Buka ye Tusa ba Banca ku Hupula Mubupi wa Bona

LILIMO ze bato ba 3,000 kwamulaho, muuna ya butali Salumoni naa ñozi kuli: “U hupule mubupi wa hao ha u sa li yo munca.” (Muek. 12:1, Bibele ye Kenile, hatiso ya 1984) Ba banca ba Sikreste se ba na ni buka ye ñwi ye ba tusa ku hupula Mubupi wa bona. Fa Mikopano ya Likiliti ya Lipaki za Jehova ya “Mu Zamaiswe ki Moya wa Mulimu,” ili ye nee ezizwe mwa lifasi kaufela ku kala ka kweli ya May 2008 ku isa mwa January 2009, ne ku zwisizwe buka ye li , Questions Young People Ask—Answers That Work, Volume 2.

Ha mu apula kwa makalelo feela a buka yeo mu ka fumana liñolo le li zwa kwa Sitopa se si Etelela le liñolezwi ba banca. Kalulo ye ñwi ya liñolo leo i li: “Lu lapela ka taata kuli litaba ze mwa hatiso ye, li ka mi tusa ku tiyela lisineneketo ni miliko ye ba talimana ni yona ba banca kacenu, mi li ka mi bonisa mo mu kona ku ezeza likatulo ze lumelelana ni tato ya Mulimu.”

Bashemi ba tabela ku hulisa bana ba bona “ka ku ba lemusa, ni ka tuto ya Mulena.” (Maef. 6:4) Kono ba banca ba bañata ha ba fitanga mwa lilimo za ku nonoboka ba ikutwanga ku sa isepa hande mi ba tokwanga ketelelo. Haiba mu na ni mwana ya mwa lilimo za ku nonoboka, mu kona ku mu tusa cwañi kuli a tusiwe hahulu ki hatiso ye? Ki ze liakalezo ze latelela.

▪ Mu be ni buka ya mina beñi mi mu i tekelele hande. Kuli mu tekelele buka ye, ha mu tokwi ku i bala feela. Hape mu like ku bona litaba mo li taluselizwe mwa buka ye. Mwa sibaka sa ku taluseza feela ba banca lika ze lukile ni ze maswe, buka ye i lika ku twaeza “kutwisiso” ya bona. (Maheb. 5:14) Hape buka ye, i fa ba banca liakalezo ze tusa za mo ba kona ku ezeza kuli ba tiyele mwa ku eza ze lukile. Ka mutala, Kauhanyo 15 (“How Can I Resist Peer Pressure?”) (Ni Kona ku Tiyela Cwañi Sineneketo ya Litaka?) ha i talusezi feela ba banca kuli ba hane sineneketo ya litaka. I tolongosha mo ba kona ku ezeza cwalo ka ku itusisa likuka za mwa Bibele ni mwa ku fela likalabo ze utwahala, ili ze ka ba tusa ku ziba mwa “ku alabela mutu kaufela.”—Makolo. 4:6.

▪ Mu itusise likalulo za buka ye ze tokwa ku fa maikuto. Nihaike kuli likalulo ze, li lukiselizwe ba  banca, mwa kona ku ñola mwa buka ya mina fo ku swanela. * Ka mutala, ha mu nyakisisa lipuzo ze peli ze bulela ka za libato ze fa likepe 16 ili ze tokwa maikuto, mu like ku hupula mo ne mu ikutwelanga ha ne mu na ni lilimo ze likana ni za mwanaa mina. Mu kana mwa tabela ku ñola likalabo za mina mwa libaka ze bonisizwe ku likana ni mo ne mu ka alabela kambe mu sa li banana. Mi cwale mwa kona ku ipuza kuli: ‘Mwa lilimo ze fitile ze, maikuto a ka fa taba ye a cincize cwañi? Ki yeloseli mañi ye ni bile ni yona fa taba ye ku zwa nako ye ne ni nonoboka ku to fita cwale, mi ni kona ku tusa cwañi mwanaka ku ba ni yeloseli yeo ka nzila ye utwahala hande?’

▪ Mu kuteke mwanaa mina ya sa nonoboka ka ku sa tundamenanga ku bala za ñola mwa buka ya hae. Likalulo ze mwa buka ye ze tokwa kuli mubali a fe maikuto, li lukiselizwe ku susueza mwanaa mina ku ñola maikuto a hae, kamba ku nahana ka za taba ya bala. Mulelo wa mina ki ku ziba ze mwa pilu ya mwanaa mina, isike za ñola mwa buka ya hae. Fa likepe 3 mwatasaa taba ye li , “A Note to Parents” (Taba ye Ñolezwi Bashemi), buka ye i akaleza kuli: “Kuli mu susueze bana ba mina ba ba sa nonoboka ku lukuluha ku ñolanga litaba za niti mwa libuka za bona, mu si ke mwa tatubanga libuka za bona nako kaufela. Hamulaho, ba kana ba lukuluha ku mi bulelela litaba ze ba ñozi.”

