za mina. Mu kona ku itutañi kwa batu ba ne ba alabilwe likupo za bona za ku kupa tuso ni kwa lika ze ne ba lapelezi mwa litapelo za bona?
Mu Kupe Ketelelo ya Mulimu ni ku I Latelela
3, 4. Musipili wa mutangaa Abrahama nee li wañi, mi lu kona ku itutañi ku zwelela kwa tuso ya naa mu file Jehova?
3 Ku ituta Bibele ku ka mi tusa ku lemuha kuli mu swanela ku kupanga ketelelo ya Mulimu kamita. Mu nyakisise ze ne ezahalile muta toho ya lusika Abrahama naa lumile mutangaa hae yo muhulu—ili yo mwendi nee li Eliezere—kwa Mesopotamia ku yo batela Isaka musali ya saba Mulimu. Basali ha ne ba nze ba ka mezi fa lisima, mutanga yo naa lapezi kuli: “Wena Muñaa Bupilo . . . , u lumele kuli, kalibe ye ni ka li ku yena: A ku ni sikamiseze nkwana ya hao, ni nwe mezi; mi a li: Nwa, mi ni ka nwisa ni likamele za hao; i be yena yoo mu ketezi Isaka mutanga wa hao; mi ni zibe ka mukwa wo kuli u ezize muñaa ka ka sishemo.”—Gen. 24:12-14.
4 Tapelo ya mutangaa Abrahama ne i alabilwe Rebeka ha naa nwisize likamele za hae mezi. Rebeka a ya hamoho ni mutanga yo kwa Kanana mi a yo ba musalaa Isaka ya latiwa. Ki niti kuli ha mu koni ku libelela Mulimu ku mi fa sisupo se si ipitezi. Kono u ka mi etelela mwa bupilo haiba mu lapela ni ku ikatulela ku zamaiswa ki moya wa hae.—Magal. 5:18.
Tapelo I lu Tusa ku Fukuza Kwa Lipilaelo
5, 6. Lu lemuhañi ka za tapelo ya Jakobo ha naa tuha a kopana ni Isau?
5 Tapelo ya kona ku fukuza kwa lipilaelo. Jakobo ha naa saba ku bulaiwa ki muhulwanaa hae Isau, naa lapezi kuli: “Wena Mulimu . . . Ha ni swanelwi ki kakanyinyani kwa lituso kaufela za sishemo sa hao, ni ku za buniti bwa hao kaufela, zoo ezelize mutangaa hao . . . Mawe u ni lamulele mwa lizoho la muhulwanaa ka, mwa lizoho la Isau, kakuli na mu saba; mwendi u too ni bulaya hamoho cwalo ni bomaa bana ni banana. U kile wa li: Luli ni ka ku eza hande, mi ni ka atisa baikulu ba hao, ba be sina busheke bwa lishabati la liwate, bo bu sa konwi ku balwa kabakala buñata bwa bona.”—Gen. 32:9-12.
6 Nihaike kuli Jakobo naa ngile mihato ya ku isileleza, tapelo ya hae ne i alabilwe ha ne ba kutisani lipilu ni Isau. (Gen. 33:1-4) Mu bale tapelo yeo ka tokomelo mi mu ka bona kuli Jakobo naa si ka kupa feela tuso. Naa bonisize tumelo kwa Peu ye nee sepisizwe ni ku itumela kwa sishemo sa Mulimu. Kana mu na ni ‘sabo mwahali’? (2 Makor. 7:5) Haiba ku cwalo, kupo ya Jakobo i kana ya mi hupulisa kuli litapelo za kona ku fukuza kwa lipilaelo za mina. Niteñi, litapelo ha li swaneli feela ku ba za likupo kono hape za kona ku ba za ku bonisa Mulimu kuli lwa lumela lisepiso za hae.
Mu Kupe Butali
7. Ki kabakalañi Mushe ha naa kupile zibo ya ku ziba linzila za Jehova?
7 Takazo ya ku bata ku tabisa Jehova i swanela ku mi susueza ku lapela ku yena kuli a mi fe butali. Mushe naa lapezi ku Mulimu kuli a mu fe zibo ya ku ziba linzila za Hae. Naa kupile kuli: “[Jehova] u kile wa ni bulelela, wa li: Zamaisa sicaba se [ku zwa mwa Egepita]. . . . Cwale, na ku lapela, haiba ni fumani ku shemubiwa ki Wena, u ni bonise linzila za hao, . . . kuli ni fumane ku shemubiwa ki Wena.” (Ex. 33:12, 13) Ka ku alaba kupo yeo, Mulimu naa file Mushe zibo ye tuna ya ku ziba linzila za Hae—ili nto ya naa tokwa Mushe kuli a kone ku etelela sicaba sa Jehova.
