Lipuzo ze Zwa Kwa Babali

Kana liñolo la Ezekiele 18:20, le li bulela kuli, “mwana a si ke a lwala bumaswe bwa ndatahe,” la lwanisana ni la Exoda 20:5, le li bulela kuli Jehova u “nata bana kabakala bumaswe bwa bashemi ba bona”?

Mañolo a ha lwanisani. Liñolo le liñwi li bulela za ku ikalabela kwa mañi ni mañi, mi le liñwi li bonisa buniti bwa taba ya kuli bumaswe bwa mutu yo muñwi bwa kona ku ama baikulu ba hae.

Litimana za Ezekiele kauhanyo 18 li bonisa kuli taba ye koñomekwa ki ya ku ikalabela kwa mañi ni mañi. Timana 4 i bulela kuli: “Moya [“moyo,” NW] o eza sibi, ki ona o ka shwa.” Ku cwañi ka za “mutu ya lukile, ya zamaya ka milao ni ka swanelo”? “Luli u ka pila.” (Ezek. 18:5, 9) Kacwalo, mutu ni mutu ya sa hulile ili ya kona ku ikalabela, u ka atulwa “ka mizamao ya hae.”—Ezek. 18:30.

Taba ya Mulivi ya na bizwa Kora i bonisa hande sikuka seo. Mwahalaa musipili wa Maisilaele mwa lihalaupa, Kora na kalile ku halala misebezi ye ipitezi ya na filwe ki Jehova. Ka ku bata kuli a ipumanele misebezi ya buprisita, Kora ni ba bañwi ba kwenuhela bayemeli ba Jehova, bo Mushe ni Aruni. Bakeñisa ku bata buikalabelo bo ka buikuhumuso—ili buikalabelo bo ne bu sa ba lukeli—Jehova a bulaya Kora ni batu ba na kwenuhile ni bona. (Num. 16:8-11, 31-33) Kono bana ba Kora ne ba si ka ikenya mwa bukwenuheli bo. Mulimu na si ka ba atulela sibi sa bo ndataa bona. Busepahali bwa bona ku Jehova ne bu tahisize kuli ba si ke ba bulaiwa.—Num. 26:10, 11.

Kono ku cwañi ka za temuso ye fumaneha kwa Exoda 20:5, ye li o muñwi wa Milao ye Lishumi? Hape mu nyakisise litaba ze ama temuso yeo. Jehova na itamile bulikani bwa  Mulao ni sicaba sa Isilaele. Ba mano utwa manzwi a bulikani, Maisilaele ba bulela patalaza, ba li: “Za bulezi kaufela Muñaa Bupilo lu ka li eza.” (Ex. 19:5-8) Kacwalo sicaba kaufelaa sona sa ba ni bulikani bo bu ipitezi ni Jehova. Kabakaleo, manzwi a kwa Exoda 20:5 sihulu na bulelelwa sicaba kaufela.

Maisilaele ha ne ba sepahalanga ku Jehova, sicaba ne si banga mwa buiketo mi ne si ikolanga limbuyoti ze ñata. (Liv. 26:3-8) Mi ha ne ba fulalelanga Jehova ni ku latelela milimu ya buhata, Jehova na tuhelanga ku ba fuyaula ni ku ba sileleza mi sicaba ne si kenanga mwa butata. (Baat. 2:11-18) Kono ku na ni ba bañwi be ne ba tiisezanga mwa ku sepahala kwa bona ni ku mamela milao ya Mulimu sicaba niha ne si lapela milimu ya buhata. (1 Mal. 19:14, 18) Ku bonahala kuli Maisilaele be ne ba sepahala ne ba tahelwanga ki matata a mañwi bakeñisa libi za sicaba, kono Jehova na ba shemubanga.

Maisilaele ha ne ba lobile likuka za Jehova ka nzila ye maswe hahulu kuli mane libizo la hae la ba sisomo mwahalaa macaba, Jehova a lela ku ota sicaba ka ku si tuhelela ku iswa mwa butanga kwa Babilona. Koto yeo ne i amile batu ba hae ka buñwi ni ka sikwata. (Jer. 52:3-11, 27) Kaniti, Bibele i bonisa kuli mulatu wa sicaba sa Isilaele ne li o mutuna hahulu kuli mane masika a malalu, a mane, kamba mane ku fitelela, na amilwe ki likezo ze maswe za bo kukululu ba bona, sina mo i taluseza Exoda 20:5.

Linzwi la Mulimu hape li na ni litaba ze talusa mo mabasi a mañwi na amezwi ki likezo ze maswe za bashemi ba bona. Muprisita yo muhulu Eli na foselize Jehova ka ku tuhelela bana ba hae “ba ba maswe” ku zwelapili ku sebeza sina baprisita. (1 Sam. 2:12-16, 22-25) Bakeñisa kuli Eli na kutekile bana ba hae ku fita Jehova, Mulimu na laezi kuli mwa lubasi lwa Eli ha ku na ku ketiwanga muprisita yo muhulu, mi taba yeo ne i kalile ku ezahala ku muikulu wa Eli, Abiatare. (1 Sam. 2:29-36; 1 Mal. 2:27) Mutala wa Gehazi ni ona u bonisa sikuka se si kwa Exoda 20:5. Na itusisize maswe buikalabelo bwa hae sina sikombwa sa Elisha kuli a ipumanele tutu ku Naamani, likwambuyu la Musiria le ne li folisizwe. Ka Elisha, Jehova na bulezi katulo ye ku Gehazi: “Mbingwa ya Naamani i ka ku kumalela, wena ni baikulu ba hao ku ya ku ile.” (2 Mal. 5:20-27) Kacwalo baikulu ba Gehazi ne ba amilwe ki lika ze maswe ze ne tahisizwe ki bufosi bwa hae.

Ka ku ba Mubupi ni Mufani wa Bupilo, Jehova u na ni tukelo ya ku keta koto ye lukile ili ye swanela ya ku ota batu ka yona. Mitala ye lu nyakisisize i bonisa kuli bana kamba baikulu ba kona ku ipumana mwa matata a tahisizwe ki sibi sa bo kukwaa bona. Nihakulicwalo, Jehova wa “[utwanga] ku itilelela kwa banyandi,” mi batu ha ba lapela ka taata ku yena wa kona ku ba shemuba kamba mane ku ba yamunwena mwa matata a bona.—Jobo 34:28.

[Siswaniso se si fa likepe 29]

Kora ni batu ba na kwenuhile ni bona ne ba atulezwi likezo za bona