Buka ye Tusa Mwa Tuto ya Bibele ya Lubasi

Buka ya Young People Ask, Volyumu 2, ki siitusiso se sinde hahulu se mu kona ku itusisanga ka Nako ya ku Lapela Sina Lubasi. Bakeñisa kuli buka ye ha i na lipuzo za ku nyakisisa mwa paragilafu ni paragilafu ha mu ituta, mu kona ku itusisa cwañi yona? Mwa kona ku cinca mo mu itutelanga ka ku ituta buka ye ka ku itusisa muezezo o kona ku tusa hahulu bana ba mina.

Ka mutala, mabasi a mañwi a kana a ikola ku eza liponiso ha ba nyakisisa kalulo ye li , “Peer-Pressure Planner” (Ku Itukiseza ku Tiyela Sineneketo ya Litaka) ye fa makepe 132 ni 133. Puzo ya pili mwa kalulo yeo i kona ku tusa mwanaa mina ku lemuha nto ye mu shemaetanga hahulu. Puzo ya bubeli i bonisa muinelo wa kona ku ba ku wona o kona ku tahisa sineneketo yeo. Hamulaho wa ku nyakisisa ze ka zwa mwa ku komiwa ki sineneketo ya litaka kamba mwa ku hanyeza sineneketo yeo, mwanaa mina u kupiwa ku itukiseza likalabo ze kona ku kwala milomo ya litaka za hae, likalabo za ku hana sineneketo, kamba likalabo ze bonisa litaka za hae kuli ki bona ba ba mwa kozi. Mu tuse mwanaa mina ku ba ni buikoneli bwa ku nahana ni ku itukiseza likalabo za kona ku fumana bunolo ku li alaba litaka za hae ni mwa kona ku alabela ka buikolwiso.—Samu 119:46.

Buka ye Susueza ku Ambolisana

Buka ya Young People Ask, Volyumu 2, i susueza ba banca ku ambolanga ni bashemi ba bona. Ka  mutala, litaba ze mwa mbokisi ye fa makepe 63-64 ye na ni toho ya taba ye li , “How Can I Talk to Dad or Mom About Sex?” (Ni Kona ku Bulela Cwañi ka za Somano ku bo Ndate Kamba bo Ma?) ni ye fa likepe 189, ye li , “Talk to Your Parents!” (Mu Ambole ni Bashemi ba Mina!) li fa liakalezo ze tusa za mo mu kona ku bela ni tukuluho ya ku ambolisana litaba ze tuna. Musizana yo muñwi wa lilimo ze 13 naa ñozi kuli: “Buka ye i ni tusize ku ba ni bundume bwa ku bulelela bashemi ba ka lika ze nee li kwa pilu ya ka, mane nihaiba lika ze ne ni ezize.”

Buka ye hape i susueza ku ambolisana mwa linzila ze ñwi. Kwa mafelelezo a kauhanyo ni kauhanyo ku na ni kambokisi ka ka li , “What Do You Think?” (Mu Bona Cwañi?) Tumbokisi to haki twa ku itusisa feela kwa ku lundulula kono twa kona ku itusiswa sina sikuka ha mu ambolisana sina lubasi. Bukaufi ni mafelelezo a kauhanyo ni kauhanyo hape ku na ni kambokisi ka ka li , “Action Plan!” (Ze ni Lela ku Eza!) Kambokisi ka, ka fa ba banca kolo ya ku ñola linzila mo ba kona ku itusiseza ze ba itutile mwa kauhanyo yeo. Kalulo ya mafelelezo mwa kambokisi ni kambokisi ka “Action Plan!” i bulela kuli: “Ze ni bata ku buza bashemi ba ka ka za taba ye ki . . . ” Ku eza cwalo ku kona ku tusa ba banca ku itinga kwa bashemi ba bona kuli ba ba fe likelezo ze tusa.

Mu ba Fite Kwa Pilu!

Ka ku ba bashemi, mulelo wa mina ki ku fita kwa pilu ya mwanaa mina. Buka ya Young People Ask, Volyumu 2, ya kona ku mi tusa ku eza cwalo. Mu nyakisise mo ndate yo muñwi naa itusiselize buka ye kuli a ambolisanange hande ni mwanaa hae wa musizana.