8. Ku yeya liñolo la 1 Malena 3:7-14 ku kona ku mi tusa cwañi?
8 Davida ni yena naa lapezi kuli: “Muñaa Bupilo, u ni bonise linzila za hao.” (Samu 25:4) Salumoni mwanaa Davida naa kupile Mulimu kuli a mu fe butali bo ne bu ka mu tusa ku peta buikalabelo bwa naa tokwa ku eza mulena mwa Isilaele. Tapelo ya Salumoni ne i tabisize Jehova, mi Mulimu naa si ka mu fa feela za naa kupile kono naa mu file ni sifumu ni libubo. (Mu bale 1 Malena 3:7-14.) Haiba mu fiwa buikalabelo mwa puteho bo bu bonahala ku ba bo butuna, mu lapele ku Mulimu kuli a mi fe butali mi mu be ni moya wa buikokobezo. Ha mu ka eza cwalo, Mulimu u ka mi tusa ku ba ni zibo ni ku eza lika ka butali bo bu ka mi konisa ku lwala buikalabelo bwa mina ka nzila ye nde ni ye lilato.
Mu Lapele ku Zwelela Kwa Pilu
9, 10. Ki lika mañi za butokwa ze mu lemuha mwa manzwi a naa bulezi Salumoni ka za pilu mwa tapelo ya hae ka nako ye ne i kakulwa tempele?
9 Kuli tapelo i kone ku alabiwa, i swanela ku zwelela kwa pilu. Salumoni naa lapezi tapelo ye zwelela kwa pilu, ye ñozwi kwa 1 Malena kauhanyo 8, fapilaa sikwata-tuna sa batu ba ne ba kopani mwa Jerusalema ka nako ye ne i kakulwa tempele ya Jehova ka 1026 B.C.E. Aleka ya bulikani ha se i beilwe mwa Sibaka se si kenile hahulu ni lilu la Jehova ha se li tazize tempele, Salumoni a lumba Mulimu.
10 Mu itute tapelo ya Salumoni, mi mu lemuhe za naa bulezi ka za pilu. Salumoni naa itumelezi kuli ki Jehova a nosi ya ziba pilu ya mutu. (1 Mal. 8:38, 39) Tapelo ye swana i bonisa kuli muezalibi ya ‘kutela ku Mulimu ka pilu ya hae kaufela’ wa kona ku amuhelwa ki yena. Batu ba Mulimu ha ne ba ka hapiwa ki sila, Jehova naa ka utwa likupo za bona haiba ne ba isize lipilu za bona kaufela ku yena. (1 Mal. 8:48, 58, 61) Kaniti luli, litapelo za mina li swanela ku zwelela kwa pilu.
Mo Lisamu li Kona ku mi Tuseza ku Bolosola Litapelo za Mina
11, 12. Mu itutileñi kwa tapelo ya Mulivi yo muñwi ya naa sa koni ku yanga kwa Sibaka se si kenile sa Mulimu ka nakonyana?
11 Ku ituta Lisamu kwa kona ku mi tusa ku bolosola litapelo za mina mi ku mi tusa ku libelela Mulimu kuli a li alabe. Ha mu nyakisise pilu-telele ya naa na ni yona Mulivi ya naa li mwa butanga. Nihaike kuli naa sa koni ku yanga kwa Sibaka se si kenile sa Jehova ka nakonyana, naa opezi kuli: “Moya wa ka u koyokelañi? U filikaneziñi mwahali a ka? Sepa Mulimu, kakuli ni ka mu lumba hape, ki Yena ya ni pilisa, mi ki Yena Mulimu wa ka.”—Samu 42:5, 11; 43:5.
12 Mu kona ku itutañi ku Mulivi yo? Haiba mu tamelwa ku luka mi ka nakonyana mu palelwa ku kopananga hamoho ni balumeli ba bañwi kwa sibaka sa bona sa ku lapelela, mu libelele ka pilu-telele kuli Mulimu a mi lwanele. (Samu 37:5) Mu nahanisise tabo ye ne mu banga ni yona kwamulaho mwa sebelezo ya Mulimu, mi mu kupe buitiiso ha mu nze mu “sepa Mulimu” kuli a mi tuse ku kutela kwa batu ba hae kuli mu yo swalisana ni bona hape.
Mu Lapele ka Tumelo
13. Ka ku ya ka Jakobo 1:5-8, ki kabakalañi ha mu swanela ku lapela ka tumelo?
13 Ku si na taba ni miinelo ye mu li ku yona, kamita mu lapelange ka tumelo. Haiba busepahali bwa mina bu sweli bwa likiwa, mu latelele kelezo ya mulutiwa Jakobo. Mu lapele ku Jehova, mi mu si ke mwa kakanya kuli wa kona ku mi fa butali bo bu ka mi tusa ku tiyela muliko o mu li ku wona. (Mu bale Jakobo 1: 5-8.) Haiba mu mwa miliko, Mulimu wa ziba miliko yeo, mi wa kona ku mi etelela ni ku mi omba-omba ka moya wa hae. Mu mu bulelele maikuto a mina ka tumelo, ‘isi ka ku bilaela ka se siñwi,’ mi mu amuhele ketelelo ya moya wa hae ni kelezo ye mwa Linzwi la hae.
14, 15. Ki kabakalañi ha ku kona ku bulelwa kuli Anna naa lapezi ni kuu nga muhato ka tumelo?
14 Anna, ya naa li yo muñwi wa basali ba babeli ba Mulivi ya bizwa Elikana, naa lapezi ku Mulimu mi naa ngile muhato inze a na ni tumelo ya kuli Mulimu naa ka mu tusa. Anna ya naa si na bana, naa shendiwanga ki muhalizo wa hae, Penina, ya naa pepile bana. Ha naa li kwa tabernakele, Anna naa itamile ka luci kuli haiba a pepa mwana wa mushimani, u ka mu fa ku Jehova. Bakeñisa kuli milomo ya hae ne i nyanganya ha naa lapela, Muprisita yo Muhulu Eli naa nahanile kuli Anna naa kozwi bucwala. Ha naa lemuhile kuli naa si ka kolwa, Eli a bulela kuli: “Mulimu wa Isilaele a ku fe soo kupile.” Nihaike kuli Anna naa sa zibi hande za naa ka fiwa, naa na ni tumelo ya kuli tapelo ya hae ne i ka alabiwa. Kacwalo, “mwa pata ya hae ha ku si ka bonwa maswabi hape.” Maswabi a hae naa felile.—1 Sam. 1:9-18.
15 Anna ha saa pepile ni ku kwisa Samuele, a mu fa ku Jehova kuli a eze sebelezo ye kenile kwa tabernakele. (1 Sam. 1:19-28) Ku tanda nako ya ku nahanisisa tapelo ya naa lapezi Anna ka nako yeo kwa kona ku mi tusa ku bolosola litapelo za mina ni ku mi tusa ku utwisisa kuli nihaiba maswabi a tiswa ki butata bo bu ziyeza a kona ku fela haiba mu lapela ku Jehova ka tumelo ya kuli u ka alaba tapelo ya mina.—1 Sam. 2:1-10.
16, 17. Ne ku ezaheziñi kabakala kuli Nehemia naa lapezi ni kuu nga muhato ka tumelo?
16 Muuna ya lukile Nehemia, ya naa pilile mwa lilimo za ma-400 B.C.E. naa lapezi ni kuu nga muhato ka tumelo. Naa kupile kuli: “Mulena, na ku lapela, zebe ya hao i teeleze tapelo ya mutangaa hao, ni tapelo ya batanga ba hao ba ba tabela ku saba Libizo la hao. U kondise mutangaa hao kacenu, mi u mu fumanise ku shemubiwa ki muuna yo.” “Muuna yo” nee li mañi? Nee li Aritazerisi, Mulena wa Peresia, ili yo Nehemia naa sebeleza sina sikombwa sa ze nwiwa.—Neh. 1:11.