“Na ni Rebekah lu na ni libaka ko lu lata ku yanga ka mahutu, ka njinga, kamba ka mota. Ni lemuha kuli ku yanga kwa libaka zeo ku tahisanga kuli mwanaka a lukuluhe ku ambola.

“Nto ya pili ye ne lu nyakisisize mwa buka ye, nee li liñolo le li zwa kwa Sitopa se si Etelela ni ‘Taba ye Ñolezwi Bashemi.’ Ne ni bata kuli mwanaka a zibe kuli u lukuluhile ku ñola maikuto a hae mwa buka ya hae sina mo i taluseza buka ye fa likepe 3. Ne ni sa talimangi mwa buka ya hae kuli ni bone za ñozi.

“Neni lumelelize Rebekah ku iketela likauhanyo za naa bata kuli lu ambolisane ka mutatamanelo wa naa bata. Ye ñwi ya likauhanyo za pili za naa ketile nee li ye li , ‘Should I Play Electronic Games?’ (Kana na Swanela ku Bapalanga Lipapali za fa Kompyuta kamba za fa TV?) Ne ni sa zibi kuli naa ka keta taba yeo! Kono ne ku na ni libaka la naa iketezi. Naa na ni balikani ba ne ba bapalanga papali ye sabisa hahulu. Ne ni sa zibi kuli papali yeo ne i bonisa mifilifili ka nzila ye maswe-maswe ni kuli ne i na ni lipulelo ze maswe hahulu! Kono ne ni fitile fa ku ziba lika zeo kaufela ha ne lu ambolisana taba ya “Action Plan!” ye fa likepe 251. Mbokisi yeo hape ne i tusize Rebekah ku itukiseza mwa kona ku alabela haiba ku ba ni mutu ya mu hapeleza ku bapala papali yeo.

“Ka nako ya cwale, Rebekah sa ni bulelelanga za ñozi mwa buka ya hae. Tuto ya luna kaufela yona i banga puhisano. Lwa cincananga ku bala, mi u batanga ku talusa lika kaufela, ku kopanyeleza maswaniso ni tumbokisi. Ku ambolisana ko ku cwalo ku ni fanga kolo ya ku mu taluseza lika mo ne li inezi ku na ha ne ni likana ni yena, mi ni yena u ni talusezanga mo se li inezi kacenu. U batanga ku ni bulelela lika kaufela!”

Haiba mu bashemi, ku si na ku kakanya, ne mu tabile hahulu buka ye ha ne i zwisizwe. Cwale mu na ni kolo ya ku itusisa yona hande. Sitopa se si Etelela si na ni sepo ya kuli buka ya Questions Young People Ask—Answers That Work, Volume 2, i ka tusa hahulu lubasi lwa mina. Haike buka ye i tuse batu kaufela—sihulu mikulwani ba luna ba ba latiwa kuli ba ‘zwelepili ku zamaya ka moya o kenile.’—Magal. 5:16.

[Litaluso za kwatasi]

[Mbokisi fa likepe 30]

Ze ba Bulela ba Banca ba Bañwi

“Ku bala buka ye ku tokwa kuli mutu a ine fafasi ni ku nga potoloto, kona ku i bala inzaa yeya. Bakeñisa kuli buka ye i lukisizwe sina kabuka mwa ku ñola litaba za ka butu, i tusa mutu ku i nyaka ili yena ka mulelo wa kuli a be ni bupilo bo bunde hahulu.”—Nicola.

“Batu ba bañata mane nihaiba ba ba ni lata ba ni hapelezanga ku kena mwa libato. Kalulo ya pili ya buka ye i ni kolwisize kuli ku si na taba ni za bulela mutu ufi kamba ufi, ha ni si ka itukiseza ku kena mwa libato.”—Katrina.

“Kalulo ye li , ‘Are You Thinking of Getting Baptized?’ (Kana Mwa Nahana za ku Kolobezwa?) i ni tusize ku bona kuli kolobezo ki ya butokwa hahulu. I ni tusize ku nyakisisa hape muitutelo wa ka, ni mo ni lapelelanga.”—Ashley.

“Nihaike kuli bashemi ba ka ba ba li Bakreste ba ni lutile ku zwa kwa bwanana, buka ye i ni tusize ku nahana isali na muñi ka za mihato ye ni swanela ku nga mwa bupilo bwa ka. Hape i ni tusize ku lukuluha hahulu ha ni ambola ni bashemi ba ka.”—Zamira.

[Siswaniso se si fa likepe 31]

Bashemi, mu tekelele hande buka ye

[Siswaniso se si fa likepe 32]

Mu be ni mulelo wa ku fita mwanaa mina kwa pilu