17 Nehemia naa lapezi ka tumelo ka mazazi a mañata hamulaho wa ku utwa kuli Majuda ba ne ba lukuluzwi mwa butanga bwa mwa Babilona ‘ne ba pila ka manyando a matuna ni ku shubulwa; mi makwakwa a Jerusalema naa sa bundami fafasi.’ (Neh. 1:3, 4) Litapelo za Nehemia ne li alabilwe ku fita ni mwa naa nahanela muta Mulena Aritazerisi naa mu lumelelize ku ya kwa Jerusalema kuli a yo yaha sinca limota la Jerusalema. (Neh. 2:1-8) Hamulaho wa nakonyana, limota ne li felile ku lukiswa. Litapelo za Nehemia ne li alabilwe bakeñisa kuli nee li za ku iyakatwa bulapeli bwa niti mi ne li filwe ka tumelo. Kana litapelo za mina ni zona li cwalo?
Mu Hupulange ku Lumbeka Mulimu ni ku Itumela ku Yena
18, 19. Mutangaa Jehova u swanela ku lumbeka Mulimu ni ku itumela ku yena ka mabaka afi?
18 Ha mu lapela, mu hupulange ku lumbeka Jehova ni ku itumela ku yena. Lu na ni mabaka a mañata ha lu swanela ku ezanga cwalo! Ka mutala, Davida naa lakaza hahulu ku lumbeka bulena bwa Jehova. (Mu bale Samu 145:10-13.) Kana litapelo za mina za bonisa kuli mwa itebuha tohonolo ya ku zibahaza Mubuso wa Jehova? Manzwi a walisamu hape a kana a mi tusa ku itumela ku Mulimu mwa tapelo kabakala mikopano ya Sikreste, mikopano ya mwa mipotoloho, ni mikopano ya likiliti.—Samu 27:4; 122:1.
19 Ku itumela bulikani bo mu na ni bona ni Mulimu ku kana kwa mi susueza ku lapela ka ku zwelela kwa pilu ka manzwi a cwale ka a: “Ni ka ku lumbeka mwahali a macaba, Mulena: Ni ku opelele mwahali a mishobo. Kakuli sishemo sa hao ki se situna, si yoo fita kwa lihalimu, mi ku sepahala kwa hao ku yoo fita kwa malu. Wena Mulimu, u bonahalise butuna bwa hao kwahalimu a lihalimu; kanya ya hao i bonahale mwa lifasi kamukana.” (Samu 57:9-11) Manzwi ao a susueza luli! Manzwi a susueza a cwalo a mwa Lisamu a swanela ku ama litapelo za mina ni ku mi tusa ku li bolosola.
Mu Kupe Mulimu ka Likute
20. Maria naa bonisize cwañi kuli naa kuteka Mulimu?
20 Litapelo za mina li swanela ku bonisa kuli mwa kuteka Mulimu. Manzwi aa likute a naa bulezi Maria ha saa utwile kuli u ka ba mahe Mesiya naa swana ni a naa bulezi Anna ha naa fana Samuele kwa tabernakele. Lu lemuha likute la naa na ni lona Maria ku Mulimu mwa manzwi a hae aa li: “Moya wa ka u lumba Mulena, moya wa ka u nyakalezi ku Mulimu, Mupilisi wa ka.” (Luka 1:46, 47) Kana mwa kona ku bolosola litapelo za mina ka ku itusisanga manzwi a swana sina ao? Maria naa kuteka Mulimu, kona libaka ha naa ketilwe ku ba mahe Jesu yena Mesiya!
21. Litapelo za Jesu ne li bonisize cwañi kuli naa na ni likute ni tumelo?
21 Jesu naa lapelanga ka likute ni ka tumelo ye tuna. Ka mutala, pili a si ka zusa Lazaro, “Jesu a nanulela meeto kwahalimu, mi a li: Ndate, ni itumela ku Wena, kakuli u ni utwile. Ni ziba kuli u ni utwa kamita.” (Joa. 11:41, 42) Kana litapelo za mina za bonisa kuli mu na ni likute le li cwalo ni tumelo ye tuna? Mu itute tapelo ya Jesu ye li mutala ni ya ka likute, mi mu ka bona kuli litaba za butokwa hahulu mwa tapelo yeo ki ku bubaniswa kwa libizo la Jehova, ku taha kwa Mubuso wa hae, ni ku petiwa kwa tato ya hae. (Mat. 6:9, 10) Ha mu nahane ka za litapelo za mina. Kana za bonisa kuli mu tabela hahulu Mubuso wa Jehova, ku eza tato ya hae, ni ku keniswa kwa libizo la hae le li kenile? Ku swanela ku ba cwalo.
22. Ki kabakalañi ha mu kona ku kolwa kuli Jehova u ka mi fa bundume bwa ku shaela taba ye nde?
22 Bakeñisa nyandiso ni miliko ye miñwi, tapelo hañata i kopanyelezanga likupo za ku kupa Jehova kuli a lu tuse ku mu sebeleza ka bundume. Kuta ye Tuna ha ne i laezi Pitrosi ni Joani kuli ba si ke ba “luta batu ka Libizo la Jesu,” ka bundume baapositola bao ne ba hanile ku tuhela. (Lik. 4:18-20) Ha se ba lukuluzwi, ba taluseza balumeli ba bañwi ze ne ezahezi. Mi kaufela ba ne ba li teñi ba kupa Mulimu kuli a ba tuse ku bulela linzwi la hae ba sa sabi. Ne ba nyakalalile hahulu tapelo ya bona ha ne i alabilwe, kakuli ‘ne ba tezi Moya o Kenile, mi ba bulela Linzwi la Mulimu ba sa sabi’! (Mu bale Likezo 4:24-31.) Kacwalo, batu ba bañata ba fetuha ku ba balapeli ba Jehova. Tapelo hape ya kona ku mi fa maata a ku shaela taba ye nde ka bundume.
Mu Zwelepili ku Bolosola Litapelo za Mina
23, 24. (a) Mu bulele mitala ye miñwi ye bonisa mo ku ituta Bibele ku kona ku mi tuseza ku bolosola litapelo za mina. (b) Mu ka ezañi kuli mu kone ku bolosola litapelo za mina?
23 Ku na ni mitala ye miñata ye bonisa kuli ku bala ni ku ituta Bibele kwa kona ku mi tusa ku bolosola litapelo za mina. Ka mutala, ha mu lapela mwa kona ku likanyisa Jonasi ka ku itumelela kuli “ku pilisa, ki kwa [Jehova].” (Jona. 2:1-10) Haiba mu katazwa ki lizwalo la mina kabakala sibi se situna se mu ezize mi mu kupile tuso ya maeluda, manzwi a mwa tapelo ya Davida a kona ku mi tusa ku bulela ku baka kwa mina mwa litapelo za mina za ka butu. (Samu 51:1-12) Mwa litapelo ze ñwi, mwa kona ku lumbeka Jehova sina mwa naa ezelize Jeremia. (Jer. 32:16-19) Haiba mu bata mutu wa ku nyalana ni yena, ku ituta tapelo ye fumaneha kwa Ezira kauhanyo 9 ni ku kupa Mulimu kuli a mi tuse, kwa kona ku tiisa tundamo ya mina ya ku kuteka Mulimu ka ku ‘nyala kamba ku nyalelwa feela ku Mulena.’—1 Makor. 7:39; Ezira 9:6, 10-15.
24 Mu zwelepili ku bala, ku ituta ni ku batisisa mwa Bibele. Mu bate lisupo ze mu kona ku kopanyeleza mwa litapelo za mina. Mwa kona ku itusisa litaba ze cwalo za ka Mañolo mwa likupo ni litapelo za mina za buitumelo ni za milumbeko. Mu ka ba ni sepo ya kuli mu ka sutelela ku Jehova Mulimu ha mu nze mu bolosola litapelo za mina ka ku ituta Bibele.
Mu Kona ku Alaba Cwañi?
• Ki kabakalañi ha lu swanela ku kupa ketelelo ya Mulimu ni ku i latelela?
• Ki nto mañi ye swanela ku lu susueza ku kupa butali ku Mulimu?
• Buka ya Lisamu i kona ku mi tusa cwañi ku bolosola litapelo za mina?
• Ki kabakalañi ha lu swanela ku lapelanga ka tumelo ni ka likute?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 8]
Mutangaa Abrahama naa kupile ketelelo ya Mulimu. Kana ni mina mwa ezanga cwalo?
[Siswaniso se si fa likepe 10]
Ku banga ni Nako ya ku Lapela Sina Lubasi kwa kona ku mi tusa ku bolosola litapelo za mina